DEMOKRASİ ve SİVİL TOPLUM (SBK256) 14. Hafta Ders Notları - 07/05/2018 Yrd. Doç. Dr. Görkem Altınörs

Transkript

1 T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü DEMOKRASİ ve SİVİL TOPLUM (SBK256) 14. Hafta Ders Notları - 07/05/2018 Yrd. Doç. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1

2 Başlarken Ders notları OBS ve Kırtasiye İletişim Ofis: A106 Ofis Saatleri: Çarşamba 16:00-17:00 (Başka hiçbir zaman diliminde ofise öğrenci kabulü yapılmayacaktır) Web-sitesi: E-posta: Yukarıdaki e-posta adresi dışındaki herhangi bir yere gönderilen mesajlar kesinlikle dikkate alınmayacak ve okunmadansilinecektir. Cep telefonu, WhatsApp - kesinlikle hayır! Sosyal medya: Facebook ve Instagram kesinlikle hayır! #DST DM - kesinlikle hayır! 2

3 Başlarken Sınavlar Vize (%40) ve Final (%60) 25 çoktan seçmeli soru her soru 4 puan, 30 dakika Vize Mazeret ve Bütünleme 5 klasik soru her soru 20 puan, 30 dakika Final sınavında puanı 48 olanların ve iki sınav ortalaması un altında kalanların notlarına hiçbir ilave yapılmayacak olup, bu öğrencilerin bütünleme sınavına finale hazırlandıklarından daha iyi hazırlanmaları beklenmektedir. 3

4 Başlarken Sınavlar Vize konuları (1-7 Hafta) Ders programı, tüm ders notları ve okumalar Tüm konulardan eşit sayıda soru sorulacaktır Final konuları (1-14 Hafta) Ders programı, tüm ders notları ve okumalar Tüm konulardan eşit sayıda soru sorulacaktır 4

5 Başlarken Ders Materyalleri Ders programı Ders notları Zorunlu okumalar Atılgan, Gökhan; Aytekin, E. Attila; Ozan, Ebru Deniz; Saraçoğlu, Cenk; Şener, Mustafa; Uslu, Ateş; Yeşilbağ, Melih. (2015). Osmanlı dan Günümüze Türkiye de Siyasal Hayat. İstanbul: Yordam , , , Çaha,Ömer. (2016) Sivil Toplum ve Devlet, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı, Ankara: Orion Kitabevi. Dinler, Demet. (2003). Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi. Praksis, (9), Ozan, Ebru Deniz, Doğangün, Gökten. Devlet-Sivil Toplum: Dikotomik Yaklaşım versus Ekonomi-Politik Yaklaşım, Mustafa Kemal Coşkun (der.) Yapı, Pratik, Özne: Kapitalizmin Dönüşüm Süreçlerinin EkonomiPolitik Eleştirisi, Ankara: Dipnot,

6 Ders Programı 1. Hafta Giriş 2. Hafta Sivil Toplum: Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar I 3. Hafta Sivil Toplum: Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar II 4. Hafta Liberal ve Sosyalist Ülkelerde Sivil Toplum 5. Hafta Osmanlı da Sivil Toplum 6. Hafta Tek Partili Dönemden Çok Partili Hayata Sivil Toplum 7. Hafta Genel Tekrar 8. Hafta Vize Haftası 9. Hafta Hür Dünya nın Saflarında 10. Hafta Tarımsal Kapitalizmin Sancağı Altında 11. Hafta Sanayi Kapitalizmin Şafağında 12. Hafta İki Darbe Arasında Kriz Sarmalı 13. Hafta 1980 Sonrası Türkiye sinde Sivil Toplum & Devlet-Sivil Toplum: Dikotomik Yaklaşım versus Ekonomi-Politik Yaklaşım 14. Hafta Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet & Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi 6

7 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Çaha, Ömer. (2016). Sivil Toplum ve Devlet, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı, Ankara: Orion Kitabevi

8 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Devlet ve Sivil Toplum Birbirinden ayrı varlıklar Birbirleriyle çatışmahalindeolanvarlıklar Biri güçlenirken diğerizayıflıyor 8

9 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Bir toplumda sivil toplumun gelişmesinin 3 önemli koşulu vardır: Farklılaşma Örgütlenme Otonomileşme 9

10 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Cumhuriyet rejimi, Osmanlı dan genel olarak iki gelenek devralmıştır Katı merkeziyetçi ve kolektivist değerlere sahip paternalist devletçi anlayış Modernleşme Sivil topluma doğru evrilen bir toplumsal mozaik Farklılaşma 10

11 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Elitizm Anglosakson modeli Serbest piyasaekonomisi 11

12 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Dinler, Demet. (2003). Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi. Praksis, (9),

13 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Güçlü devlet geleneği Türkiye tarihini Batı tipi modelden ayırt etmek için ve onun kendine haslığını özgüllüğünü göstermek için analitik bir araç olarak kullanılan bir tez devlet/burjuvazi devlet/iktisadi alan devlet/toplum merkez/çevre 13

14 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Patrimonyal devlet Weber e dayanarak Osmanlı nın patrimonyal bir devlet olduğunu ileri süren Halil İnalcık a göre Patrimonyalizm, hükümdarın askeri ve yönetsel örgütlenmeyi kendi kişisel aracı haline getirmesidir. Patrimonyal devlet analizine katılan bir diğer yazar olan Ahmet İnsel in de deyişliyle Osmanlı devlet adamlarının Osmanlı Hanedanını yüzyıllar boyunca safdışı bırakamamaları, böyle bir girişimde bulundukları takdirde kendileri de safdışı kalacaklarından, yani kendi meşruiyet zeminleri de ortadan kalkacağı içindir. 14

15 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Mülkiyet ilişkileri açısından patrimonyalizm, mülkiyetin mutlak olarak hükümdarın elinde toplanmasına ve devletin toplumsal ve ekonomik ilişkilerin belirleyicisi olmasına denk düşer. Patrimonyalizm kavramıyla merkez ve çevre analizi yakın ilişki içindendir. 15

16 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Merkez X Çevre Batı da kral, feodal lordlar ve diğer yerel güçlerin çoğulluğu içinde şekillenen bir yönetim yapısının ve bunun doğurduğu sivil toplum yerine Osmanlı da toplumun devlete tâbi olma durumu söz konusudur. Batı da danışma, ittifak ve koordinasyon gibi kavramlar üzerinden açıklanabilecek devlet/toplum ilişkisi, Osmanlı da merkezin çevre üzerindeki mutlak kontrolü ve denetimi şeklinde düzenlenmiştir. 16

17 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Bu okumanın sorunları Bu problemlerden birincisi Osmanlı ve Batı nın karşılaştırılma biçiminde yatmaktadır. Patrimonyalizm ve Batı feodalizmi arasındaki farklılıklar tamamen ampirik alandan çıkarılan bilgilere dayandırılır. Örneğin Batı da serf, vassal, feodal lorda bağlılık gibi kavramların birebir karşılığı Osmanlıda bulunmadığı için Osmanlı nın feodal olmadığı sonucuna varılmıştır. Oysa feodalizmi kendi topraklarını işeten, geçim kaynaklarıyla doğrudan ilişkisi olan ve topraktaki üretimlerinden ortaya çıkan değere belli toplumsal grupların el koyduğu bir köylüler toplumu olarak tanımlarsak, endüstri öncesi tüm toplumlar bu tanıma uymaktadırlar. 17

18 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Osmanlı yı durağan bir toplumsal yapıdan ve her şeyi yönlendiren kadir-i mutlak bir devletten ibaret gördüğümüz zaman 600 yıllık tarihi de tek bir çizgi halinde düşünmeye başlarız. Osmanlı nın düz bir tarihsel çizgide ele alınması kadar, homojen bir bütün olarak da görülmesiçok sorunludur. Sorunlu yanları Osmanlı yı Batı ya referansla bir yoklar tarihi yazarcasına incelemesi ve Weberci bir ideal-tip olan patrimonyalizm kavramına açıklayıcı bir güç atfetmesidir. 18

19 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Sivil toplum/devlet ayrımı kapitalist ilişkilere özgüdür ve kapitalizmin yarattığı bir ayrımdır. Ellen Meiksins Wood 19

20 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Şerif Mardin e göre kendi projelerini topluma dayatan modernleştirici elitler, Osmanlı daki merkez-çevre gerilimini yeniden üretmişlerdir. Osmanlı toplumunu tarif etmek için kullanılan merkez/çevre metaforunun ise toplumsal gerilimlerin ve çelişkilerin anlaşılmasını engelleyici bir işlevi vardır. 20

21 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi 1980 ler: Kırılma Noktası ve Patrimonyal Devletin Sürekliliği Arasındaki GerilimdeGüçlü Devlet Geleneği Tezinin Sorunları 3 noktada sorun var 1) Güçlü devlet geleneğine ilk defa bu kadar şiddetli bir şekilde karşı çıkan gruplarla bu geleneği sürdürmeye çalışanlar arasında 2) Devlet ile burjuvazi ilişkisinin niteliğinde 3) Devlet ile toplum arasındakiilişkinin niteliğinde 21

22 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Avrupa-merkezcidir Devlet ve sivil toplumu sadece metodolojik olarak değil, varlıksal anlamda ayrı ayrı okur Aynı şekilde ekonomi ve siyaset, devlet ve piyasaayrı ayrı okunur Sivil topluma otomatik olarak ilerici bir rol yüklenir Sosyal üretimilişkileri (sınıf mücadelesi) yok sayılır Tarih dışı bir okumadır (Ahistorical) 22

23 Teşekkür Ederim. 23