HUKUKUN BÖLÜMLERİ HUKUKUN BÖLÜMLERİ ÖZEL HUKUK KAMU HUKUK AYIRIMI

Transkript

1 HUKUKUN BÖLÜMLERİ ÖZEL HUKUK: Kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerini eşitlik ve irade serbestliği esasına göre göre düzenleyen hukuk kuralların bütünüdür. KAMU HUKUKU: Bir devleen teşkilafnı, bir devlet ile bir başka devlet veya bir devlet ile bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür. HUKUKUN BÖLÜMLERİ ÖZEL HUKUK KAMU HUKUK AYIRIMI 1- Menfaat Kriteri;... Ulpianus 2- Egemenlik Kriteri; kamulaşfrma ancak kiralama? 3- İrade HürriyeE Kriteri; İsviçre Hukukçuları edinilmiş mallara kaflma rejimi kabul edilmesi Kefalet sözleşmesinin yazılı yapılması 4- Eşitlik Kriteri: İdari sözleşmeler Devletler hukuku? Devletlerin eşitliği PragmaEk Kriter 1

2 HUKUKUN BÖLÜMLERİ ÖZEL HUKUK DALLARI 1- Medeni Hukuk 2- Ticaret Hukuku 3- Devletler Özel Hukuku 4- Fikri Mülkiyet Hukuku ÖZEL HUKUK DALLARI I. Medeni Hukuk: kişiler arasındaki özel ilişkileri düzenler. Kişinin doğumundan ölümüne haha ölümünden sonraki pek çok durumu ve ilişkileri düzenler. Kaynak: Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu Medeni Kanun un bölümleri; Başlangıç hükümleri Kişiler Hukuku Aile Hukuku Miras Hukuku Muris... Tereke... Mirasçılar Eşya Hukuku Eşya... Taşınır *taşınmaz Ayni hak... Mülkiyet Zilyetlik 2

3 ÖZEL HUKUK DALLARI II. Ticaret Hukuku: üreom, değişim ve tükeome yönelik Ocarî faaliyetleri düzenleyen hukuk dalı. Temel kaynak: TTK Başlangıç Hükümleri : 1. Kitap Ticari işletme:. 2. Kitap Ticari Şirketler; genel hükümler, kolekof, komandit, anonim, sermayesi paylara bölünmüş şirket ile limited şirket. 3. Kitap Kıymetli Evrak; genel hükümler, nama yazılı, hamiline yazılı senet ile kambiyo senetleri (bono, çek poliçe). 4. Kitap (Taşıma İşleri: Eşya taşıma, taşınma eşyası taşınması, değişik tür araçlar ile taşıma, yolcu taşıma ve taşıma işleri komisyoncusu. 5. Kitap Deniz TicareE; gemi, donatan ve donatma işoraki, deniz OcareO sözleşmeleri, deniz kazaları, gemi alacakları vb. 6. Kitap Sigorta Hukuku; genel hükümler ile can ve zarar sigortaları Son Hükümler III. Devletler Özel Hukuku ÖZEL HUKUK DALLARI IV. Fikri Mülkiyet Hukuku: Fikir ve Sanat Eserleri Marka, Patent Coğrafi İşaret 3

4 HUKUKUN BÖLÜMLERİ KAMU HUKUKU DALLARI 1- Genel Kamu Hukuku 2- Anayasa Hukuku 3- İdare Hukuku 4- Ceza Hukuku 5- Devletler Hukuku 6- Ceza İdari Yargılama Hukuku KAMU HUKUKU DALLARI I- Genel Kamu Hukuku: oluşumu, devlet otoritesinin kaynakları, devlet karşısında kişilerin hakları ve hürriyetlerini (kamu hürriyetleri), devleo oluşturan unsurlar ve devleon fonksiyonları 4

5 II. Anayasa Hukuku: devleon dayandığı temel değerleri ve gerçekleşormek istediği amaçları açıklayan; yasama, yürütme ve yargı gibi devleon temel organlarının kuruluşunu, işleyişini ve bu organlar arasındaki ilişkileri ve devlet karşısında vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen hukuk dalıdır. DevleOn Fonksiyonları: Yasama Fonksiyonu Yürütme Fonksiyonu Yargı Fonksiyonu ANAYASA HUKUKU ANAYASA HUKUKU Türk Anayasa Hukuku nun Tarihsel Gelişimi 1876 Kanun- i Esasi Üniter devlet, resmi dini İslam resmi dili Türkçe Çin meclisli: Heyet- i Mebusan ve Heyet- i Ayan Padişahın Mutlak veto hakkı var 1909 değişikliği ile padişahın; bakanları tayin ve azil, para basma, uluslararası antlaşma yapma, orduya komuta, savaş ve barışa karar verme gibi yetkileri sınırlanırken, temel hak ve özgürlükler konusundaki kısıtlamalar kaldırılmış ve meclisin yetkileri arqrılmışfr. Misak- milliyi kabul erkten sonra dağılmışfr 5

6 ANAYASA HUKUKU 1921 Anayasası (20 Ocak 1921) Meclis taraundan normal kanun gibi salt çoğunlukla kabul edilmişer. Yasama ve yürütme mecliste toplanmışfr. 23 maddelik anayasada; temel hak ve hürriyetler ile yargı düzenlenmemişer Anayasası (20 Nisan 1924) 2/3 çoğunlukla kabul edilmişer. Meclis hükümee ile parlamenter rejim arasında karma bir sistem kurulmuş TBMM, İsEklal Mahkemeleri vasıtasıyla yargı gücünü de kullanmışfr de yılında dini İslam'dır cümlesi çıkarılmış 1937 de 6 ilke eklenmişer. ANAYASA HUKUKU 1961 Anayasası (20 Temmuz 1961) Anayasanın üstünlüğü ilkesi kabul edilmiş İki meclisli sistem oluşturulmuş: Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Hakimler Kurulu ihdas edilmiş, Halk oylamasına sunulan ilk anayasa, Kural olarak yasama yürütmeye karşı kuvvetli kılınmış ancak 1971 değişikliğiyle yürütme güçlendirilmişer. KHK çıkarma yetkisi tanınmış, Üniversite özerkliği azalflmış, memurların sendika kurma hakkı kaldırılmış DGM ve AYİM kurulmuş 6

7 ANAYASA HUKUKU 1982 Anayasası (9 Kasım 1982) Temel İlkeleri (TC DevleE nin Temel Özellikleri) Cumhuriyetçilik İlkesi Üniter Devlet İlkesi İnsan Haklarına Saygılı Devlet İlkesi Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet İlkesi DemokraEk Devlet İlkesi Laik Devlet İlkesi Sosyal Devlet İlkesi Hukuk DevleE İlkesi Eşitlik İlkesi Başlangıçta BelirElen İlkeler İDARE HUKUKU III. İdare Hukuku, genel anlamda, idarenin kuruluş ve işleyişini düzenleyen kamu hukuku kurallarının bütünüdür. İdare terimi, idare işlerini gören teşkilat ile kamu hizmeo ve faaliyetleri olmak üzere iki anlama sahipor. İdarenin Görevleri: Milli Güvenliğin Sağlanması Kolluk Faaliyetleri Özendirme Planlama İç Düzen 7

8 İdarenin Bütünlüğü İlkesi kapsamında Çeşitli Kavramlar: Hiyerarşi: Üst- Ast ilişikisi İDARE HUKUKU Kanunsuz Emir: AY m. 137 İdari Vesayet: Merkezi idarenin yerinden yöneom idarelerinin yürütülebilir karar ve işlemlerini denetlemek ve bu kararları bozabilmek yetkisidir. Özerklik: bilimsel, mali ve idari özerklik İdari Teşkilat İDARE HUKUKU : AY m. 125(2) İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yöneom ve yerinden yöneom esaslarına dayanır 1- Merkezden YöneEm: Merkezden yöneom, idarenin topluma sunacağı hizmetlerin başkent adı verilen devlet merkezinden ve tek elden yürütülmesidir. Sunulan kamu hizmetleri konularına göre bölünmüş ve bakanlık düzeyinde örgütlenmişlerdir. Bununla birlikte bakanlıkların tüzel kişiliği yoktur sadece devleon tüzel kişiliği vardır. 8

9 CEZA HUKUKU IV. Ceza Hukuku; suç sayılan fiilleri ve bu filleri işleyenlere karşı uygulanacak cezai yaplrımları düzenleyen hukuk kurallarını inceleyen hukuk dalıdır. Suçlar: ceza kanunlarıyla emredilen veya yasaklanan ve aksine davranışın cezai yaplrıma bağlandığı fiillerdir. Cezalar: kanunlarla emredilen veya yasaklanan fiilleri işleyenlere uygulanan cezaî yaplrımlardır. Ceza Hukukunun Amacı; (TCK m. 1) Kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devleoni, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, Suç işlenmesini önlemeker. Ceza Hukukuna Hakim Olan İlkeler: 1- Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz (Suç ve Cezada Kanunilik) İlkesi; AY m. 38(3) ve TCK m. 2 düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. kıyas yapılamaz. 2- Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi AY m. 38, TCK m. 20(1) Tüzel kişiler hakkında ceza yaplrımı uygulanamaz. Ancak, suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaplrımlar saklıdır. 3- Masumiyet Karinesi AY m. 38(IV) Şüpheden sanık yararlanır. 4- Kanun ve Adalet Önünde Eşitlik İlkesi 5- Kusursuz Sorumluluk Olmaz İlkesi 6- Kanunun Bağlayıcılığı İlkesi CEZA HUKUKU Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz. 9

10 Suçun Unsurları: 1. Kanuni unsur (Epiklik): Kanuni unsur, işlenmiş bulunan bir fiilin ceza kanununda düzenlenen suç tanımına birebir uygun olmasıdır. 2. Maddi unsur (hareket/fiil): Fiil: yapmak ya da yapmamak şeklinde ortaya çıkan iradi davranış - İcraî ya da ihmalî hareket 3. Manevi unsur (kusur): HarekeOn bilinçli ve iradi olmasıdır. Kast Taksir CEZA HUKUKU 4. Hukuka aykırılık unsuru: kural olarak kanuni unsuru gerçekleşoren bir hareket hukuka aykırıdır. CEZA HUKUKU Hukuka uygunluk nedenleri: Kanunun Hükmünü Yerine GeErme Yetkili Merciin Emrini Yerine GeErme Meşru Savunma Zorunluluk Hâli Hakkın kullanılması İlgilinin Rızası 10

11 KAMU HUKUKU V. Devletler (Milletlerarası Uluslararası) Hukuku: bir ülkenin birbirleriyle ve belirli bir ölçüde devletle olan doğrudan ya da dolaylı ilişiklerini, başkaca özel bir hukuk kuralının uygulama alanına girmedikçe, düzenleyen kurallardan oluşan poziof hukuk dalıdır. KAMU HUKUKU V. Devletler (Milletlerarası Uluslararası) Hukuku: bir ülkenin birbirleriyle ve belirli bir ölçüde devletle olan doğrudan ya da dolaylı ilişiklerini, başkaca özel bir hukuk kuralının uygulama alanına girmedikçe, düzenleyen kurallardan oluşan poziof hukuk dalıdır. 11

12 CEZA YARGISI VI. Ceza yargısı, ceza kanunlarına göre suç sayılan fiiller hakkında devleon cezalandırma yetkisini kullandığı ve buna ilişkin yaplğı yargılamadır. İlk Derece mahkemeler: Asliye ceza: Tek hakimli. Ağır ceza:1 başkan ve 2 üye Temyiz Mercii: Yargıtay Sulh Ceza Hakimliği... Mahkeme değil yürütülen soruşturmalarda hâkim taraqndan verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan iorazları incelemek Ceza yargısı, ceza kanunlarına göre suç sayılan fiiller hakkında devleon cezalandırma yetkisini kullandığı ve buna ilişkin yaplğı yargılamadır. İki aşamalıdır: CEZA YARGISI 1- Soruşturma (Hazırlık Aşaması): Şüphelinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evre. Soruşturmanın gizliği ilkesi. 2- Kovuşturma (Son Soruşturma): İddianamenin kabulü ve kararın kesinleşmesine kadar geçen evre. 12

13 CEZA YARGISI Şüpheli: Soruşturma evresinde, suç şüphesi allnda bulunan kişiyi, Sanık: Kovuşturmanın başlamasından iobaren hükmün kesinleşmesine kadar, suç şüphesi allnda bulunan kişiyi, Müdafi: Şüpheli veya sanığın ceza muhakemesinde savunmasını yapan avukal, Vekil: Kallan, suçtan zarar gören veya malen sorumlu kişiyi ceza muhakemesinde temsil eden avukal, İfade alma: Şüphelinin kolluk görevlileri veya Cumhuriyet savcısı taraqndan soruşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesini, Sorgu: Şüpheli veya sanığın hâkim veya mahkeme taraqndan soruşturma veya kovuşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesini, İDARİ YARGI 1- İlk Derece Mahkemeleri: İdare Mahkemeleri: idarenin gerçekleşordiği ve kanunun başka yargı mercine bırakmadığı bütün uyuşmazlıkları çözüme bağlar KURAL: 1 Başkan ve 2 Üyeden oluşur Oyçokluğu ile karar alır İSTİSNA: Değeri... TL az tam yargı davaları tek hakimlidir. Kararların DeneOmi: Tek hakimli mahkeme kararları Bölge idare mahkemesine (İOraz Yolu) Kurul halinde verdiği kararlara karşı Danıştay a (Temyiz) Vergi Mahkemeleri: vergi, resim ve harç gibi mali yükümlüklere ait uyuşmazlıkları çözüme kavuşturur. 13

14 İDARİ YARGI 2- Bölge İdare Mahkemeleri: Bölgelerin iş ve coğrafi durumuna göre kurulur. Görevleri: İdare ve vergi mahkemelerinin tek hakimli verdiği kararlara karşı iorazları inceler, İdare ve vergi mahkemeleri arasındaki görev ve yetki uyuşmazlıklarını çözüme kavuşturur 3- Danıştay (1982 Ay m. 155): İdarî mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idarî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar. İDARİ YARGI 3- Danıştay (1982 Ay m. 155): İdarî mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idarî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar. Danıştay ın Görevleri; Kanunda düzenlenen Davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları, Kamu hizmetleri ile ilgili imoyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, Tüzük tasarılarını incelemek, idarî uyuşmazlıkları çözmek Kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir. 14

15 HUKUKUN BÖLÜMLERİ KARMA HUKUK DALLARI 1- Medeni Yargılama Hukuku 2- İcra İflas Hukuku 3- İş Hukuku 4- Sermaye Piyasası Hukuku 5- Rekabet Hukuku 6- Banka Hukuku 7- Toprak Hukuku 8- Hava Hukuku 9- Çevre Hukuku MEDENİ YARGILAMA HUKUKU Medeni Yargılama Hukuku; özel hukuktan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin yargılama kurallarını içeren hukuk dalıdır. Terminoloji: Çekişmeli yargı: iki taraf arasında özel hukukla ilgili bir hukuki ilişki nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlık. Örnek: boşanma, alacak vb. Çekişmesiz Yargı: karşıt menfaatlere sahip iki taraf ve bunlar arasında bir çekişme, bir uyuşmazlık söz konusu olmayan davalardır. Örnek: akıl hastasının kısıtlanması, isim değişikliği vb. Görev: Bir davaya hangi hukuk mahkemesinin bakacağı hususudur. Yetki: Bir davaya hangi yerdeki görevli mahkemenin bakacağı hususudur. 15

16 MEDENİ YARGILAMA HUKUKU Medeni Yargılama Yerleri: Sulh Hukuk Mahkemesi: Tek hakimlidir. vasi atanması, mirasçılık belgesi (veraset ilamı) verilmesi, kira bedelinin tespio davası, taksim (mal veya hakkın paylaşlrılması) davası gibi davalara bakar. Asliye Hukuk Mahkemesi: Tek hakimlidir. Sulh hukuk mahkemeleri ile özel mahkemelerin görevi dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinden doğan bütün davalar ve işler ile kanunların verdiği diğer dava ve işlere asliye hukuk mahkemesinde bakılır. Özel kanunlarla kurulan diğer hukuk mahkemeleri: Aile Mahkemesi Asliye Ticaret Mahkemesi İş mahkemeleri Denizcilik uzmanlık mahkemeleri TükeOci mahkemeleri 16