Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science

Transkript

1 ISSN: Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science Yıl: 5, Sayı: 21, Mart 2018, s Yrd.Doç. Dr. Ali ÖZER Erzincan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Bankacılık ve Finans Bölümü Duygu KORKULUTAŞ Yüksek Lisans Öğrencisi, Erzincan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, dbasuguy@gmail.com BİREYSEL YATIRIMCILARIN FİNANSAL VE DEMOGRAFİK ÖZEL- LİKLERİNE İLİŞKİN ERZİNCAN İLİNDE BİR ÇALIŞMA * Özet DavranıĢsal finans, bireysel yatırımcıların yatırım kararı verirken rasyonel davranmadıkları varsayımlarına dayanan ve son yıllarda oldukça önem kazanan bir alandır. Bazen psikolojik ve kiģilikten kaynaklanan davranıģlar, bazen de bireyin etkileģimde bulunduğu sosyal faktörler bireylerin yatırım kararları üzerinde etkili olabilmektedir. DavranıĢsal finans, finans piyasalarında yatırımcıların nasıl hareket etmeleri gerektiğini yani yatırım davranıģlarının analizini konusunda finans bilim dünyasını aydınlatmaktadır. Bu çalıģmanın temel amacı Erzincan ilindeki bireysel yatırımcıların finansal ve demografik özelliklerini belirleyip aralarındaki anlamlılık düzeyini ölçümlemektir. Bu doğrultuda hazırlanan anket çalıģması Erzincan ilinde 390 bireysel yatırımcıya uygulanmıģtır. Anket verileri, konuya iliģkin hazırlanan hipotezler ıģığında SPSS istatistik programında analiz edilmiģtir. Yapılan analizler sonucunda finansal ve demografik özellikler arasında pozitif ve negatif yönlü iliģkiler tespit edilmiģtir. Anahtar sözcükler: Bireysel Yatırımcı, DavranıĢsal Finans, Erzincan * Bu makale, Bireysel Yatırımcı DavranıĢ ve Kararlarının DavranıĢsal Finans Kapsamında Değerlendirilmesi: Erzincan Ġli Uygulaması adlı yüksek lisans tez çalıģmasından üretilmiģtir.

2 A STUDY ON ERZİNCAN RELATIONSHIP ON THE FINANCIAL AND DEMOGRAPHIC CHARACTERISTICS OF INDIVIDUAL INVESTORS Abstract Behavioral finance is a field based on the assumption that individual investors do not act rationally when making investment decisions, and has gained considerable importance in recent years. Sometimes psychological and personalityrelated behaviors, and sometimes social factors in which the individual interacts can have an impact on individual investment decisions. Behavioral finance enlightens the world of finance science as to how investors should act in financial markets, so analysis of investment behavior. The main objective of this study is to determine the financial and demographic characteristics of the individual investors in Erzincan and to measure the level of significance between them. The survey study prepared in this direction was applied to 390 individual investors in Erzincan province. Survey data were analyzed in the SPSS statistical program in the light of the hypotheses prepared for the subject. Positive and negative relationships between financial and demographic characteristics were identified as a result of the analyzes made. Keywords: Individual Investor, Behavioral Finance, Erzincan 1. GİRİŞ DavranıĢsal finans, finans piyasalarında yatırımcıların nasıl hareket etmeleri gerektiğini yani yatırım davranıģlarının analizi konusunda finans bilim dünyasına ıģık tutmaktadır. Yatırımcıların yatırım kararı verirken sadece kar ve risk kavramı değil bunların yanında baģka değiģkenleri de dikkate almaları gerektiği, tüm değiģkenlerin incelenmesinin kusursuz bir süreç olmayacağı, sonuç olarak da alınan kararların, faydayı maksimize eden değil, en iyi ihtimalle karar alıcı durumundaki yatırımcıyı tatmin eden kararlar olduğu varsayımı, davranıģsal finansın en temel varsayımlarından biridir. Yatırımcıların seçimlerine her zaman akılcı ve kuralcı davranamamaları, literatürde yer alan pek çok çalıģmayla kanıtlanmıģtır. Hayatta her Ģeyin planlandığı gibi gitmeyeceği ise bilinen bir gerçektir. Bunun tek nedeni, insan psikolojisidir. Piyasalarda meydana gelen pek çok anomalinin nedeninin insan psikolojisinden kaynaklanabileceği göz önüne alınması ve karar alma süreçlerine psikolojik faktörlerin de eklenmesiyle davranıģsal finans ortaya çıkmıģtır (Tufan, 2006, 23-29). DavranıĢsal finans, normalde rasyonel kararlar alan bireyin, karar alırken istatistiki verilere ek olarak psikoloji, çevre ve geçmiģe ait tutumlardan vb. da etkilenmesi temeline dayanan bir disiplindir. (Aldemir, 2015, 34). Geleneksel finans yatırımcıların mantıklı düģündüklerine inanırken, davranıģsal finans ise yatırımcıların karar verirlerken bir takım psikolojik önyargılar altında kaldıklarını öne sürer geleneksel finansın temel taģı Beklenen Fayda Teorisi iken; DavranıĢsal Finans ın temel taģı Beklenti Teorisi dir. Beklenen Fayda Teorisi, daha çok mantıksal çıkarımlar üzerinde dururken, Beklenti Teorisi daha çok gözlemlerden yola çıkarak sonuçlara gitmektedir. (Haykır, 2013,56). Allais (1953) belirsizlik altında psikoloji tabanlı pozitif bir seçim kuramının taslağını çıkarırken, Edwards (1954), psikologların karar verme süreçleri açısından bir araģtırma sahası olarak tanıtmıģtır. Simon (1956), karar verme yaklaģımını sınırlı rasyonelliğe dayandırırken, 389

3 Kahneman ve Tversky (1979), biliģsel psikoloji alanında, yargılama ve karar vermeye iliģkin çalıģmaları ile ekonomi ve finans alanında büyük ses getirmiģlerdir. Bu çalıģma geleneksel disiplinler arası iliģki kurmanın yanı sıra, ekonomi ile psikoloji arasında bir bağ oluģturmuģtur (Kahmeman ve Smith, 2002, 11-12). Kahneman ın insan psikolojisini anlamaya yönelik çalıģmaları sadece psikoloji alanında değil, finans biliminde de büyük yankı uyandırmıģtır. Özellikle Tversky ile ortak yayınları olan makale çalıģmasında (1979) geliģtirdikleri beklenti teorisi kavramı ile geleneksel finansın beklenen fayda teorisine eleģtiri getirmiģlerdir. Kahneman ın ilerleyen dönemde (2002) Ekonomi Nobel Ödülüne layık görülmesi, davranıģsal finansın finans dünyasına kazandırılması açısından çok önemlidir. DavranıĢsal finans modellerinin temellerini oluģturan bu çalıģmayla, yatırımcıların rasyonel olduğu fikrini benimseyen ve seçimlerine iliģkin sistematik yaklaģımlar öneren geleneksel finans anlayıģı tartıģılır hale gelmiģtir (Sefil ve Çilingiroğlu, 2011, 254). Bu açıklamalardan hareketle davranıģsal finans, insan psikolojisini önemsemeyen geleneksel finansa, psikolojik faktörlerin de eklemesi sonucu ortaya çıkan disiplindir diyebiliriz. Çünkü yatırımcıların her zaman mantıklı hareketlerde bulunamadığı aģikârdır (Küden, 2014: 26-27). 2. Literatür Çevik (2012), ĠMKB de zayıf etkinliğin geçerlilik düzeyini sektörel bazda ele aldığı çalıģmasında, sektörlere ait oynaklık serilerinin uzun hafıza özelliği gösterdiği belirlenmiģtir. Bu durum, ĠMKB de oynaklığın geçmiģ değerlerinden etkilendiğini dolayısıyla tahmin edilebilir bir yapı sergilediğini ve ĠMKB nin zayıf formda etkin olmadığını belirtmektedir. 390 Ege ve diğ. (2012) çalıģmalarında, etkin piyasalar hipotezinin teorik ve ampirik olarak sınanması amacıyla hisse senedi getirilerinin, dolayısıyla endeks getirilerinin davranıģsal özelliklerini araģtırmıģlardır. Analiz sonucunda incelenen dönem içerisinde ocak ayı anomalisine rastlanılmıģ ve bu anomalilerin sebepleri açıklanmaya çalıģılmıģtır. Bayar (2012), küresel finansal krizin ĠMKB'de yatırım yapan bireysel yatırımcılar üzerindeki etkilerini davranıģsal perspektiften incelemek ve davranıģsal finansın ortaya koyduğu bazı önermelerin finansal kriz sürecinde geçerliliğini sınamak amacıyla bir çalıģma yapmıģtır. ÇalıĢma sonucunda küresel finansal krizin, yatırımcıların yaklaģık yarısının psikolojisini ve hisse senedi piyasasına olan güvenlerini olumsuz yönde etkilediği, yatırımcıların moral bozukluğu, üzüntü içerisinde tedirgin oldukları, geleceğe iliģkin karamsar/kötümser düģünmeye baģladıkları sonucuna varılmıģtır. Böyükaslan (2012) ın bireysel yatırımcıların yatırım kararları üzerine etki eden faktörleri ortaya koymak amacıyla yaptığı çalıģma sonucunda, yatırımcıların karar verirlerken büyük ölçüde davranıģsal finans eğilimlerinin etkisinde kaldıklarını göstermiģtir. Kandır ve diğ. (2013) yaptıkları çalıģmada yatırımcı duyarlılığı temsilcilerinden, yatırım ortaklıkları iskontosu ve tüketici güven endeksi arasındaki iliģkiyi incelemiģlerdir. Analiz sonucunda yatırım ortaklıkları iskontosu ile tüketici güven endeksi arasında uzun vadeli bir iliģkinin varlığı saptanmıģtır. GümüĢ ve Diğ. (2013), Türkiye ve Azerbaycan daki yatırımcıların yatırım kararlarına etki eden faktörleri tespit etmek amacıyla yaptıkları çalıģmada, yatırımcıların bazı kararları üze-

4 rinde gelir ve eğitim seviyesinin, medeni durumun, yaģ ve cinsiyetin farklılaģmaya neden olduğu görülmüģtür. Küden (2014), bireysel yatırımcıların yatırımcı profilini ortaya koymak için yaptığı çalıģmada, psikolojik önyargılar, bireysel yatırımcıların tercihlerini ve davranıģlarını etkilediğini göstermiģtir. Yatırımcıların bilgi yetersizliğinden değil de psikolojik önyargılar nedeniyle irrasyonel davranıģlar sergiledikleri anlaģılmıģtır. Sevim ve Akkoç (2014), ĠMKB de düģük fiyat etkisini test etmek amacıyla bir çalıģma yapmıģ, sonuç olarak ĠMKB de düģük fiyat etkisinin olmadığı, aksine yüksek fiyatlı hisse senetlerinin yatırımcılarına piyasanın üzerinde bir getiri sağladığı görülmüģtür. Küçük (2014), çalıģmasında bireylerin yatırım kararlarında psikolojik ve sosyolojik etkilerinin etkisini ölçmek amacıyla bir çalıģma yapmıģlardır. Sonuç olarak, davranıģsal finansın yatırım kararlarını büyük ölçüde etkilediği sonucuna varılmıģtır. Kök ve Uyğur (2014) çalıģmalarında hisse senedi getirilerini etkileyen faktörleri arbitraj fiyatlama modeli çerçevesinde incelemiģlerdir. ÇalıĢma sonucunda, ele alınan değiģkenlerde meydana gelen ani değiģimlerin ve bu değiģimlere bağlı diğer değiģkenler üzerinde ortaya çıkabilecek olası değiģimlerin varlığına yönelik bir takım veriye rastlanmıģtır. Aslan (2016) ın bireysel yatırımcıların yatırım kararlarını belirlemek amacıyla yaptığı çalıģmada, yatırımcıların karar alırlarken psikolojik ve sosyal faktörlerin etkisinde kaldıkları, dü- Ģük portföy sayısının fazlalığı sebebiyle çok fazla riske girdikleri sonucuna varılmıģtır. Alpdündar (2016) çalıģmasında bireylerin sigorta yaptırma kararlarında etkin olan davranıģ Ģekillerini davranıģsal finans eğilimleri kapsamında incelenmiģtir. ÇalıĢması sonucunda, bireylerin sigorta sektörüyle ilgili alınan kararlarda rasyonaliteden uzaklaģıp duygularının ve diğer biliģsel kısıtlarının etkisinde kaldığı sonucuna ulaģılmıģtır. 2. Araştırmanın Yöntemi ve Varsayımları Bireysel yatırımcılar üzerinde uygulanan bu çalıģmanın örneklemini Erzincan ili oluģturmaktadır. Verilerin elde edilmesinde kullanılacak olan anket çalıģması, Temmuz-Eylül 2017 ayları arasında toplam 390 bireysel yatırımcıya uygulanarak elde edilmiģtir. Yapılan güvenilirlik analizi anket sorularının %93,6 seviyesinde çalıģılabilir olduğunu göstermiģ olup veriler SPSS 22.0 istatistik programı kullanılarak analiz edilmiģtir. Ankette yer alan tüm soruların betimsel istatistik sonuçları elde edilmiģ olup, demografik ve finansal özellikler arasında oluģturulan hipotezleri analiz etmek için ki kare (chi - square) analizi yapılmıģtır. Bu çalıģmada aģağıdaki hipotezlerin doğruluğu araģtırılmıģtır. H 1 : Katılımcıların cinsiyetleri ile yatırımdaki beklentileri arasında anlamlı bir farklılık vardır. H 2 : Katılımcıların cinsiyetleri ile portföylerindeki yatırım aracı sayısı arasında anlamlı bir iliģki vardır. H 3 : Katılımcıların meslek grupları ile bütçelerinden finansal yatırımları için ayırdıkları pay arasında anlamlı bir iliģki vardır. H 4 : Katılımcıların meslek grupları ile finansal araçları elde tutma süreleri arasında anlamlı bir iliģki vardır. H 5 : Katılımcıların gelirlerinden yatırım için ayırdıkları pay ile yatırımlarının mevcut kar-zarar durumlarını takip sıklıkları arasında anlamlı bir iliģki vardır. 391

5 Meslek Durumu Eğitim Durumu Yaş Medni Durum Cinsyet Bireysel Yatırımcıların Finansal ve Demografik Özelliklerine İlişkin Erzincan İlinde Bir H 6 : Katılımcıların gelir düzeyleri ile tasarruf ettikleri kısımla finansal yatırım aracı alma durumları arasında anlamlı bir iliģki vardır. H 7 : Katılımcıların gelir düzeyleri ile finans konusunda eğitim/kurs alma durumları arasında anlamlı bir iliģki vardır. H 8 : Katılımcıların medeni durumları ile yeni bir yatırım kararı verirken en temel beklentileri arasında anlamlı bir iliģki vardır. H 9 : Katılımcıların eğitim durumları ile bütçelerinden finansal yatırımları için ayırdıkları pay arasında anlamlı bir iliģki vardır. 3. Bulgular 3.1. Demografik ve Finansal Özelliklere İlişkin Bulgular Tablo 1. Demografik Özelliklerine İlişkin Betimsel İstatistik Sonuçları Yanıtlar Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde Erkek ,6 63,6 63,6 Kadın ,4 36,4 100, ,0 100,0 Evli ,2 67,2 67,2 Bekâr ,8 32,8 100, ,0 100, ,8 13,8 13, ,2 19,2 33, ,1 24,1 57, ,8 13,8 71, ,6 12,6 83, ,7 6,7 90, ,2 6,2 96, ,3 1,3 97, ,5 1,5 99,2 65 ve üzeri 3,8,8 100, ,0 100,0 Okuryazar 4 1,0 1,0 1,0 Ġlk-orta 39 10,0 10,0 11,0 Lise 85 21,8 21,8 32,8 Ön Lisans-lisans ,1 54,1 86,9 Lisans Üstü 51 13,1 13,1 100, ,0 100,0 Kamuda Ücretli ,6 32,6 32,6 Özel Sektörde Ücr ,5 38,5 71,0 Serbest Meslek 61 15,6 15,6 86,7 Ev Hanımı 12 3,1 3,1 89,7 Diğer 40 10,3 10,3 100, ,0 100,0 392

6 Portföydeki Yatırım Aracı Sayısı Mevcut Kar/Zarar Durumunu Takip Sıklığı Finansal Ürünü Ortalama Elde Tutma Süresi Yatırım Kararında En Temel Beklenti Yatırım İçin Ayrılan Pay (TL) Bireysel Yatırımcıların Finansal ve Demografik Özelliklerine İlişkin Erzincan İlinde Bir Tablo 1 e bakıldığında, ankete katılanların %63,6 sının erkek, %36,4 ünün ise kadın katılımcılardan oluģtuğu, bunların %67,2 sinin evli, %32,8 inin bekâr olduğu anlaģılmaktadır. YaĢ aralıklarına bakıldığında yaģ arası; eğitim durumunun ise lisans-ön lisans mezunu katılımcıların yoğunluk gösterdiği görülmektedir. Katılımcıların meslek gruplarına değerlendirilmesi sonucunda %38,5 oranla özel sektör çalıģanları, %32,6 ile kamuda ücretli çalıģanların yoğunlukta olduğu görülmektedir. Serbest meslek erbapları, ev hanımı ve diğer meslek çalıģanlarının düģük oranlarda olduğu anlaģılmaktadır. Tablo 2. Finansal Özelliklere İlişkin Verilerin Betimsel istatistik Sonuçları Yanıtlar Frekans Yüzde Geçerli Yüzde Kümülatif Yüzde ,6 35,6 35, ,9 25,9 61, ,2 27,2 88, ,9 7,9 96, ve üzeri 13 3,3 3,3 100,0 Total ,0 100,0 Yüksek Getiri Beklentisi Sermayeyi Koruma Arzusu ,1 33,1 33, ,7 26,7 59,7 Devamlı Gelir Ġsteği ,5 31,5 91,3 Portföy Riskini Azaltma 2,5,5 91,8 Diğer 32 8,2 8, ,0 100,0 1 hafta 51 13,1 13,1 13,1 1 ay 46 11,8 11,8 24,9 1 yıl ,9 25,9 50,8 2-5 yıl ,6 32,6 83,3 6 ve üzeri 65 16,7 16,7 100, ,0 100,0 Ġzlemiyorum ,4 37,4 37,4 Her gün 61 15,6 15,6 53,1 Haftalık 82 21,0 21,0 74,1 Aylık 76 19,5 19,5 93,6 Yıllık 25 6,4 6,4 100, ,0 100, ,8 61,8 61, ,9 24,9 86, ,5 9,5 96, ,3 3,3 99,5 5 ve üzeri 2,5,5 100, ,0 100,0 393

7 Piyasalardaki Gelişmeleri İzleme Sıklığı Aylık Gelir Finans Eğitimi Alma Yatırım Aracı Alma Bireysel Yatırımcıların Finansal ve Demografik Özelliklerine İlişkin Erzincan İlinde Bir Tablo 2 (Devam). Finansal Özelliklere İlişkin Verilerin Betimsel istatistik Sonuçları Evet ,7 59,7 59,7 Hayır ,3 40,3 100, ,0 100,0 Evet 96 24,6 24,6 24,6 Hayır ,4 75,4 100, ,0 100, ,4 7,4 7, ,9 16,9 24, ,8 51,8 76, ,4 16,4 92, ve üzeri 29 7,4 7,4 100, ,0 100,0 Ġzlemiyorum ,0 39,0 39,0 Her gün 61 15,6 15,6 54,6 Haftalık 70 17,9 17,9 72,6 Aylık 78 20,0 20,0 92,6 Yıllık 29 7,4 7,4 100, ,0 100,0 394 Anket katılımcılarının finansal özelliklerine iliģkin bulgular içeren tablo 2 ye göre, yatırımcıların finansal yatırımları için bütçelerinden ayırdıkları payın TL arası yoğunluk gösterdiği görülmektedir. Katılımcılara yatırım yaparlarken en temel beklentileri sorulduğunda genel olarak yüksek getiri beklentisi, sermayeyi koruma arzusu ve devamlı gelir isteği içerisinde oldukları görülmüģtür. Finansal ürünü elde tutma sürelerine bakıldığında bu sürenin 1-5 yıl arasında seyrettiği görülmektedir. Yatırımcıların mevcut kar-zarar durumlarını takip etme sıklıklarına bakıldığında %37,4 ile mevcut durumlarını takip etmeyenlerin çoğunlukta olduğu, diğer seçeneklerin ise birbirlerine yakın olduğu anlaģılmaktadır. Portföydeki yatırım aracı sayısına bakıldığı zaman katılımcılarının %61,8 inin tek çeģit yatırım portföyüne sahip oldukları görülmektedir. Katılımcıların tasarruflarından kalan kısımla yatırım aracı alıp alma durumları değerlendirildiğinde %59,7 oranında evet, %40,3 oranında hayır seçeneğinin tercih edildiği görülmektedir. Katılımcıların finans eğitim durumları değerlendirilmiģ, %75,4 gibi yüksek bir oranda finans eğitimi almadıkları belirlenmiģtir. Katılımcıların aylık gelir durumlarına bakıldığında, çoğunluğun (%51,8) TL gelire sahip oldukları görülmektedir. Diğer gelir düzeylerinin birbirlerine yakın seviyede seyrettiği görülmektedir. Tablonun sonunda, yatırımcıların finans piyasalarındaki geliģmeleri izleme sıklığı değerlendirilmiģ ve %39 oranında yeni geliģmeleri izlemedikleri sonucuna varılmıģtır Araştırmanın Hipotezlerine İlişkin Bulgular Hipotez 1. Katılımcıların cinsiyetleri ile yatırımdaki beklentileri arasında anlamlı bir farklılık vardır.

8 Tablo 3. Katılımcıların Cinsiyetleri ile Yatırımdan Beklentileri Arasındaki İlişki Tablosu Erkek Kadın Cinsiyetiniz nedir? Yeni bir yatırım kararı verirken en temel beklentiniz nedir? Yüksek Getiri Beklentisi Sermayeyi Koruma Arzusu Devamlı Gelir Ġsteği Portföy Riskini Azaltma Diğer Sayı Cinsiyet içindeki % 31,0% 28,2% 32,3% 0,4% 8,1% 100,0% Yatırım Beklentisi Ġçindeki % 59,7% 67,3% 65,0% 50,0% 62,5% 63,6% % 19,7% 17,9% 20,5% 0,3% 5,1% 63,6% Sayı Cinsiyet içindeki % 36,6% 23,9% 30,3% 0,7% 8,5% 100,0% Yatırım Beklentisi Ġçindeki % 40,3% 32,7% 35,0% 50,0% 37,5% 36,4% % 13,3% 8,7% 11,0% 0,3% 3,1% 36,4% Sayı Cinsiyet içindeki % 33,1% 26,7% 31,5% 0,5% 8,2% 100,0% Yatırım Beklentisi Ġçindeki % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % 33,1% 26,7% 31,5% 0,5% 8,2% 100,0% X 2 =1,756 P=0,781 Tablo verilerine göre yatırımcıların cinsiyetleri ile yatırımdan beklentileri arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmektedir. P değerinin 0,05 ten büyük olması, hipotezin reddedildiği anlamına gelmektedir. Hipotez 2. Katılımcıların cinsiyetleri ile portföylerindeki yatırım aracı sayısı arasında anlamlı bir iliģki vardır. Tablo 4. Katılımcıların Cinsiyetleri ile Portföylerindeki Yatırım Aracı Sayısı Arasındaki İlişki Tablosu 395 Erkek Kadın Cinsiyetiniz nedir? Portföyünüz kaç çeģit yatırım aracından oluģmaktadır? ve üzeri Sayı Cinsiyet içindeki % 60,1% 25,8% 10,1% 3,6% 0,4% 100,0% Yatırım Aracı Sayısı Ġçdk. % 61,8% 66,0% 67,6% 69,2% 50,0% 63,6% % 38,2% 16,4% 6,4% 2,3% 0,3% 63,6% Sayı Cinsiyet içindeki % 64,8% 23,2% 8,5% 2,8% 0,7% 100,0% Yatırım Aracı Sayısı Ġçdk % 38,2% 34,0% 32,4% 30,8% 50,0% 36,4% % 23,6% 8,5% 3,1% 1,0% 0,3% 36,4% Sayı Cinsiyet içindeki % 61,8% 24,9% 9,5% 3,3% 0,5% 100,0% Yatırım Aracı Sayısı Ġçdk % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % 61,8% 24,9% 9,5% 3,3% 0,5% 100,0% X 2 =1,154 P=0,886 Tablo 4, yatırımcıların cinsiyetleri ile portföylerindeki yatırım aracı sayısı arasında anlamlı bir iliģkinin olup olmadığını anlamak üzere oluģturulmuģtur. Yapılan ki-kare analizi sonucunda yatırımcıların cinsiyetleri ile portföylerindeki yatırım aracı sayısı arasında anlamlı bir

9 iliģkinin olmadığı tespit edilmiģtir. P değerinin 0,05 ten büyük olması, hipotezinin reddedilmesi anlamına gelmektedir. Hipotez 3. Katılımcıların meslek grupları ile bütçelerinden finansal yatırımları için ayırdıkları pay arasında anlamlı bir iliģki vardır. Tablo 5. Katılımcıların Meslek Grupları ile Yatırımları için Bütçelerinden Ayırdıkları Pay Arasındaki İlişki Tablosu ve üzeri Bütçeden Ayrılan Pay nedir? (TL) Kamuda Ücretli Özel Sektörde Ücretli Mesleğiniz nedir? Serbest Meslek Ev Hanımı Diğer Sayı Bütçeden Ayrılan Pay Ġçindeki % 34,5% 31,7% 9,4% 6,5% 18,0% 100,0% Meslek içindeki % 37,8% 29,3% 21,3% 75,0% 62,5% 35,6% % 12,3% 11,3% 3,3% 2,3% 6,4% 35,6% Sayı Bütçeden Ayrılan Pay Ġçindeki % 29,7% 51,5% 14,9% 1,0% 3,0% 100,0% Meslek Ġçindeki % 23,6% 34,7% 24,6% 8,3% 7,5% 25,9% % 7,7% 13,3% 3,8% 0,3% 0,8% 25,9% Sayı Bütçeden Ayrılan Pay Ġçindeki % 34,0% 46,2% 13,2% 1,9% 4,7% 100,0% Meslek Ġçindeki % 28,3% 32,7% 23,0% 16,7% 12,5% 27,2% % 9,2% 12,6% 3,6% 0,5% 1,3% 27,2% Sayı Bütçeden Ayrılan Pay Ġçindeki % Meslek Ġçindeki % % ,3% 16,1% 38,7% 0,0% 12,9% 100,0% 7,9% 3,3% 19,7% 0,0% 10,0% 7,9% 2,6% 1,3% 3,1% 0,0% 1,0% 7,9% Sayı Bütçeden Ayrılan Pay Ġçindeki % 23,1% 0,0% 53,8% 0,0% 23,1% 100,0% Meslek Ġçindeki % 2,4% 0,0% 11,5% 0,0% 7,5% 3,3% % 0,8% 0,0% 1,8% 0,0% 0,8% 3,3% Sayı Bütçeden Ayrılan Pay Ġçindeki % 32,6% 38,5% 15,6% 3,1% 10,3% 100,0% Meslek Ġçindeki % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % 32,6% 38,5% 15,6% 3,1% 10,3% 100,0% 396 X 2 =71,566 P=0,000 Tablodan elde edilen sonuçlara göre, yatırımcıların meslek grupları ile yatırımları için bütçelerinden ayırdıkları pay arasında anlamlı bir iliģkinin bulunduğu ortaya çıkmaktadır. Analiz sonucu, P değeri 0,05 ten küçük bulunduğundan hipotez kabul edilmektedir. Meslek gruplarının bütçelerinden ayırdıkları paya bakıldığında, kamuda ücretli olarak çalıģanların büyük oranı (%37,8) yatırımları için TL, özel sektörde çalıģanların büyük oranı (%34,7) TL, serbest meslek çalıģanlarının büyük oranı (%24,6) TL, ev hanımlarının büyük oranı (%75) TL ve diğer mesleklerde çalıģanların büyük oranı (%62,5) yatırımları için TL arasında bir miktar ayırdıkları görülmektedir.

10 Hipotez 4. Katılımcıların meslek grupları ile finansal araçları elde tutma süreleri arasında anlamlı bir iliģki vardır. Tablo 6. Katılımcıların Meslek Grupları İle Finansal Araçları Elde Tutma Süreleri Arasındaki İlişki Tablosu Finansal Aracı Elde Tutma Süresi Nedir? 1 Hafta 1 Ay 1 Yıl 2-5 Yıl Kamuda Ücretli Özel Sektörde Ücretli Mesleğiniz nedir? Serbest Meslek Ev Hanımı Diğer Sayı Elde Tutma Süresi Ġçindeki % 21,6% 45,1% 11,8% 2,0% 19,6% 100,0% Meslek içindeki % 8,7% 15,3% 9,8% 8,3% 25,0% 13,1% % 2,8% 5,9% 1,5% 0,3% 2,6% 13,1% Sayı Elde Tutma Süresi Ġçindeki % 50,0% 30,4% 6,5% 4,3% 8,7% 100,0% Meslek Ġçindeki % 18,1% 9,3% 4,9% 16,7% 10,0% 11,8% % 5,9% 3,6% 0,8% 0,5% 1,0% 11,8% Sayı Elde Tutma Süresi Ġçindeki % 42,6% 33,7% 11,9% 3,0% 8,9% 100,0% Meslek Ġçindeki % 33,9% 22,7% 19,7% 25,0% 22,5% 25,9% % 11,0% 8,7% 3,1% 0,8% 2,3% 25,9% Sayı Elde Tutma Süresi Ġçindeki % 26,0% 41,1% 20,8% 3,1% 8,9% 100,0% Meslek Ġçindeki % 39,4% 52,7% 65,6% 50,0% 42,5% 49,2% % 12,8% 20,3% 10,3% 1,5% 4,4% 49,2% Sayı Elde Tutma Süresi Ġçindeki % 32,6% 38,5% 15,6% 3,1% 10,3% 100,0% Meslek Ġçindeki % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % 32,6% 38,5% 15,6% 3,1% 10,3% 100,0% 397 X 2 =26,738 P=0,008 Tablo 6, yatırımcıların meslek grupları ile finansal araçları elde tutma süreleri arasındaki iliģkiyi açıklamak üzere oluģturulmuģtur. Yapılan ki-kare analizi sonucu iki grup arasında anlamlı bir iliģkinin varlığı tespit edilmiģtir. Anlamlılık değeri olan P değeri (0,008) 0,05 ten küçük olduğundan hipotezimiz kabul edilir. Hipotez 5. Katılımcıların gelirlerinden yatırım için ayırdıkları pay ile yatırımlarının mevcut karzarar durumlarını takip sıklıkları arasında anlamlı bir iliģki vardır. Tablo 7. Katılımcıların Gelirlerinden Yatırım için Ayırdıkları Pay ile Kar-Zarar Durumlarını Takip Durumları Arasındaki İlişki Tablosu Yatırım Ġçin Ayırdığınız Pay nedir? Kar-Zarar Durumunuzu Takip Sıklığınız Nedir? ve üzeri Sayı Takip Sıklığı Ġçindeki % 63,0% 17,8% 13,7% 4,8% 0,7% 100,0% Ġzlemiyorum Bütçeden Ayr. Pay Ġçdk.% 66,2% 25,7% 18,9% 22,6% 7,7% 37,4% Her Gün % 23,6% 6,7% 5,1% 1,8% 0,3% 37,4% Sayı Takip Sıklığı Ġçindeki % 21,3% 29,5% 27,9% 8,2% 13,1% 100,0% Bütçeden Ayr. Pay Ġçdk.% 9,4% 17,8% 16,0% 16,1% 61,5% 15,6% % 3,3% 4,6% 4,4% 1,3% 2,1% 15,6%

11 Tablo 7 (Devam). Katılımcıların Gelirlerinden Yatırım için Ayırdıkları Pay ile Kar-Zarar Durumlarını Takip Durumları Arasındaki İlişki Tablosu Haftalık Aylık Yıllık Sayı Takip Sıklığı Ġçindeki % 11,0% 29,3% 46,3% 12,2% 1,2% 100,0% Bütçeden Ayr. Pay Ġçdk.% 6,5% 23,8% 35,8% 32,3% 7,7% 21,0% % 2,3% 6,2% 9,7% 2,6% 0,3% 21,0% Sayı Takip Sıklığı Ġçindeki % 22,4% 36,8% 30,3% 9,2% 1,3% 100,0% Bütçeden Ayr. Pay Ġçdk.% 12,2% 27,7% 21,7% 22,6% 7,7% 19,5% % 4,4% 7,2% 5,9% 1,8% 0,3% 19,5% Sayı Takip Sıklığı Ġçindeki % 32,0% 20,0% 32,0% 8,0% 8,0% 100,0% Bütçeden Ayr. Pay Ġçdk.% 5,8% 5,0% 7,5% 6,5% 15,4% 6,4% % 2,1% 1,3% 2,1% 0,5% 0,5% 6,4% Sayı Takip Sıklığı Ġçindeki % 35,6% 25,9% 27,2% 7,9% 3,3% 100,0% Bütçeden Ayr. Pay Ġçdk.% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % 35,6% 25,9% 27,2% 7,9% 3,3% 100,0% X 2 =109,677 P=0,000 Analiz sonucuna göre, yatırımcıların gelirlerinden tasarruf için ayırdıkları pay ile mevcut yatırımlarının kar-zarar durumlarını takip sıklığı arasında anlamlı bir iliģkinin olduğu belirlenmiģtir. Bu durum P değerinin 0,05 ten küçük olmasıyla açıklanmaktadır. Tabloya göre, bütçelerinden finansal yatırımları için TL ayıranların büyük oranı (%66,2) yatırımlarının karzarar durumlarını izlememektedirler. Finansal yatırımları için bütçelerinden 3000 TL ve üzeri pay ayıran yatırımcıların ise mevcut kar-zarar durumlarını %61,5 oranla her gün takip ettikleri tespit edilmiģtir. Finansal yatırım için bütçeden ayrılan payın arttıkça kar-zarar durumunu izleme sıklığının attığı sonucuna varılmıģtır. Hipotez 6. Katılımcıların gelir düzeyleri ile tasarruf ettikleri kısımla finansal yatırım aracı alma durumları arasında anlamlı bir iliģki vardır. Tablo 8. Katılımcıların Gelir Düzeyleri İle Tasarruf Ettikleri Kısımla Finansal Yatırım Aracı Alma Durumları Arasındaki İlişki Tablosu 398 Tasarruf ettiğiniz kısımla döviz, altın, hisse senedi, tahvil vb. finansal yatırım yapıyor musunuz? Evet Hayır Aylık Geliriniz Nedir? Sayı Finansal Yat. Yapma Durumu Ġçdk.% 1,7% 14,6% 55,4% 19,3% 9,0% 100,0% Aylık Gelir Ġçindeki % 13,8% 51,5% 63,9% 70,3% 72,4% 59,7% % 1,0% 8,7% 33,1% 11,5% 5,4% 59,7% Sayı Finansal Yat. Yapma Durumu Ġçdk.% 15,9% 20,4% 46,5% 12,1% 5,1% 100,0% Aylık Gelir Ġçindeki % 86,2% 48,5% 36,1% 29,7% 27,6% 40,3% % 6,4% 8,2% 18,7% 4,9% 2,1% 40,3% Sayı Finansal Yat. Yapma Durumu Ġçdk.% 7,4% 16,9% 51,8% 16,4% 7,4% 100,0% Aylık Gelir Ġçindeki % 100,0% 100,0% 100,0% 100,% 100,0% 100,0% % 7,4% 16,9% 51,8% 16,4% 7,4% 100,0% X 2 =33,650 P=0,000

12 Yatırımcıların gelir düzeyleri ile bütçelerinden tasarruf ettikleri kısımla döviz, altın, hisse senedi, tahvil vb. finansal yatırım araçlarına yatırım yapma durumu arasındaki iliģkiyi açıklamak üzere oluģturulan yukarıdaki tabloya göre, iki grup arasında anlamlı bir iliģkinin olduğu söylenebilmektedir. Anlamlılık değeri olan P değerinin 0,05 ten küçük olması hipotezin kabul edilmesi anlamına gelmektedir. Tabloya göre aylık gelir seviyesi yüksek katılımcıların genel olarak bütçelerinden tasarruf ettikleri kısımla finansal yatırım araçlarına yatırım yaptıkları anla- Ģılmaktadır. Hipotez 7. Katılımcıların gelir düzeyleri ile finans konusunda eğitim/kurs alma durumları arasında anlamlı bir iliģki vardır. Tablo 9. Katılımcıların Gelir Düzeyleri İle Finans Konusunda Eğitim Alma Durumları Arasındaki İlişki Tablosu Finans konusunda eğitim / kurs aldınız mı? Evet Hayır X 2 =33, Aylık geliriniz nedir? ve üzeri Sayı Eğitim Alma Durumu Ġçindeki % 1,0% 9,4% 45,8% 29,2% 14,6% 100,0% Aylık Gelir Ġçindeki % 3,4% 13,6% 21,8% 43,8% 48,3% 24,6% % 0,3% 2,3% 11,3% 7,2% 3,6% 24,6% Sayı Eğitim Alma Durumu Ġçindeki % 9,5% 19,4% 53,7% 12,2% 5,1% 100,0% Aylık Gelir Ġçindeki % 96,6% 86,4% 78,2% 56,3% 51,7% 75,4% % 7,2% 14,6% 40,5% 9,2% 3,8% 75,4% Sayı Eğitim Alma Durumu Ġçindeki % 7,4% 16,9% 51,8% 16,4% 7,4% 100,0% Aylık Gelir Ġçindeki % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % 7,4% 16,9% 51,8% 16,4% 7,4% 100,0% P=0, Tablo 9, anket katılımcılarının aylık gelirleri ile finans konusunda herhangi bir eğitim/kurs alıp almama durumları arasındaki iliģkiyi belirlemek üzere oluģturulmuģtur. OluĢan P değerinin 0,05 ten küçük olması hipotezin kabul edildiği anlamına gelmektedir. Yani yatırımcıların aylık gelirleri ile finans eğitimi alma durumları arasında anlamlı bir iliģkinin varlığından söz edilebilmektedir. Tablo incelendiğinde gelir seviyesi yüksek kiģilerin, düģük gelirlilere oranla finans konusunda daha eğitimli oldukları sonucuna varılabilmektedir. Hipotez 8. Katılımcıların medeni durumları ile yeni bir yatırım kararı verirken en temel beklentileri arasında anlamlı bir iliģki vardır. Tablo 10. Katılımcıların Medeni Durumları ile Yatırım Kararları Arasındaki İlişki Tablosu Evli Medeni Durumunuz nedir? Yeni bir yatırım kararı verirken en temel beklentiniz nedir? Yüksek Getiri Beklentisi Sermayeyi Koruma Arzusu Devamlı Gelir Ġsteği Portföy Riskini Azaltma Sayı Medeni Durum Ġçindeki % 31,3% 28,2% 32,4% 0,0% 8,0% 100,0% Yatırım Beklentisi Ġçdk.% 63,6% 71,2% 69,1% 0,0% 65,6% 67,2% % 21,0% 19,0% 21,8% 0,0% 5,4% 67,2% Diğer Total

13 Tablo 10 (Devam). Katılımcıların Medeni Durumları ile Yatırım Kararları Arasındaki İlişki Tablosu Bekâr Total X 2 =5,845 Sayı Medeni Durum Ġçindeki % 36,7% 23,4% 29,7% 1,6% 8,6% 100,0% Yatırım Beklentisi Ġçdk.% 36,4% 28,8% 30,9% 100,0% 34,4% 32,8% % 12,1% 7,7% 9,7% 0,5% 2,8% 32,8% Sayı Medeni Durum Ġçindeki % 33,1% 26,7% 31,5% 0,5% 8,2% 100,0% Yatırım Beklentisi Ġçdk.% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% % 33,1% 26,7% 31,5% 0,5% 8,2% 100,0% P=0,211 Tablodan elde edilen veriler, yatırımcıların medeni durumları ile yatırımdan beklentileri arasında anlamlı bir iliģkinin olmadığını göstermektedir. Pearson anlamlılık değeri olan P değerinin (0,211), 0,05 ten büyük olmasından dolayı hipotez reddedilir. Hipotez 9. Katılımcıların eğitim durumları ile bütçelerinden finansal yatırımları için ayırdıkları pay arasında anlamlı bir iliģki vardır. Tablo 11. Katılımcıların Eğitim Durumları ile Yatırımları İçin Bütçelerinden Ayırdıkları Pay Arasındaki İlişki Tablosu Tablodan elde edilen verilere göre, yatırımcıların eğitim durumları ile bütçelerinden yatırımları için ayırdıkları pay arasında anlamlı bir iliģkinin olduğu tespit edilmiģtir. Bu durum hipotezimizin kabul edildiği anlamına gelmektedir. Tabloya göre; yatırımcılardan ilköğretim mezunlarının %55,8 i bütçelerinden TL ayırmaktadır. Lise mezunlarının %73 ü finansal yatırımları için bütçelerinden ağırlıkla TL arası ayırdıkları, yine ön lisans ve lisans me- Bütçeden Ayrılan Pay Nedir? (TL) Eğitim durumunuz nedir? Sayı Ġlk-Orta Eğitim Durumu Ġç. % 55,8% 25,6% 11,6% 4,7% 2,3% 100 % Bütçeden Ayrılan Pay Ġç. % 17,3% 10,9% 4,7% 6,5% 7,7% 11,0% % 6,2% 2,8% 1,3% 0,5% 0,3% 11,0% Sayı Lise Eğitim Durumu Ġç. % 36,5% 36,5% 20,0% 2,4% 4,7% 100 % Bütçeden Ayrılan Pay Ġç. % 22,3% 30,7% 16,0% 6,5% 30,8% 21,8% % 7,9% 7,9% 4,4% 0,5% 1,0% 21,8% Sayı Ön lisans-lisans Eğitim Durumu Ġç. % 36,0% 24,2% 29,4% 7,6% 2,8% 100% Bütçeden Ayrılan Pay Ġç. % 54,7% 50,5% 58,5% 51,6% 46,2% 54,1% % 19,5% 13,1% 15,9% 4,1% 1,5% 54,1% Sayı Lisansüstü Eğitim Durumu Ġç. % 15,7% 15,7% 43,1% 21,6% 3,9% 100% Bütçeden Ayrılan Pay Ġç. % 5,8% 7,9% 20,8% 35,5% 15,4% 13,1% % 2,1% 2,1% 5,6% 2,8% 0,5% 13,1% Sayı Eğitim Durumu Ġç. % 8,6% 35,6% 25,9% 27,2% 7,9% 100% Bütçeden Ayrılan Pay Ġç. % 100,0% 100,0% 100,0% 100% 100% 100% % 8,6% 35,6% 25,9% 27,2% 7,9% 100% 400 X 2 =43,884 P=0,000

14 zunlarının %36 sının TL ve son olarak lisansüstü eğitim düzeyine sahip yatırımcıların %43,1 inin bütçelerinden TL ayırdıkları sonucuna varılmıģtır. 4. SONUÇ Anket katılımcılarının demografik ve finansal özellikleri ki-kare analiziyle test edilmiģ olup, sonuçlar aģağıdaki gibidir. Yatırımcıların cinsiyetleri ile yatırımdan beklentileri arasındaki anlamlılık düzeyi ölçülmüģ, aralarında anlamlı bir iliģkinin olmadığı görülmüģtür. Cinsiyet ve portföydeki yatırım aracı sayısı değerlendirildiğinde de benzer Ģekilde anlamlı bir iliģki bulunamamıģtır. Katılımcıların meslek grupları; yatırımcıların finansal yatırımlar için bütçelerinden ayırdıkları pay ve finansal araçları elde tutma süreleri ile ayrı ayrı değerlendirilmiģ, analiz sonucunda meslek faktörü ile her iki finansal aktivite arasında anlamlı bir iliģkinin bulunduğu saptanmıģtır. Yatırımcıların gelirlerinden tasarruf için ayırdıkları pay ile mevcut yatırımlarının karzarar durumlarını takip sıklığı değerlendirildiğinde, aralarında anlamlı bir iliģkinin olduğu tespit edilmiģtir. Ayrıca finansal yatırım için bütçeden ayrılan pay arttıkça kar-zarar durumunu izleme sıklığının attığı sonucuna varılmıģtır. Katılımcıların aylık gelir düzeyleri; yatırımcıların gelirlerinden tasarruf ettikleri kısımla finansal yatırım aracı alıp almama ve finans konusunda herhangi bir eğitim alıp almama durumları ile ayrı ayrı değerlendirilmiģ, değerlendirme sonucunda aylık gelir düzeyi ve her iki finansal aktivite arasında anlamlı bir iliģkinin bulunduğu saptanmıģtır. Anket katılımcılarının medeni durumları ile yeni bir yatırım kararı verirken en temel beklentileri arasındaki anlamlılık düzeyi ölçülmüģ, iki grup arasında anlamlı bir iliģki bulunmadığı görülmüģtür. Son olarak katılımcıların eğitim durumları ile bütçelerinden finansal yatırımları için ayırdıkları pay arasındaki anlamlılık düzeyi ölçümlenmiģ, gruplar arasında anlamlı bir iliģkinin bulunduğu ortaya çıkmıģtır. KAYNAKLAR 401 Allais, Maurice; Le Comportement de 1'Homme Rationnel devant le Risque, Critique des Postulats et Axiomes de 1'Ecole Americaine, Econometrica, Cilt: 21, 1953, Alpdündar, Hasan Serdar; Bireylerin Sigorta Eğilimlerini Yönlendiren Faktörlerin DavranıĢsal Finans YaklaĢımı Ġle Ġncelenmesi, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul Ticaret Üniversitesi Finans Enstitüsü, Finans Anabilim Dalı, Uluslararası Bankacılık ve Finans Bilim Dalı, Aslan, Ramazan; Bireysel Yatırımcıları Finansal Yatırıma Yönlendiren Faktörlerin DavranıĢsal Finans Açısından AraĢtırılması: ġanlıurfa Ġline Bağlı ViranĢehir Ġlçesi Örneği, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ĠĢletme Yönetimi Anabilim Dalı, 2016.

15 Bayar, Yılmaz; Yatırımcı DavranıĢlarının DavranıĢçı YaklaĢım Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, 2011, s Böyükaslan, Adem, Bireysel Yatırımcıları Finansal Yatırım Kararına Yönlendiren Faktörlerin DavranıĢsal Finans Açısından Ġncelenmesi: Afyonkarahisar Örneği, YayımlanmamıĢ Y. Lisans Tezi, Afyonkarahisar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon, 2012 Çevik, Emrah Ġsmail; Ġstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda Etkin Piyasa Hipotezinin Uzun Hafıza Modelleri Ġle Analizi: Sektörel Bazda Bir Ġnceleme, Yaşar Üniversitesi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 7, 2012, s Edwards, Ward; The Theory Of Decision Making, Psychological Bulletin, Cilt: 41, 1954, Ege, Ġlhan; Topaloğlu, Emre Esat ve CoĢkun, Dilek; DavranıĢsal Finans ve Anomaliler: Ocak Ayı Anomalisinin ĠMKB de Test Edilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:56, Ekim 2012, s GümüĢ, Fatih B., Koç, Mustafa ve Agalarova, Mirsariyya; Bireysel Yatırımcıların Yatırım Kararları Üzerinde Etkili Olan Demografik ve Psikolojik Faktörlerin Tespiti Üzerine Bir ÇalıĢma Uygulaması: Türkiye ve Azerbaycan Uygulaması, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 6, 2013, s Haykır Hobikoğlu, Elif; DavranıĢsal Finans Çerçevesinde E-Atık Geri DönüĢüm Yatırım Risk Algılamasında Tüketici Tercih ve DavranıĢ Düzeyinin Sosyo-Ekonomik Analizi: Ġstanbul Örneği", Finansal Araştırmalar ve lar Dergisi, Cilt: 4, 2013, s Kahneman, Daniel ve SMITH, Vernon; Foundations Of Behavioral And Experimental Economics, Nobel Prize İn Economics Documents, Kahneman, Daniel; TVERSKY, Amos; Prospect Theory: An Analysis Of Decision Under Risk, Econometrica, Cilt: 47, Sayı: 2, 1979, s. 63. Kandır, Serkan Yılmaz; Çerçi, Gözde; Uzkaralar, Önder; Yatırımcı Duyarlılığı Temsilcileri: Yatırım Ortaklıkları Iskontosu ve Tüketici Güven Endeksi Örneği, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, 2013, s Kök, Dündar ve Uyğur, M. Emre; Finansal Piyasalarda Fiyat EtkileĢimi: BĠST 100 ve SeçilmiĢ Finansal Göstergeler Ġçin VAR Analizi, Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, 2014, s Küçük, Ayhan, Bireysel Yatırımcıları Finansal Yatırım Kararına Yönlendiren Faktörlerin DavranıĢsal Finans Açısından Ele Alınması: Osmaniye Örneği, Akademik Araştırmalar ve lar Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 11, Kasım 2014, s Küden, Murat, DavranıĢsal Finans Açısından Bireysel Yatırım Tercihlerinin Değerlendirilmesi, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Gediz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,, Ġzmir, Ricciardi, Victor; K. Simon Helen; What Ġs Behavioral Finance?, Business Education And Technology Journal, Cilt: 2, Sayı: 2, 2000, s

16 Sefil, Sinem; ÇĠLĠNGĠROĞLU, Hakkı Kutay; DavranıĢsal Finansın Temelleri: Karar Vermenin BiliĢsel ve Duygusal Eğilimleri, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:10, Sayı:19, Bahar 2011, s Sevim, ġerafettin; Akkoç, Soner; Sermaye Piyasalarında DüĢük Fiyat Etkisi ve Ġstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda Bir Uygulama, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, Simon, Herbert; Rational Choice and the Structure of the Environment, Psychological Review, Cilt: 63, Sayı: 2, 1956, Tufan, Ekrem, Davranışsal Finans, Orion Yayınevi, Ankara,