K br s ta Çözüm Aray fllar ve Taraflar n Tutumu

Transkript

1 K br s ta Çözüm Aray fllar ve Taraflar n Tutumu Şevki KIRALP* Kıbrıs Sorunu, 1963 ten beri çözülmeyi bekleyen bir meseledir. Çözümsüzlüğün temelinde Kıbrıs ın egemenliği tartışması bulunmaktadır. Kıbrıslı Rumlara göre 1960 Anayasası nın meşru devleti Kıbrıs Cumhuriyeti, Türk birlikleri tarafından işgal edilmiş durumdadır. Kıbrıslı Türklerin perspektifinde ise, Rumlar 1960 Anayasası nın kendilerine tanıdığı hakları çiğnemiş ve Kıbrıs Cumhuriyeti ni ortadan kaldırmıştır. Kıbrıs Sorunu aslında hukuki bir sorun olsa da, problemin ne şekilde çözümleneceği hukuktan ziyade diplomasi ve siyaset meselesidir. ABD ve Avrupalı devletlerin Kıbrıs Sorunu na yaklaşımı son yıllara kadar çoğunlukla Türkiye aleyhinde adımlarla şekillenmekteydi. Örneğin 1960 larda Enosis ve Kıbrıslı Türkler için azınlık hakları önerisi gündeme getirilmiş, 1970 lerde Türkiye ye silah ambargosu başlatılmış, lerde KKTC tanınmamış ve 1990 larda Kıbrıs Sorunu nun çözülmesinin Türkiye-AB ilişkilerinin gelişmesine bir ön koşul olarak dayatılması gündeme getirilmişti. Ancak, 1999 yılında Kosova da yaşananlar önemli değişimleri beraberinde getirdi. Enosis in Eşiğinde Acheson Planı: yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti, yürütme organındaki aksaklıktan dolayı işlevsiz duruma gelmişti. Rumlara göre, Türk bakanların veto hakkı, bu tıkanıklığın temelinde yatan sebepti. Devlet Başkanı Makarios, 1963 yılında 13 maddelik anayasa değişikliği önerisinde bulundu. Bu değişikliğin öne çıkan maddesi, anayasaya göre Rum olması zorunlu Devlet Başkanı ile Türk olması zorunlu Başkan Vekili nin milletvekillerinin ortak seçimiyle belirlenmesi ve veto haklarının kaldırılması önerisiydi. 2 Aynı yıl, Türk bakanlar bu öneriyi 60 Anayasası nın özünü teşkil eden Rum-Türk eşitliğine bir çelişki olarak algılayarak kabineden istifa etti ve Enosis-Taksim kavgası yeniden gündeme geldi. Washington, Türkiye ve Yunanistan ı yeniden masaya oturttu ve Türkiye nin aleyhine sayılabilecek, Enosis e çok yakın bir metni görüşmeye açtı. Amerikalı diplomat Dean Acheson un kaleme aldığı çözüm metnine göre, Kuzey deki çok küçük bir toprak parçası haricinde bütün ada Yunanistan a bağlanacak ve Kıbrıslı Türklere Batı Trakya Türklerine eşit statüde azınlık hakları tanınacaktı. Türkiye ve Yunanistan, ABD dayatmalarının da etkisiyle planı müzakere edilebilir bulsalar da, Makarios un bu öneriyi Çifte Enosis olarak algılayarak reddetmesi Enosis in gerçekleşmesini önledi. 3 * Keele Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Doktora Öğrencisi ve 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Balkan-Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Bilimsel Danışmanı, shefkiralp@live.com 1 Silah Ambargosunda Haşhaş Krizi nin de etkisi vardı. Bkz.Melek Fırat : Göreli Özerklik 3; Yunanistan la İlişkiler. Baskın Oran (der.) Türk Dış Politikası Cilt I: İletişim Yay., İstanbul: s Makarios Druşotis, İlk Bölünme : Kıbrıs , çeviri: Ali Çakıroğlu, Galeri Kültür Yay., Lefkoşa : 2008.s Niyazi Kızılyürek, Daha Önceleri Neredeydiniz?, Birikim Yay., İstanbul: 2009 s YÜZYIL [77]

2 fievki K ralp Çifte Enosis önerisi uzun yıllar masada kaldı, Makarios Kıbrıs ın bölünmemesinde ısrarcı olarak bu formüle karşı çıktı ve bir süre sonra Enosis taleplerini askıya aldı de Yunanistan da idareye el koyan Cunta, içeride halk desteği sağlamak, dışarıda ise ABD nin gözüne girmek için Enosis i bir an önce gerçekleştirmek istemekteydi ve Makarios u Enosis e ihanetle suçlamaktaydı. 4 Türk tarafı nezdinde, Makarios Enosis ten vazgeçmemiş, Türkiye nin tepkisini çekmeden uzun vadede gerçekleştirmek istemişti. Cunta ise Enosis için şartların yeterince olgunlaştığını düşünmüş ve politikalarına engel olarak algıladığı Makarios un silahlı bir darbe ile devrilmesi emrini vermişti. 4 Barış Harekâtı ve Kıbrıs Sorunu nun Genel Hatları nın Çizilmesi: Makarios, Kıbrıs taki Yunan askerleri ve Yunanistan yanlısı teşkilat EOKA B (Kıbrıs Ulusal Mücadeleciler Teşkilatı) tarafından devrilmesinin ardından Türk birlikleri Garanti Antlaşması nın dördüncü maddesinde öngörülen bozulan anayasal düzenin eski haline döndürülmesini sağlamak yükümlülüğünün verdiği askeri müdahale hakkını kullanarak adaya çıktı ve Rum-Yunan milisleri etkisiz hale getirdi. Bu noktada, Türkiye adanın iki kesimlilik doğrultusunda yeniden şekillendirilmesini masaya yatırırken, Rum tarafı Garantörlük hakkının sadece bozulan anayasal düzeni eski haline getirmek kaydıyla kullanılabileceğini öne sürerek federasyona karşı çıkmaya çalıştı ancak başarılı olamadı. 6 Bunun akabinde, Yunan Lobisi nin de etkisi ile ABD, Türk birliklerinin adadan çekilmemesi durumunda Türkiye ye uygulanan silah ambargosunu sürdürme kararı aldı. 7 4 Niyazi Kızılyürek, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti: Doğmamış Bir Devlet in Tarihi, İletişim Yay., İstanbul: 2005 s Mustafa Tarakçı, Kıbrıs Barış Harekatı, Hiperlink, İstanbul :2010. s Fırat, a.g.m Çağrı Erhan, : Göreli Özerklik 3; ABD ve NATO yla İlişkiler, Baskın Oran (der.) Türk Dış Politikası Cilt I: İletişim Yay., İstanbul: s [78] 21. YÜZYIL

3 K br s ta Çözüm Aray fllar ve Taraflar n Tutumu BM denetiminde uygulanan nüfus mübadelesiyle Kuzey e ve Güney e gerçekleştirilen göçler sonrasında yüz binlerce Rum ve Türk evlerinden ve arsalarından uzaklaştı ve mülkiyet sorunu doğdu. Bu arsalardan bazıları taraflarca yerleşime açıldı ve özellikle Güney de kalan Türk malları bakımsızlık nedeniyle yok olmaya yüz tuttu. Rum tarafı mülkiyet konusunda 1974 öncesi düzenlemelerin dikkate alınmasını savunmakta, Rum göçmenlere taşınmaz mallarının mülkiyet hakkının iadesinde ısrar etmektedir. Türk tarafı ise Rum göçmenlerin mülkiyet hakkı teslim edilirken Kıbrıslı Türklerin mağdur edilmeyeceği takas ve tazminat gibi yöntemlere de başvurulması gerektiğini öne sürmekte, iki kesimlilik ilkesinin sulandırılmasının da önüne geçmek istemektedir. 8 Rum tarafının üzerinde en çok yoğunlaştığı noktalardan bir diğeri Garantörlükler meselesidir. Rum tarafı bu konuda garantörlük haklarının ülkeyi işgale uğrattığını öne sürmekte ve yeni devletin garantörsüz olmasını talep etmektedir. Türk tarafı ise, Rum tarafının nüfus üstünlüğü nedeniyle, iki toplumlu çatışmalarda 1974 yılına kadar mağdur taraf olduğunu ve güvenlik konusunda Türkiye den başka hiçbir devlete itimadı olmadığını açıklamaktadır sonrasında, T.C. vatandaşlarına Kuzey Kıbrıs a yerleşme hakkı tanındı. Rumlar bu noktada 1960 Anayasası Makarios, 1963 y l nda Anayasa'y K br sl Türkler aleyhinde de ifltirmeyi önerdi ve Türk bakanlar istifa etti. uyarınca adada oturma hakkı bulunmayan T.C. vatandaşlarının yerleşiminin yasa dışı olduğunu öne sürmekte ve büyük bir bölümünün adadan uzaklaştırılmasını talep etmektedir. Türk tarafı ise, T.C vatandaşlarının Kıbrıs taki ekonomik hayata katıldıklarını ve bir kısmının Kıbrıslı Türkler ile evlenerek Kıbrıs ın soysal yapısına dâhil olduklarını bu yüzden geri gönderilmelerinin insan haklarıyla çeliştiğini savunmaktadır. 10 Bu açıdan, Rum tarafının tezleri ve Türk tarafının anti-tezleri temelinde, Kıbrıs Sorunu nun temel başlıkları arasında mülkiyet, garantörlük ve T.C. vatandaşı Türkler yer almaktadır. Nemitz Planı ve Waldheim Önerileri: yılında Makarios-Rauf Denktaş, 1979 yılında ise Spiros Kiprianu- Rauf Denktaş arasında Zirve Antlaşmaları imzalandı. Bu antlaşmalar temelinde, Kıbrıs ta siyasi eşitliğe ve iki kesimliliğe dayalı bir federasyon kurulması kararlaştırılmıştı yılında, ilk çözüm metni yine Amerika dan gelmişti. Diplomat Mathew Nemitz in kaleme aldığı çözüm taslağı doğrultusunda iki kesimli bir federasyon çatısı hazırladı. Bu çatı dahilinde, iki toplumun karşı federal kesimde kalan mülkiyet hakları doğrultusunda dolaşım, mülk edinme ve yerleşim haklarına dayalı özgürlüklerin tanınması ve Kuzey de kalan ancak istihdama açılmayan geçmişte Kıbrıs ın en kalkınmış ticari merkezi olan Maraş ın BM denetiminde yerleşime açılması ön görülüyordu. 12 Rum lider Kiprianu, hükümet ortağı AKEL in teşviki ile planı reddetmekten çekinmedi. Planın reddedilmesi her şeyden önce bir Sovyet Projesiydi. Türkiye-ABD-Yunanistan üçgeninin ilişkilerine anlaşmazlığın hüküm sürmesi herkesten çok Moskova yı memnun ederdi. Kıbrıs Sorunu nun bu aşamada çözülmesi Türkiye ye uygulanan silah ambargosunun kaldırılması ve NA- TO içi ilişkilerde bir yumuşamaya gidilmesine yol açabilirdi. Sovyetler Birliği nin Kıbrıs Soru- 8 Mehmet Hasgüler, Kıbrıs ta Enosis ve Taksim Politikaları nın Sonu, Alfa Yayınları İstanbul, Kızılyürek, a.g.e Giorgos Lilikas, Lisi toy Kipriakoy: Pragmatikotites, dilimmata kai epiloges, [Kıbrıs Sorunu nun Çözümü. Gerçekler, Zıtlaşmalar ve Seçenekler] Livani, Atina Hasgüler, a.g.e 2006, s Kızılyürek. a.g.e s YÜZYIL [79]

4 fievki K ralp nu nu kendisi bir söz söylemeden NATO bünyesinde çözdürmeyeceği böylece açığa çıkmış oldu ve sorun BM bünyesinde ele alınmaya başlandı. 13 BM Genel Sekreteri Kurt Waldheim, 1981 yılında taraflara üç bölgeli federatif yapıyı çağrıştıran bir öneri sundu. Bu öneriye göre devlet, federal bir ortaklığa dayanacak, bir bölümü Türklerin, diğer bölümü Rumların egemenliği altında olacaktı. Buna ilaveten, federatif ortaklığın denetiminde üçüncü bir bölge daha düzenlenecekti. Maraş ın yerleşime açılması, dolaşım, mülk edinme ve yerleşim hakları konusunda Nemitz Planı ile benzerlikler gösteren Waldheim Önerileri nin öngördüğü bir diğer önemli nokta ise adanın askersizleştirilmesiydi. Rum tarafı bu önerileri reddetmekle beraber, askersizleştirme ilkesini benimsemiş ve bundan sonraki süreçte sürekli olarak masaya yatırmıştı. 14 Cuellar ve Gali Önerileri nden Loizidu Davası na Acheson Plan, K br s' n Türkiye'ye küçük bir toprak parças b rak lmas kayd yla Enosis'in gerçekleflmesini öngörüyordu. Waldheim sonrasında BM Genel Sekreterliği ne getirilen Perez De Cuellar, 1983 yılında taraflara net olarak iki kesimliliğe dayanan ve yürütme organında dönüşümlü güç paylaşımını öneren bir teklif sundu. Bu teklif doğrultusunda, iki ayrı toplum kendilerine liderlik edecek şahısları karşı taraftan bağımsız olarak oylayacak ve lider seçilen iki şahıs dönüşümlü olarak devlet başkanı ve başbakan olarak ortak federasyon hükümetinde görev yapacaklardı. Güvenlikte ise İngiltere, Türkiye ve Yunanistan ın garantörlük hakları dikkate alınacaktı. 15 Bu noktada Yunan Başbakan Papandreu ile Rum lider Kiprianu, Türk birlikleri adadan çekilmeden görüşmelerin sürdürülmesinin anlamsız olacağını dile getirdiler ve Denktaş, iki ayrı egemen devlet fikrini hayata geçirmek için aradığı fırsatı bulmuş oldu yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edildi. BM Güvenlik Konseyi aldığı karar doğrultusunda, 1960 Anayasası na aykırı olduğu gerekçesiyle KKTC nin tanınmaması için bütün devletlere çağrıda bulundu ve Türkiye haricinde bütün dünya devletleri Kıbrıs ın meşru devleti olarak Rum tarafını tanımayı sürdürdü. 16 İlerleyen süreçte, Cuellar, Kiprianu ve Denktaş ı çerçeve antlaşması imzalamak üzere New York a çağırdı. Kiprianu metni hiçbir şekilde kabul etmeyeceğini açıkladı ve üç noktada ısrarcı oldu: Bütün Rum göçmenlerin evlerine dönmesini sağlayacak bir mülkiyet-toprak düzenlemesi, Türk birlikleri ve T.C vatandaşı Türklerin adadan ayrılması ve dış ülkelere garantörlük hakkı verilmemesi. 17 Denktaş ise Kiprianu nun bu tavrı üzerine diplomatik bir manevra ile metnin tamamını noktasına, virgülüne kadar kabul ediyorum açıklamasını yaptı ve uzlaşmazlık suçu Rum tarafına yıkıldı. 18 Kiprianu nun Cuellar Metni ni ortadan kaldıran diplomatik başarısızlığı, AKEL e Rum siyasi sahnesine yeni bir aktör çıkarma şansı tanımıştı. Liberal görüşten gelen ve ılımlı müzakere zihniyetine sahip olan Yorgos Vasiliu, Rum kesimindeki başkanlık seçimlerini kazanarak görüşme 13 Andreas Hacikiriakos, Hristoforos Hristoforou. Vouleftikes: İstoria, Arithmi, Analisi. [Millet Vekilliği Seçimleri: Tarih, Rakamlar Analiz] akt. Kızılyürek. a.g.e s. 167 de atıf. 14 Kızılyürek. a.g.e s Kızılyürek. a.g.e s Kızılyürek. a.g.e s Andreas Hacikiriakos, Hristoforos Hristoforou akt. Kızılyürek a.g.e s. 77 de atıf. 18 Kızılyürek a.g.e s [80] 21. YÜZYIL

5 K br s ta Çözüm Aray fllar ve Taraflar n Tutumu masasında Denktaş ın karşısına çıktı. 19 İki lider, çözüm metinlerinde son sözü iki toplumun söylemesi prensibine bu görüşmelerde imza atmışlardı. Antlaşma uyarınca, Türkiye, Yunanistan, Rum lider ve Türk lider ne yönde görüş belirtirse belirtsin, metinler referandumdan geçirilmeden uygulamaya konmayacaktı. 20 Cuellar sonrasında BM Genel Sekreterliği ne getirilen Butros Gali, taraflara sunduğu 100 maddelik fikir dizisi ile yeni bir çözüm planı hazırlamıştı. Metne göre garantörlükler sürdürülecek ve Rum- Türk bütün göçmenlere geri dönme hakkı tanıyacak bir mülkiyet-toprak düzenlemesi yapılacaktı. Vasiliu planın makul olduğunu açıklarken Denktaş federal yönetimlerin yürütme organına ilişkin bazı itirazlarda bulunmuştu ve bunları Vasiliu ile müzakere etmeye hazır olduğunu bildirmişti. Ancak, Vasiliu yu ve Gali Dizini ni karalayarak başkan seçilen Glafkos Kleridis, 1993 yılında metni kabul etmeyeceğini açıkladı ve görüşmeler 2000 li yıllara kadar açmaza girmiş oldu yılında Kıbrıs ın AB ile müzakerelere başlaması Türkiye nin aleyhine bir adım oldu. Amerika ya karşı alternatif bir güç olduğunu kanıtlama çabasındaki Avrupa Birliği, Kıbrıs Sorunu nu çözüme ulaştırarak itibarını yükseltmeyi hedefliyordu. Aynı yıllarda Yunanistan ın Türkiye nin AB ile Gümrük Birliği Antlaşması imzalamasını veto etmemesi karşılığında, Ankara Kıbrıs ın AB ye tam üyelik görüşmelerinin başlatılmasına izin vermek durumunda kalmıştı. Avrupa Birliği, Kıbrıs Sorunu nun çözümünün Türkiye nin üyeliğine bir ön koşul olarak dayatmaya hazırlanmaktaydı yılında Kuzey deki mülkiyet hakkının gasp edildiği gerekçesiyle Türkiye ye tazminat davası açan Loizidu, AİHM in (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) kararıyla davayı kazanmıştı. 23 Bütün bu gelişmeler Türkiye yi derin bir çıkmaza sürüklerken, 1999 yılında Avrupa nın göbeğinde patlayan silahlar, konjonktürü Türkiye lehine değiştirmeye başladı. Kosova Krizi ve Annan Planı Sonrası nda Yaşanan Gelişmeler 1999 da meydana gelen Kosova Krizi, AB ve ABD yi Rusya nın Avrupa daki en güçlü müttefiki Sırplara karşı işbirliğine zorlamıştı. Bu dönemde, Yunanistan Sırbistan a uygulanan ambargoyu ihlal etmiş ve NATO içerisinde Kosova Harekâtı na muhalefet eden tek devlet olmuştu. Türkiye, hem ezilen bir Müslüman halka yardım etmeyi gerektiren manevi sorumluluk, hem de NATO ittifakının getirdiği bir yükümlülükle harekâta etkin bir biçimde katılmıştı. Bu dönüm noktası müttefiklik dengelerini şu şekilde oluşturmuştu: Kıbrıs Rumları, Yunanistan ve Rusya Sırbistan ın, Türkiye, ABD ve pek çok AB ülkesi de Kosova nın yanında yer almışlardı Kızılyürek a.g.e s Cankat Pilter Denktaş ın Bir Devletin Doğuşunda Liderlerle İlgili Anıları. Sivil Savunma Yay, Lefkoşa: 2009 s Kızılyürek. a.g.e 2005 s Melek Fırat, a.g.m 23 Hasgüler. a.g.e s Baskın Oran, ; Küreselleşme Ekseninde Türkiye: Dönemin Bilançosu, Oran (der.) Türk Dış Politikası Cilt II: İletişim Yayınları, İstanbul: 2009; Kamer Kasım. Kıbrıs ta Süreç Nereye Gidiyor? USAK, 2010, erişim: [9 kim 2010 da erişildi.] 21. YÜZYIL [81]

6 fievki K ralp 2000 li yıllara girdiğimiz zaman, bankaların iflası nedeniyle ekonomik darboğaza düşen Kıbrıslı Türkler Avrupa Birliği üyeliğini hem dünya ile yeniden bütünleşme, hem de ekonomik kalkınma için bulunmaz bir fırsat olarak nitelendirmekteydi. BM Genel Sekreteri Kofi Annan, taraflara önerdiği metinde iki toplumlu bir federasyon, garantörlüklerin devamı, Türk birliklerinin 14 yıl içerisinde kademeli olarak adadan ayrılması ve Maraş ın yeniden yerleşime açılmasını öngördü. Buna ilaveten, T.C vatandaşı Türklerin bir bölümünün federasyon vatandaşlığına geçirilerek adada kalması, bir bölümünün adadan gönderilmesi ve geri kalanlarının akıbetinin Türkiye nin AB üyeliği doğrultusunda kararlaştırılması teklifinde bulundu. 25 Papadopoulos, Annan Planı na başından beri karşı çıkarak Rum halkını plan aleyhinde olumsuz etkiledi. Bu noktada kilit rolü oynayacak olan AKEL ise tavrını belirleyebilmek için çareyi BM yi devreye sokmakta buldu. Parti, BM Güvenlik Konseyi nden Annan Planı nın metinde ön görüldüğü şekilde uygulanacağına dair garanti talep etti. 26 AKEL bu hamlesi ile Rusya yı devreye sokmuş oluyordu. BM Güvenlik Konseyi nde tartışılan güvence talebi Moskova tarafından veto edildi. Bunun üzerine AKEL de hayır kampanyasına katıldı ve böylelikle Rumlar Annan Planı nı referandumda reddetmiş oldu. 27 İlerleyen süreçte, AİHM ilk kez Türk tezine yakın bir karar aldı. Mülkiyet meselesinde Kıbrıs Türk İdari Mahkemesi nin kararlarını dikkate alacağını açıklayan AİHM, Rum tarafının önerdiği mülkiyet sorununda mal sahibinin isteği yönünde çözümler bulunması önerisini kısmen reddetmiş oldu. Bu şartlarda, mülkiyet hakkını savunmak isteyen Rumlar, AİHM e değil Kuzey deki Mal Tazmin Komisyonu na ve İdari Mahkeme ye başvurmak durumunda olacaklar. Bu, AB 25 Themos Dimitriu ve Sotiris Vlahos, İhanete Uğramış Ayaklanma, çeviri Sibel Babacan, Arkadaş Yay., Ankara:2009, 26 Hasgüler, a.g.e s Gözde Kılıç Yaşın, Rusya nın Kıbrıs a Bakışı, TÜRKSAM, 2004, [8 Ekim 2010 da erişildi] [82] 21. YÜZYIL

7 K br s ta Çözüm Aray fllar ve Taraflar n Tutumu tarafından Rumlara Kıbrıs Sorunu nun çözümü için uygulanan ciddi bir dayatma olarak yorumlanabilir. 28 Aynı derecede önem arz eden bir diğer gelişme ise, Kosova nın tanınması oldu. Rum-Yunan- Rus üçlüsü Kosova yı tanımamakta diretirken, Türkiye Kosova yı tanıyan devletler içerisinde ilk sıralarda yer aldı. Böylelikle, Türkiye kendisini AB içerisindeki çoğunluk ve ABD ile aynı cephede bulurken, Kosova örneğinin KKTC de tekrarlanmasından çekinen Rum tarafı bu ittifakın karşı cephesinde konuşlandı. Günümüzde, AB Dönem Başkanı Belçika nın, Kıbrıslı Türklere uygulanan ekonomik ambargoları ortadan kaldırmayı amaçlayan doğrudan ticaret tüzüğü eksenli planlamaları da AB nin çözüm yönündeki dayatmalarının Rumları hedef almaya başladığına başka bir delil olarak kabul edilebilir. 29 Sonuçlar K br s müzakerelerinin seyrini hukukun ilkelerinin mi siyasi dengelerin mi belirledi i tart fl lmal d r. Kıbrıs Sorunu nda 30 yılı aşkın bir süredir görüşülen federatif çözümün taraflarca ne ölçüde benimsendiği tartışma konusudur. Rum tarafının federasyondan ziyade üniter devlet (belki de ortaklığa değil Rum egemenliğine dayalı bir yapı) yanlısı olduğu görüşünü destekleyebilecek gelişmeler yaşanmıştır. Örneğin, BM Annan Referandumu sonrasında Rum siyasetinin ne ideolojik ne de kurumsal olarak federatif yapıyı benimseme yolunda olmadığını rapor etmiştir. 30 Benzer bir durum Türk tarafı için de söz konusudur, konfederasyon, KKTC nin sürdürülmesi ve iki ayrı egemenlik düşünceleri toplumda yaygın destek görmektedir. Öte yandan, sorunun seyrini, taraflar arasında sürdürülen görüşmelerin mi, hukukun ilkelerinin mi yoksa siyasi dengelerin mi belirlediği de tartışılmalıdır. Mesela, hukuki zemini en çok uğraştıran meselelerden biri olan mülkiyet sorununda, Loizidu Davası Rum tezinin ağır basacağı yönünde bir izlenim yaratmıştı. Onun öncesinde de AB ve ABD nin Kıbrıs Sorunu nda Türkiye aleyhtarı bir tutum izlediği göze çarpmaktaydı. Günümüzde mülkiyet sorununun ulaştığı nokta Rumları mağdur edecek bir seyirde gelişmemişse de AİHM mülkiyet konusunda Kıbrıs Türk mahkemelerinin vereceği kararları dikkate alacağını açıklamıştır. Kıbrıs Türklerine yıllardır uygulanan ekonomik ambargonun kaldırılması anlamına gelen doğrudan ticaret tüzüğü ise hayata geçirilmemiş, Rum lobileri bu noktada başarılı olmuştur yılında patlak veren Kosova Krizi, Türkiye açısından Kıbrıs Sorunu ekseninde bir dönüm noktası teşkil etmektedir. Sırp-Rum-Yunan-Rus dörtlüsünün ittifakına karşı Kosova yı tanıyan ABD ve 22 AB üyesi devletin yanında yer alan Türkiye, Kıbrıs meselesine de etkisi olacak bu güç dengesine girerek önemli bir adım atmıştır. Kıbrıs Sorunu nda, 1999 sonrası siyasi dengelerin de etkisi ile Türk tarafına uygulanan dayatmaların azaldığını söylemek mümkündür. Ancak sorunun temelini teşkil eden egemenlik tartışmalarında ve kritik anlaşmazlık noktalarında 1960 dan bu yana ilerleme ya da değişiklik kaydedilememiştir. 21. YÜZYIL 28 Hasgüler. a.g.e s Kasım, a.g.e Kızılyürek, a.g.e s YÜZYIL [83]