ÇUKUROVA BÖLGESİ ÇİFTÇİ KOŞULLARINDA YETİŞTİRİLEN SOYA ÜRÜNÜNDE BAZI ÖNEMLİ KALİTE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ *

Transkript

1 ÇUKUROVA BÖLGESİ ÇİFTÇİ KOŞULLARINDA YETİŞTİRİLEN SOYA ÜRÜNÜNDE BAZI ÖNEMLİ KALİTE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ * The Determination of Some Important Quality Characteristics of Soybean Grown in Farmer Condotions in Çukurova Region * Okşan SARIMEHMETOĞLU Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Prof.Dr. H. Halis ARIOĞLU Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı ÖZET Bu araştırma; Çukurova bölgesi çiftçi koşullarında, ikinci ürün olarak yetiştirilen soya ürününde bazı önemli kalite özelliklerini belirlemek amacıyla 2004 yılında Adana, İçel ve Osmaniye illerini kapsayan 74 farklı bölgede yapılmıştır. Araştırmada bölgede yaygın olarak yetiştirilen NOVA, A.3935 ve S.4240 gibi soya çeşitleri materyal olarak kullanılmıştır. İncelenen özellikler bakımından çeşitler ve bölgeler arasında önemli farklılıkların olduğu saptanmıştır. Çiftçi bilgilerine dayanılarak yapılan hesaplamalarda; dekara ortalama tohum veriminin en yüksek S.4240 çeşidinde (367.8 kg/da), ikinci sırada A.3935 çeşidinde (354.4 kg/da) ve en düşük ise Nova çeşidinden (353.3 kg/da) elde edildiği görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Soya, Nova, A.3935, S.4240, Kalite Özellikleri ABSTRACT This research was carried out in 2004 in 74 different region including Adana, İçel and Osmaniye to determine some significant quality characters of soybean product which is grown as a second crop. In this research such as NOVA, A.3935 and S.4240 soybean varieties which are widely grown in this region were used as materials. It is fixed that there are important differences between variotions and regions in terms of investigated features. In calculations which were made according to farmer knowledge. It is seem that the highest average seed yield is in S.4240 (367.8 kg/da) kind, second is in A.3935 (354.4 kg/da) kind and the lowest is in the NOVA (353.3 kg/da) kind. Key words: Soybean, Nova, A.3935, S.4240, Quality of Characteristics * Yüksek Lisans Tezi MSc Thesis 30

2 Giriş Temel gıda maddelerinden bir olan yağlar, insan beslenmesinde önemli bir yere sahiptir. İnsan beslenmesi açısından bu derece önemli olan yağlar; bitkisel ve hayvansal kaynaklardan sağlanmaktadır. Dünya yağ üretiminin yaklaşık %75.4 ünün karşılandığı bitkisel yağlar, yağlı tohumlu bitkilerden fabrikasyon yoluyla elde edilmektedir yılı değerlerine göre dünya yağlı tohum üretimi milyon ton olup, bunun milyon tonunu soya oluşturmaktadır (dünya yağlı tohum üretiminin %53.4 ü soyadan karşılanmaktadır). Dünya soya üretiminde son 30 yıllık dönemde çok büyük artışlar saptanmıştır (%67.5). Dünya bitkisel ham yağ üretimi milyon ton olup, bunun %28.2 sini (30.2 milyon ton) soya yağı oluşturmaktadır (Fao, 2005). Ülkemizde ise 2005 yılında 2.4 milyon ton yağlı tohum üretilmiş olmasına rağmen, bunun çok az bir kısmını (50 bin ton) soya oluşturmuştur (%2.2). Ülkemizde soya üretimine 1950 li yıllarda başlanılmasına rağmen, üretiminde önemli artışlar sağlanamamıştır li yıllarda soya nın, ikinci ürün projesi kapsamında Çukurova bölgesinde yetiştirilmeye başlanılması ile birlikte üretiminde önemli artışlar sağlanmış ve 1987 li yıllarda Türkiye soya üretimi 250 bin tonlara ulaşmıştır. Daha sonraki yıllarda, yağlı tohumlarda uygulanan yanlış politikaları nedeniyle, soya üretiminde hızlı düşüşler yaşanmış ve 2005 yılında Türkiye soya üretimi 50 bin ton olarak gerçekleşmiştir (Fao, 2005). Yapılan hesaplamalara göre, son yıllarda Türkiye soya üretiminin % 76 sı Çukurova bölgesinden (Adana, Osmaniye, İçel ve Hatay illeri) sağlanmaktadır. Bu bölgede soya, genellikle (%90) ikinci ürün olarak yetiştirilmektedir. (Anonim, 2005). Soya, önemli bir yağ bitkisidir. Tohumlarında % oranında yağ bulunmaktadır. Sarı renkli ve hoş kokulu olan soya yağı; en fazla margarin olarak tüketilmektedir. Soya yağı insan gıdası olarak kullanıldığı gibi, sanayide hammadde olarak da geniş kullanma yerlerine sahiptir. Soya yağı, insan bünyesindeki yağ ve lipid metobolizmasını düzenleyen yağ asitlerini içerdiğinden, şeker hastalığı, damar sertliği ve kroner kalp hastalığı olan kişilere soya veya soya yağı önerilmektedir. Soya yağı, özellikle atardamar daralmasını önleyici etkiye sahiptir. Ayrıca soya yağı kandaki kollestrol miktarını düşürmektedir. P/S oranı (doymamış yağ asiti / doymuş yağ asiti) 5.7 olup, diğer bitkisel yağlar ile karşılaştırıldığında, bu değer oldukça yüksektir (Alpay, 2003; Karacaoğlu, 1986). Soya tohumlarında yaklaşık %38 dolaylarında protein bulunmaktadır. Soya proteini, çok değerli amino asitler (Lizin ve benzeri) içerdiğinden beslenme değeri oldukça yüksektir. Soya küspesindeki proteini oluşturan amino asitlerin sindirilebilirlikleri çok yüksektir (%97). Soya küspesi, diğer yağlı tohum küspeleri ile karşılaştırıldığında, daha düşük oranda ham selüloz içermektedir. Bu nedenle, soya küspesi hayvan beslenmesinde ayrı bir öneme sahiptir. Gelişmiş ülkelerde yem rasyonlarına önemli oranlarda soya küspesi katılmaktadır. Özellikle, kanatlı hayvanların yemlerine soya küspesi ilave edildiğinde, et ve yumurta veriminde önemli artışlar meydana gelmektedir (Arıoğlu, 2002). 31

3 Çevre koşulları ve uygulanan kültürel yöntemler elde edilen ürünün miktarı ve kalitesi üzerine önemli derecede etkili olmaktadır. Soya tarımının en yaygın olarak yapıldığı Çukurova bölgesinde, üreticilerin her biri farklı çeşit kullanmakta ve değişik uygulamalar yapmakta, bu nedenle de, elde edilen ürünün kalitesi farklı olmaktadır. Soya fasulyesinin işlenmesi sonunda elde edilecek nihai üründe, kullanılan ürün kalitesinin etkisi çok fazla olmaktadır. Aynı şekilde, hasat sonrası elde edilen soya ürününün kalitesi (nem, kırık tane, safiyet gibi), ürünün uzun süreli saklanması üzerine de etkili olmaktadır. Bilindiği üzere ülkemizde uygulanan soya alımlarında, kalite faktörü ön plana çıkartılmadığı için, üreticiler hasat sırasında gerekli dikkati göstermeyerek ürün kalitesinin düşmesine neden olmaktadırlar. Bu durum sanayicinin ithal soya ürününe yönelmesine neden olmaktadır. Neticede, üreticiler ürünlerini pazarlamada sıkıntı yaşamaktadırlar. Bu araştırmanın amacı; Çukurova bölgesinin farklı bölgelerinde, çiftçi koşullarında yetiştirilen soya ürünündeki kalite değişimlerini saptayarak, ürün alımlarında kalitenin ön plana çıkmasını teşvik etmektir. Materyal ve Metot Materyal Bu araştırma; Çukurova bölgesi çiftçi koşullarında yetiştirilen soya ürününde bazı önemli kalite özelliklerini belirlemek amacıyla 2005 yılında Adana, İçel ve Osmaniye illerini kapsayan 74 farklı bölgede yapılmıştır. Araştırmada bölgede yaygın olarak yetiştirilen NOVA, A.3935 ve S.4240 gibi soya çeşitleri materyal olarak kullanılmaktadır. Araştırmanın yürütüldüğü Osmaniye, Adana, Kadirli, Kozan, Tarsus İlçelerinde; kışlar ılık ve yağışlı, yazları kurak ve sıcak geçen tipik Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Metot Hasat döneminde; soya üretiminin yoğun olarak yapıldığı 74 farklı bölgeye gidilerek, hasat sonrasında elde edilen Nova, A.3935 ve S.4240 çeşitlerine ait ürünlerden ikişer kilogram soya numuneleri alınmıştır. Bu numuneler daha sonra laboratuarlarda gerekli ölçüm ve analizlere tabi tutulmuşlardır. Denemede soya ürününde bazı önemli kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla 1000 Tohum Ağırlığı (g), rutubet oranı (%), ürün safiyeti (%), kırık tane oranı (%), yağ oranı (%), protein oranı (%), dekara tohum verimi (kg/da) belirlenmiştir. Hasat döneminde; soya üretiminin yoğun olarak yapıldığı 74 (Çizelge 1) farklı bölgeye gidilerek, hasat sonrasında elde edilen Nova, A.3935 ve S.4240 çeşitlerine ait ürünlerden ikişer kilogram soya numuneleri alınmıştır. Bu numuneler daha sonra laboratuarlarda gerekli ölçüm ve analizlere tabi tutulmuşlardır. 32

4 Çizelge 1. Araştırma Materyallerinin Temin Edildiği Bölgeler No Bölgeler Köyler Çeşitler No Bölgeler Köyler Çeşitler 1 Os-Kadirli-1 Tekeli Nova 38 Me-Tarsus-13 Ballıca S Os-Kadirli-2 Tozlu Nova 39 Me-Tarsus-14 Alifakılı S Os-Kadirli-3 Mecidiye Nova 40 Ad-Merkez-1 Yogeçen Nova 4 Os-Kadirli-4 Akköprü Nova 41 Ad-Merkez-2 Gerdan A Os-Kadirli-5 A.Çeyanlı Nova 42 Ad-Merkez-3 Gerdan S Os-Kadirli-6 Kesikkeli A Ad-Merkez-4 K.Çıldırım S Os-Kadirli-7 Çaygeçit A Ad-Kozan-1 Gaziköyü Nova 8 Os-Kadirli-8 Çaygeçit A Ad-Kozan-2 Gaziköyü Nova 9 Os-Kadirli-9 Mecidiye A Ad-Kozan-3 Gaziköyü A Os-Kadirli-10 A.Çeyanlı A Ad-Kozan-4 Gaziköyü A Os-Kadirli-11 Çıcıklı A Ad-Kozan-5 Gaziköyü S Os-Kadirli-12 Çukurköprü S Ad-Karataş-1 Oymalı Nova 13 Os-Kadirli-13 Hardallık S Ad-Karataş-2 Gökçeli Nova 14 Os-Kadirli-14 Tekeli S Ad-Karataş-3 Gökçeli Nova 15 Os-Kadirli-15 A.bozkuyu S Ad-Karataş-4 Hacıhasan A Os-Merkez-1 Kesikkeli S Ad-Karataş-5 Kadıköy S Os-Merkez-2 Tecirli Nova 54 Ad-Ceyhan-1 Bilkent Nova 18 Os-Merkez-3 Yeniköy Nova 55 Ad-Ceyhan-2 Karakayalı Nova 19 Os-Merkez-4 Hemite Nova 56 Ad-Ceyhan-3 Ekinyazı Nova 20 Os-Merkez-5 Aslanpınar A Ad-Ceyhan-4 Celliuşağı Nova 21 Os-Merkez-6 Kırmıtlı A Ad-Ceyhan-5 Mustafabeyli Nova 22 Os-Merkez-7 Orhaniye A Ad-Ceyhan-6 Sarıbahçe Nova 23 Os-Merkez-8 Cevdetiye A Ad-Ceyhan-7 Ekinyazı A Os-Merkez-9 Sağhüyük S Ad-Ceyhan-8 Körseli A Os-Merkez-10 Şekerçalık S Ad-Ceyhan-9 Yalak A Me-Tarsus-1 Ballıca Nova 63 Ad-Ceyhan-10 Cihanbekirli A Me-Tarsus-2 Ballıca Nova 64 Ad-Ceyhan-11 Değirmenli A Me-Tarsus-3 Ağzıdelik Nova 65 Ad-Ceyhan-12 Cihanbekirli A Me-Tarsus-4 Alifakı Nova 66 Ad-Ceyhan-13 Elmagölü A Me-Tarsus-5 Agzıdelik Nova 67 Ad-Ceyhan-14 Burhanlı A Me-Tarsus-6 Agzıdelik Nova 68 Ad-Ceyhan-15 Burhanlı S Me-Tarsus-7 Ballıca A Ad-Ceyhan-16 Azizli S Me-Tarsus-8 Ballıca A Ad-Ceyhan-17 Cihanbekirli S Me-Tarsus-9 Ballıca A Ad-Ceyhan-18 Yeşilbahçe S Me-Tarsus-10 Ballıca S Ad-Ceyhan-19 Ekinci S Me-Tarsus-11 Alifakılı S Ad-Ceyhan-20 Günlüce S Me-Tarsus-12 Ağzıdelik S Ad-Ceyhan-21 Mercin S.4240 Os:Osmaniye, Me:Mersin, Ad:Adana 33

5 Bulgular ve Tartışma 1000 Tohum Ağırlığı (g) A.3935 çeşidine ait bin tohum ağırlığı değerleri ortalama gr olarak saptanmıştır. A.3935 çeşidine ait en yüksek bin dane ağırlığı değeri gr ile Adana-Merkez-2 den sağlanan numuneden, en düşük ise gr ile Osmaniye- Kadirli-7 bölgesinden sağlanan numuneden elde edilmiştir. S.4240 çeşidine ait bin tohum ağırlığı değerleri ortalama gr olarak saptanmıştır. S.4240 çeşidine ait en yüksek bin dane ağırlığı değeri gr ile Mersin-Tarsus-10 ile sağlanan numuneden, en düşük ise gr ile Osmaniye- Merkez-8 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Nova çeşidine ait bin tohum ağırlığı değerleri ortalama gr olarak saptanmıştır. Nova çeşidine ait en yüksek bin dane ağırlığı değeri gr ile Adana-Karataş-1 ile sağlanan numuneden, en düşük ise gr ile Osmaniye- Merkez-1 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Ortalama 1000 Tohum ağırlığı (g) en yüksek S.4240 çeşitinde (166.0 gr) saptanmıştır, bunu Nova (164.8 gr) ve A.3935 (162.2 gr) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de 1000 tohum ağırlıkları fark oluşturur (Yel ve Arıoğlu, 1987). Kırık Tohum Oranı (%) A.3935 çeşidine ait kırık tane oranı(%) değerleri ortalama %7.2 olarak saptanmıştır. A.3935 çeşidine ait en yüksek kırık tane oranı(%) değeri %18.0 ile Adana-Ceyhan-14 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %2.6 ile Osmaniye- Merkez-5 bölgesinden sağlanan numuneden elde edilmiştir. S.4240 çeşidine ait kırık tane oranı (%) değerleri ortalama %5.9 olarak saptanmıştır. S.4240 çeşidine ait en yüksek kırık tane oranı (%) değeri %11.7 ile Adana-Ceyhan-20 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %2.0 ile Adana-Ceyhan- 18 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Nova çeşidine ait kırık tane oranı (%) değerleri ortalama %5.2 olarak saptanmıştır. Nova çeşidine ait en yüksek kırık tane oranı (%) değeri %10.4 ile Mersin-Tarsus-4 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %2.0 ile Osmaniye-Kadirli- 1 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Ortalama Kırık Tohum Oranı (%) en yüksek A.3935 çeşitinde (%7.2) saptanmıştır, bunu S.4240 (%5.9) ve Nova (%5.2) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Kırık Tohum Oranı (%) fark oluşturur (Sawat, 1992). 34

6 Rutubet Oranı(%) A.3935 çeşidine ait rutubet oranı (%) değerleri ortalama %10.6 olarak saptanmıştır. A.3935 çeşidine ait en yüksek rutubet oranı (%) değeri %13.3 ile Osmaniye-Merkez-5 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %7.9 ile Osmaniye- Kadirli-7 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. S.4240 çeşidine ait rutubet oranı (%) değerleri ortalama %10.6 olarak saptanmıştır. S.4240 çeşidine ait en yüksek rutubet oranı (%) değeri %13.4 ile Osmaniye-Kadirli-15 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %7.8 ile Osmaniye- Merkez-8 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Nova çeşidine ait rutubet oranı (%) değerleri ortalama %10.7 olarak saptanmıştır. Nova çeşidine ait en yüksek rutubet oranı(%) değeri %13.3 ile Osmaniye-Merkez-2 den sağlanan numuneden, en düşük ise %7.9 ile Adana- Ceyhan-2 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Ortalama Rutubet Oranı (%) en yüksek Nova çeşitinde (%10.7) saptanmıştır, bunu S.4240 (%10.6) ve A.3935 (%10.6) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Rutubet Oranı (%) fark oluşturur. Bunun nedeni ise çevre koşulları, hasat zamanı, hasat şekli, yetiştirilen bölge farklılığı, stoklanma yeri ve süresinden kaynaklanmaktadır (Öz, 2002). Safiyet Oranı (%) A.3935 çeşidine ait safiyet oranı (%) değerleri ortalama %45 olarak saptanmıştır. A.3935 çeşidine ait en yüksek safiyet oranı değeri %91 ile Osmaniye- Kadirli-10 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %12 ile Adana-Karataş-4 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. S.4240 çeşidine ait safiyet oranı (%) değerleri ortalama %44 olarak saptanmıştır. S.4240 çeşidine ait en yüksek safiyet oranı (%) değeri %93 ile Mersin-Tarsus-14 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %27 ile Osmaniye- Merkez-9 ve Adana-Merkez-3 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Nova çeşidine ait safiyet oranı (%) değerleri ortalama %43 olarak saptanmıştır. Nova çeşidine ait en yüksek safiyet oranı (%) değeri %73 ile Osmaniye-Merkez-1 den sağlanan numuneden, en düşük ise %13 ile Mersin- Tarsus-4 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Ortalama Safiyet Oranı (%) en yüksek A.3935 çeşitinde (%45) saptanmıştır, bunu S.4240 (%44) ve Nova (%43) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Safiyet Oranı (%) fark oluşturur (Sawat, 1992). 35

7 Protein Oranı (%) A.3935 çeşidine ait protein oranı (%) değerleri ortalama %35.1 olarak saptanmıştır. A.3935 çeşidine ait en yüksek protein oranı (%) değeri %38.2 ile Adana-Ceyhan-8 ve Adana-Ceyhan-12 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %29.8 ile Osmaniye-Kadirli-7 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. S.4240 çeşidine ait protein oranı (%) değerleri ortalama %34.9 olarak saptanmıştır. S.4240 çeşidine ait en yüksek protein oranı (%) değeri %39.9 ile Mersin-Tarsus-13 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %29.8 ile Osmaniye- Kadirli-14 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Nova çeşidine ait protein oranı (%) değerleri ortalama %34.7 olarak saptanmıştır. Nova çeşidine ait en yüksek protein oranı (%) değeri %39.9 ile Osmaniye-Merkez-3 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %24.5 ile Adana- Ceyhan-1 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Ortalama Protein Oranı (%) en yüksek A.3935 çeşitinde (%35.1) saptanmıştır, bunu S.4240 (%34.9) ve Nova (%34.7) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Protein Oranı (%) fark oluşturur (Özcan, 1989). Yağ Oranı (%) A.3935 çeşidine ait yağ oranı (%) değerleri ortalama %20.6 olarak saptanmıştır. A.3935 çeşidine ait en yüksek yağ oranı (%) değeri %23.9 ile Osmaniye-Kadirli-9 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %17.4 ile Adana- Ceyhan-12 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. S.4240 çeşidine ait yağ oranı (%) değerleri ortalama %19.8 olarak saptanmıştır. S.4240 çeşidine ait en yüksek yağ oranı (%) değeri %23.2 ile Osmaniye-Kadirli-13 ile sağlanan numuneden, en düşük ise %15.1 ile Adana- Ceyhan-19 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Nova çeşidine ait yağ oranı (%) değerleri ortalama %20.7 olarak saptanmıştır. Nova çeşidine ait en yüksek yağ oranı (%) değeri %24.2 ile Osmaniye-Kadirli-3 ten sağlanan numuneden, en düşük ise %16.0 ile Adana- Ceyhan-2 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Ortalama Yağ Oranı (%) en yüksek Nova çeşitinde (%20.73) saptanmıştır, bunu A.3935 (%20.6) ve S.4240 (%19.8) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Yağ Oranı (%) fark oluşturur (Tuncer, 1990). 36

8 Dekara Tohum Verimi (kg/da) A.3935 çeşidine ait tohum verimi (kg/da) değerleri ortalama kg/da olarak saptanmıştır. A.3935 çeşidine ait en yüksek tohum verimi (kg/da) değeri 430 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-10 ile sağlanan numuneden, en düşük ise 260 kg/da ile Adana-Kozan-3 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. S.4240 çeşidine ait tohum verimi (%) değerleri ortalama olarak saptanmıştır. S.4240 çeşidine ait en yüksek tohum verimi (kg/) değeri 430 kg/da ile Osmaniye-Kadirli-15 ve Adana-Merkez-3 ile sağlanan numuneden, en düşük ise 260 kg/da ile Mersin-Tarsus-12 bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Nova çeşidine ait tohum verimi (kg/da) değerleri ortalama olarak saptanmıştır. Nova çeşidine ait en yüksek tohum verimi (kg/da) değeri 480 kg/da ile Adana-Karataş-3 sağlanan numuneden, en düşük ise 230 kg/da ile Osmaniye- Merkez-1 den bölgesinden sağlanan numunelerden elde edilmiştir. Ortalama Dekara Tohum Verimi (kg/da) en yüksek S.4240 çeşitinde (367.8 kg/da) saptanmıştır, bunu A.3935 (354.4 kg/da) ve Nova (353 kg/da) çeşitleri izlemiştir. Çeşitler arasındaki bu fark, genetik yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, çeşitlerin bölgelere göre de Dekara Tohum Verimi (kg/da) fark oluşturur (El Banna ve ark., 1994). Sonuç ve Öneriler Sonuç olarak; 1000 Tohum Ağırlığı (kg/da) en yüksek S.4240 (190.7 kg/da) çeşidinde saptanmıştır. Kırık tohum oranı (%) bakımından en yüksek değer A.3935 (%18) çeşidinde, Rutubet Oranı (%) bakımından en yüksek değer S.4240 (%13.4) çeşidinde, Safiyet Oranı (%) bakımından en yüksek değer S.4240 (%93) çeşidinde, Protein Oranı (%) bakımından en yüksek değer S.4240 (%39.9) ve Nova (%39.9) çeşitlerinde, Yağ Oranı (%) bakımından en yüksek değer Nova (%24.2) çeşidinde ve Dekara Tohum Verimi (kg/da) bakımından da en yüksek değer Nova (480 kg/da) olarak saptanmıştır. Buna göre; A.3935, S.4240 ve Nova çeşitlerinin ikinci ürün ekimlerinin İçel, Adana ve Osmaniye illerinde uygun olduğu tespit edilmiştir. Kaynaklar ALPAY, F., Dünyada ve Tükiye de Soya Gıdaları. Soya Gıdaları ve Soya Unu Semineri Notları, Adana, 26 Eylül ANONİM, Çukobirlik Yağ Fabrikası Müdürü, Mahmut Sarımehmetoğlu. ARIOĞLU, H.H. ve T. ERSOY, Yetiştirme Süresindeki Yüksek Sıcaklığın Soyanın Tohum Verimine Etkileri Üzerinde Bir Araştırma. Doğal Doğa Bilim Dergisi Tar. ve Or. Dergisi 11 ( 2 ): , Ankara. ARIOĞLU, H.H., Yağ Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Ders Kitapları Yayın No:A- 70, Ç.Ü.Ziraat Fakültesi Ofset Atölyesi, 204 s., Adana EL-BANNA, M.N., GOMAA, M.A., HASHEM, E.K. and AMIEN, S.E., Effect of Sowing Datas and Nitrogen Fertilizer Rates on Soybean Yield and Its Conmponanats. Fields Crop Abstracts, 47(1):

9 FAO, Fao İstatistik Bölümü İnternet Sitesi Ürün Hakkında Genel Bilgi. KARACAOĞLU, M., Soya; Ekonominin Sarı Altını. Maya Matbaacılık Ltd. Şti., Ankara, 181 s. ÖZ, M., Bursa Mustafa Kemalpaşa Ekolojik Koşullarında Farklı Bitki Populasyonları ve Azot Dozlarının Soyanın Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16: , Bursa. ÖZCAN, D. 1989, Ziraat Fakültesi / Gıda Mühendisi, Soya Küspesinde protein konsantresi ve izolatı elde etme yöntemleri üzerine bir araştırma. 1989, Yüksek Lisans, sayfa sayısı 41, D. Baş No: 611. SAWAT, H., Effect of Seed Moisture Content and Impaction an Quality and Storability of SS.5 Soybeans Seeds Grown at 2 Different Plant Densities. Bangkok (Thailand). TUNCER, S Ziraat Fakültesi/Tarla Bitkileri. Farklı olgunlaşma grubuna göre bazı soya çeşitlerinin değişik ekim zamanlarına göre nemli bitkisel özellikleri ile verim ve kalitenin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. 1990, Doktora, sayfa sayısı 157, D.BAŞ No: 875 YEL, N., ARIOĞLU, H.H., Bazı soya çeşitlerinin Çukurova koşullarında 2. ürün olarak yetişebilme olanakları üzerinde bir araştırma. Ç.Ü. Fen ve Müh. Bilimleri Dergisi Cilt 2, Sayı 3, S