YÖNETİM SİSTEMLERİ. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri. Çeşitli Yönetim Sistemleri. ISO Nedir?

Transkript

1 YÖNETİM SİSTEMLERİ İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Yönetim sistemleri; kuruluşların faaliyetlerinin genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir şekilde ele alınıp sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesini amaçlar. Çeşitli Yönetim Sistemleri OHSAS İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi ISO Çevre Yönetim Sistemi QS9000 Otomotiv Yönetim Sistemi ILO OHS 2001 ILO İSG Yönetim Sistemi Not: QS9000 yönetim sistemi, isg çalışmalarını da içermektedir. ISO Nedir? ISO International Organization for Standardization un kısa yazılışıdır, yani Uluslararası Standardizasyon Örgütü dür yılında kurulmuş olan ISO; 138 ülkenin ulusal standart hazırlama kuruluşlarını bünyesinde toplayan sivil bir federasyondur. Merkezi; İsviçre nin Cenevre şehrindedir.

2 ISO'nun misyonu, tüm dünyada standardizasyonu teşvik ederek entelektüel, bilimsel, teknolojik ve ticari faaliyetlerde işbirliğini geliştirirken, ürün ve hizmetlerin uluslararası dolaşımını sağlamaktır. ISO'nun yayınladığı bir uluslararası standart, üyesi olan tüm ülkeleri temsil eden kuruluşların anlaşması sonucunda ortaya çıkar. ISO bünyesinde her ülkeyi bir kurum temsil eder. Türkiye'yi ISO'da Türk Standardları Enstitüsü (TSE) temsil etmektedir. ISO 9001; Kalite Yönetim Sistemlerinin kurulması esnasında uygulanması gereken şartların tanımlandığı ve belgelendirme denetimine tabi olan standarttır. Aynı zamanda verilen belgenin adıdır. ISO 14001; İşletmelerin çevreye verdikleri veya verebilecekleri zararların sistematik bir şekilde azaltılması ve mümkün ise ortadan kaldırılabilmesi için geliştirilen Çevre Yönetim Sistemi dir. ISO Çevre Yönetim Sistemi, özünde doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, suya, havaya verilen zararların minimum düzeye indirilmesini amaçlayan, bir yönetim modelidir. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ NİN DOĞUŞU 15 Nisan 1999 tarihinde İrlanda Ulusal Standartları Teşkilatı, İngiliz Standartlar Teşkilatı vb. bir çok kuruluşun katılımı İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili ilk standart, İngiliz Standart Teşkilatı (BSI) tarafından BS8800 olarak 1996 yılında yayınlanmıştır. Bu standart, çok sayıda İngiliz kuruluşunun katılımı ile İngiliz Standart Teşkilatı bünyesinde oluşturulan HS/1 teknik komitesi tarafından hazırlanmıştır. ile OHSAS (Occupational Health and SAfety Management System) standardı yayınlanmıştır. Kasım-1999 da ise OHSAS in uygulama rehberi olan OHSAS yayınlanmıştır. 09 NİSAN 2001'de TSE (Türk Standartları Enstitüsü) tarafından kabul edilerek TS olarak yayımlanmıştır.

3 ULUSLAR ARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ İŞÇİ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ (ILO-İSGYS) Amaçları; Ülkelere kendi İSGYS çerçevelerini kurmaları için yardımcı olmak, Kuruluşlara, İSG konusunu genel politika ve idari düzenlemeleriyle entegre etmeleri için yol göstermektir. OHSAS ve ILO - İSGYS arasında önemli bir fark bulunmamaktadır. ILO-İSGYS rehberi diğer yönetim sistemleri ile uyumludur. Sürekli Gelişme çerçevesinde yönetim sistemi adımları; Sürekli Gelişme çerçevesinde yönetim sistemi adımları; Sürekli Gelişme 1. İSG Politikası 2. Planlama, 3. Uygulama ve İşletme 4. Kontrol ve Düzenleyici Faaliyetler 5. Yönetimin Gözden Geçirilmesi Yönetimin Gözden Geçirilmesi Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler İSG Politikası Planlama Uygulama ve İşletme

4 YÖNETİM SİSTEMİ Tehlikeleri ve riskleri kontrol etmek için önleyici ve koruyucu tedbirlerin uygulanmasını tavsiye eder. Bunlar öncelik sırasına göre; tehlike ve risklerin yok edilmesinden, Kişisel Koruyucu Donanımların teminine kadar açıklanmıştır. Kuruluşun sağlık ve güvenlik şartlarının satın alma ve kiralama şartnamelerine dahil edilmesi gerekliliğini vurgular. İşle ilgili yaralanmalar, sağlık durumundaki bozukluklar, hastalıklar ve olayların sağlık ve güvenlik performansına etkilerinin araştırılması vurgulanır. Araştırma sonuçlarına göre düzeltici çalışmalar yapılır. Bütün dünyada olduğu gibi; ülkemizde de kuruluşlar, daha kaliteli, daha ucuz mal ve hizmet üretme arayışı içinde olmalıdılar. Ürün ve hizmetlerin gerçekleştirilmesi esnasında da insan ve çevre sağlığını bozmamanın yolları aranılmalıdır. Bunun sonucu olarak; bütün dünyada gelişmişlik ve kültür düzeyi farklılıklarını en aza indirerek, tüm işletmelerin ortak bir paydada üretim yapabilmeleri sağlanmalı ve bu konuda uluslar arası denetime açık olunabilmesi için yönetim sistemlerine geçiş süreci hızlanarak sürmelidir. Günümüzde işletmelerden beklentiler sürekli artış göstermektedir. Artık sadece iyi mal veya hizmeti ucuza sunmak ve ISO 9000 Kalite Yönetim Sistemi ile sunulan bu ürünü güvence altına almak da yetmemektedir. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Değerlendirme Serisi OHSAS yönetim sistemi ve buna ait OHSAS kılavuzu; müşterilerin kuruluşlardan kabul edilebilir, denetlenebilir ve belgelendirilebilir bir iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi talep etmeleri sonucunda geliştirilmiştir. Hem üretim hem de günümüzde daha da önem kazanan hizmet sektöründe, işi çalışanlar için sağlıklı ve güvenli hale getirmek kanunlarca zorunlu hale gelmiştir. OHSAS 18001, bu zorunluluğu yerine getirmeye yardımcı olacak yeni, tetkik edilebilir ve uluslararası tanınan bir yönetim sistemidir. OHSAS 18001, öncelikle ağır ve tehlikeli işyerleri için BSI tarafından geliştirilen, tüm dünyada kabul görmüş ve risk analizine dayalı bir yönetim sistemidir.

5 Yönetim sistemlerinde de esas alınan 8 temel prensip şunlardır: 1. Müşteri-Çevre-Çalışana odaklılık 2. Liderlik 3. Çalışanların katılımı 4. Süreçlerle yönetim 5. Sistem yaklaşımı (PUKÖ döngüsü) 6. Sürekli öğrenme, yenilikçilik ve iyileştirme 7. Gerçeklere dayalı karar verme 8. Taraflarla işbirliği PUKÖ DÖNGÜSÜ ÖNLEM AL PLANLA KONTROL ET UYGULA PLANLA İş Sağlığı ve Güvenliği açısından amacın belirlenmesi, (neyi başarmak istiyoruz, nerede, ne zaman ) Mevcut durumu analiz etme, Hedeflerin belirlenmesi, Kayıtların analizi, Tehlikelerin Belirlenmesi, Risk değerlendirme metotlarının belirlenmesi, Detaylı plan hazırlaması (uygulama planı), İç talimatlar hazırlama, adımlarını içermektedir. UYGULA Riskleri Değerlendirme, Risklerin kabul edilebilir olup olmadığına karar verme, Kontrol Önlemlerinin seçimi ve uygulaması, Her bölümdeki ilgili kişileri bilgilendirme, eğitme ve katılımını sağlama, Faaliyet planını izleme ve gerçekleştirme, Uygulama sonuçlarını yakın takip etme, adımlarını içermektedir.

6 KONTROL ET Hedef veya hedeflere ulaşıldı mı? Sorusuna yanıt arama, İç talimatlar ve yönergeleri gözden geçirme, Olası sapmaları tespit etme ve kaydetme, İlgili kişileri bilgilendirme, adımlarını içermektedir. ÖNLEM AL Kalıcı bir denetleme sistemi kurma, Etkili önlemleri standartlaştırma, Gerekli eğitim ve yönlendirmeleri sağlama, adımlarını içermektedir. Etkin Bir Yönetim Sistemi; Organize bir yaklaşım sağlamalıdır. İş için ihtiyaç duyulan temeller üzerine oturmalıdır. Açıkça tanınmış olmalıdır. İşin geliştirilmesine yardımcı olmalıdır. Temel yönetim sistem elemanlarını içinde barındırmalıdır. ETKİN BİR YÖNETİM SİSTEMİNİN GETİRİLERİ: İşi organize şekilde yönetir. Sistemi çalışır durumda tutmak kolaydır. Görevlendirmelerin gerçek sebeplerini göz önüne serer. Çalışanları bünyesinde barındırır. İlerler, gelişir ve gelişmeler gözden geçirilir. Yasal cezalandırmalar azalır. Personel değişikliklerinde sisteme devamlılık sağlar. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi İş Sağlığı ve İş Güvenliği; bir kuruluşun gerçekleştirdiği faaliyetlerden etkilenen tüm insanların, sağlığına ve güvenliğine etki eden faktörler ve koşulların bütünüdür. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi ise; kuruluşlarda karşılaşılan en önemli insan kaynakları sorunlarından biri olup, çalışanların emniyetli ve sağlıklı bir çalışma ortamına sahip olmalarını sağlamayı amaçlar. İşyerlerinde işlerin gerçekleştirilmesi esnasında çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek kaza ve diğer etkenlerden korunmak ve daha iyi çalışma ortamı sağlamak amacıyla sistemli ve bilimsel bir şekilde tehlikelerin ve risklerin belirlenmesi ve bu tehlikelere ve risklere yönelik önlemlerin alınması çalışmalarının gerçekleştirildiği bir yaklaşımdır.

7 İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi, iş sağlığı ve iş güvenliği faaliyetlerinin, kuruluşların genel stratejileri ile uyumlu olacak biçimde sistematik bir şekilde ele alınarak sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesi için kullanılan bir araçtır. OHSAS (Occupational Health and Safety Assessment Series); İngiliz Standartlar Enstitüsü, BSI (British Standartds Instıtute) tarafından yayımlanmış bir İş Sağlığı ve İş Güvenliği standardıdır. OHSAS 18001; ISO 9001 ve ISO gibi diğer uluslararası standartlardan farklı olarak ulusal standart kuruluşları ve belgelendirme kuruluşlarının birlikte çalışmasıyla gerçekleştirilmiştir ve bir ISO standardı olmayıp kuruluşların ürün ve hizmetlerinin güvenliğinden çok çalışanın sağlığına ve işin güvenliğine yönelik bir standarttır. OHSAS İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri standardının asıl amacı önleyici olmasıdır. Bununla beraber sistem her ne kadar önleyicilik üzerine kurulmuşsa da, gerekli kontrol mekanizmalarını, düzeltici faaliyetleri ve geri besleme mekanizmalarını da içermektedir. Önleyici sistem yaklaşımında hatalar ortaya çıkmadan önlemeye çalışıldığından iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminde gelişme ve iyileşme sağlanmakta ve böylece maruz kalınabilecek riskler de azaltılabilmektedir. OHSAS İşyerlerinde sağlık ve güvenlik tüm işleri etkileyen bir konu olduğundan, OHSAS İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sisteminin uygulanması zorunlu bir hale gelmeye başlamıştır. Kanunlara adaptasyonun sağlanması ve şirketi koruyan bir sistem olduğundan dolayı OHSAS 18001; kaza, mahkemelik olay ve zaman kaybı riskini azaltabilen bir yönetim sistemidir. OHSAS İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi; işyerlerinde, işçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müştemilatında bulunması gereken sağlık şartlarının ve işyerlerinde kullanılan alet, edevat, makineler ve hammaddeler yüzünden çıkabilecek hastalıklara engel olacak tedbir ve araçların, işyerlerinde iş kazalarını önlemek üzere bulundurulması gerekli araçların ve alınacak güvenlik tedbirlerinin neler olacağını kapsar.

8 OHSAS 18001, İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemleri için bir değerlendirme şartnamesidir. Şirketlerin sağlık ve güvenlik yükümlülüklerini etkin bir şekilde yerine getirme ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde geliştirilmiştir. OHSAS Şartnamesi, iş kazası ve meslek hastalıklarını en aza indirmek; işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili yasal yükümlükleri yerine getirmek isteyen işyerleri için karşılanması gereken şartları içerir. Bu yönetim sistemi, zararla sonuçlanabilecek olası tehlikelerin önceden tespit edilerek bu riskleri minimize ve bertaraf edilmesi ile gerekli önlemlerin alınmasını hedeflemektedir. Önlemek ödemekten daha ucuz ve insancıldır ve Sıfır Kaza sloganları, OHSAS İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sisteminin uygulanması için gerekli olan işçi sağlığı ve iş güvenliği risklerinin değerlendirilmesi ve önlemlerinin alınması konusunda insanlara bilinç kazandırma amacını taşımaktadır. Ülkemiz kuruluşları da Kalite, Çevre ve İş sağlığı ve güvenliği konularına verdikleri önemi göstermek, etkinlik ve verimliliği artırmak amacıyla Yönetim Sistemlerine geçiş için uğraş vermektedirler. Bu çerçevede özellikle 3 yönetim anlayışı öne çıkmaktadır. TS EN ISO kalite yönetim sistemi TS EN ISO çevre yönetim sistemi TS (OHSAS) İSG yönetim sistemi OHSAS İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİNİN; ISO 9001 KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ ve ISO ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ ve DİĞER YÖNETİM SİSTEMLERİ İLE İLİŞKİLERİ:

9 İş Sağlığı ve İş Güvenliği alanında beklenti, kuruluşların ürün veya hizmeti üretirken çevreye saygılı olmaları, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önlemleri almaları ve sosyal sorumluluklarını yerine getirmeleri yönündedir. Bundan dolayı kalite, çevre ve işçi sağlığı ve iş güvenliği sistemlerinin birbirine entegre olması zorunluluğu getirmiştir. ISO 9001, Kalite Yönetim Sistemi ve ISO Çevre Yönetim Sistemi ile uyumludur. Böylece mevcut yönetim sistemleri, OHSAS 18001'i de içerecek tarzda daha da nitelikli hale gelmektedir. Kuruluşun istemesi halinde; kalite, çevre ve iş sağlığı ve iş güvenliği yönetim sistemlerini kolayca entegre edebilmesine ve eş zamanlı uygulanmasına imkan vermektir. Böyle sistemlere Entegre Yönetim Sistemi adı verilmektedir. Üst yönetimin OHSAS i uygulamayı taahhüt etmesinden sonraki aşamalar tüm yönetim sistemleri ile aynıdır; 1. Politika Oluşturulması. 2. Planlama. 3. Uygulama ve İşlem. 4. Kontrol ve Düzeltici Faaliyet. 5. Yönetimin gözden geçirmesidir. TS (OHSAS) STANDARDI BÖLÜMLERİ Genel Şartlar: Kuruluş, bu şartnamede yer alan şartları karşılayacak biçimde bir işçi sağlığı ve iş güvenliği (İSİG) yönetim sistemi kurup sürdürmelidir. İSG politikası: Kuruluşun en üst makamı tarafından onaylanmış bir İSİG politikası olmalıdır. Planlama: Tehlikelerin saptanması, risklerin belirlenmesi ve gerekli önlemlerinin alınması için prosedürler oluşturulmalı ve işlemler belirlenmelidir. Kuruluşun yerine getirmekle yükümlü olduğu yasal şartları nasıl karşılayacağı bir prosedürle açıklanmalıdır. Her düzey ve faaliyet için İSİG hedefleri belirlenmelidir. Hedefleri yakalamak için bir İSİG yönetim programı hazırlanmalıdır.

10 Uygulama ve Çalıştırma: İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda en büyük sorumluluk üst yönetimindir. Kuruluşta iki yönlü iletişim sağlanmalıdır. Risk altındaki her personel İSİG çalışmalarına katılmalıdır. İSİG çalışmaları kayıt edilmelidir. Kuruluş, kontrol ve önlemleri alınması gereken yerlerdeki risklerle ilgili uygulama ve faaliyetleri tanımlamalıdır. Kuruluş, acil durumlara hazırlık ve harekete geçme için planlara sahip olmalıdır. Kontrol ve düzeltici faaliyet: İSİG performansı düzenli bir şekilde izlenmeli ve ölçülmelidir. Gerektiğinde düzeltici ve önleyici faaliyetler uygulanmalıdır. Önerilen tüm önleyici ve düzeltici faaliyetler uygulamaya geçmeden önce risk değerlendirme yöntemi ile incelenmelidir. Tüm kayıtlar belirli süre korunarak saklanmalıdır. İSİG yönetim sistemi belirli aralıklarla iç tetkike tabi tutulmalıdır. Yönetimin gözden geçirmesi: Kuruluşun üst yönetimi İSİG sistemini belirli aralarla gözden geçirerek uygunluk, yeterlik ve etkinliğinin devamını sağlamalıdır. TS ile İLGİLİ BAZI TANIMLAR Kaza: Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay. Tehlike: Güvensiz hareket ve ortam koşullarından kaynaklanan ve risk taşıyan her durum bir tehlikedir (Örneğin; düşme tehlikesi, elektrik çarpması tehlikesi, kayma tehlikesi, vb). Risk: Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimi (bileşkesi) olarak tanımlanmaktadır. Risk Değerlendirmesi: İşyerinde var olan yada dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade eder..

11 OHSAS YÖNETİM SİSTEMİ DİZAYNI OHSAS şartnamesi; Planla Uygula Kontrol Et Önlem Al döngüsünü, sürekli iyileştirme eş zamanlı bir vurgu ile takip etmektedir. PLANLAMA AŞAMASI Planlama aşaması süresince; 1.Üst yönetimin taahhüdüne bağlılığından emin olunmalıdır. 2.Üst yönetim, şirketin iş sağlığı ve iş güvenliği politikasını tanımlamalıdır. 3.Tehlike unsurlarının tanımlanması, risklerin değerlendirilmesi ve gerekli kontrol önlemlerinin uygulanması için bir iskelet yapı sağlanması amacıyla planlama yapılmalıdır. 4.Yasal yükümlülükler tanımlanmalı ve anlaşılmalı,amaçlar belirlenmeli ve bunları elde etmek amacıyla bir yönetim programı uygulanmalıdır.tüm bu süreç kayıt altına alınmalıdır. UYGULAMA AŞAMASI Uygulama aşaması süresince; 1.Roller ve sorumluluklar tespit edilmelidir. 2.İSİG bilgilerinin çalışanlar ve diğer ilgili taraflar ile konsültasyonu ve iletişimi için prosedürler geliştirilmelidir. 3.Faaliyetler dokümante edilmeli ve bir doküman ve veri kontrol sistemi geliştirilmelidir. 4.Bir proses (işlem) kontrol sistemi uygulanmalıdır. 5.Acil durumlar için planlar ve prosedürler tespit edilmelidir. KONTROL ve ÖNLEM AŞAMASI Aşağıdaki hususlar uygulanarak yönetim sistemini sürekli iyileştirme amaç edinilmelidir. 1.Performans,ölçüm ve denetim uygulamaları devreye sokulmalıdır. 2.Kazalar,olaylar,uygunsuzluklar ve düzeltici ve önleyici faaliyetler için sorumluluk ve yetkinin tespiti yapılmalı ve dokümante edilmelidir. 3.Kayıtlar ve kayıt yöntemi için bir prosedür belirlenmelidir. 4.Yönetim sisteminin performansı denetlenmeli ve değerlendirilmelidir. 5.Tanımlanmış ve belirlenmiş aralıklarla sistem için yönetim gözden geçirmeleri yapılmalıdır.

12 BELGELENDİRME Belgelendirme işlemi, değer katıcı ve sistemin geliştirilmesini kolaylaştıran aşamalı bir yaklaşımdır. Belgelendirme işlemi süresince, OHSAS yönetim sistemi gözden geçirilmelidir. Belgelendirme için şu işlemler yapılmalıdır; İş Kazalarının Kontrolü ve İlkyardım, Yangın Sistemleri ve Acil Durumlar, Tehlikeli/ Zararlı Maddeler, Ergonomi, Kişisel Koruyucular, Makine ve Elektrik Güvenlikleri, Yapısal Güvenlik, İş Kazaları Analiz Teknikleri ve Sınıflandırmaları, Emniyetli Çalışma Ortamı Oluşturulması, Çalışma İzni Prosedürleri, Emniyetsiz Hareketlerin Gözlenmesi ve Rapor Edilmesi, Kimyasal/ Zararlı Maddelerin Emniyetli Kullanımı ve Stoklanması, İş Sağlığı ve Güvenliği Programının Oluşturulması. OHSAS İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ KURMA ADIMLARI OHSAS İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi kurulurken şu aşamalardan geçilir; 1. Mevcut durum tespiti yapılmalıdır. İşlerle ilgili tehlikelerin belirlenmesi ve tehlikeleri için risk analizi yapılması. Kanuni ve diğer gerekliliklere karşı durum tespiti. Mevcut iş sağlığı ve iş güvenliği kontrolleri / uygulamaları. Geçmişte yaşanan iş kazaları ve mesleki hastalıkların belirlenmesi. 2.Riski yüksek konuları adresleyen bir iş sağlığı ve güvenliği politikası hazırlanmalıdır. 3.Kabul edilemeyecek seviyedeki risklerle ilgili hedef ve bu hedeflere yönelik bir iş sağlığı ve güvenliği yönetim programı hazırlanmalıdır. 4.Kabul edilebilir seviyenin üstündeki riskleri kontrol altına alacak iş yöntemleri belirlenmelidir. 5.Olabilecek acil durumlar, önlemler ve olması durumunda yapılması gerekenler belirlenmelidir. (Acil durum prosedür ve planları hazırlanmalıdır.) 6.İzleme ve ölçüm faaliyetleri belirlenmeli ve gerçekleştirilmelidir.

13 7.Sistem işletilerek standardın gerekliliklerini karşılayıp karşılamadığı, uygulanıp uygulanmadığı ve etkinliği iç tetkiklerle sorgulanmalıdır. 8.Sistem performansı Yönetim tarafından gözden geçirilmelidir ve eksiklikler tespit edilerek iyileştirme planları yapılmalıdır. 9.Bütün bu faaliyetler kayıt altına alınmalıdır. OHSAS OHSAS İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetim Sisteminin Yararları: Tehlikelerin önceden tespiti ve gerekli önlemlerin alınması sağlanır, Çalışanlar işyerinin olumsuz etkilerinden korunur, Rahat ve güvenli bir ortamda çalışmaları sağlanır, İş kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle oluşabilecek iş gücü ve iş günü kayıpları önlenir, Çalışanların memnuniyeti ve müşteri memnuniyeti artar, üretim maliyetlerinde azalma sağlanır. Çalışma ortamlarında alınan tedbirlerle, işletmeyi tehlikeye sokabilecek yangın, patlama, makine arızaları ve devre dışı kalmalar ortadan kaldırılır işletme güvenliği sağlanır. ISO 9001:2000 ve ISO ile uyumludur, var olan alt yapı geliştirilir ve daha kapsamlı hale getirilir. Çalışanların sağlık ve güvenliği korunur, dolayısı ile verimlilik ve üretim artar. Resmi makamlar önünde, iş güvenliğine karşı duyarlı olduğu kanıtlanır ve yasal ceza riski azaltılır. Ancak şu husus da unutulmamalıdır ki OHSAS iş sağlığı ve güvenliği değerlendirme serisi yayını ile uyumlu olmak, tek başına yasal gerekliliklerin yerine getirildiği anlamına gelmemektedir.

14 ÖĞRENME Öğrenme, bireyin çevresiyle etkileşimde bulunarak geçirdiği yaşantıların ürünü olan kalıcı izli davranış değişikliğidir. Öğrenme sonucunda kesinlikle davranış değişikliği olur. Öğrenme yaşantı ürünüdür. Öğrenme kalıcı izlidir. ÖĞRETME Öğretme; öğrenmeyi sağlama ve rehberlik etme etkinliğidir. Planlı ve programlı öğretme etkinliklerine öğretim denilmektedir. Öğrenme sonucu oluşan davranış, istenen ya da istenmeyen davranış olabilir. Örneğin, sigara içmek istenen bir davranış değildir, fakat öğrenilmiş bir davranıştır. EĞİTİM Eğitim; bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla, kasıtlı olarak istenen davranışlar oluşturma sürecidir. Eğitim yoluyla bireylerin bilgi ve becerileri ile amaçları, beklentileri, tutumları, değerleri, hedeflenen yönde (istendik) ve amaçlı olarak (kasıtlı) değiştirilebilir. Öğrenen kişinin çocuk ya da yetişkin olması öğrenme sürecinin farklı tanımlanmasını gerektirmez. EĞİTİM Eğitimler üç şekilde yürütülebilir: Örgün eğitim: Planlı, programlı ve sistemli olarak eğitim kurumlarında yürütülen ve belli bir hiyerarşik sıra içinde bir alttakinin bir üst kademeye hazırladığı eğitimdir. Kişileri yaşama hazırlamayı ve bir meslek kazandırmayı amaçlar.

15 Yaygın eğitim: Planlı, programlı ve sistemli olarak yürütülen, örgün eğitimin dışında ve örgün eğitimin boşluklarını, eksikliklerini ve kaybedilen şansları gidermeyi ya da yeni gelişmeleri aktarmayı ve böylece insanları geliştirmeyi amaçlayan eğitim türüdür. Kısa süreli kurslar, kongreler, konferanslar ve toplantılar şeklinde yürütülür. Algın eğitim: Belli bir planı, programı ve sistemi olmayan, eğitim kurumlarınca yürütülmeyen ve tüm toplumun günlük yaşamı sırasında sürüp giden eğilimdir. Aile, arkadaş grupları ve kitle iletişim araçlarının verdiği eğitimler, bu tür eğitimin en çok bilinen örneklerindendir. İşyeri Eğitimlerinin; İşgücü kaybı, Zaman kaybı, Para kaybı, Angarya, Gereksiz, Kolay ulaşılamayan ve Pahalı olduğu düşünülür. Bu nedenle eğitimlere; Sürekli işini kaytaranlar gönderilir (iş kaybını azaltmak için), Gerçekte eğitime ihtiyacı olan kişiler gönderilmez (yine aynı gerekçeler). İşyerindeki eğitimler bir zorunluluk, yasal yükümlülüğün yerine getirilmesi olarak algılanmaktadır. Anlatma yöntemi-sınıf dersi Tartışma yöntemi Örnek olay-olgu sunusu Gösterip yaptırma yöntemi Problem çözme yöntemi Öğretim Yöntemleri Bireysel çalışma yöntemi

16 Öğretim Teknikleri Beyin Fırtınası (Brain Storming) GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Beyin fırtınası (Brain storming) Gösteri (Demonstration) Soru-Cevap Drama ve Rol Yapma İkili ve Grup Çalışmaları Vaka Çalışması; Olgu Eğitsel Oyunlar BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Bireyselleştirilmiş öğretim Programlı öğretim Bilgisayar destekli öğretim Düşünmeyi ve yaratıcılığı uyaran, küçük grup tartışmalarıyla yürütülen bir tekniktir. Belli bir konu ya da sorunla ilgili çok seçenekli çözümler üretilir, Katılımcıların konu hakkında bilgi sahibi olması gerekir, Sansürsüz, eleştirmeden, mümkün olduğunca çok fikir toplamak amaçlanır. Gösteri (Demonstration) Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, Bütün Parça Bütün yaklaşımı kullanılmalıdır. Bir bütün olarak görsel imaj verilmeli, sonra işlem ya da etkinlik küçük parçalara bölünerek tek tek parçaların pratiği yapılmalı ve yeniden bütün olarak gösterilerek katılımcının pratik yapması sağlanır. Beceri kazanmada önce bir kişiyi işlemi uygularken izleriz, zihnimizde yapılması gereken basamakların resmini çizeriz. Aynı işlemi kendimiz uygulamaya çalışırız, yeterli hale gelene kadar pratik yaparız. Olumlu olarak desteklenirsek ustalık seviyesine gelinceye kadar uygulamayı sürdürmeye hevesli oluruz. Oyunlaştırma (Role Play) Katılımcıların eğitimin amaçları ile ilgili bir durumu, gerçeğe uygun olarak oynadıkları bir eğitim tekniğidir. Oynadıkları rolle empati Sosyal öğrenme denen gözlem yoluyla öğrenmeyi sağlar

17 Vaka çalışması, Olgu Belli bir konu ya da sorun, Vaka kayıtlarından, dergilerden, gerçek yaşam deneylerinden seçilir, Eğitmen tarafından vaka- yazılı olarak katılımcılara sunulur, Tartışılmasını istediği konuları net sorar, Aynı soruna farklı çözüm olanakları bulunabilir. İkili ve Grup Çalışmaları Eğitmen ya da katılımcılar tarafından ortaya atılan bir sorunu çözmek için 4-6 kişilik gruplar oluşturulur. Çalışmanın amacı önceden katılımcılara bildirilir. Eğitmen, rehber, motivatördür. Hazırlanan rapor sunulur ve tartışılır. Eğitimde Kullanılan Araçlar GÖRSEL Kitap, dergi, broşür Yazı tahtaları Resimler Gerçek eşyalar, modeller Projektörler İŞİTSEL Radyo, teyp, pikap, ses bantları GÖRSEL-İŞİTSEL Film, Tv. Video, DVD, Akıllı tahtalar Düşünce, bilgi ve duyguların; sözcük, yazı ve resim gibi semboller kullanarak anlaşılır hale getirilmesi, paylaşılması ve etkileşim sağlanmasıdır. Etkili iletişimin amacı; İletmek istediğimiz mesajı, karşımızdaki kişiye amaçladığımız biçimde iletebilmek, istenen tutum değişikliğini sağlamak ve ortak bir anlayış oluşturmaktır.

18 İletişimin Bileşenleri İnsanlar arasındaki yüz yüze etkileşimde; yönlüdür. İletişim Sürecinde; Dönüt (feedback) sağlanamıyorsa iletişim tek Çift yönlü mesaj alışverişine iletişim, tek yönlü olanına iletim denebilir. Beden dili %55 Ses tonu %38 Sözler ise %7etkilidir. İletişimin Türleri 1. Sözsüz (Beden Dilinde) İletişim Sözlü İletişim Sözsüz İletişim Sosyal psikologların uzun yıllar sürdürdükleri çok sayıda araştırmanın sonucuna göre insanların birbirleriyle yüz yüze kurdukları ilişkilerde sözsüz mesajların etkisi % 90 oranındadır. Yazılı İletişim İnsanlar arası iletişimi kuvvetlendiren en önemli etmenlerden birisi de sözel iletişimi destekleyen sözsüz mesajlardır.

19 Çevrede olumlu izlenim yaratacak Beden Dili özellikleri 2. Sözlü İletişim Göz ilişkisi Yüz ifadesi Baş hareketleri Jestler Beden duruşu Yakınlık Yöneliş Bedensel temas Dış görünüş Karşılıklı olarak konuşma ve dinleme etkinliklerini kapsar. Sözlü iletişimin başarısı, konuşan ve dinleyen arasında ortaklaşa bir temele dayanır. Sözlü iletişim, her zaman konuşan ve dinleyen arasında bilgi, beceri, tutum ve davranış açısından etkileşim olmasını gerektirir. Aksi halde konuşan ve dinleyen arasında doğru mesaj paylaşımı gerçekleşmez. 3. Yazılı İletişim Mesajı, katılımcıların anlayabileceği ortak simgeler aracılığı ile (tahta, İletişim Süreci İletişimde etkili olan beş değişken vardır. Bunlar; slayt vb.) iletmemizdir. Burada iletişim aracı yazıdır. İçerik, destek materyaller ve ortamlarla sunulur.

20 İletişim Sürecinin Temel Öğeleri KAYNAK MESAJ KANAL ALICI Öğretme Öğrenme Süreci ile İletişim Süreci Arasındaki Benzerlik Davranışlar Semboller İletici Araç ve Davranışlar Fikir Gerçek obje Yöntemler Fikir Bilgi Modeller Sözsüz iletişim Bilgi Duygu Resim Sözlü iletişim Duygu Tutum Hareket Basılı/Yazılı Tutum Beceri Ses araçlar Beceri Yöntemler DÖNÜT (GERİ BİLDİRİM) İletişimi Engelleyen Faktörler İletişim Sürecinin Etkinliği için; Ortak yaşantının olmaması Dile ait engeller Sembol ile anlatılan konu arasındaki ilişki Semantik (anlamların karıştırılması) Savunma mekanizmaları Algının sınırlı oluşu Sözcüklerle boğulma Psikolojik engeller Çevresel / Fiziksel faktörler Statü Uyutma Hiyerarşi Sınırlama Uyuşmazlık Simgelerin benzer biçimde tanımlanması Dilin anlaşılır bir şekilde kullanılması Çoklu kanal kullanılması Dönüt sisteminin sağlanması gereklidir.