ÇOCUKLUKTAN BAŞLAYARAK KAZANILAN OLUMLU DÜŞÜNME YETİSİNİN ÇOCUĞA, AİLEYE VE TOPLUMA FAYDALARI 1.GİRİŞ Çocuk Vakfı'nın hazırladığı 2010 Çocuk Görüşü

Transkript

1 ÇOCUKLUKTAN BAŞLAYARAK KAZANILAN OLUMLU DÜŞÜNME YETİSİNİN ÇOCUĞA, AİLEYE VE TOPLUMA FAYDALARI 1.GİRİŞ Çocuk Vakfı'nın hazırladığı 2010 Çocuk Görüşü Raporu'nda, İstiyoruz ki bizim kurmadığımız bir dünyanın kurbanı biz olmayalım diyen çocuklarımızı, istedikleri gibi bir gelecek kurma fırsatı verecek eğitim kaynaklarıyla desteklemeliyiz. Eğitimde en önemli hedefimiz, çocuklarımızın güçlerinin ve erdemlerinin farkına varmalarını sağlamak, iyimser düşünme ve eylemde bulunma becerilerini kazandırmak olmalıdır. 2. BULGULAR Olumlu düşünme ve yararları üzerine birçok bilimsel çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalardan aşağıdaki bulgular öne çıkmıştır. 1. Dr.Martin Seligman küçük yaştaki çocuklara iyimser düşünme ve eylemde bulunma becerilerinin öğretilmesiyle, ergenlikte depresyon oranlarının yarı yarıya azaldığını ortaya koymuştur. (1, 2) 2. Dr. Candice Pert duygu iletilerini taşıyan nöropeptitlerin bağışıklık sistemindeki rolünü farkederek büyük bir çığır açtı. Dr. Pert,geniş yankılar uyandıran Duygu Molekülleri (Molecules of Emotion: Why You Feel the Way You Feel) adlı kitabında beden-zihin ilişkisini açık bir biçimde ortaya koydu, (3) 3. Dr.Barbara Frederickson yaptığı çalışmalarla, pozitif düşüncenin insanların fiziksel ve zihinsel fonksiyonlarını olumlu yönde etkilediğini ve olumlu düşünen çocukların, düşünmeyenlere göre daha güçlü fiziksel ve zihinsel fonksiyonlara sahip oldukları gözlemlemiştir. (1, 2) 3. TARTIŞMA 1) Dr. Seligman'a göre düşüncelerimiz iki ana eğilim (karamsarlık ve iyimserlik) altında toplanır ve davranışlarımızı belirler. Bu bağlamda karamsarlar başarısızlıktan kendilerini sorumlu tutup bir engelle karşılaşınca hedeften vazgeçerken; iyimserler başarısızlığı içinde bulundukları koşullarla açıklayıp, direnerek yollarına devam ederler. (1, 2) 2) Dr. Pert e göre peptid denen kısa amino-asit zincirlerinden meydana gelen ve duygu taşıyan moleküller, beden ve beyin arasında gider ve gelirler. Nöropeptidler duygu iletilerini gerçek fiziksel değişiklikler yaratarak beyinden tüm vücuda taşırlar. Annenin nöropeptidlerinin plasentadan geçerek bebeğin kan dolaşımına girildiği artık biliniyor. Dolayısıyla olumlu düşünerek olumlu duygular üretip olumlu davranışlar kazanabiliriz.(3) 3) Dr.Frederickson, olumlu düşünebilen çocukların kazandıkları ruhsal ve fiziksel fonksiyonlar sayesinde daha uzun ve mutlu bir yaşam sürdürdükleri, güçlü bağışıklık sistemleri sayesinde hastalıklara daha az yakalandıkları, daha başarılı iş yaşamları olduğunu ve daha iyi evlilikler yaptıklarını ortaya koymuştur. (1, 2) 4.SONUÇ Çocuğun büyüme çağı doğru davranışları öğretmek için en önemli yıllardır. İşte bu sebepten ötürü çocukluktan başlayarak öğretilen olumlu düşünme yetisinin önce birey, sonra aile ve sonra da toplumsal hayatımızı şu anda bulunduğu noktadan çok daha iyi noktalara taşıyacağı tartışılmaz bir gerçektir. Olumlu düşünme yetisinin küçük yaşlarda kazandırılması, ancak profesyoneller tarafından hazırlanan bir eğitim programı ile hayata geçirilebilir. Çocuğun kendisini tanımasına yardımcı olacak yaratıcı drama teknikleri, ne istediğinin farkında olmasını sağlayacak hedef belirleme çalışmaları, olumsuz düşünce kalıplarını olumluya dönüştürme etkinlikleri ve çocuk hakları konusunda bilgilendirmelerin yer alacağı bu eğitim programı toplumun en küçük

2 birimlerinden başlayarak hayata geçirilmelidir. Bunun için okullarımız, öğrenim saatleri içerisinde öğrencileri, okul saatleri dışında da aileleri eğitecek eğitim-kültür merkezlerine dönüştürülmelidir. Onbeş yıllık eğitimci kimliğimle, okullarımızda ÖZDENETİM adı ile ders konulmasının faydalarına yürekten inanıyorum. Ekte konu başlıkları verilen bu ders çocuklarımızı öğrenilmiş her türlü negatif duyguya ve davranış alışkanlığına karşı koruyacak ve yaşayacakları hayatlarını daha mutlu yaşamalarına olanak sağlacaktır.(4, 5, 7, 8, EK.1) İlköğretim çağındaki çocuklarımızın duygusal ve sosyal gelişimindeki en önemli etken okulu sevmesidir. Bunda etkili olabilecek insan öğretmendir. Eğitim alanında yaşanan hızlı değişimden geri kalmayan öğretmenler yetiştirme sisteminin de bu değişime ayak uydurması gerekiyor. Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri; tüm öğretmenlerde bulunması gereken bilgi, beceri ve tutum özelliklerini kapsayan, 6 ana yeterlik, 31 alt yeterlik ve 233 performans göstergesinden oluşan Okul Temelli Mesleki Gelişim Modeli geliştirilerek Talim ve Terbiye Kurulunun uygun görüşü üzerine Bakanlığın da onayı ile 2006 yılında yürürlüğe girmiştir. (6) Öğretmenin asli görevi; Temel ve düşünme becerileri ile kişisel nitelikler bakımından donanımlı bireyler yetiştirmektir. Okuma, yazma, konuşma, dinleme ve aritmetik gibi Temel Beceriler ; yaratıcı ve eleştirel düşünme, karar verme, sorun çözme, hayal etme, nasıl öğreneceğini bilme ve muhakeme etme gibi Düşünme Becerileri ; bireysel sorumluluk, özsaygı, kendine güven, sosyal olabilme, kendini yönetebilme ve dürüstlük gibi Kişisel Nitelikler e sahip bireyler yetiştirmekten sorumludur. Bu söylenilenler bütünüyle koçluk kavramlarıyla örtüşmektedir. Yapılan araştırmalarda koçlukla birlikte alınan eğitimlerin % 80 daha kalıcı olduğu ortaya konmuştur. Eğitimini aldığım koçluk öğretileri ve öğretmenlik mesleğinin kazanımlarıyla harmanlayarak hazırladığım EĞİTİM KOÇLUĞU PROGRAMI(OKUL-AİLE-SINIF İÇİ YÖNETİMİ) ile eğitim hayatımıza öğrencileriyle daha iyi iletişim kurabilecek, dinleyen,anlayan, değer veren, ne yapmak istediğini soran öğetmenler kazandıracaktır. Bu özelliklere sahip olduğundan şüphe duymadığımız öğretmenlerimiz bu program ile bu becerilerini daha da geliştirip, geniş oranda kullanabileceklerdir..(4, 5, 7, 8, EK.2) Ayrıca veliler için, okul saatleri dışında belirlenecek günlerde çocuklarını anlamaları ve birey olmalarını teşvik eden, aile içi doğru iletişime olumlu katkı için AİLE İÇİ DOĞRU İLETİŞİM adlı seminerin konu başlıklarını bulabilirsiniz.(4, 5, 7, 8, EK.3) EK.1, EK.2 ve EK.3 tarafımdan kitap haline getirilerek yayımlanması planlanmaktadır. ''Şimdi başla! Şu anda bulunduğun yerde, elindekilerle başla'' Aldous Huxley.. daha fazla zaman kaybetmeden başlamak dileğimle 5. KAYNAKÇA 1.Bridge, Dr. B. (2008),Duyguların Eğitimi,Beyaz Yayınları 2.Gordon, Dr.T. (2010) Etkili Anne Baba Eğitimi, Profil Yayınları 3.Goleman, D.(1996), Duygusal Zeka,Varlık / Bilim Yayınları Koçluk Eğitim Programı(The Coaching Institute-FaCoach Akademi) 8.Seligman, Dr. M. (2007), Gerçek Mutluluk,BTE Yayınları EK.1) Dersin Adı:ÖZDENETİM KONU BAŞLIKLARI:

3 A. Beynimiz ve Yapısı a. Beynimiz Nasıl Çalışır? b. Sağ ve Sol Beynimizin Özellikleri c. Sağ ve Sol Beynimizin Uyumlu Çalışmasının Önemi d. Çoklu Zeka Kavramı İle Tanışma B. Duygusal Zeka a. Duygusal Zeka Nedir? b. Temel Duygularımızla Tanışma i. Sevgi ii. Öfke iii. Üzüntü iv. Korku v. Zevk vi. Taşkınlık vii. İğrenme viii. Utanma C. Erdemler a. Bilgelik ve Bilgi b. Cesaret c. Sevgi ve İnsanlık d. Adalet e. Ilımlılık f. Maneviyat ve Aşkınlık D. Dinlemenin Önemi E. Duygularımızı Eğitebilirmiyiz? a. Duygu Cehaleti nedir? b. Duygular Kontrol Edilebilir mi? c. 3D Kuralı İle Tanışma d. Karamsarlık Öğreniliyor mu? e. İyimserlik Öğrenilebilir mi? f. Karamsarlıktan İyimserliğe Geçiş i. İyimserliği Koruma Uygulamaları g. Empati Nedir? h. GROW Yöntemi ile Problem Çözmeyi Öğrenme i. Okul Kuralları ve Uyum j. Duygusal, Bilişsel ve Davranışsal Becerilerimizin Farkına Varma F. Özbilinç Nedir?

4 G. Karar Verebilme ve Faydaları H. Kendini Kabul Etme ve Sevme İ. Kişisel Sorumluluk J. Grup Dinamiği ile Tanışma K. Uygulamalar L. Çocuk Hakları EK.2) ÖĞRETMENLER İÇİN EĞİTİM KOÇLUĞU PROGRAMI(OKUL-AİLE-SINIF İÇİ YÖNETİMİ) Eğitim programı öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri olan aşağıdaki 6 ana yeterlik göz önüne alınarak hazırlanmıştır. 1. Kişisel ve mesleki değerler- mesleki gelişim 2. Öğrenciyi tanıma 3. Öğretme ve öğrenme süreci 4. Öğrenmeyi, gelişimi izleme ve değerlendirme 5. Okul, aile ve toplum ilişkiler 6. Program ve içerik bilgisi A. Koçluk nedir? Koçluk Öğretileriyle Tanışma 1. Etkin Dinleme Yapabilme,Dinlemenin Yedi Yolu a. Sessizlik b. Duymak c. Geri Yansıtmak d. Sezgi e. Farketmek,Tanımlamak/Netleştirmek f. Açıklamak g. Teşvik Etmek B. İleri Düzey Koçluk Becerileri 1. Güçlü Sorular Sorabilme ve Uygulamalar 2. Güçlü Gözlemler ve Uygulamalar 3. Güçlü Ricalar ve Uygulamalar C. Öğrencileri Yapılandırmak 1. Güçlü Yanlarına Odaklanmak 2.Öğretmenin Gerçeği ve Öğrencinin Gerçeği kavramları 3.Takdir Edebilmek 4.Uyumu Yakalamaya Çalışmak 5.Öğrenciyi Mahsur Bırakan Alışkanlık ve Davranış Kalıplarını farketmek 6.Öğrencinin İlerlemesini Sağlayan Alışkanlıklar ve Davranış Kalıplarını Farketmek D. Öğrencinin Uygun Hedef ve Kariyer Planlarının Belirlemesine Yardımcı Olma

5 1. Stratejik Planlama ve Aşamaları 2. Öğrenci Kişisel Farklılıkları, potansiyelleri,yetenekleri ve İsteklerini Dikkate Alma 3. Stratejik Adımları Oluşturma E. Öğrencinin İlgi ve İhtiyaçlarını Dikkate Alma 1. Olumlu Dil Kalıpları ile Yaklaşım 2. Olumsuz Dil Kalıplarını farketme ve Olumluya Dönüştürme 3. Öğrenciyi Zaman Yönetimi ile Tanıştırma 4. Öğrencinin Davranışlarını Yönetebilmesine Yardımcı Olma 4. Empati Kavramı ve Uygulamalar 5. Kişisel Farklılıkları, potansiyelleri,yetenekleri ve İsteklerini Dikkate Alma F. Öğrenci Ailesini Tanıma 1. Aile İlişkilerinde Tarafsızlık 2. Aile Katılımını ve İşbirliğini Sağlama G. Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme 1. Öğrencinin Öğrenmesini Ölçme Teknikleri ve Uygulamalar 2. Öğrencini Duygularını Ölçme Yöntemleri ve Uygulamalar EK.3) Seminerin Adı: AİLE İÇİ DOĞRU İLETİŞİM A. Beynimiz ve Yapısı a. Beynimiz Nasıl Çalışır? b. Sağ ve Sol Beynimizin Özellikleri c. Sağ ve Sol Beynimizin Uyumlu Çalışmasının Önemi d. Çoklu Zeka Kavramı İle Tanışma B. İyimser / Kötümser Anne-Babalık a. Öğrenilmiş İyimserlik b. Öğrenilmiş Kötümserlik c. Öğrenilmiş Davranış Kalıpları Kavramı ile Tanışma d. Aile İçi Öğrenilmiş Davranış Kalıplarını Fark Etme e. Negatif Davranış Kalıpları Olumluya Dönüşebilir mi? i. Olumlama Uygulamaları f. Çocuğunu Birey Olarak Kabul Etmek i. Çocuğun Birey Olmasının Başarısına Etkisi C. Etkili Dinleme Nedir? a. Ben - Sen Mesajları Arasındaki İnce Çizgi b. Sen Mesajlı konuşmaya Geçiş i. Ben Mesajlı Konuşma Uygulamaları ii. Etkili Dinleme Uygulamaları D. Uygulamalar

6