MADDENĠN DEĞĠġĠMĠ KONUSUNUN ÖĞRETĠMĠNDE YARATICI DRAMA YÖNTEMĠNĠN ETKĠLĠLĠĞĠ

Transkript

1 MADDENĠN DEĞĠġĠMĠ KONUSUNUN ÖĞRETĠMĠNDE YARATICI DRAMA YÖNTEMĠNĠN ETKĠLĠLĠĞĠ Bahri MEġECĠ 1 Sevilay KARAMUSTAFAOĞLU 2 Recep ÇAKIR 3 1 Amasya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ġlköğretim ABD 2 Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ġlköğretim Bölümü 3 Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Tek. Eğitimi Bölümü Özet Bu çalışmada, İlköğretim 4. sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Maddenin Değişimi konusunun öğretiminde, yaratıcı drama yönteminin etkililiği araştırılmıştır. 27 deney, 26 kontrol grubu öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Veri toplama amacıyla ilgili konunun kavramlarının başarı düzeyinin ölçülmesine yönelik olarak 20 maddelik çoktan seçmeli başarı testi geliştirilip, kullanılmıştır. Deney grubundaki öğrencilere konu ve kavramlar geliştirilen yaratıcı drama etkinlikleriyle, kontrol grubundaki öğrencilere geleneksel yöntemlerle kavratılmıştır. İstatistiksel analizler yardımıyla t-testi ve Tek Yönlü ANCOVA uygulanmıştır. Elde edilen veriler tablo halinde sunulmuş ve yorumlanmıştır. Kontrol ve deney grubu öğrencilerinin bilgi düzeylerinin arttığı belirlenmiştir. Ancak grupların başarı ön testleri kontrol altına alınarak yapılan analizde son test puanları arasındaki fark deney grubu lehine anlamlı bulunmuştur. Yaratıcı drama yöntemiyle gerçekleştirilen öğretiminin öğrencilerin başarılarının artmasında daha etkili olduğunu göstermektedir. Öğretmenlerin drama yöntemini kullanabilmeleri için alan bilgisine sahip olmaları ve bunun için drama konulu hizmet içi eğitim kurslarının verilmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Fen ve Teknoloji, Yaratıcı Drama, Maddenin Değişimi 1. GĠRĠġ Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de bilgi ve teknolojiyi takip edebilmek için, eğitim kurumlarının karar alma ve uygulama becerisine sahip, hayatı algılayabilen ve sorgulayabilen, kendine güvenen, iletişim kurma ve ekiple çalışma yönü gelişmiş, kitleleri etkileyebilen bireyler yetiştirebilmek için plan ve programlarını düzenlemeleri gerektirmektedir (Gürol, 2003; Karakaya, 2007). Bu gerekçe, geleneksel öğretim anlayışından uzaklaşılarak öğreneni merkeze alan ve öğretmeni öğrenme sürecine rehber kılan pek çok yeni öğretim yöntem ve tekniklerinin gelişmesine olanak sağlamıştır (Özsoy, 2003). Eğitim-öğretim sürecindeki bu yeni oluşumlardan biri de drama yöntemidir ( Karakaya, 2007). Drama farklı kişiler tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır. Örneğin, bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı, bir tümceyi, bir fikri, bir yaşantıyı veya bir olayı; doğaçlama, rol oynama gibi tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanarak, bir grup çalışması içinde oyun veya oyunlar geliştirerek, eski bilişsel örüntülerin yardımıyla yeniden yapılandırmaya yönelik etkinlikler sürecidir (San,1991). Bir başka tanımda ise drama, önceden yazılı bir metin olmadan, katılımcıların kendi yaratıcı buluşları, özgün düşünceleri, anıları ve bilgilerine dayalı olarak oluşturdukları eylem durumları ve doğaçlamalardır (San, 1999). Çocuk oyunlarından ve benzer etkinliklerden yola çıkarak, değişik yaşam durumlarını canlandırma, olayları yeniden yaratıp irdeleme, bu yaşam durumlarından bilgilenme ve öğrenmeye geçme çalışmaları da drama olarak ifade edilmektedir. Katılımcıların uyarıcı bir materyale vücutlarını ya da seslerini kullanarak cevap vermeleridir (Ömeroğlu ve Can, 1999). Bu tanımlardan yola çıkarak bir öğretim yöntemi olarak ilgili literatürde yaratıcı dramanın beş tür uygulama aşaması olduğu belirtilmektedir (Adıgüzel,1993). Isınma ve Rahatlama Çalışmaları: Çeşitli yöntemlerle beş duyuyu kullanma, gözlem yetisini geliştirme, bedensel ve dokunsal çalışmaların yapılması, tanışma, etkileşim kurma, güven ve uyum sağlama gibi özellikleri katılımcıya kazandıran, grup liderinin yöneticiliğinde yapılan çalışmadır. Oyunlar: Belirlenmiş kurallar içinde özgürce oyun oynama ve bu oyunları geliştirme çalışmalarından oluşur. Kimi zaman bilinen çocuk oyunlarından yararlanılır. Doğaçlama: Daha az kesin olarak belirlenmiş bir süreç olup, saptanan konu ya da temadan yola çıkılır veya saptanan bir hedefe doğru belli aşamalarla yol alınır. Bireysel ve grupsal yaratıcılığın en çok ön plana çıktığı çalışmalardır. Oluşum: Bu süreç kimi zaman önceden hiç belirlenmemiş bir çıkış noktasından, kimi zamanda bir nesne, resim, fotoğraf, heykel vb. ile iletişim kurmayla başlar. Sürecin nasıl gelişeceği ve nereye varacağı önceden belirsizdir. Değerlendirme: Çalışma öncesi, çalışma anı, çalışma sonrasında yapılabilir. Dramanın aşamalarının her birinin ya da birkaçının ardından tartışmanın açılması, eleştiri-özeleştiri, soru-cevap

2 etkileşiminin başlaması değerlendirmenin somut başlangıcı olarak kabul edilir. Bu aşamada başkalarının davranış biçimleri, duyguları, düşünceleri, deneyimleri ile ilgili bilgi sahibi olmak, bireyin kendi yaşamına bir göz atması açısından önemlidir (Adıgüzel,1993). Drama, bireylerin kendilerinde var olan yaratıcılıklarının gelişimini desteklemekte, hayal güçlerini geliştirmekte, gelişimsel özelliklerine ilişkin beceriler kazandırarak çok yönlü gelişim göstermelerine olanak vermektedir. Bireysel gelişim için yararlı olan bir yöntem olduğuna inanılmaktadır. Drama yardımıyla insanların kendilerini ve çevrelerini yüzeysel değil derinlemesine ve evrensel boyutlarda görmesi sağlanmaktadır (Aral ve ark., 2000; Başkaya, 2000; Gönen ve Uyar Dalkılıç, 1998). Ayrıca drama çalışmalarında anne-baba-çocuk ilişkileri, okulla ilişkileri, kent yaşamı ve sorunları, çevre sorunları gibi konular ele alınarak katılımcılar bu konularda bilgilendirilmekte, çözüm yolları bulma gibi amaçlara yönlendirilmektedirler (San, 1996). Drama çalışmaları ile demokratik davranışlarda bulunan, konular arasında bağlantı kurabilen, bağımsız düşünebilen, hoşgörülü, yaratıcı bireyler yetiştirmek amaçlanmaktadır (Güneysu, 1999; Öztürk, 1999; Sağlam, 1997). Drama, eğitim ve öğretimde yeni bir oluşumdur. Ezbere dayalı bir eğitim çocuğun zihinsel gelişimini, araştırma yapabilmesine, diğer insanlarla olan ilişkilerini, paylaşmayı ve nihayet etkili öğrenebilmesini engeller. Drama ise çocuğun yaratıcılığını geliştiren, yetiştiren ve onu hayata hazırlayan hem başlı başına bir eğitim alanı hem de etkili bir öğretim yöntemidir (MEB, 1999). Yaratıcı Drama yöntemi, bütün disiplinler için doğru konu ve kavram analizi yapılarak öğrenme ortamlarında etkin bir şekilde kullanıldığında kalıcı ve anlamlı bir öğrenme oluşmaktadır (Üstündağ, 2007). Bu disiplinlerden biri Fen ve Teknolojidir. İlköğretim Fen ve Teknoloji dersinin amaçları incelendiğinde, çocukların yaşadıkları çevreyi daha iyi tanımaları, anlamaları, bu çevre ile uyumlu bir şekilde ve etkili yaşayabilmeleri için gerekli bilgi, beceri ve alışkanlıkları kazandırmaya yardım etmek olduğu tespit edilmiştir (Ünal, 1993). Bunun yanında Fen ve Teknoloji dersi, hayattaki olayları ele alıp incelediği için öğrenciler özellikle aktif olarak katılabilecekleri aktivitelere ihtiyaç duyarlar (Sağırlı ve Gürdal, 2002). Oyun benzeri bir etkinlik olan dramanın, çocukların merakını uyandırabildiği ve bu nedenle çocukların daha aktif olarak öğrenme sürecine katılabildikleri dikkate alındığında dramanın etkili bir yöntem olduğu söylenebilir (Önder, 1999). Drama uygulamaları, öğrencilere günlük yaşantıda her zaman kullanamayacakları dili kullanma şansı verir. Verilen rollerde öğrenciler, karakterlerine uygun olarak konuşur, rol yapar ve düşünürler. Öğrenciler, rollerinden dolayı kendi düşüncelerini başkalarına aktarırken ve başkalarının düşüncelerini öğrenirken dili kullanırlar (Farris, 2001). Sevdiği ve rahatlıkla düşüncelerini dile getirebildiği ders ortamında öğrencilerin dersi anlaması kolaylaşır. Bu nedenle drama tekniği, öğrencilerin derste söz almasını ve derse katılımlarını arttırır. Bentley ve Watts (1989), Fen ve Teknoloji dersinde drama tekniğinin; öğretmen için dersin kontrolünü korumaya yardım ettiğini, sözlü iletişimi arttırdığını ve çocukların deneyimlerini dış dünyaya anlatmalarını sağladığını belirtmişlerdir. Labow ve Sewell (1993) tarafından, 4. sınıf, 5. sınıf ve 6. sınıf fen programlarını içeren 20 ve 30 dakikalık Newton, Arshimed gibi bilim adamlarının hayatları hakkında yazılan ve sunulan oyunların etkisi araştırılmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin oldukça başarılı oldukları tespit edilmiştir. Selvi (2003) tarafından, yaratıcı drama yönteminin fen öğretiminde sınıf içinde uygulanmasına ilişkin temel ilkeler irdelenmiştir. Beşinci sınıf Fen Bilgisi dersinde Vücudumuzu Tanıyalım ünitesinin, yaratıcı drama yöntemiyle ve geleneksel yöntemlerle öğretimi sonuçları birbiriyle karşılaştırılmıştır. Çalışmada, yapılan gözlemler ve alan yazın incelemesinden elde edilen bulgular birleştirilerek, yaratıcı drama sürecinde öğrencinin zihinsel, duyuşsal ve devinişsel olarak öğrenmeöğretme sürecine aktif katılımın sağlandığı görülmüştür. Yaratıcı drama yöntemi ile öğrenci katılımının sağlanabilmesi için yöntemin etkili kullanımı, uygulama biçim ve koşullarına ilişkin ilkelerin doğru olarak uygulanması gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Çam, Özkan ve Avinç (2009) drama yönteminin Fen ve Teknoloji dersi Kan, Kanın Yapısı ve Kan Grupları konusundaki etkililiğini, akademik başarı ve derse yönelik ilgi açısından, merkez ve köy ilköğretim okulu karşılaştırması yapılmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına göre, her iki okulda da derse ilginin artmış olmasına rağmen köy okulundaki öğrencilerin drama yöntemini ve uygulama sürecini daha çok benimsedikleri ve daha ilgili oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada drama yöntemi İlköğretim 4. sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı nda yer alan Maddenin Değişimi konusunun öğretiminde yararlanılmıştır. Konunun belirlenmesinde

3 ilgili ünitenin oldukça çok sayıda soyut kavramı içermesi etkili olmuştur. İlköğretim birinci kademedeki öğrencilerin bilişsel seviyeleri somut operasyon dönemine denk gelmektedir. Maddenin halleri, ısı ve sıcaklık gibi konu ve kavramların anlaşılma düzeylerinin düşük olduğu ilgili literatürde de görülmektedir. Fen öğretiminde temel teşkil eden maddenin yapısı ve özellikleri, atom ve yapısı, maddeyi oluşturan tanecikler, madde ve halleri, kaynama, buharlaşma, yoğunlaşma ve erime gibi temel kavramlar literatürde incelenmiş ve öğrencilerin kavram yanılgıları belirlenmiştir (Novick ve Nussbaum 1981; Gabel, Samuel ve Hunn, 1987; Griffiths ve Preston, 1992; Ben-Zvi, Eylon ve Silberstein, 1987; Osborne ve Cosgrove, 1983; Bar ve Travis, 1991; Bar ve Galili, 1994; Buluş Kırıkkaya, Güllü, 2008). Dolayısıyla bu kavram yanılgılarının giderilmesi hususunda önemli çalışmaların yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Bu gerekçeyle araştırmanın amacı, Maddenin Değişimi konusundaki kavramların öğretiminde drama yönteminin öğrenci başarısına etkisini belirlemektir. Araştırma sayesinde tüm eğitimcilerin, öğrencileri aktif kılan ve eğlenceli bir ortamda ders işlemelerini sağlayan dramanın Fen ve Teknoloji Dersindeki başarılarının olumlu yönde etkileyeceğine inanılmaktadır. 1.1.Problem Bu araştırmada, İlköğretim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersinde Maddenin Değişimi konusu kapsamındaki kavramların öğretiminde, yaratıcı drama yönteminin uygulandığı grup ile geleneksel yöntemin uygulandığı grubun belirlenen birtakım özelliklere göre aralarında anlamlı farkın olup olmadığı sınanmaktadır. Bu bağlamda, araştırmanın problemi, İlköğretim 4.sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Maddenin Değişimi konusundaki kavramların öğretiminde drama yöntemi kullanımının, öğrenci başarısına etkisi var mıdır? sorusu oluşturmaktadır. 2.YÖNTEM 2.1AraĢtırmanın Modeli Çalışmada nicel araştırma desenlerinden yarı deneysel yöntem kullanılmıştır. Bu yöntem; kişilerin deney ve kontrol gruplarına gönderilmesinde rasgele dağılımın kullanılmadığı bir deney yöntemi içeren tasarımdır. Deneysel model araştırmacının kontrolü altında değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini keşfetmek için gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırma alanıdır (Büyüköztürk, 1998; Karasar, 2005). Deneysel yöntem, etkisi ölçülecek etkenin belirli kurallar ve koşullar altında deneklere uygulanması, deneklerin etkene verdiği yanıtların ölçülmesi ve elde edilen sonuçların karşılaştırılarak karara varılması işlemlerini içeren bir araştırma türüdür (Sümbüloğlu ve diğ., 1988). Genel olarak, bir araştırmacı, araştırdığı konuyu neden sorusu ve sebep-sonuç ilişkisi ile irdelemek istediğinde, en uygun araştırma yöntemi deneysel yöntemdir. Dolayısıyla bu çalışmada rastgele dağılımın kullanılamaması ve sebep-sonuç ilişkisi irdelendiğinden dolayı yarı deneysel çalışma kullanılarak gerçekleştirilmiştir Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini İlköğretim Okulları 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklemi eğitim-öğretim yılında öğrenim gören Amasya ili Taşova Belevi İlköğretim Okulu 4/A sınıfından 27 deney ve Amasya Taşova Ballıdere İlköğretim Okulu 4/A sınıfından 26 kontrol grubu öğrencisi olmak üzere toplam 53 öğrenci oluşturmaktadır Veri Toplama Araçları Araştırmada drama yönteminin uygulandığı gruplardaki öğrencilerin başarılarında oluşabilecek değişimleri belirlemek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen Maddenin Değişimi Kavram Testi kullanılmıştır Maddenin DeğiĢimi Kavram Testi Öğrencilerin Maddenin Değişimi konu ve kavramlarına yönelik başarılarını ölçmek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen Maddenin Değişimi Başarı Testi kullanılmıştır. Testte dördüncü sınıf Fen ve Teknoloji dersi öğretim programına uygun olarak ilgili konuya yönelik 25 tane çoktan seçmeli soru yer almaktadır. Hazırlanan testin içerik geçerliliği alanında uzman akademisyenler tarafından tartışılarak sağlanmıştır. Pilot uygulama sonucu 20 soru olarak teste son şekli verilmiştir. Başarı testinin KR-21 güvenirlik katsayısı.70 olarak hesaplanmıştır Uygulama Uygulama aşamasında Amasya Taşova Belevi İlköğretim Okulu nda sınıf mevcutlarına ve öğrenci cinsiyetlerinin birbirine yakın olan 4/A ve Amasya Taşova Ballıdere İlköğretim Okulu 4/A sınıfları uygulama sınıfları olarak seçilmiştir. Seçilen sınıflara (deney ve kontrol grubu) işlenecek

4 üniteye başlamadan daha önce hazırlanan veri toplama araçları öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin tespiti için ön test olarak uygulanmıştır. Uygulamaya Milli Eğitim Fen ve Teknoloji Öğretim Programı yla eş zamanlı olarak başlanmıştır. Maddenin Değişimi öğrenci kazanımları dikkate alınarak, Amasya Taşova Belevi İlköğretim Okulu 4/A sınıfına (deney grubuna) drama yöntemi, kontrol grubunu oluşturan Amasya Taşova Ballıdere İlköğretim Okulu 4/A sınıfında geleneksel yöntemler ile yürütülmüştür. Uygulamada dersler aynı öğretmen tarafından verilmiştir. Böylece iki grup arasında doğabilecek muhtemel akademik başarı farklılaşmasının öğretmen faktörüne bağlı olmaması amacıyla öğretmen sabit değişken olarak kontrol altına alınmıştır. Uygulamaların sonunda geliştirilen veri toplama araçları son test olarak uygulanmıştır. Drama yöntemiyle gerçekleştirilen bu çalışmada etkinlik geliştirme süreci aşağıda sırasıyla sunulmuştur. İlgili konuya yönelik planlar hazırlanırken program geliştirme sürecinin öğeleri; hedef, içerik, eğitim ve sınama durumları göz önüne alınmıştır. Her bir etkinliğin hazırlanması için izlenen aşamalar program geliştirmenin tüm öğeleri dikkate alınarak belirlenmiştir ve hazırlanmıştır (Üstündağ, 2006). Ayrıca yaratıcı drama dramanın aşamaları ve tüm bileşenleri fen ve teknoloji eğitimi ile bütünlük sağlayacak şekilde etkinlik planlarına dahil edilmiştir. Alan yazında yaratıcı dramanın aşamaları ve bileşenleri ile ilgili farklı yaklaşımlar mevcuttur. Bu yaklaşımlar incelenerek, planların geliştirilmesinde Adıgüzel (2006a, 2006b) tarafından önerilen aşamalar dikkate alınmıştır. Geliştirilen etkinliklerde yaratıcı drama aşamaları; hazırlık, canlandırma ve değerlendirme, yaratıcı drama bileşenleri; drama teknikleri, dramatik an, mış gibi yapma, öğretmen ve öğrenci rolleri, grup çalışmaları, oyunsu süreçler ve geçmiş yaşantıların etkileri dikkate alınmıştır (Adıgüzel, 2006a, 2006b; Akar, 2000; San, 2003; Üstündağ, 2006). Araştırmacılar tarafından geliştirilen bu etkinlikler drama uzmanları tarafından değerlendirilerek, gerekli düzenlemeler yapılmış ve etkinliklere son hali verilmiştir. Çalışma kapsamında geliştirilen örnek bir drama etkinliği aşağıda sunulmuştur. ETKĠNLĠK: Halden Hale Geçme Konu:Hal Değişimi Süre: Ders: Fen Ve Teknoloji Sınıf: 4 Araç-gereçler: Teknikler:Rol oynama, doğaçlama Kazanımlar : 1.Isının katı maddelere yol açtığı erime değişimlerini gösterir. 2.Sıvıların, soğutulduğunda katı hâle dönüştüğünü ifade eder. 3.Isının katı maddelerde yol açtığı erime ve bozunma değişimlerini açıklar. 4.Isınma-soğuma sürecinin ısı alışverişi ile gerçekleştiği çıkarımını yapar. 5.Yağmur, kar, buz, sis ve bulutun su olduğunu fark eder. 6.Suyun ısınınca buharlaştığını, buharın da soğuyunca yoğuştuğunu ilişkilendirir. 7.Sıvıların ısı alarak buharlaştığını ve buharın yoğuşurken ısı verdiğini açıklar. 8.Rol oynar. 9.Doğaçlama sergiler. 10.Doğru ritim tutar. I.Hazırlık Öncelikle hikaye ile başlanır. Ocak ayının sonlarına doğruymuş. Elif ilk defa Taşova da bu kadar fazla kar görmenin sevinci ve tatilin de olması bahanesiyle dışarıdan topladığı kar ile balkonda kocaman bir kardan adam yapmış.sabah kalktığında kardan adamı ile vedalaşarak yatılı kaldığı okuluna gitmiş ve okulda olduğu her gün bir an önce eve gitmeyi ve kardan adamına kavuşmayı istiyormuş. Hafta sonu gelmiş ve eve geldiğinde kardan adamı göremeyince üzülen Elif,annesinin balkondan attığını düşünerek üzülmüş.annesine durumu sormuş ve annesi de bu durumun havaların ısınmasıyla olduğunu ifade etmiş. Öğrencilerin madde ile ilgili hazır bulunuşluklarını tespit etmektir. Öğrenciler çember oluştururlar. Seçilen gönüllü bir katılımcı Maddenin Halleri ve Isı ile ilgili bir kavramı kullanarak ve

5 elini kaldırıp istediği bir arkadaşına doğru koşar. Gönüllü katılımcının elini vurduğu katılımcı aynı olayı farklı bir kavramla birlikte başka bir arkadaşına doğru koşarak tekrar eder. II.Canlandırma 10kişilik öğrencilerden oluşan grup oluşturulur. Bu öğrencilerin her birisinin tanecik olduğu söylenir.maddenin hal değişimi gösterilecektir,bunun için öğrenciler dizilirler kolları yanındaki arkadaşları ile bağ kurarlar düzgün bir yapı oluşturular.bu durum katı halimiz denir.öğretmenin yönergeleriyle ısı geliyor ve evet ısınıyoruz dendiğinde 10 kişilik gruplar titreşerek bölünmeye başlarlar ve tekli olurlar.titreyip bölünmelerine erime diyeceğiz.tekli olan öğrenciler adını değiştirerek sıvı diye adlandıracağız. Sonra tekli olanlara ısı geliyor ısı diyerek yönerge verdiğimizde titreyerek yere eğilmelerine buharlaşma,yerde durmaları durumuna ise gaz diye adlandıracağız.bu durumun tam tersi olarak yerde tekil oturan kişilere ısı ver bana ısı diyerek ısı aldım diyeceğiz,ayağa titreyerek kalkacak.titreyerek ayağa kalkması olayına yoğunlaşma,ayakta tekli olarak durmasına ise sıvı dendiğini,tekrar ısı ver ısı diyerek ısı aldığımızda titreyerek on kişinin yan yana gelmesi durumunda titreyerek yan yana gelme durumuna donma,on kişilik grup oluşmasına ise katı diye adlandıracağız.buzun ısı alarak suya sonrada ısı alarak gaz haline geçmesi olayı örneklenir. III.Değerlendirme Öğrencilerden biri ritim tutması için gönüllü olarak seçilir. Ritim eşliğinde gözlerin kapalı ve değişen ritimlere göre hareket etmeleri istenir. Bu hareketleri yaparken yerlerinde sabit kalmamaları gerektiği de belirtilir. Ritmin değiştikçe öğrencilerin hareketlerinde ne gibi değişikliklerin gerçekleştiği sorulur. Söylenenlerin kısa bir değerlendirmesi yapılır. Değerlendirmede öğrencilerin ritmin artmasının, hareketlerinde ne gibi değişiklikler meydana getirdiğini ifade etmişlerdir. Ritim ile ısı benzetilmiştir.dersin başında anlatılan hikayede kardan adamın kaybolmasının sebebi sorularak, başka anlatılacak hikaye ve tekerlemelerle ölçme değerlendirme yapılır Verilerin Analizi Araştırmada bağımsız değişken olarak öğretim yöntemi, bağımlı değişken olarak başarı alınmıştır. İstatistiksel analizler SPSS 15.0 paket programından yararlanılarak yapılmıştır. Veriler çözümlenirken, bir bağımsız değişken, bir bağımlı değişken bir veya daha fazla kodeğişkenin olduğu durumlarda gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek amacıyla kullanılması önerilen (Kalaycı, 2006) Tek Yönlü ANCOVA uygulanmıştır. ANCOVA bir araştırmada etkisi test edilen bir faktör ya da faktörlerin dışında, bağımlı değişken ile ilişkisi bulunan bir değişkenin ya da değişkenlerin istatistiksel olarak kontrol edilmesini sağlayan bir teknik olarak bilinmektedir (Büyüköztürk, 1998). Kodeğişken olarak öğrencilerin öntest sonuçları kullanılmış ve böylece grupların eşit olmama durumunda oluşabilecek problem ortadan kaldırılmıştır. 3. BULGULAR Drama yönteminin Fen ve Teknoloji dersi Maddenin Değişimi konusundaki etkililiğini, akademik başarının belirlendiği bu çalışmada elde edilen bulgular aşağıda sunulmuştur. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin Maddenin Değişimi Kavram Testi ön ve son test puanları arasında fark var mıdır? Uygulamada ön test puanlarının son test puanlarını etkileyeceği düşüncesiyle, ön test puanlarını kontrol etmek amaçlı ANCOVA testi yapılmıştır. Analiz bulgularına göre öğrencilerin son test puanları üzerinde ön test puanlarının etkisinin anlamsız olduğu görülmektedir (p>0.05, p=0.242). Gerçekleştirilen Levene testi 0.05 den büyük olması ile varyansların eşit olduğu varsayılmış ve karşılaştırmalar yapılmıştır (p=0.855, p>0,05). Öğrencilerin ön test puanları kontrol edildiğinde son test puanları arasında değişmeler olduğu görülmektedir. Öğrencilerin ön test puanlarının kontrol edilmesine göre düzeltilmiş son test puanları Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Maddenin Değişimi Kavram Testi ön test puanlarının düzeltilmiş son puanları Grup N Ortalama DüzeltilmiĢ Ortalama Kontrol 26 47,80 46 Deney 27 66,40 68 test

6 Tablo 1 incelendiğinde son test ortalama puanları, kontrol grubunun 47,80 puan, deney grubunun 66,40 puan aldıkları görülmektedir. Bu puanlara bakıldığında bir farkın olduğu ve deney grubunun son test bulgularının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Son test düzeltilmiş puanları deney grubunun 68 puan, kontrol grubunun 46 puan olduğu hesaplanmıştır. Buna göre, grupların düzeltilmiş son test puanları arasında gözlenen farkın anlamlı olup olmadığına ilişkin yapılan ANCOVA testi uygulanarak elde edilen bulgular Tablo 2 de sunulmuştur. Tablo 2.Öğrencilerin başarılarına ilişkin varyans analizi bulguları Varyansın Kareler Kareler sd Kaynağı Toplamı Ortalaması F Anlamlılık Düzeyi Ön test 4908, ,56 11,24 0,02 Grup 6095, ,23 13,96 0,00 Hata 21833, ,66 Toplam ,90 53 Tablo 2 ye bakıldığında ön test değerlerinin gruplar üzerinde anlamlı bir etkisi olmazken, gruplar arasında başarı açısından anlamlı bir farklılık (F(1,50)= , p<0.05) olduğu anlaşılmaktadır. Buna bağlı olarak deney grubu ve kontrol grubu son test puanları arasında yapılan Bonferroni testi bulgularına göre deney grubu öğrencilerinin lehine anlamlı bir farkın olduğu görülmektedir.(x d =68, X k =46 ). 4. TARTIġMA Yaratıcı drama yöntemiyle gerçekleştirilen İlköğretim 4. sınıf Fen Bilgisi dersi Maddenin Değişimi konusu öğretiminin geleneksel öğretim yöntemine göre öğrenci başarısı üzerinde daha etkili olduğu söylenebilir. İlköğretim I. kademedeki öğrencilerin bilişsel seviyeleri düşünüldüğünde, drama çalışmalarının zevkli olması, derse aktif katılımın sağlanması, dersi monotonluktan kurtarması, eğlenceli çalışmalar içermesi, öğrencinin verilmesi gereken kavramın yerine kendini koyması gibi sebeplerden dolayı öğrencilerin başarılarını arttırdığı söylenebilir. Bunun yanında drama etkinliklerinde grupla çalışmalar gerçekleştirildiği için tamamen işbirlikçi öğrenme ve öğrenilen bilgilerin paylaşılması, çalışmalara değer verilmesi öğrencilerin daha anlamlı ve kalıcı öğrenmelerini sağladığı düşünülebilir. Ayrıca bu bulgu, yaratıcı drama yönteminin değişik konu alanlarında erişiyi artırıp artırmadığı konusunda yapılan araştırma bulgularıyla da paralellik göstermektedir (Kamen, 1992; Duatepe ve Ubuz, 2004; Üstündağ, 1998; Özsoy, 2003; Sarıçoban, 2004; Koç,1999; Beyazıtoğlu, 1996; Braund, 1999). Gerçekleştirilen bu çalışmalarda ilgili çalışmada olduğu gibi deneysel yöntemle yürütülerek, deney ve kontrol grupları oluşturulmuş deney grubuna drama yöntemiyle uygulamalar yapılmıştır. Son test olarak yapılan başarı testlerinin değerlendirilmesiyle deney grubu öğrencilerinin başarılarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmalar farklı disiplinlerde gerçekleştirilmiştir. Matematik, Türkçe, Fen Bilgisi gibi alanlarda drama etkinlikleriyle yürütülen çalışmaların öğrencilerin bu alanlardaki başarılarını arttırdığı görülmüştür. Dolayısıyla drama yönteminin öğrenmede etkili bir yöntem olduğu söylenebilir. 5. SONUÇ VE ÖNERĠLER Bu çalışmada, İlköğretim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersinde Maddenin Değişimi ünitesindeki kavramların öğretiminde, yaratıcı drama yönteminin öğrencilerin bilişsel düzeyde başarılarına etkisi araştırılmıştır. Yapılan analizler sonucunda deney ve kontrol gruplarının başarı son test puanları arasındaki farklılığın p<.05 düzeyinde anlamlı (p:.00) olduğu bulunmuştur. Bu sonuca göre deney ve kontrol gruplarının Fen ve Teknoloji Maddenin Değişimi konusundaki başarı son test puanları arasında deney grubu lehine anlamlı fark bulunmuştur. Buna göre, yaratıcı drama yönteminden yararlanılarak gerçekleştirilen öğretim, öğretmen merkezli geleneksel öğretime oranla öğrencilerin başarıları üzerinde daha etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarına dayanarak aşağıdaki öneriler ileri sürülebilir:

7 Araştırma sonucunda altıncı sınıf öğrencilerinin son test puanları arasında deney grubu lehine anlamlı fark olmasından dolayı öğrenme öğretme sürecinde ilköğretim I. ve II kademedeki öğrencilerin Fen ve Teknoloji derslerinde yaratıcı drama çalışmalarına yer verilmelidir. İlköğretim okullarında drama çalışmalarının yapılabileceği öğrenme ortamları hazırlanmalıdır. Öğretmenlerin drama yöntemini kullanabilmeleri için alan bilgisine sahip olmalarının yanında iyi bir drama lideri olmaları da gereklidir. Bu yüzden Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde öğretmenlere drama konulu hizmet içi eğitim kursları açılmalıdır. Eğitim Fakültelerinin bütün programlarında Yaratıcı Drama ve Uygulamaları dersi zorunlu ders olarak yer alması oldukça önemlidir. Öğretim programlarında, ders planlarında yaratıcı drama yönteminin kullanımına ilişkin ipucu ve önerilere yer verip drama liderleri ile işbirliği halinde uygulamaların farklı dersler için yaygınlaştırılması gerekmektedir.öğretimde kullanılacak yöntemi teknik ve stratejilerin tespiti ve uygulamasına ilişkin olarak öğretmenlere kılavuz kitaplar hazırlanmalı, öğretmenleri bilgilendirici web sayfaları, CD ler, kitaplar ve programlar hazırlanmalıdır. Farklı disiplinlerdeki eğitimcilerin bir araya gelerek yaratıcı drama yönteminin farklı konulardaki uygulamalarının öğrenme ortamlarındaki olası üstünlük ve sınırlılıklarının belirlenerek uygulanması gerekmektedir. Yaratıcı drama gibi öğrencilerin aktif olduğu yöntemlerle yapılan öğretimin uzun süreçlerde yapılmalıdır. Fene yönelik duyuşsal becerilerin gelişebilmesi için bu tür etkinliklerin kısa süreli olmamasına dikkat edilmeli, öğretmen hemen her ders öğretim programının da gerektirdiği gibi öğrencileri aktif hale getirmelidir.

8 KAYNAKLAR Adıgüzel, H. Ö. (1993). Oyun Ve Yaratıcı Drama İlişkisi. Adıgüzel, H. Ö. (2006a). Eğitimde Yeni Bir Yöntem Ve Disiplin: Yaratıcı Drama. Adıgüzel H. Ö. (Ed), Yaratıcı Drama Yazılar, Genişletilmiş 2. Baskı Ankara: Natürel Yayınevi. Adıgüzel, H.Ö. (2006b). Yaratıcı Drama Kavramı, Bileşenleri Ve Aşamaları, Yaratıcı Drama Dergisi, 1, 1, Akar, R. (2000). Temel Eğitimin İkinci Aşamasında Drama Yöntemi İle Türkçe Öğretimi: Dorothy Heathcote un Uzman Rolü Yaklaşımı. Çukurova Üniversitesi, Adana, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aral, N. vd. (2000). Okulöncesi Eğitim Ve Anasınıfı Programı, Ya-Pa Semineri, İstanbul. Bar, V. ve Galili, I. (1994). Stages Of Children s Views About Evaporation. International Journal Of Science Education, 16, Bar, V., ve Travis, A. S. (1991). Children s Views Concerning Phase Changes. Journal Of Research İn Science Teaching, 28(4), Başkaya, Ö. (2000). Dört Drama Liderinin Yaklaşımlarına Genel Bir Bakış Ve Yaratıcı Dramada Temel İlkeler Ben Zvi, R., Eylon, B., ve Silberstein, J. (1987). Students visualisation Of Chemical Reaction. Education In Chemistry, 24(49), Bentley, D. ve Watts, M. (1989). Learning And Teaching In School Science (Practical Alternatives). Beyazıtoğlu, E. N. (1996). İlköğretim İkinci Sınıf Hayat Bilgisi Dersinde Eğitsel Oyunlar, Erişi Ve Kalıcılık, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Braund, M. R. (1999). Using Drama To İmprove Student Teachres Understanding İn Physical Sciences, (ERIC Document Reproduction Service No. ED436402). Buluş Kırıkkaya, E., Güllü, D. (2008). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Isı-Sıcaklık Ve Buharlaşma-Kaynama Konularındaki Kavram Yanılgıları, İlköğretim Online, 7(1), Büyüköztürk, Ş. (1998). Kovaryans Analizi: Varyans Analizi İle Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 31(1), Çam, F., Özkan, E. ve Avinç, İ. (2009). Fen Ve Teknoloji Dersinde Drama Yönteminin Akademik Başarı Ve Derse Karşı İlgi Açısından Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi: Köy Ve Merkez Okulları Örneği, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 29, Sayı 2, Duatepe, A. ve Ubuz, B. (2004). Drama Temelli Geometri Ders Planlarının Geliştirilmesi Ve Uygulanması, Eğitimde İyi Örnekler Konferansı, 17. Ocak Farris, J. P. (2001). Elemantary&Middle School Social Studies (An Interdisciplinary Instructional Approach. Gabel, D. L., Samuel, K. V. ve Hunn, D. (1987). Understanding The Particulate Nature Of Matter. Journal Of Chemical Education, 64(8), Griffits, A. K. ve Pretson, K. R. (1992). Grade-12 Students misconceptions Relating To Fundemantel Characteristics Of Atom And Molecüles, Journal Research İn Science Teaching, 29(6), Gönen, M. ve Dalkılıç, N. (1997). Anaokuluna Devam Eden Aylık Çocuklara Destekleyici Olarak Uygulanan Eğitimde Drama Programının Çocukların Dil Gelişimine Etkisinin İncelenmesi Güneysu, G. (1999). Çok Yönlü (MI) Zeka Ve Eğitimde Drama. Türkiye 1. Drama Liderler Buluşması. Ankara: Oluşum Tiyatrosu Ve Drama Atölyesi. S Gürol, A. (2003). Okulöncesi Öğretmenleri İle Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Eğitimde Dramaya İlişkin Kendilerini Yeterli Bulma Düzeylerinin Belirlenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Labow, B. J. ve Sewell, R. (1993). Command Performances, Science And Children, 31, 2, Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayınevi, Ankara. Kamen, M. (1992). Creative Drama And The Enhancement Of Elementary School Students Understanding Of Science Concepts.Dissertation Abstracts International. DAI-A 52/07, 2489.

9 Karasar,N.(2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi.Ankara:Nobel Yayın Dağıtım. Karakaya, N. (2007). İlköğretimde Drama Ve Örnek Bir Uygulama, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-27, S Koç, F. (1999). Yaratıcı Dramanın Öğrenmeye Etkisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. MEB. (1999). İlköğretimde Drama. I. Milli Eğitim Yayınevi. Ankara Novick, S. ve Nussbaum, J. (1981). Pupils understanding Of The Particulate Nature Of Matter: Across Age Study. Science Education, 65, Osborne, R. J. ve Cogrove, M. M. (1983). Childrens conceptions Of The Changes Of The State Of Water. Journal Of Research İn Science Teaching, 20, Ömeroğlu T, E. ve Can Y, M. (1999). Okulöncesi Eğitimde Drama Etkinlikleri. Gazi Üniversitesi Anaokulu/Anasınıfı Öğretmeni El Kitabı. Rehber Kitaplar Dizisi. İstanbul. Ya-Pa Yayın Pazarlama San. Ve Tic. A.Ş. S Önder, A. (1999). Yaşayarak Öğrenme İçin Eğitici Drama, Kuramsal Temellerle Uygulama Teknikleri Ve Örnekleri Özsoy, N. (2003). İlköğretim Matematik Derslerinde Yaratıcı Drama Yönteminin Kullanılması. B.A.Ü. Fen Bil. Enstitüsü Dergisi Öztürk, A. (1999). Yaratıcı Drama Ve Müzik. Türkiye 1. Drama Liderler Buluşması, Ankara: Oluşum Tiyatrosuve Drama Atölyesi. S Sağlam, T. (1997). Eğitimde Drama Ve Türk Çocuklarının Ritüel Nitelikli Oyunlarının Eğitimde Dramada Kullanımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sağırlı, H. E. ve Gürdal, A. (2002). Fen Bilgisi Dersinde Drama Tekniğinin Öğrenci Tutumuna Etkisi San, İ. (1991). Yaratıcı Drama. Buca Eğitim Fakültesi, I. İzmir Eğitim Kongresi. Sayfa: Kasım. İzmir. San, İ. (1996). Yaratıcılığı Geliştiren Bir Yöntem Ve Yaratıcı Bireyi Yetiştirme Bir Disiplin: Eğitsel Yaratıcı Drama. San, İ. (1999). Türkiye de Yaratıcı Drama Çalışmalarının Dünü Ve Bugünü San, İ. (2003). Drama Ve Öğretim Bilgisi. 5.Uluslararası Eğitimde Drama. Ankara Naturel Yayıncılık. Sarıçoban, A. (2004). Yabancı Dil Olarak Türkçe nin Öğretiminde Dramanın Kullanılması, Eğitim Araştırmaları, Sayı: 14, Selvi, K. (2003). Eğitimde Yaratıcı Drama Yöntemini Uygulama İlkeleri, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 2, Sümbüloğlu K. ve Sümbüloğlu V. (1988). Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri, Ankara, Hatipoğlu Yayınevi Ünal, S. (1993). Fen Bilgisi Öğretiminde İlkokul Öğretmenlerinin Yeterliliği, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı:5, İstanbul, Türkiye. Üstündağ, T. (1998). Vatandaşlık Ve İnsan Hakları Eğitimi Dersinin Öğretiminde Yaratıcı Dramanın Erişiye Ve Derse Yönelik Öğrenci Tutumlarına Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:14, Üstündağ, T. (2006). Yaratıcı Drama Öğretmenimin Günlüğü. Ankara. Pegem A Yayıncılık. Üstündağ, T.(2007). Dramada Program Geliştirme,İlköğretimde Drama.Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayın No. 915,49-73.