Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi Bilgin ve Korkut, (1) Journal of Tekirdag AgriculturalFaculty

Transkript

1 57

2 Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşit ve Hatlarının Tane Verimi ve Bazı Fenolojik Özelliklerinin Belirlenmesi O. BİLGİN K. Z. KORKUT T.Ü. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, TEKĠRDAĞ Bu araģtırma, 1999 ve 2000 yetiģtirme döneminde Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri AraĢtırma ve Uygulama Alanı nda 20 ekmeklik buğday çeģit ve hattı ile yürütülmüģtür. Ġncelenen genotiplerin tane verimleri kg/da arasında değiģmiģ, en yüksek tane verimini Sana ve Mv-17 çeģitleri vermiģtir. ISW YN-14 ve IBWSN-58 hatları ise ümitvar hatlar olarak belirlenmiģtir. Saraybosna ve Sana çeģitleri en kısa bitki boylarını vermiģlerdir. En büyük baģak uzunluğu ortalamaları ISW YN-24, Bezostaja-I, IBWSN-42, Kate A-I, Miryana ve ISW YN-29 genotiplerinden elde edilmiģtir. BaĢakta tane sayısı açısından en yüksek değerler IBWSN-62, Mv-17, Sana, Kate A-I, Prostar ve IBWSN-42 den, tane ağırlığında ise en yüksek ortalamalar Sana ve Mv-17 çeģitlerinde sayılmıģtır. BaĢaklanma gün sayısı yönünden en erkenci ISW YN-14, ME2HR (51), ISW YN-9, IBWSN-58, IBWSN-62 ve ISW YN-24 olmuģtur. Bezostaja-I, Mv-17, ISW YN-14 ve Kate A-I de en uzun olgunlaģma gün sayılarına sahip olmuģlardır. Ayrıca yapılan korelasyon analizi sonucunda, tane verimi ile baģakta tane ağırlığı, baģaklanma gün sayısı arasında önemli ve olumlu; olgunlaģma gün sayısı, bitki boyu ve baģakta tane sayısı arasında önemsiz ancak olumlu ikili iliģkiler saptanmıģtır. Anahtar kelimeler: Ekmeklik buğday, tane verimi, bitki boyu, baģaklanma ve olgunlaģma gün sayısı, korelasyon katsayısı. Kısaltmalar: IBWSN: International Bread Wheat Screening Nursery, ISWYN: International Spring Wheat Yield Nursery, ME2(7)HR: Mega Environment High Rainfall. Determination of Some Phynological Traits and Grain Yield of Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Varieties and Lines This research was conducted at experimentation area of Field Crops Department of Tekirdağ Agricultural Faculty, Trakya University during the growing years of 1999 and 2000 with 20 bread wheat varieties and lines. Grain yields in genotypes under study changed between kg/da. Sana and Mv-17 varieties gave the highest grain yield. ISW YN-14 and IBWSN-58 lines were determined as promising lines. Saraybosna and Sana produced the lowest plant height. The highest averages spike length were obtained fro m the genotypes of ISWYN-24, Bezostaja-1, IBWSN-42, Kate A-I, M iryana and ISW YN- 29. The highest averages of the number of grains per spike were measured for the genotypes of IBWSN-62, Mv-17, Sana, Kate A-I, Prostar and IBWSN-42, respectively. When the genotypes were examined in terms of their grain weight per spike, Sana and Mv-17 resulted in the highest means. ISWYN-14, ME2HR (51), ISW YN-9, IBWSN-58, IBWSN-62 and ISW YN-24 came out as the earliest lines on based of number of dates to heading. Bezostaja-I, Mv-17, ISW YN-14 and Kate A-I showed the longest maturity period. In addition, significant and positive correlations between grain yield and grain weight per spike, and the number of days to heading were found while insignificant but positive correlations between the number of days to maturing and plant height, and the number of grains per spike were observed. Keywords: Bread wheat, grain yield, plant height, number of dates to heading and maturing, correlation coefficient. Abbreviation used: IBWSN: International Bread Wheat Screening Nursery; ISWYN: International Spring Wheat Yield Nursery; ME2(7)HR: Mega Environment High Rainfall. Giriş Dünya da 212 milyon hektar ekim alanı, milyon ton üretimi ve Türkiye de de 8.5 milyon hektar ekim alanı ve 18.2 milyon ton üretimiyle bitkisel üretimde en önemli kültür bitkisi durumunda olan buğday, Dünya da toplam tahıl ekiliģinin % 32 sini, üretiminin de % 35 ini, Türkiye de toplam tahıl ekiliģinin % 67 sini ve üretiminin de % 62 sini tek baģına sağlamaktadır (Anonim, 1999 a). 58

3 Buğday tarımı için son derece elveriģli ekolojik koģullara sahip olan Trakya Bölgesi, 570 bin hektar buğday ekim alanı, milyon ton üretimi ile yurdumuzun buğday ekim alanlarında % 6.1 ve üretiminde ise % 9.3 lük paya sahiptir (Anonim, 1999 b). Tahıllarda verim, birim alandaki bitki sayısı x bitkideki baģak sayısı x baģaktaki tane sayısı x bin tane ağırlığı olarak formüle edilmektedir (Tosun ve Yurtman, 1973; Genç, 1978 ve Kün, 1996). Bu unsurları yükselterek verimi artırmak olası gibi görünse de, bu artıģ söz konusu özelliklerin belirli sınırlara kadar olan değerleri için geçerlidir. Çünkü, bunlardan birinde görülen artıģ, diğerlerinden biri yada birkaçında azalmalara yol açmaktadır. Bu özellikler yanında birim alan veriminin artırılmasında, baģaklanma ve olgunlaģma gün sayısı, baģak uzunluğu, bitki boyu gibi bazı morfolojik özellikler de dikkate alınmaktadır. Bu çalıģmada, son yıllarda Trakya Bölgesi nde yaygın olarak üretime alınan ekmeklik buğday çeģitleri ve CIMMYT materyalinde seleksiyon yapılarak elde edilen bazı ümitli hatların, Tekirdağ ekolojik koģullarında tane verimi ve verimi etkileyen bazı özellikler bakımından incelenmesi amaçlanmıģtır. Materyal ve yöntem AraĢtırmada, yerli ve yabancı kökenli toplam 20 ekmeklik buğday genotipi genetik materyal olarak kullanılmıģtır. Tane verimi, bitki boyu, baģak uzunluğu, baģakta tane sayısı, baģakta tane ağırlığı, baģaklanma ve olgunlaģma gün sayısı özellikleri Genç (1974) e göre incelenmiģtir. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak 2 yıl boyunca Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü AraĢtırma ve Uygulama Alanı nda yürütülmüģtür. Her çeģit, 6 sıradan oluģan 5 m uzunluğunda sıra ve sıra araları 0.20 m olan parsellere metrekarede 500 bitki olacak Ģekilde parsel ekim makinesi ile ekilmiģtir. Deneme alanlarına her iki yetiģtirme yılında da saf madde üzerinden ekimle, kardeģlenme ve sapa kalkma ve baģaklanma öncesi olmak üzere toplam 12 kg azot (N) ve 5 kg fosfor (P 2 O 5 ) verilmiģtir. Ayrıca yabancı ot kontrolü amacıyla geniģ yapraklılar için logran extra ve yabani yulaf için puma ile formulasyon oluģturularak çıkıģtan sonra deneme alanına uygulanmıģtır. Denemelerin yürütüldüğü yıllarda ortalama yağıģ miktarları mm (1999), mm (2000) ve mm (uzun yıllar) olarak gerçekleģmiģtir. Deneme alanı toprağının killi tınlı, tuzsuz, hafif alkali, az kireçli ve organik madde bakımından çok yetersiz olduğu belirlenmiģtir. Denemeden elde edilen veriler Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre yıllar birleģtirilerek varyans analizi yapılmıģ, ortalamalar arasındaki farkın istatistiki açıdan önemli olup olmadığının kontrolü, EKÖF testi ( = 0.05) Steel ve Torrie (1960) tarafından önerilen yönteme göre MSTAT 3.00/EM paket programında yapılmıģtır. Sonuçlar ve tartışma 1999 ve 2000 yetiģtirme yılları süresince denemeye alınan 20 ekmeklik buğday genotipinin verim ve verim unsurları yönünden birleģtirilmiģ varyans analizi sonuçlarına göre; incelenen tüm özelliklerde genotipler arasındaki farklılıklar önemli bulunmuģtur. Tane verimi, bitki boyu ve baģak uzunluğu özelikleri için yıllar önemsiz iken genotip x yıl interaksiyonları da istatistiki anlamda önemli bulunmuģtur. Ayrıca, baģakta tane sayısı ve ağırlığı özellikleri için ise yıllar 0.05, genotip yıl interaksiyonları 0.01 istatistik düzeyinde ve baģaklanma ve olgunlaģma gün sayıları bakımından yıllar ve genotip x yıl 59

4 interaksiyonları istatistiki olarak önemli bulunmuģtur. Tane verimi yönünden incelenen genotipler geniģ bir varyasyon göstermiģ ve değerler kg/da arasında değiģmiģtir. Bu değiģimin birinci yetiģtirme yılında kg/da arasında, ikinci yıl ise kg/da arasında olması yıldan yıla değiģen ekolojik faktörlere genotiplerin farklı yanıt düzeylerinden kaynaklanmaktadır (Çizelge 1). Toplam yağıģ miktarının daha düģük olduğu ikinci yılda tane verimlerinin birinci yıla göre oldukça yüksek olması Nisan ve Mayıs aylarındaki yağıģ miktarının ikinci yıl daha yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Tane verimi bakımından ele alınan genotipler incelendiğinde, en yüksek verimi Sana ve Mv-17 vermiģ, ISWYN-14 ve IBWSN-58 bölge için ümitvar hatlar olmuģtur. Uzun bitki boyu, bölgede yıllık yağıģ ortalaması mm olması nedeniyle yatma ve sonuçta verimde önemli kayıplara neden olabilmektedir. Kısa boylu genotiplerin uzun boylu genotiplerden daha yüksek birim alan tane verimi vermesi (Acevade, 1987; Blum, 1989; Jaradat vd., 1996 ve Balcı ve Turgut, 1999) nedeniyle bölge için bitki boyunun kısa olması arzu edilir. Denemede incelenen ekmeklik buğday genotiplerinin bitki boyları cm arasında değiģmiģ, Saraybosna ve Sana en kısa bitki boyunu vermiģlerdir (Çizelge 1). Ġleri ekmeklik buğday hatlarının genelde bölge için uygun bitki boyuna sahip oldukları söylenebilir. Tahıllarda baģak uzunluğunun fazla ve baģakçıkların baģak ekseni üzerinde seyrek sıralanması arzu edilen bir özelliktir. Korkut vd. (1993), Yadav ve Mishra (1993), Yıldırım vd. (1996) baģak uzunluğundaki artıģların tane veriminde artıģlara neden olduğunu belirtmiģlerdir. AraĢtırmamızda incelenen genotiplerde baģak uzunluğu cm arasında değiģmiģtir. ISWYN-24, IBWSN-42, ISWYN-29 bu özellik yönünden en uzun baģaklı standart çeģitle (Bezostaja 1) aynı grupta yer almıģlardır (Çizelge1). Farklı araģtırıcının birim alan tane verimini artırmada önemli bir seleksiyon kriteri olarak önerdiği baģakta tane sayısı, denemeye alınan genotiplerde adet arasında değiģmiģtir. IBWSN- 62 en yüksek, Pehlivan ise en düģük baģakta tane sayısını vermiģtir (Çizelge 1). BaĢakta tane sayısı açısından deneme ve genotiplerin ortalamaları dikkate alındığında sonuçlarımız; Yürür vd. (1981), Demir (1983), Nedel (1994) ve Balcı ve Turgut (1999) un bulguları ile benzerlik göstermektedir. Ġncelenen genotiplerde baģakta tane ağırlığı g arasında değiģirken, en yüksek değeri Sana vermiģ, bunun ardından Miryana, Mv-17, Prostar, IBWSN-42, IBWSN-58 sıralanmıģtır. En düģük baģakta tane ağırlığını aynı istatistiki grupta bulunan Saraybosna ve Pehlivan vermiģtir. Bunları ISWYN-9, ME7HR (274), Flamura-80 ve ME2HR (51) izlemiģlerdir (Çizelge 2). AraĢtırmamızda düģük baģak uzunluğu ve baģakta tane sayısına sahip olan Flamura-85 çeģidinin baģakta tane ağırlığı yönünden ön sıralarda yer alması bu üç özelliğin birlikte değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu sonuçlar, baģakta tane ağırlığının birim alan verimini artırmada önemli bir seleksiyon kriteri olduğunu belirten Virk ve Anand (1970), Gençtan (1988), Mockel vd. (1990), Korkut ve Çıtak (1992) ve Mosaad (1994) ın bulguları ile paralellik göstermektedir. Bölge ekolojileri için yeni genotiplerin geliģtirilmesinde erken baģaklanmanın seleksiyon kriteri olarak kullanılabileceği değiģik araģtırıcılar tarafından belirtilmektedir (Yurtman, 1975; Demir, 1983). Erkencilikte, genotipler baģaklanma sürelerini daha erken dönemde tamamlanmakta, bunun 60

5 Çizelge 1. AraĢtırmada incelenen genotiplerin tane verimi, bitki boyu, baģak uzunluğu ve baģakta tane sayısı özelliklerine ait ortalamaları ve önemlilik grupları. Genotipler Tane verimi (kg/da) Bitki boyu (cm) Başak uzunluğu (cm) Başakta tane sayısı (adet) Ortalama Ortalama Ortalama Ortalama IBWSN g-o n-q ef f-n e-n d-g 8.90 g-k 9.63 b-j 9.27 c-f def ab bcd IBWSN e-l b-g b e-m j-p d-g 8.77 h-k 9.23 e-j 9.00 d-g efg b-e de IBWSN f-o f-n b-e d-l c-k b-e a-f a-e ab a-e a-e a-d IBWSN h-p n-q ef f-n f-n d-g 8.67 ı-l 9.00 g-k 8.83 efg a abc a ME2HR (51) h-p opq ef c-k pqr fg 9.87 a-ı 9.40 c-j 9.63 b-e b-e a-e bcd ME7HR (274) c-j pq def m-q g-o gh a-g 8.63 jkl 9.33 c-f b-e a-e bcd ISW YN e-l ı-p b-f c-j c-j bcd 9.57 b-j 9.93 a-h 9.75 a-d ef a-d cd ISW YN b-g c-k ab e-m j-p d-g 8.60 jkl a-f 9.43 c-f efg a-d cd ISW YN d-l h-p b-e c-f k-q d-g a-d ab a efg a-e cd ISW YN f-o b-f bc c-j e-n c-f 9.37 d-j 8.80 h-k 9.08 d-g b-e def cd Pehlivan g-o a-e b c-h a-d bc 9.67 b-j 8.57 jkl 9.12 d-g fg f f Saraybosna q f-n f r qr ı 7.50 l 7.85 kl 7.67 h efg a bcd Flamura m-q abc bcd ı-p e-m d-g 8.67 ı-l 8.63 jkl 8.65 fg g cde ef Kate A-I f-n b-h bcd abc c-g b abc 9.47 c-j abc a-d a-e abc Miryana l-q a-d bcd c-k c-ı bcd a-d 9.50 b-j 9.98 abc c-f abc bcd Flamura f-o b-g bc n-q e-m fg 8.67 ı-l 8.63 jkl 8.65 fg b-e ef de Mv j-p ab ab l-q b-e d-g a-e 9.07 f-k 9.70 bcd ab abc ab Sana c-ı a a o-r o-r hı 7.87 kl 8.90 g-k 8.38 gh abc abc ab Bezostaja k-p f-m c-f a ab a a 9.73 b-j ab efg b-e de Prostar k-p a-e bcd h-p h-p efg 9.00 g-k 8.53 jkl 8.77 fg a-e a-e a-d Ortalama b a EKÖF (P 0.05) GxY Ġ. = G = GxY Ġ = G = GxY Ġ = G = G = Y = GxY Ġ: Genotip yıl interaksiyonu, G: Genotip, Y: Yıl 61

6 Çizelge 2. AraĢtırmada incelenen genotiplerin baģakta tane ağırlığı, baģaklanma ve olgunlaģ ma gün sayısı özelliklerine ait ortalamaları ve önemlilik grupları. Genotipler Başakta tane ağırlığı (g) Başaklanma gün sayısı (gün) Olgunlaşma gün sayısı (gün) Ortalama Ortalama Ortalama IBWSN d-g 2.65 ab 2.14 a-d cd bc d-g gh a-d ef IBWSN b-f 2.60 abc 2.21 abc fg ef j efg ab cde IBWSN abc 2.38 a-f 2.22 abc c-f de hı efg b-e def IBWSN a-d 2.30 a-f 2.13 a-d c-g fg ıj efg a-d c-f ME2HR (51) 1.77 b-f 2.05 def 1.91 cde efg fg j def abc bcd ME7HR (274) 1.70 c-f 2.17 b-f 1.94 cde a bcd bc d-g a-d cde ISW YN b-f 2.45 a-e 2.10 a-d c-f ef hı d-g a a-d ISW YN b-f 2.44 a-e 2.11 a-d fg g j c-f ab abc ISW YN b-f 2.24 b-f 2.03 bcd d-g ef ıj d-g a-d cde ISW YN b-f 1.99 ef 1.86 de efg fg j def abc cde Pehlivan 1.53 efg 1.87 f 1.70 e c-f bc d-h fgh e f Saraybosna 1.23 g 2.11 c-f 1.67 e g a d-h h f g Flamura fg 2.45 a-e 1.93 cde cd cde e-h b-e cde cde Kate A-I 2.13 abc 2.12 c-f 2.12 a-d bc ef ghı ab b-e abc Miryana 1.87 a-e 2.77 a 2.32 ab ab a ab bcd de c-f Flamura abc 2.15 b-f 2.13 a-d bc b cde def a-e cde Mv ab 2.43 a-e 2.29 ab bc ab cd a a-e ab Sana 2.30 a 2.51 a-d 2.41 a cd b def abc cde bcd Bezostaja a-e 2.30 a-f 2.09 a-d a a a a abc a Prostar 1.99 a-d 2.46 a-e 2.23 abc cde de fgh bcd abc abc Ortalama 1.83 b 2.32 a b a b a EKÖF (P 0.05) G = G = G = Y = Y = Y = GxY Ġ: Genotip yıl interaksiyonu, G = Genotip, Y = Yıl 62

7 sonucunda, tane dolum süresi uzamakta ve taneye taģınan besin maddeleri artmaktadır (Genç vd., 1986). Ortalamalar karģılaģtırıldığında, gün arasında değiģen baģaklanma gün sayısı yönünden en geççi olarak Bezostaja-1 ve Miryana belirlenmiģtir. En erkenciler ise istatistiki grupları aynı olan ISWYN-14, ME2HR (51), ISWYN-9 ve IBWSN-58 olmuģtur. Bunları, IBWSN- 62 ve ISWYN-24 izlemiģlerdir. Bu sonuçlar iler i hatların erkencilik yönünden bölge için uygun olduklarını göstermektedir. Ekmeklik buğday çeģitlerinde baģaklanma gün sayısını gün arasında değiģtiğini belirten Noaman ve Taylor (1990) un bulguları ile sonuçlarımız benzerdir.evans (1976) nın açıkladığı gibi baģaklanma-erme süresi tane doldurma devresi olarak adlandırılabilir. Bu sürenin uzaması taneye biriken asimilatların miktarını artırmaktadır. Bu özellik yönünden genotipler incelendiğinde, hatlardan ISWYN-14 ve ISWYN-29, çeģitlerden Bezostaja-1, Mv- 17, Kate A-I ve Prostar en uzun olgunlaģma gün sayılarını vermiģlerdir. Denemeye alınan 20 genotip arasında en düģük tane verimini veren Saraybosna çeģidi olgunlaģma gün sayısı bakımından da son sırada yer almıģtır. Elde edilen bu sonuçlar, erken baģaklanan genotiplerin baģaklanma-olgunlaģma sürelerinin daha uzun olacağını belirten Genç (1974 ve 1978), Demir (1983) ve ġener vd. (1997) nin sonuçları ile uyum halindedir. Ele alınan özelliklerin tane verimi ve birbirleri ile olan ikili iliģki katsayılarının bilinmesi, verim için yapılacak seleksiyonun etkinliğini artırmakta ve daha sağlıklı sonuçların elde edilmesine olanak sağlamaktadır. AraĢtırmada 1999 ve 2000 yıllarında ele alınan 20 ekmeklik buğday genotipinde incelenen tane verimi ile verim unsurları arasındaki ikili iliģki katsayıları Çizelge 3 te verilmiģtir. Çizelge ve 2000 yılı araģtırmada incelenen tane verimi ve verim unsurları arasındaki ikili iliģki katsayıları. Tane verimi Bitki boyu BaĢak uzunluğu BaĢakta tane sayısı BaĢakta tane ağırlığı ** BaĢaklanma gün sayısı ** OlgunlaĢma gün sayısı r (P<0.05): 0.174; r (P<0.01) = AraĢtırmada tane verimi ile baģakta tane ağırlığı ve baģaklanma gün sayısı arasında önemli ve olumlu iliģki saptanmıģtır. OlgunlaĢma gün sayısı ile olan iliģkisi ise olumlu ancak önemsiz bulunmuģtur. Yukarıdaki bulgularımız sonucunda; baģakta tane ağırlığı, baģaklanma gün sayısı ve olgunlaģma gün sayısındaki artıģların tane verimini artırabileceği söylenebilir. Bu sonuçlar, Malhotra ve Jain (1972), Watson (1972), Gençtan (1988), Noaman ve Taylor (1990), Korkut vd. (1993) ve Nedel (1994) in bulguları benzerlik göstermektedir. Sonuç 1999 ve 2000 yıllarında yürütülen bu çalıģmada elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda; araģtırmanın yürütüldüğü ekolojik koģullarda yapılacak buğday ıslahı çalıģmalarında: erken baģaklanan, baģaklanma-olgunlaģma süresi uzun, kısa boylu, baģakta tane sayısı fazla, baģakta tane ağırlığı ve tane verimi yüksek genotipler üzerinde özellikle durulması gerektiği anlaģılmaktadır. Ayrıca, tane verimi üzerine incelenen verim unsurlarının farklı oranlarda önemli ölçüde etki yapmaları, ıslahçıların verim unsurlarını tek tek değil bir bütün olarak dikkate alması gerektiğini ortaya koymaktadır. Yapılan bu araģtırma 63

8 sonuçlarına göre; tane verimi ve verim unsurları bakımından Sana, Mv-17 çeģitleri ve ISWYN-14, IBWSN-58 ve ISWYN-9 ümitli hatlar olarak belirlenmiģtir. Teşekkür Bu yayın, sayın Oğuz BĠLGĠN in Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Kaynaklar Acevade, E., Assessing crop and plant attributes for cereal improvement in water-limited Mediterranean environments. Proceedings of an International Workshop s October Capri, Italy. Anonim, 1999a. Production Yearbook. Fao, Rome. Anonim, 1999b. Tarımsal Yapı (Üretim, fiyat, Değer), T. C. BaĢbakanlık Devlet Ġstatistik Enstitüsü, Ankara. Balcı, A. ve Ġ., Turgut, Bazı ekmeklik (T. Aestivum var. Aestivum) çeģit ve hatlarında melez gücü üzerine araģtırmalar. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, Kasım, Adana Blum, A., Golan, J., Mayer, B and L., Sinmena, The drought response of Landraces of wheat from the Northern Negeu Desert in Israel. Euph., 43: Demir, Ġ, Tahıl Islahı. Ege Üniv. Zir. Fak. Yay., No: 235, Ġzmir. Evans, L.T., Wardlaw, I.F. and R.A., Fisher, Wheat. In: L.T. Evans (Ed.) Crop Physiol. Cambridge Univ. Press, Genç, Ġ., Kırtok, Y., Ülger, A.C. ve T. Yağbasanlar, Çukurova koģullarında uygun buğday ıslahı üzerinde araģtırmalar. TÜBĠTAK Bitki Islahı Sempozyumu, Ekim, Ġzmir. TÜBĠTAK Yay. No: 629, 112, 3. Genç, Ġ., Yerli ve Yabancı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday ÇeĢitlerinde Verim Ve Verime Etkili BaĢlıca Karakterler Üzerinde AraĢtırmalar. Ç. Üniv. Zir. Fak. Yay.: 82, Bil. Ġn. ve AraĢ. Tez.: 10. Adana. Dalı nda doktora tezinin bir kısmını kapsamaktadır. Bu araģtırma Trakya Üniversitesi Bilimsel AraĢtırma Projeleri(TÜAF-265) tarafından desteklenmiģtir. AraĢtırmada kullanılan genetik materyalin sağlanmasında yardımlarından dolayı CIMMYT ve Trakya Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü ne teģekkür ederiz. Genç, Ġ., Tahıllarda Tane Veriminin Fizyolojik ve Morfolojik Esasları. Ç. Ü. Zir. Fak. Yıl., 8 Sayı:1, 1-3. Gençtan, T., Bazı ekmeklik buğday (T. aestivum L. em Thell) çeģitlerinin üç farklı lokasyonda verim ve verime etkili karakterleri üzerinde araģtırmalar. T. Üniv. T. Zir. Fak. Yay. No: 61 AraĢ.: 16. Jaradat, A.A., Ajluni, M.M. and G., Karaki, Genetic structure of durum wheat landraces in a center diversity. 5 th Int. Wheat Conference Abstracts. June, Korkut, K.Z. ve N., Çıtak, Yerli ve yabancı kökenli ekmeklik buğday çeģitlerinde tane verimi ve ekmeklik kalitesi unsurları üzerine araģtırmalar. T. Üniv. T. Zir Fak. Derg., 1 (1) Korkut, K.Z., BaĢer, Ġ. ve S., Bilir, Makarnalık buğdaylarda korelasyon ve path katsayıları üzerine çalıģ malar. Makarnalık Buğday ve Mamülleri Sempozyumu, 30 Kasım-3 Aralık, Ankara Kün, E., Serin Ġklim Tahılları (III. Basım). A. Ü. Zir. Fak. Yayn No: 1451, Ders Kitabı: sayfa. Malhotra, R.S. and R.P. Jain, Path and regression analysis in barley (Hordeum vulgare L.) Ind. J. of. Agric. Sci., 42: Mockel, F.E., Gullace, G.D., Cantomutto, M.A., Gallez, L.M. and A.R., Valloti, Influencia del tamano de la semilla de trigo sus reservas proteicas en: II. El rendimiento de grano del cultivo subsecuente. Rev. Fac. de Agron., 11,1: Mosaad, M.G., Role of photoperiod and vernalization in the adaptation of wheat 64

9 under heat and moisture stresses. Wheat in hot, dry, irrigated environments; Wad Medani (Sudan); 1-4 Feb Nedel, J.L., Genetic improvement on grain yield of wheat cultivars released between Pesquisa Agropecuaria Brasileira., 29 (10) Noaman, M.M. and G.A., Taylor, Morphophysiological characteristics, grain protein, and grain yield in high and low protein winter wheat. Cereal Res. Commun, 18: 1-2, Steel, R.G.D. and J.H., Torrie, Principles and Procedures of Statistics. Mc-Graw- Hill Book Co. Inc. New York. ġener, O., Kılınç, M., Yağbasanlar, T., Gözübenli, H. ve U., Karadavut, Hatay koģullarında bazı ekmeklik (T. aestivum L. em. Thell.) ve makarnalık (T. durum Desf.) buğday çeģit ve hatlarının saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, Eylül, Samsun, 1-5. Tosun, O. Ve N., Yurtman, Ekmeklik Buğdaylarda (Triticum aestivum L. Em Thell) Verime Etkili BaĢlıca Morfolojik Karakterler Arasındaki ĠliĢkiler. A. Üniv. Zir. Fak. Yıl., 23: Virk, D.S. and S.C. Anand (1970). Studies on correlations and their implications in wheat (T. Aestivum L.). Madras Agric. Jour., 7: Watson, P.D., Factors analysis of yield in spring wheat (T. aestivum L.). Crop Sci., 1216, Yadav, R.K. and R.K., Mishra (1993). Genetic analysis of wheat varieties for yield and its componenets under rainfed conditions. Agric. Sci. Digest Kar., 13 ( 1) 6-8. Yıldırım, M.B., Budak, N. ve Y., Arshad, Factor analysis of yield and related traits in Bread Wheat. Turk. J. of Field Crops, 1: Yurtman, N., Ekmeklik Buğday ÇeĢitlerinde Bitki Boyunun, Bitki ve BaĢakta Tane Veriminin ve BaĢaklanma Zamanının Kalıtımı Ile Ilgili AraĢtırmalar. Doktora tezi (basılmamıģ), A. Üniv. Zir. Fak. Ankara. Yürür, N., Tosun, O., Eser, D. ve H.H., Geçit, Buğdayda ana sap verimi ile bazı karakterler arasındaki iliģkiler. Bil. AraĢ. ve Ġn. A. Üniv. Ziraat Fak. Yay., 755: