DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ

Transkript

1 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ

2 ÖABT YAYINLARI Genel Yayın Yönetmeni Savaş DOĞAN Genel Yayın Yönetmen Yardımcısı Arzu ALAN Yazarlar Komisyon Alan Eğitimi Gazi KARABULUT ISBN Sayfa Düzeni AYMİR Yayınevi Dizgi Birimi Baskı Tarihi Ankara 2017 Baskı BRC Basım Matbaacılık Balıkhisar Mahallesi 26. Sokak No: 14 Akyurt / ANKARA Tel: İletişim Adresi Serhat Mah. Mehmet Akif Ersoy Cad. No: 33 Yenimahalle / ANKARA Cep: (0549) kurumsal@lideryayin.com COPYRIGHT AYMİR YAYINEVİ Yayım Hakkı Bu kitabın her türlü yayım hakkı Aymir Yayın Basım Dağıtım Ltd. Şti. ye aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hükümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz. BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR.

3 SUNU Değerli Öğretmen Adayları; Milli Eğitim Bakanlığı her yıl öğretmen ihtiyacını, adayların KPSS sonuçlarına göre yaptığı atamalarla sağlamaktadır. Atamalarda referans alınan başarı puanları üç farklı testin sonuçlarına göre elde edilmekte ve adayların KPSS-121 puanı hesaplanmaktadır. KPSS -121 puanı aşağıdaki bölümler ve ağırlıklandırmalardan oluşmaktadır: Genel Yetenek Testi % 15 Genel Kültür Testi % 15 Eğitim Bilimleri Testi % 20 Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi % 50 Atama puanlarında en büyük etkiye sahip olan Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi nin genel yapısını Eğitim Fakültelerinde verilmekte olan akademik müfredat, ilgili alanının öğretim programı ve öğretim yöntemleri oluşturmaktadır. Lider Yayınları olarak adayların sınava hazırlık sürecini en iyi şekilde değerlendirmelerini sağlamak amacıyla alanında uzman yazar kadromuz tarafından sınavın kapsamı, akademik yapısı ve soru tarzlarına uygun, farklı bir bakış açısı geliştirecek özgün yayınlar hazırlamanın gururunu yaşıyoruz. Kitabın hazırlanmasında ve yayımlanmasında desteğini esirgemeyen dizgi bölümü sorumlusu Zeliha DEMİRKAYA ya ve kurumsallaşma koordinatörümüz Engin POLAT a teşekkür ederiz. Tüm adayların yaşamında ve eğitim sürecinde başarı dileklerimizle... Genel Yayın Yönetmeni Savaş DOĞAN

4

5 İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM / HZ. MUHAMMED İN HAYATI VE SÜNNETİ HZ. MUHAMMED IN HAYATI VE SÜNNETI/ TEST HZ. MUHAMMED IN HAYATI VE SÜNNETI/ TEST HZ. MUHAMMED IN HAYATI VE SÜNNETI/ TEST HZ. MUHAMMED IN HAYATI VE SÜNNETI/ TEST HZ. MUHAMMED IN HAYATI VE SÜNNETI/ TEST BÖLÜM / KUR ÂN-I KERİM İN MUHTEVASINI ANLAMA KUR ÂN-I KERIM IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST KUR AN-I KERIM IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST KUR AN-I KERIM IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST KUR ÂN-I KERIM IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST KUR ÂN-I KERIM IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST KUR ÂN-I KERIM IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST KUR ÂN-I KERIM IN MUHTEVASINI ANLAMA / TEST BÖLÜM / TEMEL DİNİ BİLGİLER İSLAM İBADET ESASLARI / TEST İSLAM İBADET ESASLARI / TEST İSLAM İNANÇ ESASLARI / TEST İSLAM İNANÇ ESASLARI / TEST BÖLÜM / İSLAM AHLAKI, ESTETİĞİ VE FELSEFESİ İSLAM AHLAK ESASLARI / TEST İSLAM AHLAK ESASLARI / TEST İSLAM ESTETIĞI / TEST İSLAM ESTETIĞI / TEST İSLAM ESTETIĞI / TEST İSLAM ESTETIĞI / TEST İSLAM FELSEFESI / TEST İSLAM FELSEFESI / TEST

6 5. BÖLÜM / GÜNÜMÜZ TÜRKİYE SİNDEKİ İSLAM MEZHEP VE YORUMLARI GÜNÜMÜZ TÜRKIYE SINDEKI İSLAM MEZHEP VE YORUMLARI / TEST GÜNÜMÜZ TÜRKIYE SINDEKI İSLAM MEZHEP VE YORUMLARI / TEST GÜNÜMÜZ TÜRKIYE SINDEKI İSLAM MEZHEP VE YORUMLARI / TEST BÖLÜM / DİN BİLİMLERİ DIN SOSYOLOJISI / TEST DIN SOSYOLOJISI / TEST DIN SOSYOLOJISI / TEST DIN SOSYOLOJISI / TEST DIN SOSYOLOJISI / TEST DIN SOSYOLOJISI / TEST DIN PSIKOLOJISI / TEST DIN PSIKOLOJISI / TEST DINLER TARIHI / TEST DINLER TARIHI / TEST DINLER TARIHI / TEST DINLER TARIHI / TEST DIN EĞITIMI / TEST DIN EĞITIMI / TEST DIN FELSEFESI / TEST DIN FELSEFESI / TEST BÖLÜM / ALAN EĞİTİMİ ALAN EĞITIMI / TEST ALAN EĞITIMI / TEST ALAN EĞITIMI / TEST ALAN EĞITIMI / TEST ALAN EĞITIMI / TEST

7 Bölüm 1: Hz. Muhammed in Hayatı ve Sünneti ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ

8

9 Hz. Muhammed in Hayatı ve Sünneti/ Test -1 SORULAR 1. Aşağıdakilerden hangisi Güney Arabistan da kurulan devletlerden biridir? A) Nabatîler B) Tedmürlüler C) Gassânîler D) Mainliler E) Hireliler 4. Mekke de sayıları az olmakla beraber Hz. İbrahim den gelen tevhid inancına sahip Hanîfler bulunmaktaydı. Bunlar putperestliği reddettikleri gibi dönemin iki önemli dini olan Yahudilik ve Hıristiyanlığı da benimsemeyen, tevhîd inancına bağlı kimselerdi. Aşağıdakilerden hangisi meşhur hanîfler arasında yer almaz? A) Kus b. Sâide el-iyâdî B) Amr b. Luhay C) Zeyd b. Amr b. Nüfeyl D) Ubeydullah b. Cahş el-esedî E) Ümeyye b. Ebü s-salt 2. Aşağıdakilerden hangisi Kâbe yi inşa etmiştir? A) Hz. Muhammed B) Hz. İbrahim C) Hz. Şît D) Hz. Adem E) Hz. Ebubekir 3. Tevhid geleneğini bozup Arabistan a putperestliği sokan ilk kişi aşağıdakilerden hangisidir? A) Amr b. Luhay B) Ebu Sufyan C) Benî Cumah D) Benî Esed E) Hâşim Muttalib LİDER YAYINLARI 5. Cahiliye döneminin meşhur yedi şairine ait şiirler el-muallakât adıyla bilinmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu şairler arasında yer almaz? A) İmruülkays b. Hucr B) Tarafe b. Abd C) Amr b. Külsûm D) Züheyr b. Ebû Sülmâ E) Kus b. Sâide 3

10 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 6. Kâbe nin perdedarlığı görevidir. Kâbe nin bakımı ve anahtarlarının muhafaza edilmesi görevidir. Bu görev Abduddaroğullarından Osman bin Talha tarafından yürütülmekteydi. Hakkında bilgi verilen Kâbe görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Sikaye B) Rifade 9. Muhtemelen MÖ IV. yüzyılın sonlarında kurulan, Filistin in güneyinde Akabe körfezi ile Lût gölü arasında hüküm süren merkezi Petra şehri olan devlet aşağıdakilerden hangisidir? A) Kindeliler B) Tedmürlüler C) Gassâniler D) Nabâtiler E) Sâsânîler C) Nedve D) Hicabe E) Liva 7. Aşağıdakilerden hangisi Arap toplumu ile ilgili olarak yanlış bir ifadedir? A) Kabilecilik esas olduğundan aile üyesi olmaktan çok, kabilenin üyesi olmak değer taşımaktaydı. B) Aile; koca, eş veya eşler, çocuklar ve kölelerden oluşmaktaydı. C) Neseb ve akrabalık bağı erkek yoluyla kurulur ve devam ederdi. D) Sosyal itibarı bulunmayan kadınlar miras hakkına sahipti. 10. Aşağıdakilerden hangisi Kuzey Arabistan devletlerinin ikincisi olan II. ve III. yüzyılda en parlak dönemini yaşayan 272 yılında Roma İmparatoru Aurelien tarafından başkenti fethedilen, İslâm döneminde ise Hâlid b. Velîd tarafından sulh yoluyla fethedilen devlettir? A) Tedmürlüler B) Lahmîler C) Kindeliler D) Huzâalılar E) Maînler E) Boşama yetkisi erkekteydi. 8. Arap yarımadasında dünya ve İslâm tarihi açısından bakıldığında oldukça önem taşıyan, Hz. Muhammed in doğduğu, yaşamını sürdürdüğü, İslam ın ilk yayılmaya başladığı bölge aşağıdakilerden hangisidir? A) Hadramut B) Tihâme C) Yemâme D) Necid E) Hicaz Kâbe hizmetlerinden biri olan hicâbenin anlamı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kabileye ait sancağın muhafazasından sorumlu kimse B) Kâbe nin bakımı, kapısını ve anahtarlarını muhafaza etme C) Câhiliye devrinde Mekke de ordu kumandanlığını ve kafile başkanlığı yapma D) Hacıların su ve yiyecek ihtiyaçlarını karşılama E) Kâbe yi ziyaret eden hacıları ağırlama LİDER YAYINLARI

11 Hz. Muhammed in Hayatı ve Sünneti / Test Diyetlerin ödenmesi ve zararların karşılanması görevidir. Bu görev ile kan davaları kesin karara bağlanırdı. Teymoğullarından Hz. Ebubekir tarafından yürütülen bir görevdir. Hakkında bilgi verilen Kâbe görevi aşağıdakilerden hangisidir? 15. Aşağıdakilerden hangisi haram aylardan biri değildir? A) Zilkade B) Zilhicce C) Ramazan D) Muharrem E) Receb A) Eysar B) Eşnak C) Huküme D) E inne E) Meşura 16. Hz. Muhammed in peygamberliğinden önceki hayatında da zayıf, güçsüz ve mazlumların yanında yer aldığını gösteren en önemli delil aşağıdakilerden hangisidir? 13. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed in doğduğu gece yaşanan olaylardan biri değildir? A) Sâsâni sarayının on dört burcu yıkılmıştır. B) Mecusi İranlıların bin yıldan beri yanan ateşgeleri sönmüştür. A) Ticaretle meşgul olması B) Yetim ve öksüz olması C) Kureyş in koyunlarını gütmesi D) Hilfu l-fudûl cemiyetine katılması E) Ficâr savaşlarında yer alması C) Semâve vadisini sel basmıştır. D) Kâbe içindeki putlar yıkılmıştır. E) Tebük savaşı başlamıştır. 14. Ben onun himayesine muhtaç öksüz bir çocuktum. O kendi çocukları aç olduğu halde beni doyururdu. Kendi çocuklarını bırakır benim saçlarımı tarardı. O benim annem gibiydi. Hz. Muhammed bu sözü aşağıdakilerden hangisi için söylemiştir? A) Fâtıma Bint Esed B) Halime Bint Ebû Züeyb C) Hz. Nesibe D) Hz. Aişe E) Şeymâ LİDER YAYINLARI 17. Hz. Muhammed in risâletten önce ticaretle meşgul olması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Ticari seyahatleri sayesinde muhtelif bölgelerin dil ve kültürünü öğrenme imkanı bulmuştur. B) Hubâşe, Debâ ve Muşakkar daki panayırlara katılmıştır. C) Ticarette güvenilir olduğunu göstermiştir. D) İhtiyacı olmadığı halde ticaret yapmıştır. E) İyi bir ticari bilgi, tecrübe ve beceriye sahip olmuştur. 5

12 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 18. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed in elçilik göreviyle görevlendirilmeden önceki yıllarda ortaya çıkan davranışları arasında yer almaz? A) Ramazan ayında Hira mağarasına gitmesi B) Yaşadığı gariplikleri eşine anlatmamaya başlaması C) Sadık rüyalar görmeye başlaması D) Allah ın selamı üzerine olsun Ey elçi diye sesler duyması E) Yalnız kalmaktan hoşlanması 21. Şüphesiz Cahiliye döneminde Arapların hepsinin kötü işleri ve adetleri yaptığı söylenemez. Onların arasında içki içmeyen, fuhşa yanaşmayan pek çok kişi de vardı. Hz. Ebû Bekir bunlardan biridir. Bunların yanında cahiliye döneminde kabul edilen bazı güzel davranışlar daha sonra dinimizde de yaşatılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi dinimizde de yaşatılan güzel davranışlardan biri değildir? A) Misafirperverlik B) Yiğitlik C) Asabiyet D) Cömertlik E) Ahde vefa 19. Aşağıdakilerden hangisi Kureyşlilerin yeni dine karşı çıkmalarının nedenleri arasında yer almaz? A) Müşriklerin ileri gelenleri toplum içinde statülerini ve nüfuzlarını kaybetmek istemiyorlardı. B) Araplar tutucu bir kavimdi. Din anlayışının meşruiyetini atalarının dini tercihlerinde görürlerdi. C) Araplar kabileci bir toplumdu. D) Müşrik Araplar kendilerine liderlik yapacak bir kişinin zengin ya da güçlü olmasını isterlerdi. E) Medineli müşrikler açısından tarım hayati bir öneme sahipti. 20. Kalbi imanla dolu olduğu halde zorlanan kimse hariç, inandıktan sonra Allah ı inkâr eden ve böylece göğsünü küfre açanlara Allah tan gazap iner ve onlar için büyük bir azap vardır. (Nahl 16/106) ayetinin nazil olduğu Müslüman aşağıdakilerden hangisidir? A) Hz. Hamza B) Bilal Habeşi C) Ammâr b. Yâsir D) Sümeyye E) Hz. Hüseyin Ebû Cehil, peygamberliği Mekke şehrinin idaresi ve hac ibadeti ile ilgili görevlerden birisi gibi telakki ediyor ve bu görevin Abdümenâfoğulları içinden birisine verilmesine tahammül edemiyordu. Onun bu husustaki düşüncesini dile getirdiği bir sözü şöyledir: Sikâye, rifâde ve meşvere görevleri Abdümenâfoğullarının elinde bulunmaktadır. Şimdi de Peygamber onlardan çıktı. Peki, bize ne kaldı söyleyerek her fırsatta peygamber efendimize olan düşmanlığını çeşitli yollarla dışa vurmuştur. Aşağıdakilerden hangisi Ebu Cehil in etkisinin olduğu gelişmelerden biri değildir? A) Hz. Peygamber in hicretine engel olmak için O nun öldürülmesi fikrini ortaya atma B) Müslümanlara boykot uygulanması çalışmalarını tertipleme C) İlk kadın şehit olan Sümeyye nin öldürülmesi olayı D) Müslümanlarla, müşrikler arasında gerçekleşen Bedir savaşından sonra müşriklerin öcünü almak için Uhud savaşını planlama E) Hz. Peygamber e fiziki sataşma ve hakaretlerde bulunma LİDER YAYINLARI

13 Hz. Muhammed in Hayatı ve Sünneti/ Test -1 ÇÖZÜMLEMELER 1. En eski yerleşim yerlerinin başında gelen Arap Yarımadası nın güney ve kuzeyinde İslâm öncesi dönemde çeşitli devletler kurulmuştur. Orta Arabistan daki Hicaz bölgesinde ise İslâm dönemine kadar herhangi bir devlet kurulamayıp, bölgede insanlar çeşitli kabileler halinde yerleşik veya göçebe olarak yaşamıştır. Güney Arabistan da kurulan devletler şunlardır: Maînliler Sebeliler da Hz. Âdem yahut oğlu Şît tarafından yapıldığı kaydedilmektedir. Hz. İbrahim Kâbe nin inşâsını tamamlayınca Cebrail (a.s.) gelip kendisine hac ibadetinin nasıl yapılacağını öğretti. O da insanları hac ibadetine davet edip oğlu ile birlikte görevini tamamladıktan sonra İsmail i burada bırakarak tekrar Filistin e döndü. Böylece Mekke de tevhid dini geleneği başladı ve bu gelenek, zaman içinde şirke karışmakla birlikte Hz. Muhammed in peygamber olarak gönderilmesine kadar varlığını sürdürdü. Himyerîler Kuzey Arabistan da kurulan devletler şunlardır: Nabatîler Tedmürlüler Gassânîler Hireliler (Lahmîler) Kindeliler 2. Filistin de yaşayan Hz. İbrahim, zaman zaman eşi Hâcer ile oğlu İsmail i ziyarete gelmekteydi. Mekke yi üçüncü ziyaretinde Allah ın emri doğrultusunda oğlu İsmail ile birlikte Kâbe yi inşa ettiler. Kur ân-ı Kerîm deki bazı âyetlerden hareketle Kâbe nin Hz. İbrahim den önce de var olduğu, ancak yıkılıp uzun zaman içinde yerinin kaybolduğu ve İbrahim tarafından bulunarak yeniden yapıldığı anlaşılmaktadır. Kurân da Hz. İbrahim den önce kimin tarafından inşâ edildiği hususunda herhangi bir bilgi yer almamakla birlikte bazı kaynaklarlider YAYINLARI 3. Huzaalılar zamanında kabilenin ileri gelenlerinden Amr b. Luhay, Mekke ve Kâbe idaresini eline alınca tevhid geleneğini bozup şehirde putperestliğin başlamasına sebep oldu. Bundan dolayı Arabistan a putperestliği sokan kişi olarak tanınır. Amr b. Luhay, bir iş için gittiği Suriye nin Belkâ yöresindeki Meâb da (Moab) burada yaşayanların putlara taptığını görmüş, ilk defa karşılaştığı bu manzara karşısında hayrete düşerek bunların mahiyetini ve niçin taptıklarını sormuştu. Bunlar bizim tanrılarımızdır; düşmanlarımıza karşı zafer kazanmak için onlardan yardım isteriz, bize yardım ederler; kuraklıkta yağmur isteriz, yağdırırlar cevabını alan Amr, Arabistan a götürmek üzere bir put istemiş ve onlar da kırmızı akikten yapılmış Hübel adlı putu vermişlerdi. Putu Mekke ye getiren Amr, onu Zemzem Kuyusu nun üst tarafına Kâbe ye yakın bir yere koymuş ve herkesi bu puta tapınmaya çağırmıştı. Diğer bir rivayete göre Amr b. Luhay Hübel i el-cezîre deki Hit şehrinden getirmiş ve Kâbe nin içine yerleştirmiştir. 7

14 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 4. Mekke de sayıları az olmakla beraber Hz. İbrahim den gelen tevhid inancına sahip Hanîfler bulunmaktaydı. Bunlar putperestliği reddettikleri gibi dönemin iki önemli dini olan Yahudilik ve Hıristiyanlığı da benimsemeyen tevhîd inancına bağlı kimselerdi. 6. Bir diğer ismi Sidane olan Hicabe, Kâbe nin perdedarlığı, Kâbe nin bakımı ve anahtarlarının muhafaza edilmesi görevidir. Bu görev Abduddaroğullarından Osman bin Talha tarafından yürütülmekteydi. Kâbe görevleri içerisinde en prestijli kabul edilen görevlerden biridir. Meşhur hanîfler şunlardır: Kus b. Sâide el-iyâdî Adî b. Zeyd el-iyâdî Varaka b. Nevfel el-kureşî Mütelemmis b. Ümeyye el-ken ânî Züheyr b. Ebû Sülmâ Osman b. Huveyris Zeyd b. Amr b. Nüfeyl Ubeydullah b. Cahş el-esedî Ümeyye b. Ebü s-salt 7. Arap toplumu ile ilgili olarak şunlar söylenebilir: Kabilecilik esas olduğundan aile üyesi olmaktan çok kabilenin üyesi olmak değer taşımaktaydı. 5. Cahiliye döneminin meşhur yedi şairine ait şiirler el-muallakât adıyla bilinmektedir. Bu şairler şunlardır: İmruülkays b. Hucr Tarafe b. Abd Amr b. Külsûm Züheyr b. Ebû Sülmâ Lebîd b. Rebîa Nâbiga ez-zübyânî Meymûn b. Kays el-a şâ 8 Aile; koca, eş veya eşler, çocuklar ve kölelerden oluşmaktaydı. Neseb ve akrabalık bağı erkek yoluyla kurulur ve devam ederdi. Bir erkek istediği kadar kadınla evlenebilirdi. Sosyal itibarı bulunmayan kadınlar miras hakkına sahip değildi. Boşama yetkisi erkekteydi. Erkekler çok sayıda erkek çocuğa sahip olmakla övünürlerdi. Çünkü erkek çocuk sırası geldiğinde bir savaşçı olarak ailenin ve kabilenin güç kaynağıydı. LİDER YAYINLARI

15 Hz. Muhammed in Hayatı ve Sünneti / Test Arap yarımadası İslâm tarihi açısından olduğu gibi dünya tarihi açısından da yeryüzünün en önemli bölgelerinden biridir. Gönderilen son peygamber Hz. Muhammed Arap yarımadasının batısındaki Hicaz bölgesinde yer alan Mekke de doğdu. Çocukluğunu ve gençliğini burada geçirdi. Burada Hz. Hatice ile evlenip yuva kurdu; çocukları dünyaya geldi. Kırk yaşında kendisine peygamberlik verildi ve elli üç yaşında hicret edinceye kadar Mekke de yaşadı. Ömrünün son on yılını yine Hicaz bölgesinin diğer bir önemli şehri olan Medine de geçirdi ve burada vefat etti. Bu süreçte Hz. Muhammed e 610 yılında ilk vahyin gelişi ile Mekke de doğan İslâm dini Medine ye ve ardından Arap yarımadasının tümüne yayıldı. 10. Tedmürlüler: Kuzey Arabistan devletlerinin ikincisi Tedmür Krallığı dır. Tedmür şehri Suriye çölünün ortasındaki bir vahada, Humus un doğusunda, Şam ın kuzeydoğusunda yer alır. Palmyra adıyla da anılır. II. ve III. yüzyıllarda en parlak dönemini yaşayan Tedmürlüler günümüze kitâbeleriyle birlikte harabeleri ulaşan birçok görkemli yapı inşa etmişlerdir. Tedmür krallığı 272 yılında Roma İmparatoru Aurelien in Tedmür ü ele geçirip kraliçe Zeyneb i esir almasıyla sona erdi. Bizans İmparatorluğu döneminde Tedmür de Hıristiyanlık yayılmış, şehri imar eden I. Iustinanos burada bir kilise inşa ettirmiştir. İslâm döneminde Tedmür, Hâlid b. Velîd tarafından sulh yoluyla fethedilmiştir. 11. Hicâbe (Sidâne): Hicâbenin sözlük anlamı örtmek, birinin bir yere girmesine engel olmak tır. Bu görevi üstlenen kişi temelde Kâbe nin bakımı, kapısının ve anahtarlarının muhafazasından sorumluydu. Hâcib adı verilen görevli, Kâbe nin anahtarlarını elinde bulundurur ve belirli zamanlarda ziyaretçilere açar, ondan izinsiz kimse Kâbe ye giremezdi. Aynı zamanda Makam-ı İbrahim in, Kâbe ye hediye edilen kıymetli eşya ile iç ve dış örtülerin korunması ve bakımı gibi önemli hizmetler de bu görevli tarafından yürütülürdü. Hicâbe kaynaklarda Kâbe ye hizmet etmek anlamındaki sidâne ile birlikte de kullanılmakta olup ilgili görevliye bu manada sâdin denilmektedir. 9. Nabatîler: Nabatî krallığı muhtemelen MÖ IV. yüzyılın sonlarında kurulmuş, Filistin in güneyinde Akabe körfezi ile Lût gölü arasında hüküm sürmüştür. Devletin merkezi Akabe körfezinin biraz kuzeyindeki Petra şehriydi. Bir ara Fırat nehri ile Kızıldeniz arasında geniş bir alana yayılan Nabatîler Kuzey Hicaz a da hâkim olmuştur. Roma İmparatorluğu ile çöl arasında tampon devlet görevi üstlenen Nabatîler kuzey ve güney Arabistan arasındaki kervan ticaretini de ellerinde bulundurmuşlardır. Nabatîler bir süre Roma İmparatorluğu ile iyi ilişkiler içerisinde olmuşlarsa da zamanla siyasî ve ekonomik sebepler yüzünden ilişkiler gerildi. MS 106 yılında İmparator Traianus Nabatî devletini ortadan kaldırdı. LİDER YAYINLARI 12. Eşnak, Diyetlerin ödenmesi ve zararların karşılanması görevidir. Bu görev ile kan davaları kesin karara bağlanırdı. Teymoğullarından Hz. Ebubekir tarafından yürütülen bir görevdir. Hz. Ebubekir in doğru ve güvenilir bir kişi olması bu göreve getirilmesinin temel nedenlerinden biridir. 9

16 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 13. Hz. Peygamber in doğduğu gece; Medâin deki Sâsânî sarayının on dört burcu yıkıldı. Mecusi İranlıların bin yıldan beri yanan ateşgeleri sönüverdi. Sâve gölünün suyu çekildi. Semâve vadisini sel bastı. Bazı Yahudi âlimlerinin de o gece bir yıldızın doğduğunu görünce ahir zaman peygamberinin dünyaya geldiğini söyledikleri, bazılarının ise Artık İsrailoğullarından peygamberlik gitti; ellerinden kitap da çıktı şeklinde hayıflandıkları nakledilir. 16. Hac ve ticaret amacıyla Mekke dışından gelen zayıf ve güçsüz kimseler birçok defa haksızlık ve zülme uğramaktaydılar. Hilfü l-fudûl toplantısına o sırada yirmi yaşında olan Peygamberimiz de amcası Zübeyr b. Abdülmuttalib ile birlikte katıldı. Toplantıda hazır bulunanlar uzun tartışmalardan sonra haksızlığı önlemek için yemin ettiler ve bu iş için gönüllülerden oluşacak bir grup kurmayı kararlaştırdılar. Hz. Muhammed in Hilfü l-fudûl cemiyetine katılması zayıf, güçsüz ve mazlumların yanında yer aldığını gösteren en önemli delildir. Doğum gecesi Kâbe içindeki putların yıkıldığı da rivayetler arasındadır. 14. Yengesi Fâtıma Bint Esed vefat ettiğinde Hz. Peygamber çok üzülmüş, gömleğini ona kefen yapmış, kabrinin kazılmasıyla bizzat ilgilenmiş ve cenaze namazını da kendisi kıldırmıştır. Ölümünden duyduğu üzüntüyü etrafındakilere anlatırken şöyle diyerek vefa duygusunu göstermiştir: Ben onun himayesine muhtaç öksüz bir çocuktum. O kendi çocukları aç olduğu halde beni doyururdu. Kendi çocuklarını bırakır benim saçlarımı tarardı. O benim annem gibiydi. 15. Câhiliye döneminde hac en yaygın, köklü ve düzenli bir ibadetti. Araplar güneş ve ay takvimi farklılığından kaynaklanan sebeplerle nesî yaparak, yani ihtiyaç halinde yıla bir ay ilave ederek hac mevsimini her sene ilkbahar veya yaz aylarına denk getirirlerdi., Aynı zamanda hac mavsimi eşhürü l-hurum denilen haram aylar da (zilkade, zilhicce, muharrem, receb) olduğu için bu dönemi bir barış ve esenlik dönemi olarak geçirirlerdi. Araplar yalnız Mekke yi değil putlarının bulunduğu başka tapınaklarını da haccederlerdi. Mekke deki Kâbe ye ve Lât, Menât, Uzzâ ve Zülhalasa gibi putların bulunduğu diğer tapınaklara yapılan bu ziyaretler birer bayram görünümündeydi Hz. Muhammed Mekke deki birçok Kureyşli gibi ticaret ile meşgul olmuştur. Kumaş ve tahıl ticaretiyle uğraşan Ebû Tâlib e yardım etmek suretiyle ticaret hayatına başlamış ve amcasının yaşlandığı yıllarda kendisi ticarete devam etmiştir. Bu dönemde onun çeşitli yerlere ticaret amacıyla seyahat ettiği bilinmektedir. Mekke nin güneyinde Yemen yolu üzerinde on günlük mesafedeki Hubâşe panayırına, bir veya iki defa Yemen e, ayrıca Doğu Arabistan daki Muşakkar ve Debâ panayırlarına gittiği tespit edilebilmekte hatta Habeşistan a gittiği tahmin edilmektedir. Bu seyahatler sebebiyle bir taraftan ticarî hayatın gereklerini öğrenmiş, diğer taraftan Arabistan ın muhtelif yerlerinde yaşayan insanları yakından tanımıştır. Hz. Muhammed çevresinde iffeti, mertliği, merhameti ve hak severliğinin yanı sıra ticaret hayatında da doğruluğu ve güvenilirliği sebebiyle Muhammedü l-emîn veya sadece el-emîn unvanıyla bilinmekteydi. Onların dil ve lehçelerini, dinî, siyasî ve sosyal durumlarını öğrenme imkânını elde ediyordu. LİDER YAYINLARI

17 Hz. Muhammed in Hayatı ve Sünneti / Test Elçilik göreviyle görevlendirilmeden önceki yıllarda Hz. Muhammed in davranışlarında bazı değişiklikler ortaya çıkmaya başladı. Bu değişiklikler aşağıda sıralanmıştır: Yalnız kalmaktan hoşlanması Ramazan ayında Hira dağındaki mağaraya giderek düşüncelere dalması İlk vahiy tecrübesinden önceki aylarda, sâdık rüyalar, yani takip eden günlerde gerçekleşen rüyalar görmeye başlaması Zaman zaman Allah ın selamı üzerine olsun Ey Allah ın elçisi şeklinde sesler duyması Yaşadığı gariplikleri eşi Hz. Hatice ye anlatması ve cinlerin etkisinde kalmaktan korktuğunu söylemesi Hac mevsiminde kurulan panayırlarda ticaret yapılıyordu. Bundan dolayı hac ibadeti ve putlara gösterilen saygı Mekke nin ticaret hayatı için çok önemliydi. Müşrik Araplar, kendilerine liderlik yapacak bir kişinin zengin ya da güçlü olmasını isterlerdi. Hz. Peygamber zengin olmadığı gibi bir kabilenin lideri de değildi. Kur ân ın haber verdiğine göre müşrikler, Bu Kur ân iki şehrin birinden bir büyük adama indirilmeli değil miydi? (Zuhruf 43/31) diyorlardı. Bu sözleriyle peygamber olmak istemelerinden çok Hz. Muhammed in peygamber olmasının imkânsız olduğunu dillendiriyorlardı. 19. Kureyşlilerin yeni dine karşı çıkmalarının nedenleri şunlardır: Müşriklerin ileri gelenleri toplum içindeki statülerini ve nüfuzlarını kaybetmek istemiyorlardı. Zira İslâm insanlar arasında bir ayırım yapmıyor; köle ile efendiyi insan olmaları hasebiyle eşit görüyordu. Araplar tutucu bir kavimdi. Din anlayışlarının meşruiyetini atalarının dinî tercihlerinde görürlerdi. Onlar için atalarının dini doğru olanıydı. Müşrikler, Doğrusu biz babalarımızı bir din üzerinde bulduk, biz de onların izlerinden gitmekteyiz. (Zuhruf 43/22) diyorlardı. Arapların kabileci bir toplum olmaları Hz. Peygamber in getirdiği dini kabul etmelerinin önündeki en önemli engellerden birisiydi. Bir Arap kabilesinin kimliğiyle yaşadığı için kolay kolay kabilenin görüşünün dışına çıkamıyordu. Mekkeli müşrikler açısından ticaret, hayatî bir öneme sahipti. Kâbe de müşriklerin saygı duydukları birçok put vardı. Araplar, bu putlara ibadet etmek ve hac yapmak amacıyla her yıl Mekke ye giderlerdi. LİDER YAYINLARI 20. Ammâr b. Yâsir in annesi Sümeyye ve babası Yâsir uğradıkları işkence sonucu hayatlarını kaybeden ilk Müslümanlardı. Ammâr, maruz kaldığı ağır işkenceler sırasında Lât ve Uzza lehine ve Hz. Peygamber aleyhine sözler söylemek zorunda kaldı. Müşriklerin elinden kurtulunca Hz. Peygamber in yanına giderek olanları anlattı. Hz. Peygamber o sözleri söylerken kalbinde neler hissettiğini sordu. Ammâr, iman ile dolu olan kalbinde bir değişiklik olmadığını söyledi. Bunun üzerine Hz. Peygamber işkence altında söylediği sözlerin mahzuru olmadığını ifade etti. Bu olayla ilgili olarak, Kalbi imanla dolu olduğu halde zorlanan kimse hariç, inandıktan sonra Allah ı inkâr eden ve böylece göğsünü küfre açanlara Allah tan gazap iner ve onlar için büyük bir azap vardır. (Nahl 16/106) ayeti nazil oldu. 11

18 DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ 21. Mesâlibü l-arab : Arapların Câhiliye dönemindeki çirkin davranışlarına kaynaklarda Arapların ayıpları (Mesâlibü l-arab) denilir. Bunlar kibir, câhiliye asabiyeti, gasp, içki, fuhuş, kumar, intikam arzusu, riba, hırsızlık, kan dökme, yetim malı yeme gibi şeylerdir. Şüphesiz Arapların hepsinin bu işleri yaptığı söylenemez. Onların arasında içki içmeyen, fuhşa yanaşmayan pek çok kişi de vardı. Hz. Ebû Bekir bunlardan biridir. Fezâilü l-arab: Bunların yanında Arapların güzel davranışları da vardı. Bunlara Arapların faziletleri (Fezâilü l-arab) denilir. Bağımsızlık ve özgürlüklere düşkünlük, yiğitlik (mürüvve: kavgada cesaret, felâket ânında sabır, zayıfı korumak, güçlüğe karşı koyma), cömertlik, ahde vefâ, misafirperverlik, kendilerine sığınanları himaye etme, kanaatkârlık ve sabır bunlardandır. 22. Peygamber efendimize ençok düşmanlık eden müşrikler arasında ilk sıralarda olan Ebu Cehil; Hz. Peygamber in hicretine engel olmak için O nun öldürülmesi fikrini ortaya atma, Müslümanlara boykot uygulanması çalışmalarını tertipleme, İlk kadın şehit olan Sümeyye nin öldürülmesi olayı, Hz. Peygamber e fiziki sataşma ve hakaretlerde bulunma gibi olaylarda planlayıcı ve uygulayıcı olmuştur. Kendisi bedir savaşında Müslümanlar tarafından öldürüldüğünden dolayı Uhud savaşının planlayıcıları arasında olmamıştır. 12 LİDER YAYINLARI