Ayrıştırma Gücü istatistikleri, Kalibrasyon İstatistikleri, Geçiş Matrisleri, Birikimli Temerrüt İstatistikleri,

Transkript

1 İstanbul, YILI GERİYE DÖNÜK TEST İSTATİSTİKLERİ 17 Nisan 2012 tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik in 18. Maddesine uygun olarak 2017 yıl sonu birikimli gözlemlerine ilişkin olarak hazırlanmış olan Geriye Dönük Test İstatistiklerinden (Doğrulama -Validation Raporu); Ayrıştırma Gücü istatistikleri, Kalibrasyon İstatistikleri, Geçiş Matrisleri, Birikimli Temerrüt İstatistikleri, Ve açıklamaları aşağıdadır. Yine aynı Yönetmeliğin 31.Maddesinin 4.fıkrası ile 25.maddenin 3.fıkarsının (b) bendi gereği kuruluşumuzun web sitesinde kamuoyuna açıklanmış ve 26.maddesinin (Değişik: RG-20/1/ ) 2.fıkrası gereği iş bu yazımız ekinde de Kuruma sunulmaktadır. Varlık kategorilerindeki kredi değerliliklerinin derecelendirmesinde, tamamı BDDK ve SPK ya sunulan derecelendirme metodolojileri ve modelleri kapsamında yapılmıştır. Bağımsız denetim kuruluşlarınca veya tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu na göre ruhsat almış denetim yetkisine sahip meslek mensupları tarafından Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunca belirlenmiş muhasebe ilkelerine uygunluğu onaylanmış finansal tablolar esas alınmış olmak suretiyle toplam adet derecelendirme gözlemi yapılmış ve bu gözlemler arasında toplam 267 adet temerrüt vakası gerçekleşmiştir. Bu gözlemler çeşitli açılardan tasnif edilebilir. Ayrıntıları aşağıdaki tablolarda yer aldığı üzere, toplam adet gözlemin; adedi sözleşmeye ve talebe bağlı olarak, adedi ise talebe ve sözleşmeye bağlı olmadan (Unsolicited Model) yapılan derecelendirmelerden elde edilmiştir. 743 adedi yayımlanmış, adedi yayımlanmamıştır. 766 adedi ihraççı modelden (Issuer Pay Model), adedi Yatırımcı Modelden (Investor Pay Model) ve adedi ise halka açık bilgilerden elde edilen gözlemlerdir adedi kurumsal modelden, 820 adedi Bankacılık ve diğer finansal kuruluşlar modelinden ve adedi ise Kobi modelinden elde edilmiştir. İssuer Pay Modelde yapılan 766 adet gözlemlerin tamamı BDDK ve SPK na bildirilmiş, 23 adedi hariç 743 adedi ise kamuoyu ile paylaşılmıştır. Kamu kuruluşları derecelendirmeleri, yerel idareler derecelendirmeleri, ülke derecelendirmeleri ve yapılandırılmış finansman derecelendirmeleri Issuer Pay modele dahil edilmilmiştir. Yatırımcı Modelde yer alan gözlemler ise sadece yatırımcı kuruluşlarla paylaşılmış, ancak Unsolicited Modeldeki gözlemler ise herhangi bir kurum ve kişiyle paylaşılmamıştır.

2 Tablo: a YILLARI ARASINDA GERÇEKLEŞEN DERECELENDİRME GÖZLEM SAYILARI ÖZETİ Gözlem Sayıları Sözleşmeye Dayalı Derecelendirmeler Sözleşmeye Dayalı Olmayan Derecelendirmeler Segment İhraççı Model Yatırımcı Model Kamuya Açık Bilgiler Toplam Kurumsal 421 1,808 2,229 Finansal KOBİ 7,103 7,103 Kurumsal - - Finansal KOBİ Genel Toplam 9,677 1,035 Toplam 766 8,911 1,035 10,712 10,712 Tablo: b YILLARI ARASINDA GERÇEKLEŞEN TEMERRÜT GÖZLEM SAYILARI ÖZETİ Temerrüt Sayıları Sözleşmeye Dayalı Derecelendirmeler Segment İhraççı Model Yatırımcı Model Kamuya Açık Bilgiler Toplam Kurumsal Finansal 1 1 KOBİ Genel Toplam 255 Sözleşmeye Dayalı Olmayan Derecelendirmeler Kurumsal - Finansal KOBİ - 12 Toplam Tablo: c GÖZLEM SAYILARI Gözlem Sayıları İhraççı Model Yatırımcı Model Halka Açık Bilgilerden Toplam Yayımlanan Yayımlanmayan ,969 Toplam 766 8,911 1,035 10,712 Gözlem Sayıları İhraççı Model Tablo: d TEMERRÜT SAYILARI Yatırımcı Model Halka Açık Bilgilerden Toplam Yayımlanan Yayımlanmayan Toplam

3 Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt MODEL Tablo: e 2010 ve Öncesi Toplam JCR ER CORPORATE MODEL , JCR ER HEALTH MODEL JCR ER HOTEL&TURISM& CONSTRUCTION JCR ER KAMU KURUM&KURULU ŞLARI JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER SERVICES MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR SOVEREIGN MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR-ER/PROJECT RATING JER ER HOLDING MODEL JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER LEASING+FACTOR ING MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILI K MODELİ JCR ER/BANKING MODEL JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER INSURANCE(ELE MENTAIR) JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR ER/S.F.- SUKUK JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTIO N MODEL JCR ER/GENERAL MODEL , , , , , JCR-ER AVRA/FACTORIN G MODEL Toplam

4 Kurumsal Tablo: f Bankacılık ve Diğ.Fin.Krl. Kobi Toplam Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt JCR ER CORPORATE MODEL 1, , JCR ER HEALTH MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTRUCTION JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER SERVICES MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR SOVEREIGN MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR-ER/PROJECT RATING JER ER HOLDING MODEL JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER SOVEREING JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/BANKING MODEL JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR-ER CONSUMER FINANCE MODEL JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER/GENERAL MODEL , , JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL Toplam 2, , ,

5 Tablo: g JCR-ER Derecelendirme Sayıları (2018 Aralık itibariyle) (Talebe Bağlı ve Sözleşmeye dayalı olarak yapılan derecelendirme gözlem sayıları Madde: 5 (3) Derecelendirme ana ve alt varlık kategorileri Kamuoyuna Açıklanan Merkezi yönetimler, kamu kuruluşları, uluslararası teşkilatlar ve a) 27 0 çok taraflı kalkınma bankaları: Kamuoyuna Açıklanmayan Kredi/Ihraç DerecelendirmeKredi/Ihraç Derecelendirme Toplam Talebe bağlı ve sözleşmeye dayalı Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Ülkelerin merkezi yönetimlerinin derecelendirilmesi, Kamu kuruluşlarının derecelendirilmesi, Uluslararası teşkilatların ve çok taraflı kalkınma bankalarının derecelendirilmesi 0 0 b) Şirketler: Bankaların derecelendirilmesi, Bankalar dışındaki finansal kuruluşların Derecelendirilmesi Kurumsal şirketlerin derecelendirilmesi, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin ve diğer şirketlerin derecelendirilmesi 0 0 b) Projeler: Proje finansmanlarının derecelendirilmesi c) Yapılandırılmış Borçlanma Araçları: Menkul kıymetleştirmelerin derecelendirilmesi, Diğer yapılandırılmış borçlanma araçlarının derecelendirilmesi 0 0 Toplam Tablo: h JCR-ER Derecelendirme Sayıları (2018 Aralık itibariyle) (Talebe Bağlı ve Sözleşmeye dayalı olarak yapılan derecelendirme gözlem sayıları-firma Bazında Madde: 5 (3) Derecelendirme ana ve alt varlık kategorileri Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Merkezi yönetimler, kamu kuruluşları, uluslararası teşkilatlar ve a) çok taraflı kalkınma bankaları: 1-2 Ülkelerin merkezi yönetimlerinin derecelendirilmesi, Kamu kuruluşlarının derecelendirilmesi, Uluslararası teşkilatların ve çok taraflı kalkınma bankalarının derecelendirilmesi 0 0 b) Şirketler: Bankaların derecelendirilmesi, Bankalar dışındaki finansal kuruluşların Derecelendirilmesi Kurumsal şirketlerin derecelendirilmesi, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin ve diğer şirketlerin derecelendirilmesi 0 0 b) Projeler: Proje finansmanlarının derecelendirilmesi c) Yapılandırılmış Borçlanma Araçları: Menkul kıymetleştirmelerin derecelendirilmesi, Diğer yapılandırılmış borçlanma araçlarının derecelendirilmesi 0 0 Toplam Kamuoyuna Açıklanan Kredi +Ihraç Derecelendirme Kamuoyuna Açıklanmayan edi +Ihraç Derecelendirm Toplam Talebe bağlı ve sözleşmeye dayalı

6 Tablo: ı JCR-ER Derecelendirme Sayıları (2018 Aralık itibariyle) (Talebe Bağlı ve Sözleşmeye dayalı olarak yapılan derecelendirme gözlem sayıları Madde: 5 (3) Derecelendirme ana ve alt varlık kategorileri Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Merkezi yönetimler, kamu kuruluşları, uluslararası teşkilatlar ve a) çok taraflı kalkınma bankaları: Ülkelerin merkezi yönetimlerinin derecelendirilmesi, Kamu kuruluşlarının derecelendirilmesi, Uluslararası teşkilatların ve çok taraflı kalkınma bankalarının derecelendirilmesi b) Şirketler: Bankaların derecelendirilmesi, Bankalar dışındaki finansal kuruluşların Derecelendirilmesi Kurumsal şirketlerin derecelendirilmesi, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin ve diğer şirketlerin derecelendirilmesi b) Projeler: Proje finansmanlarının derecelendirilmesi c) Yapılandırılmış Borçlanma Araçları: Menkul kıymetleştirmelerin derecelendirilmesi, Diğer yapılandırılmış borçlanma araçlarının derecelendirilmesi Toplam Kamuoyuna Açıklanan Kamuoyuna Açıklanmayan Toplam Talebe bağlı ve sözleşmeye dayalı Kredi/Ihraç DerecelendirmeKredi/Ihraç Derecelendirme Aralık 2018 tarihi itibariyle Derecelendirme modellerimizin bulunduğu AVRA isimli sistemimizde toplam adet derecelendirme gözlemi ve 267 adet temerrüt olayı bulunmaktadır. Gerçekleşen temerrüt olaylarından 253 adedi Yatırımcı Model içerisinde oluşmuş, 14 adedi ise ihraççı model kategorisinde elde edilen derecelendirmelerde gerçekleşmiştir. DERECELENDİRME MODELLERİ Toplam gözlem ve temerrüt verilerine dayalı olarak, geriye yönelik testler kapsamında modellerimizin ayrıştırma gücünü ve kalibrasyon kalitesini birden çok yönteme göre sistemimiz anlık olarak ölçmekte ve temerrüt geçiş matrislerini otomatik olarak hesaplayıp raporlayabilmektedir. İstatistiklerimiz aşağıdaki tabloda gösterildiği şekilde Kurumsal, banka ve diğer finansal Kuruluşlar ile KOBI başlıkları altında toplam üç grupta toplanarak yapılmıştır.

7 KURUMSAL MODEL BANKACILIK VE BANKA DIŞI FİNANSAL KURUMLAR MODELİ KOBİ MODELİ JCR ER CORPORATE MODEL JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER HEALTH MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/GENERAL MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTRUCTION JCR ER/BANKING MODEL JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER SERVICES MODEL JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR SOVEREIGN MODEL JCR-ER CONSUMER FINANCE MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER/PROJECT RATING JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JER ER HOLDING MODEL JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER PRODUCTION MODEL a) KURUMSAL MODEL GRUBU Bu grupta yer alan modellerde adet gözlem ve bu gözlemler içerisinde 55 adet temerrüt verisi bulunmaktadır. Grupta değişik alanlarda faaliyet gösteren büyük ölçekli reel sektör firmaları, ülke ve yerel yönetimler ve kamu kuruluşları ve tüm bu kuruluşların ihraç ettikleri borçlanma araçları bulunmaktadır. Merkezi yönetimler, yerel idareler ve kamu kuruluşları açısından ise SPK ve BDDK na sunulmuş olan metodolojilerimiz kapsamında ve talebe bağlı olmadan Kuruluşumuz; Arnavutluk ülkesine 9 dönem, Ukrayna ya 7 dönem, Bahreyn e 1 dönem ülke derecelendirmesi ve sözleşme kapsamında kamuya açıklanmak suretiyle Türkiye de İstanbul Büyük Şehir Belediyesi ne ve TOKİ ye yönelik olarak kredi ratingi vermektedir. Özellikle son dönemlerde birçok kamu kuruluşunun derecelendirmeye yönelik ilgisi artmaktadır (Tablo: 1-2-3). Toplam adet gözlemin 420 adedi ihraççı modelden, adedi yatırımcı modelden elde edilmiştir. b) BANKA VE DİĞER FİNANSAL KURULUŞLAR MODEL GRUBU Bu grupta yer alan modellerde 820 adet gözlem ve bu gözlemler içerisinde 13 adet temerrüt verisi bulunmaktadır. Bankalar dışındaki finansal kuruluşların kategorisinde yer alan faktöring, leasing, sigorta, varlık yönetim şirketi, aracı kuruluş, finansman şirketi, GYO gibi şirketleri ve bizzat bu kuruluşlar tarafından ihraç edilen borçlanma araçları yer almaktadır. Ayrıca, Yapılandırılmış borçlanma araçlarına yönelik VDMK, VTMK, Sukuk ve Gayri Menkul Sertifikası gibi borçlanma araçlarının derecelendirme işlemleri de bu grupta incelenmiştir (Ek Tablo: 1-2-3). Toplam 820 adet gözlemin 346 adedi ihraççı modelden, 474 adedi ise halka açık bilgilerden elde edilmiştir. c) KOBİ MODELİ Bu grupta yer alan modellerde adet gözlem ve bu gözlemler içerisinde 199 adet temerrüt verisi bulunmaktadır. Bu kategori ağırlıklı olarak Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin kredi değerliliklerinin tespitine ilişkindir. Alacak sigortası işlemlerinin artışı paralelinde müşteri sigorta limiti tahsisi alanında da rating ihtiyaçlarının giderek artması; dağıtım ağları geniş olan kuruluşların

8 bayi ve acentelerinin risk analizlerine ihtiyaç duyulması ve Türkiye pazarlarına vadeli mal satışı yapan yabancı üretici firmaların bağımsız rating raporlarına ilgisinin artması kapsamında, bu ratingler, talebe bağlı olarak ve sözleşme düzenlenerek küçük ve orta ölçekli firmalara yönelik verilmiştir. Bu derecelendirmelerin tamamı SPK ve BDDK na sunulmuş olan metodolojilerimiz ve modellerimiz kapsamında notlandırılmış olmakla birlikte, talep eden tarafların yasal inisiyatiflerine dayalı olarak kamuoyuna açıklanamamıştır. Rating ücreti ise derecelendirilen KOBİ ler tarafından değil, bizzat sigorta şirketleri, ana bayiler ve yurtdışındaki üretici firmalar tarafından ödenmiştir. Kuruluşumuz tarafından derecelendirme sürecinde ulaşılan neticeler, bu sistem içerisinde yer alan bu gibi kuruluşların kredi-limit-vade tahsislerinde referans unsuru olarak kullanılmaktadır. (Tablo:1-2-3) VERİLERİN DÜZENLEMLERE UYGUNLUĞU HAKKINDA DEĞERLENDİRMELER Validasyon Hesaplamalarında 17 Nisan 2012 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik düzenlemelerinin Doğrulama başlıklı 18.maddenin (Değişik: RG-20/1/ ) 5. Fıkrası gereği bir derecelendirme metodolojisinin doğrulaması yapılırken, bu derecelendirme metodolojisi kullanılarak tayın edilen derecelerin; Hem yayımlanmış olanlarının, Hem de yayımlanmamış olanlarının, Kullanılabileceği hükmü bulunmaktadır. Yine ayni madde içeriği ile Eşleştirme başlıklı 26.maddenin (Değişik: RG-20/1/ ) 4. Fıkrası gereği bir derecelendirme metodolojisinin doğrulaması ve birikimli temerrüt oranlarının hesaplamaları yapılırken, bu derecelendirme metodolojisi kullanılarak tayın edilmiş olan, Hem talep edilmiş, Hem de talep edilmemiş, Derecelendirme notlarının doğrulama ve eşleştirme işlemlerinde kullanılacağı açık açık belirtilmiştir. Ayrıca, Yönetmeliğin Eşleştirme başlıklı 26.Maddesinin (Değişik: RG-20/1/ ) 5.fıkrası na göre derecelendirme kuruluşları tahmini verileri kullanarak üç yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının on yıllık ortalaması hakkındaki tahminini de doğrulama ve eşleştirme işleminde kullanabilmektedirler. İş bu doğrulama raporunda kullanılan gözlemin yayımlanmış olan ve yayımlanmamış olan tüm derecelerin tamamı Yönetmelik düzenlemeleri kapsamında doğrulama işlemi için kullanılabileceği yukarıda açıklanmıştır. Yönetmelik hükümlerine göre hem talebe bağlı olan hem de talebe bağlı olmayan derecelerin tamamı doğrulama ve eşleştirme işlemleri için kullanılabileceği yukarıda açıklanmıştır. Ancak, Talebe bağlı olmayan adet gözlem, Yönetmeliğin Derecelendirme faaliyeti başlıklı 23.Maddesinin (1) (Değişik: RG-20/1/ ) 1.fıkrasının (f) bendi kapsamında yapılmadığı için bu türlü halka açık bilgilere dayalı olan gözlemimiz bu kez Yönetmeliğin Eşleştirme başlıklı

9 26.Maddesinin (Değişik: RG-20/1/ ) 5.fıkrası na göre tahmini veri kullanabilme hakkına dayalı olarak kullanılmıştır. Başka bir açıdan iş bu doğrulama raporunda kullanılan gözlemin bir kısmı Yatırımcı Modele (Investor Pay Model), bir kısmı ise İhraççı Modele (Issuer Pay Model) dayalıdır. Bilindiği üzere Yatırımcı Model (Investor Pay Model) ve İhraççı Modele (Issuer Pay Model) ile ilgili olarak, 17 Nisan 2012 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Buna göre Doğrulama ve Eşleştirme işlemlerinde bu modellerden herhangi birine ait derecelerin kullanılamayacağını ileri sürmek hukuki dayaktan yoksun kalacaktır. Zira bu modellere göre hesaplanan derecelerin her ikisinin de doğrulama ve eşleştirme işlemlerinde kullanılmasını önleyen her hangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Sonuç olarak adet gözlemin tamanının doğrulama işleminde kullanılabileceği Yönetmelik açısından uygunluk arz etmektedir. GENEL DEĞERLENDİRMELER Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmeliğin Doğrulama Başlıklı 18.maddesinde (Değişik: RG-20/1/ ) tariflenen ve aşağıda başlıklar halinde özetlenen asgari gerekirliliklere ve yönetmelik kapsamındaki diğer düzenlemelerin tamamına uygun olarak hazırlanan doğrulama raporumuzda; Verilerimizin kalitesine ilişkin analizlere ve değerlendirmelere, İyi kötü müşterileri ayrıştırma gücüne ilişkin analizlere ve test istatistiklerine, Süreçlerde elde edilmiş olan tüm skor veya derecelendirme notları için atanan uzun vadeli temerrüt olasılıklarının kalibrasyon kalitesinin ölçülmesine ilişkin analizlere, Derecelendirme metodolojilerimizin ve bu metodolojilere ilişkin dokümanlarımızın yönetmeliğin 15.maddesine göre taşıması gereken asgari özelliklere uyumunun yüksekliğini sağlayacak hususlara, Müşterilerimizin derecelendirme başvurusu yapmasından verilen nihai derecelendirme notunun kamuoyuna açıklanmasına kadar geçen derecelendirme sürecinin geleneksek ve alışılmış süreler ve ayrıca uluslararası uygulamalarla tam uyum gösterdiği hususuna, Yapılan analizlerde kullanılması önerilen zaman aralığı ve doğrulama tarihlerine, Hem kamuoyuna açıklanan hem de kamuoyuna açıklanmayan notların kullanılmının mümkün olduğu hususuna, Kamuoyuna açıklanmış olan veya açıklanmamış olan ayırımı gözetilmeden hem talep edilen hem de talep edilmeyen notların tamamının kullanılma imkanının bulunduğu hususuna, En geniş haliyle yer verilmiştir. Tüm detayları aşağıda açıklandığı üzere, derecelendirme modellerimizin ayrıştırma gücünün ve kalibrasyon kalitesinin ölçümü için doğrulama raporumuzda yer verilen geriye dönük çok sayıdaki test istatistiklerinin ürettiği matematiksel sonuçlar, istatistik biliminin ulusal/uluslararası düzeyde kabul ettiği referans göstergelere göre değerlendirildiğinde; derecelendirme sistemlerimizin hiç bir tereddüte yer verilmeden objektif ve tarafsız olarak yüksek derecede sağlıklı olduklarına, iyi-kötü firmaların ayrımında başarılı olduğuna, yüksek kalibre gücüne

10 ulaştığına dair pozitif yönlü bir karar verilmesini gerektirmektedir. Zira Kuruma sunulan en son tarihli işbu doğrulama raporlarımızda kullanılan tüm derecelendirme gözlemleri ve notlarının tamamı daha önceden kuruma sunulan ve kamuoyu ile paylaşılan metodolojilere uygun olarak sistemlerimiz tarafından tayin edilmiş olduğunu öncelikle vurgulamak istiyoruz. Doğrulama raporumuzda da ayrıntılarıyla açıklandığı üzere, toplam gözlem ve temerrüt verilerine dayalı olarak, geriye yönelik testler kapsamında modellerimizin ayrıştırma gücünün ve kalibrasyon kalitesinin bilimsel testlerle desteklenmesi amacıyla birden çok istatistiki ve bilimsel yöntemle sınanmış ve ölçülmüştür. Bu kapsamda, istatistik biliminin uluslararası alanda güncelliğini ve popülerliğini koruyan ve aşağıdaki tabloda gösterilen çoklu yöntemleri kullanılmıştır. Kullanılan Test İstatistik Yöntemleri 1 Cumulative Accuracy Profile (Gini Katsayısı) oranı, 7 Sıklık Fonksiyonları 2 AUC Area Under the Curve oranı, 8 Kolmogorov-Smirnov Testleri 3 CoC Coefficient of Concordance oranı 9 Kullback Leibler İstatistiği, 4 Karar Dağılımları 10 Information İstatistiği, 5 Tarihsel ve Kalibre edilmiş temerrüt olasılıkları 11 Mean Difference İstatistiği, 6 Beklenen/Gerçekleşen Temerrüt Olasılıkları 12 Geçiş Matrisleri (bir yıldan sekiz yıla kadar) 2018 yılsonu verileriyle hazırlanan Doğrulama Raporumuzda ortaya saptamalardan bir kısmı aşağıda özetlenmiştir: Karar Dağılım Tablolarında (Contingency Table) optimum hata oranlarının oldukça düşük çıkması ( Kurumsal Modelde % 13,60, Kobi Modelinde % 0,84 ve Finansal Kuruluşlar Modelinde % 0,73 ), 1 Tür Hata oranlarının sıfıra, II.Tür hata oranları ile özgünlük (specificity) ve doğruluk (accuracy) oranlarının % 100 e yakınsamaları kullanılan derecelendirme modellerimizin hiçbir tereddütte yer bırakmadan tartışmasız olarak sağlıklı olduklarına, istatistiki ölçülerde anlamlı sonuçlar ürettiğine dair karar verilmesinin en temel, en somut matematiksel/istatistiksel dayanaklarıdır. Temerrüt vakalarına dayalı olarak oluşturulan ve her model için ayrı ayrı hesaplanan CAP, AUC ve CoC oranlarının % 100 ideal seviyelerine yakınsayacak şekilde % 88,77 - % ve % 94,52 seviyelerinde kümelenmeleri, Derecelendirme Modellerimizin ölçüm kapasitelerinin sıhhati hakkında hiç tereddüt etmeden pozitif yönde karar verilmesi gerektiğine yardımcı olacak netlikte anlamlı sayısal sonuçlardır. Batan ve batmayan müşterilerin notlarının farklılık gösterip göstermediğini veya bu farklılıkların varyansını ölçen Gini katsayısının (Cumulative Accuracy Profile) tüm modellerin ortalaması için % 88,77 olarak ölçülmesi ve her not grubundaki her noktanın segmentini vermekte olan Lorenz eğrisi ile CAP 45 derece doğrusu nun çakışmayıp birbirinde oldukça uzaklarda konumlanması ve Gini katsayısının 1 e (yada eş değişle % 100 e ) yakınsamış olması modellerimizin riskli ve risksiz firmaları başarılı bir şekilde fonksiyonel bir şekilde ayrıştırmış olduğunun tartışmasız olarak en önemli ve en objektif matematiksel göstergesidir. Esas alınan kesim ya da kritik değer (Cut Off point) noktasında, kredi değerliliği yüksek müşterilerin yüksek batma olasılığı grubunda gösterilmesini temsil eden I.Tip hata ile kredi değerliliği düşük müşterilerin düşük batma olasılığı grubunda gösterilmesini temsil eden II. Tip

11 hata karşılaştırılmasında kullanılan ROC (Receiver Operating Characteristic) istatistiğinin tüm modellerimizin ortalaması için % 94,38 olarak ölçülen AUC seviyesinin %100 e yakınsamış olması Modellerimizin riski yüksek firmalar ile düşük firmaları bir birinden başarılı bir şekilde ayrıştırdığını tüm sübjektif değerlendirmelerden uzak şekilde gösteren en somut bir diğer istatistiki dayanaktır. Derecelendirme modellerimizin tamamında gerçekleşen temerrüt oranları ile kalibre edilmiş temerrüt oranlarının aynı paralelde eş eğimli açılarda oluşması derecelendirme veri seti içerisindeki veri sayısının yeterliliğinin ve sağlıklı bir kompozisyon yapısıyla dengelendiğinin somut göstergesidir. Derecelendirme modellerimizde tahmin edilen PD ler (Temerrüt Olasılığı) ile gerçekte gözlemlenen PD ler arasındaki farklılıkların ihmal edilebilecek kadar düşük olması ve bunların sıklık fonksiyonlarının paralellik arz etmesi Modellerimizin kalibrasyon gücünün yüksek, veri sayısının yeterli, modellerde kullanılan risk aralıklarının sağlıklı oldukları konularında tartışmaya yer bırakmayacak sayısal ve objektif istatistiki sonuçlardır. Derecelendirme sistemlerimizin kantitatif validasyonunda önceden (ex-ante) batacak ve batmayacak müşterileri net olarak ayrıştırması (discriminatory) ve Gerçekleşen/beklenen temerrüt oranlarının aynı paralelde oluşması Modellerin güçlü ve sağlıklı yapıda olduklarını göstermektedir. Sağlıklı veya temerrüt eden firmaların sıklık fonksiyonlarının net olarak birbirinden ayrışması, temerrüt edenlerin düşük rating kategorilerinde yoğunlaşması ve sağlıklı firmaların da daha yüksek rating kategorilerinde yoğunlaşması, Derecelendirme modellerimizin iyi-kötü firma ayrımını sağlıklı olarak yapılabildiğinin net ve somut bir diğer göstergesidir. Temerrüt eden ve etmeyen müşterilerin nispi frekans dağılımlarının (kümülatif olasılık dağılımları) farklılığını ölçen K-S değerinin (Kolmogorov-Smirnov Testi) % 100 e yakınsayacak şeklide Tüm modellerimiz için % 64,32-% 92,31 aralığında hesaplanması riskli-risksiz gruplara ait notların dağılımının birbirinden tamamıyla farklı olduğunu ve modellerimizin temerrüt eden etmeyen firmaları ayrıştırma güçlerinin oldukça kuvvetli olduğunu göstermektedir. Bir yıldan dokuz yıla kadar hesaplanan Geçiş matrislerinin tamamında yoğunlaşmaların matrixin diyagonal kısımlarında meydana gelmesi ve notların aşağı ya da yukarı doğru değişiminin makul ve yumuşak ölçülerde olması, Derecelendirme modellerimizin konjonktürel beklentilerin tahmininde dönemsel sürekliliği sağladığının ve devrevi frekans farklılıklarını başarılı bir şekilde öngördüğünün en somut kanıtıdır. Yukarıdaki açıklamalardan da görüleceği üzere Doğrulama Raporumuzda yer verilen tüm test istatistiklerinin ürettiği matematiksel sonuçlar, istatistik literatürünün ulusal/uluslararası düzeyde ürettiği referans değerlerle kıyaslandığında, hiçbir tereddütte yer verilmeden derecelendirme sistemlerimizin yüksek derecede sağlıklı olduklarına dair karar verilmesini gerektirecek düzeyde objektif ve tarafsız istatistiki sonuçlar olduğu görülecektir. Oluşan temerrüt vakalarının anlamlı

12 sonuç üretecek yeterlilikte ve netlikte olduğunu, derecelendirme modellerimizin iyi-kötü firma ayrımını başarılı bir şekilde yaptığını ve yüksek kalibrasyon gücüne ulaşmış bulunduğunu, literatürdeki referanslarla uyumlu olan sayısal değerler üreterek somut olarak gösterdiği ve derecelendirme modellerimizin sağlıklı işlediğine yönelik pozitif yönde karar verilmesi hususunda tereddüt gösterilmemesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Kuruluşumuzun tüm derecelendirme faaliyetlerinin ve geriye dönük test istatistiklerine dayanarak hazırlanan validasyon sonuçlarının, gözlemlerin, temerrüt verilerinin ve modellerin özet olarak; Doğrulama ve Eşleştirme konularında, Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 18. Ve 26. Maddelerindeki düzenlemelere tam ve eksiksiz olarak uyum göstermiş olduğu, İstatistiki olarak anlamlı sonuç üretecek düzeyde yeterli güven aralıklarını temsil ettiği, Müşterilerin kredi değerliliklerini açıklamakta ve ayrıştırmakta yeterli olup olmadığını sınamaya zemin teşkil eden test istatistiklerinin ve validasyon sonuçlarının açıklama/ayrıştırma gücünün oldukça yüksek olduğunu gösren matematiksel sonuçlar ürettiği, Derecelendirme notlarımızın Yönetmelik kapsamında ve Yönetmeliğe uygun olarak tayin edilmiş olduğu, Oldukça net bir biçimde ortaya çıkmış olduğu için Kuruluşumuzun mevcut durumdaki derecelendirme verisi içerisindeki temerrüt veri sayısının dikkate alınarak istatistiki anlamda modellerin doğruluğu hususunda pozitif yönlü bir karara varmak istatistiki olarak mümkündür. Eşleştirme sürecinde, kuruluşumuzun not verdiği borçluların ve borçlanma enstrüman havuzunun boyut ve kapsamı varlık kategorileri itibariyle istatistiki olarak anlamlı sonuç doğuracak yeterliliktedir. Kredi notlarımızın kategori bazındaki tanımları ve kapsamı ile kuruluşumuzun esas aldığı temerrüt tanımı uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının tarihsel metodolojik alt yapılarıyla ile eşgüdümlüdür. Eşleştirme için üç yıllık birikimli temerrüt olasılıkları (KTO) dikkate alınmaktadır. Basel dokümanlarında; Birikimli 3 yıllık Not Kategorisi temerrüt olasılığı AAA-AA 0,10% A 0,25% BBB 2% BB 7,50% B 20% Olarak esas alınmaktadır. JCR ER in hesapladığı 3 er yıllık birikimli temerrüt olasılıkları Basel dokümanlarında referans değer olarak önerilen olasılıklarla uyumludur. Ayrıca Basel düzenlemelerinde belirlenen alarm ve aksiyon seviyelerinin haricindedir. Dolayısıyla Kuruluşumuzca verilen notlar, Basel dokümanlarında ve BDDK düzenlemelerinde yer alan standart yaklaşımdaki standart risk ağırlığı kategorileri ile birebir karşılık gelmekte/eşlenmekte olmasına rağmen, BDDK Tarafından Kuruluşumuzun verdiği notları topyekûn olarak derecelendirilmemiş kategorideki risk ağırlıklarıyla eşleştirilmektedir. Son 10 yılda gerçekleşen 3

13 yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının ortalaması esasen önemlidir. Ama Basel uygulamalarında yeni derecelendirme kuruluşlarının tahminleri de dikkate alınmaktadır. Kuruluşumuzun, derecelendirme süreçlerinin, validasyon sonuçları ve uzun vadeli referans alınan 3 yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının; eşleştirme (mapping) süreci için Basel dokümanlarında belirlenen objektif kriterler ve kredi/risk ağırlıklarının yansıtıldığı aralıklarla matematiksel netlikte son derece uyumlu olması, Eşleştirme sürecinde, kuruluşumuzun not verdiği borçluların ve borçlanma enstrüman havuzunun boyut ve kapsamı varlık kategorileri itibariyle istatistiki olarak anlamlı sonuç doğuracak yeterlilikte olması, Kredi notlarımızın kategori bazındaki tanımları ve kapsamı ile kuruluşumuzun esas aldığı temerrüt tanımı uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının tarihsel metodolojik alt yapılarıyla ile eşgüdümlü olması, Hesaplanan 3 er yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının Basel dokümanlarında referans değer olarak önerilen olasılıklarla uyumlu olması Yine hesaplanan 3 yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının Basel düzenlemelerinde belirlenen alarm ve aksiyon seviyelerinin haricinde kalması Nedenleriyle Kuruluşumuzca verilen notlar, Basel dokümanlarında ve BDDK düzenlemelerinde yer alan standart yaklaşımdaki standart risk ağırlığı kategorileri ile birebir karşılık gelmekte ve dolayısıyla bu şekilde eşlenmesi gerekmektedir. Kamuoyuna duyurulur Saygılarımızla JCR AVRASYA DERECELENDİRME A.Ş. Yönetim Kurulu

14 E k l e r: Tablo 1-Model Bazında Toplam Gözlem ve Temerrüt sayıları Tablo 1-a ) Varlık Kategori Bazında Gözlem Sayıları -Yatırımcı Model, İhraççı Model, Unsolicited Model Tablo 2-Model ve Yıl bazında gözlem sayıları Özeti Tablo 3- Toplulaştırılmış CAP Cumulative Accuracy Profile (Gini Katsayısı) oranı, AUC Area Under the Curve oranı, CoC Coefficient of Concordance oranı Tablo 4- Modeller ayırımına gör CAP Cumulative Accuracy Profile (Gini Katsayısı) oranı, Tablo 5- Modeller ayırımına gör ROC Receiver Operating Characteristics oranı, Tablo 6- Modeller ayırımına gör CoC Coefficient of Concordance oranı, Tablo 7- Karar Dağılımları Tablo 8- Tarihsel ve Kalibre edilmiş temerrüt olasılıkları Tablo 9- Beklenen/Gerçekleşen Temerrüt Olasılık Fonksiyonları Tablo 10- Sıklık Fonksiyonları Tablo 11- Kolmogorov-Smirnov Test Grafikleri Tablo 12- Önemli İstatistiki yöntemlerden bir kısmı ve anlamlılık seviyeleri Tablo Yıllarında Gerçekleşen Üçer Yıllık Birikimli Temerrüt Oranları Tablosu Tablo 14- Üçer Yıllık Birikimli KTO'nın 10 Yıllık Ortalama Tablosu Tablo 15- Gerçekleşen Üçer Yıllık Birikimli TO'nın Grafiği Tablo 16- Segment Temerrüt ortalaması Grafiği Tablo 17- Geçiş Matrisi-Gözlem Sayıları Tablo 18- Geçiş Matrisi-Birikimli Gözlem Sayıları Tablo 19- Geçiş Matrisi-Birikimli ve Yıllık Gözlem Sayıları Tablo 20- Varlık kategorileri bazında Gözlem Sayıları-İhraççı Model Tablo 21- Varlık kategorileir bazında temerüt sayıları-ihraççı Model Tablo 22- Geçiş Matrisi-On yıllık Tablo 23- Geçiş Matrisi-Dokuz Yıllık Tablo 24- Geçiş Matrisi-Sekiz Yıllık Tablo 25- Geçiş Matrisi-Yedi Yıllık Tablo 26- Geçiş Matrisi-Altı Yıllık Tablo 27- Geçiş Matrisi-Beş Yıllık Tablo 28- Geçiş Matrisi-Dört Yıllık Tablo 29- Geçiş Matrisi-Üç Yıllık Tablo 30- Geçiş Matrisi-İki Yıllık Tablo 31- Geçiş Matrisi-Bir Yıllık

15 I) GÖZLEM ve FİRMA SAYILARI JCR EURASIA RATING GÖZLEM VE TEMERRÜT SAYILARI (31 Aralık 2018 İtibariyle) JCR-ER in validasyon analizleri için kullandığı; Gözlem sayısı adet Temerrüt olarak gözlemlediği olay sayısı ise 267 Adettir. Tablo: 1 FİNANSAL KURULUŞLAR KOBİ MODELİ Notasyon MODELİ KURUMSAL MODELİ TOPLAM GÖZLEM SAYISI TEMERRÜT SAYISI GÖZLEM SAYISI TEMERRÜT SAYISI GÖZLEM SAYISI TEMERRÜT SAYISI GÖZLEM SAYISI TEMERRÜT SAYISI D DD DDD C CC CCC B B B BB BB BB BBB BBB BBB A A A AA AA AA AAA Toplam

16 Tabo: 1/a Kategoriler Gözle m IHRAÇ MODELİ GÖZLEM SAYILARI YATIRIM MODELİ GÖZLEM SAYILARI HALKA AÇIK BİLGİLERE DAYALI GÖZLEM SAYILARI TOPLAM GÖZLEM SAYILARI Yayımlanan Yayımlanmayan Toplam Yayımlanmayan Yayımlanmayan Yayımlanan Yayımlanmayan Toplam Temerr üt Gözle m Temerr üt Gözle m Temerr üt Bankaların derecelendirilmesi, Banka Dışı Finans Kuruluşları Yapılandırlmış Finasman Ülke Derecelendirimesi Kamu Kuruluşları Derecelendirilmesi Proje finansmanlarının derecelendirilmesi Yerel İdare derecelendirilmesi Kurumsal şirketlerin derecelendirilmesi, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin derecelendirilmesi Gözle m Temerr üt Gözle m Temerr üt Gözle m Temerr üt Gözle m Temerr üt Gözle m Temerr üt Toplam

17 Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt Gözlem Temerrüt MODEL Tablo: ve Öncesi Toplam JCR ER CORPORATE MODEL , JCR ER HEALTH MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CON STRUCTION JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLAR I JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER SERVICES MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR SOVEREIGN MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR-ER/PROJECT RATING JER ER HOLDING MODEL JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/BANKING MODEL JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER INSURANCE(ELEMENT AIR) JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER/GENERAL MODEL , , , , , JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL Toplam

18 II) AYRIŞTIRMA GÜCÜ İSTATİSTİKLERİ (31 Aralık 2018 itibariyle) A) Toplulaştırılmış olarak (2018 yılsonu itibariyle) JCR Eurasia Rating tarafından talebe bağlı olarak derecelendirilen ve/veya halka açık olan Firma ve kuruluşların 2018 yılsonu itibariyle kullandığımız AVRA isimli sistemin toplulaştırılmış grafiksel çıktıları aşağıdadır. Buna göre; CAP Cumulative Accuracy Profile (Gini Katsayısı) oranı % 88,77 AUC Area Under the Curve oranı % CoC Coefficient of Concordance oranı % 94,52 Olup, sistemin yüksek ayrıştırma gücüne sahip olduğunun ve ölçüm kalitesinin devam ettiğinin göstergesidir. Tablo:3

19 B) MODELLER BAZINDA AYRIŞTIRMA GÜCÜ ve KALİBRASYON İSTATİSTİKLERİ (31 Aralık 2018 itibariyle) a) 31 Aralik 2018 itibariyle toplam gözlem ve 267 adet temerrüt veri veri havuzu içerisnde Gini Katsayısı; adet gözlem ve 55 adet temerrüt vakasına göre Kurumsal Model için % 79, adet gözlem ve 199 adet temerrüt vakasına göre Kobi Modeli İçin % 90, adet gözlem ve 13 adet temerrüt vakasına göre Banka ve Diğer Finansal Kuruluşlar Modeli İçin % 96,90 olarak ölçülmüş ve üretilen grafiksek gösterimler aşağıda sunulmuştur. Tablo:4

20 b) 31 Aralik 2018 itibariyle toplam gözlem ve 267 adet temerrüt veri havuzu içerisinde ROC katsayısı; adet gözlem ve 55 adet temerrüt vakasına göre Kurumsal Model için % 89, adet gözlem ve 199 adet temerrüt vakasına göre Kobi Modeli İçin % 95, adet gözlem ve 13 adet temerrüt vakasına göre Banka ve Diğer Finansal Kuruluşlar Modeli İçin % 98,45 olarak ölçülmüş ve üretilen grafiksek gösterimler aşağıda sunulmuştur. Tablo:5

21 c) 31 Aralik 2018 itibariyle toplam gözlem ve 265 adet temerrüt verisine göre COC katsayısı; adet gözlem ve 55 adet temerrüt vakasına göre Kurumsal Model için % 89, adet gözlem ve 199 adet temerrüt vakasına göre Kobi Modeli İçin % 95, adet gözlem ve 13 adet temerrüt vakasına göre Banka ve Diğer Finansal Kuruluşlar Modeli İçin % 98,48 olarak ölçülmüş ve üretilen grafiksek gösterimler aşağıda sunulmuştur. Tablo: 6

22 d) Karar Dağılım Tabloları KARAR DAĞILIM TABLOLARI (31 Aralık 2018 itibariyle) Tablo: 7 JCR ER in kullandığı modellerin tamamında, gerçekleşen Optimum hata oranlarının oldukça düşük gerçekleşmesi, 1.Tür hata oranlarının sıfıra, 2.Tür hata oranlarının da % 100 oranına yakınsaması kullanılan modellerin ölçüm gücünün yüksek olduğunu göstermektedir. Ayrıca modellerin özgünlük (specificity) ve doğruluk (accuracy) oranlarının da % 100 civarında olması ve hesaplanan diğer tüm göstergelerin optimum seviyelerinin koruması da modellerin sağlıklı olduklarının işaretleridir.

23 TARİHSEL VE KALİBRE EDİLMİŞ TEMERRÜT OLASILIKLARI (31 Aralık 2018 itibariyle) Tablo: 8 JCR ER in kullandığı modellerin tamamında, gerçekleşen tarihsel temerrüt oranları ile kalibre edilen temerrüt oranları aynı paralelde oluşmuştur. Ho: Firma Temerrüt Edecek, Hı: Firma Temerrüt etmeyecek

24 BEKLENEN/GERÇEKLEŞEN TEMERRÜT OLASILIK FONKSİYONLARI (31 Aralık 2018 itibariyle) Tablo: 9 JCR ER in kullandığı modellerin tamamında, gerçekleşen tarihsel temerrüt oranları ile beklenen temerrüt oranları aynı paralelde oluşması modellerin kurgulanmasında esas alınan risk aralıklarının sağlıklı olduğunu göstermektedir.

25 SIKLIK FONKSİYONLARI (31 Aralık 2018 itibariyle) Tablo: 10 JCR ER in kullandığı modellerin tamamında, sıklık fonksiyonları temerrüt eden firmalarda sol tarafa, sağlıklı firmalarda ise sağ tarafa yatık olmakta ve birbirlerinden net olarak ayrışmaktadırlar. Temerrüde düşen firmalar daha düşük rating sınıflarında yoğunlaşırken, sağlıklı firmalar daha yüksek rating sınıflarında yoğunlaşmışlardır.

26 - KOLMOGOROV-SMIRNOV TEST GRAFİĞİ (31 Aralık 2018 itibariyle) Tablo: 11 JCR ER in Finansal Kuruluşlar Modeli % 92,31, KOBİ Modeli, % 64,32 ve Kurumsal Model için ise % 89,09 oranları hesaplanmış olup, bu değerler K-S istatistiği açısından % 100 seviyesindeki referans değerleriyle kıyaslandığında, ölçümler yüksek eşik değerlere tekabül etmekte ve yüksek ayrışım gücüne erişmektedir. -

27 ÖNEMLİ İSTATİSTİKİ VALİDASYON YÖNTEMLERİNDEN BİR KISMININ HESAPLANAN DEĞERLERİ VE LİTERATÜRDE GENEL KABUL GÖRMÜŞ REFERANSLARA GÖRE ANLAMLILIK SEVİYELERİ (31 Aralık 2018 itibariyle) Tablo: 12 JCR ER in kullandığı modellerin aşağıdaki istatistiki yöntemlere göre hesaplanan değerleri, kullanılan referans değerlere göre yüksek düzeyde anlamlıdır. -

28 Kısa Vade Uzun Vade III) BİRİKİMLİ TEMERRÜT ORANLARI Kuruluşumuz tarafından verilen derecelendirme notlarının Sermaye Yeterliliği Rasyolarının hesaplamalarında, tekabül ettiği kredi kalitesi kademelerinin belirlenmesi ve/veya değiştirilmesi amacıyla, her risk derecelendirme notu düzeyi için Yönetmeliğin Eşleştirme başlığı altındaki 26.maddesinin 3 numaralı fıkrası doğrultusunda eşleştirmenin ana parametrelerden birisi olarak Yönetmelik gereği derecelendirme kuruluşlarından talep edilen; Son üç yıla özgü ve kuruluşumuzun 10 yıllık faaliyet geçmişinden elde ettiği veriler paralelinde Gerçekleşen güncel üçer yıllık birikimli temerrüt oranları tablosu ile Altı yılı tahmin edilen ve ilk dört yılı da gerçekleşmiş bu verilerle hesaplanan Üçer yıllık birikimli temerrüt oranlarının on yıllık ortalamaları tablosu nu, İlişikte sunuyoruz. Son altı yıla ait gerçekleşen üçer yıllık birikimli temerrüt oranlarının hesaplanmasında Yönetmelik gereği, mütemerrit müşterilerin, temerrüt ettikleri tarihten doksan gün öncesinde sahip oldukları derecelendirme notları dikkate alınmıştır. Çok az bir kısmında ise yine Yönetmeliğe uygun olarak doksan gün öncesinde müşteriye verilmiş bir derecelendirme notu bulunmadığı için bu doksan günlük süre içerisinde verilen ilk derecelendirme notları dikkate alınmıştır. Birikimli temerrüt oranlarının hesabı, bizzat kuruluşumuzun kullandığı metodolojiler neticesinde verilen talep edilmiş derecelendirme notları ile Yönetmelikte bahsi geçen şekilde talep edilmemiş derecelendirme notlarına dayandırılmıştır. Kuruluşumuzun tarihsel derecelendirme verilerinde gerçekleşen bu üçer yıllık ortalama temerrüt oranları Basel uzlaşılarında denetim için üst sınırları referans olarak önerilen izleme ve alarm eşik seviyelerinin oldukça altında kalmaktadır. Bu kapsamda, her bir uzun ve kısa derecenin temsil ettiği kendi risklilik seviyesinin aşağıda yer alan tablodaki gibi ilgili kredi kalitesi kademesine denk gelecek şekilde yeniden eşleştirilmesine uygun hale gelmiştir. Vade Eşleştirme JCR-ER Not Aralıkları Kredi kalitesi kademesi AAA AA- 1. A+ A- 2. BBB+ BBB- 3. BB+ BB- 4. B+ B- 5. CCC DDD 6. A A-1 2. A-2 A-3 3. B D 4.

29 Tablo: 13 JCR-ER 2010 ve 2018 Yıllarında Gerçekleşen Üçer Yıllık Birikimli Temerrüt Oranları Tablosu (31 Aralık 2018 İtibariyle) Gözlem sayıları Toplam Temerrüt sayıları Toplam Üç Yıllık Birikimli Temerrüt Oranları Gözlem Temerrüt Sayısı Sayısı D % % % % % % % DD % % % % % % % DDD % % % % % % % C % % % % % % % CC % % % % % % % CCC % % % % % % % B % % % % % % % B % % % % % % % B % % % % % % % BB % % % % % % % BB % % % % % % % BB % % % % % % % BBB , % % % % % % % BBB , % % % % % % % BBB , % % % % % % % A , % % % % % % % A , % % % % % % % A % % % % % % % AA % % % % % % % AA % % % % % % % AA % % % % % % % AAA % % % % % % % Toplam 376 2,641 2,543 1,242 2, , % % % % % % %

30 JCR-ER Tablo: Year Average of the Three-Yearly Cumulative Default Rates (As of 31 December 2018) Realised Three Yearly Cumulative Default Rates Expected Three Yearly Cumulative Default Rates 10 Year Average of Three Yearly Cumulative DR 2012 Realised Three Yearly Cumulative DR 2013 Realised Three Yearly Cumulative DR 2014 Realised Three Yearly Cumulative DR 2015 Realised Three Yearly Cumulative DR 2016 Realised Three Yearly Cumulative DR 2017 Realised Three Yearly Cumulative DR 2018 Realised Three Yearly Cumulative DR Rating Average Segment Default Average D % % % % % % % % % % % DD % % % % % % % % % % % % DDD % % % % % % % % % % % C % % % % % % % % % % % CC % % % % % % % % % % % % CCC % % % % % % % % % % % B % % % % % % % % % % % B % % % % % % % % % % % % B % % % % % % % % % % % BB % % % % % % % % % % % BB % % % % % % % % % % % % BB % % % % % % % % % % % BBB % % % % % % % % % % % BBB % % % % % % % % % % % % BBB % % % % % % % % % % % A % % % % % % % % % % % A % % % % % % % % % % % % A % % % % % % % % % % % AA % % % % % % % % % % % AA % % % % % % % % % % % % AA % % % % % % % % % % % AAA % % % % % % % % % % % Not: arasında gerçekleşen üçer yıllık birikimli temerrüt oranlarının oluşturulmasında Yönetmeliğin 26.maddesinin 5.fıkrası kapsamında kuruluşumuzun metodolojileri neticesinde verilen talep edilmiş veya edilmemiş derecelendirme notları kullanılmıştır yılı ve takip eden 2 yıllık dönemlerde de kuruluşumuzun tahminleri yer almıştır.

31 Tablo: 15 Tablo: 16