2017 YILI GERİYE DÖNÜK TEST İSTATİSTİKLERİ

Transkript

1 İstanbul, YILI GERİYE DÖNÜK TEST İSTATİSTİKLERİ 17 Nisan 2012 tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik in 18. Maddesine uygun olarak 2017 yıl sonu birikimli gözlemlerine ilişkin olarak hazırlanmış olan Geriye Dönük Test İstatistiklerinden (Doğrulama -Validation Raporu); Ayrıştırma Gücü istatistikleri, Kalibrasyon İstatistikleri, Geçiş Matrisleri, Birikimli İstatistikleri, Ve açıklamaları aşağıdadır. Yine aynı Yönetmeliğin 31. Maddesinin 4. fıkrası ile 25. maddenin 3.fıkrasının (b) bendi gereği kuruluşumuzun web sitesinde kamuoyuna açıklanmış ve 26. maddesinin (Değişik: RG-20/1/ ) 2. fıkrası gereği iş bu yazımız ekinde de Kuruma sunulmaktadır. Varlık kategorilerindeki kredi değerliliklerinin derecelendirmesi, tamamı BDDK ve SPK ya sunulan derecelendirme metodolojileri ve modelleri kapsamında yapılmıştır. Bağımsız denetim kuruluşlarınca veya tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu na göre ruhsat almış denetim yetkisine sahip meslek mensupları tarafından Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunca belirlenmiş muhasebe ilkelerine uygunluğu onaylanmış finansal tablolar esas alınmış olmak suretiyle toplam adet derecelendirme gözlemi yapılmış ve bu gözlemler arasında toplam 265 adet temerrüt vakası gerçekleşmiştir. Bu gözlemler çeşitli açılardan tasnif edilebilir. Ayrıntıları aşağıdaki tablolarda yer aldığı üzere; Toplam adet gözlemin adedi sözleşmeye ve talebe bağlı olarak, 880 adedi ise talebe ve sözleşmeye bağlı olmadan (Unsolicited Model) 880 yapılan derecelendirmelerden elde edilmiştir. Bir başka açıdan ayrıştırılır ise toplam adet gözlemin 630 adedi yayımlanmış, adedi yayımlanmamıştır. Yine bir başka açıdan ayrıştırılır ise toplam adet gözlemin 647 adedi ihraççı modelden (Issuer Pay Model), adedi Yatırımcı Modelden (Investor Pay Model) ve 880 adedi ise halka açık bilgilerden elde edilen gözlemlerdir. Yine bir başka açıdan ayrıştırılır ise toplam adet gözlemin adedi kurumsal modelden, 692 adedi Bankacılık ve diğer finansal kuruluşlar modelinden ve adedi ise Kobi modelinden elde edilmiştir. İssuer Pay Modelde yapılan 647 adet gözlemlerin tamamı BDDK ve SPK na bildirilmiş, 16 adedi hariç 631 adedi ise kamuoyu ile paylaşılmıştır. Kamu kuruluşları derecelendirmeleri, yerel idareler derecelendirmeleri, ülke derecelendirmeleri ve yapılandırılmış finansman derecelendirmeleri Issuer Pay modele dahil edilmiştir. Yatırımcı Modelde yer alan gözlemler ise sadece yatırımcı

2 kuruluşlarla paylaşılmış, ancak Unsolicited Modeldeki gözlemler ise herhangi bir kurum ve kişiyle paylaşılmamıştır. Tablo: a YILLARI ARASINDA GERÇEKLEŞEN DERECELENDİRME GÖZLEM SAYILARI ÖZETİ Kamuya İhraççı Yatırımcı Genel Sayıları Segment Açık Toplam Model Model Toplam Bilgiler Sözleşmeye Dayalı Derecelendirmeler Sözleşmeye Dayalı Olmayan Derecelendirmeler Kurumsal Finansal KOBİ Kurumsal Finansal KOBİ - Toplam Tablo: b YILLARI ARASINDA GERÇEKLEŞEN TEMERRÜT GÖZLEM SAYILARI ÖZETİ Sayıları Sözleşmeye Dayalı Derecelendirmeler Sözleşmeye Dayalı Olmayan Derecelendirmeler Segment İhraççı Model Yatırımcı Model Kamuya Açık Bilgiler Toplam Genel Toplam Kurumsal Finansal KOBİ Kurumsal 6 6 Finansal KOBİ - Toplam Tablo: c GÖZLEM SAYILARI Sayıları İhraççı Model Yatırımcı Model Halka Açık Bilgilerden Toplam Yayımlanan Yayımlanmayan Toplam Tablo: d TEMERRÜT SAYILARI Sayıları İhraççı Model Yatırımcı Model Halka Açık Bilgilerden Toplam Yayımlanan Yayımlanmayan Toplam

3 Tablo: e 2010 ve Öncesi toplam JCR ER CORPORATE MODEL JCR ER HEALTH MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTR UCTION JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER SERVICES MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR SOVEREIGN MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR-ER/PROJECT RATING JER ER HOLDING MODEL JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/BANKING MODEL JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER/GENERAL MODEL JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL Toplam

4 Tablo: f BANKACILIK VE DİĞER FİNANASAL KURULUŞLARIN DERECELENDİRİLMESİ Halka Açık İhraççı Model Model Bilgilere dayalı Toplam JCR ER CORPORATE MODEL JCR ER HEALTH MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTRUCTION JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER SERVICES MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR SOVEREIGN MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR-ER/PROJECT RATING JER ER HOLDING MODEL JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER SOVEREING JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/BANKING MODEL JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR-ER CONSUMER FINANCE MODEL JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER/GENERAL MODEL JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL JCR ER/S OF SME MODEL JCR-ER RETAIL MODEL Toplam

5 Modeller Tablo: g KURUMSAL DERECELENDİRMELER Halka Açık İhraççı Model Bilgilere Dayalı Yatırımcı Ödemeli Model Toplam Kurumsal Derecelendirme JCR ER CORPORATE MODEL JCR ER HEALTH MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTRUCTION JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER SERVICES MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR SOVEREIGN MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR-ER/PROJECT RATING JER ER HOLDING MODEL JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER SOVEREING JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/BANKING MODEL JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR-ER CONSUMER FINANCE MODEL JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER/GENERAL MODEL JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL JCR ER/S OF SME MODEL JCR-ER RETAIL MODEL Toplam

6 Tablo: h Yatırımcı Modeli-KOBİ MODCEL JCR ER CORPORATE MODEL 0 0 JCR ER HEALTH MODEL 0 0 JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTRUCTION 0 0 JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI 0 0 JCR ER NEW CONSTRUCTION 0 0 JCR ER REIT-GYO MODEL 0 0 JCR ER SERVICES MODEL 2 0 JCR ER SOLICITED CORP 1 0 JCR SOVEREIGN MODEL 0 0 JCR ER YEREL YÖNETİMLER 0 0 JCR-ER/PROJECT RATING 1 0 JER ER HOLDING MODEL 0 0 JCR ER ENERGY DISTRIBUTION 0 0 JCR ER TELECOM 0 0 JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ 0 0 JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK 0 0 JCR ER SOVEREING 0 0 JCR ER LEASING+FACTORING MODEL 0 0 JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ 0 0 JCR ER/BANKING MODEL 0 0 JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) 0 0 JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) 0 0 JCR ER/OPERATIONAL LEASING 0 0 JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL 0 0 JCR-ER ASSET MENAGEMENT 0 0 JCR-ER CONSUMER FINANCE MODEL 0 0 JCR ER/S.F.-SUKUK 0 0 JCR-ER TUKETICI FINANSMAN 0 0 JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE 0 0 JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER/GENERAL MODEL JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL JCR ER/S OF SME MODEL 0 0 JCR-ER RETAIL MODEL 0 0 Toplam

7 Tablo: ı SEGMENT BAZIINDA GÖZLEM/TEMERRÜT DAĞILIM ÖZETİ Kurumsal Bankacılık ve Diğ.Fin.Krl. Kobi Toplam JCR ER CORPORATE MODEL JCR ER HEALTH MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTRUCTION JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER SERVICES MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR SOVEREIGN MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR-ER/PROJECT RATING JER ER HOLDING MODEL JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER SOVEREING JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/BANKING MODEL JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR-ER CONSUMER FINANCE MODEL JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER/GENERAL MODEL JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL JCR ER/S OF SME MODEL JCR-ER RETAIL MODEL Toplam Aralık 2017 tarihi itibariyle Derecelendirme modellerimizin bulunduğu AVRA isimli sistemimizde toplam adet derecelendirme gözlemi ve 265 adet temerrüt olayı bulunmaktadır. Gerçekleşen

8 temerrüt olaylarından 234 adedi Yatırımcı Model içerisinde oluşmuş, 12 adedi ise ihraççı model kategorisinde 19 adedi ise halka açık bilgilerden elde edilen derecelendirmelerde gerçekleşmiştir. DERECELENDİRME MODELLERİ Toplam gözlem ve temerrüt verilerine dayalı olarak, geriye yönelik testler kapsamında modellerimizin ayrıştırma gücünü ve kalibrasyon kalitesini birden çok yönteme göre sistemimiz anlık olarak ölçmekte ve temerrüt geçiş matrislerini otomatik olarak hesaplayıp raporlayabilmektedir. İstatistiklerimiz aşağıdaki tabloda gösterildiği şekilde Kurumsal, banka ve diğer finansal kuruluşlar ile KOBI başlıkları altında toplam üç grupta toplanarak yapılmıştır. KURUMSAL MODEL BANKACILIK VE BANKA DIŞI FİNANSAL KURUMLAR MODELİ KOBİ MODELİ JCR ER CORPORATE MODEL JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER HEALTH MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/GENERAL MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTRUCTION JCR ER/BANKING MODEL JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER SERVICES MODEL JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR SOVEREIGN MODEL JCR-ER CONSUMER FINANCE MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER/PROJECT RATING JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JER ER HOLDING MODEL JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER PRODUCTION MODEL a) KURUMSAL MODEL GRUBU Bu grupta yer alan modellerde adet gözlem ve bu gözlemler içerisinde 53 adet temerrüt verisi bulunmaktadır. Grupta değişik alanlarda faaliyet gösteren büyük ölçekli reel sektör firmaları, ülke ve yerel yönetimler ve kamu kuruluşları ve tüm bu kuruluşların ihraç ettikleri borçlanma araçları bulunmaktadır. Merkezi yönetimler, yerel idareler ve kamu kuruluşları açısından ise SPK ve BDDK na sunulmuş olan metodolojilerimiz kapsamında ve talebe bağlı olmadan Kuruluşumuz; Arnavutluk ülkesine 8 dönem, Ukrayna ya 6 dönem ülke derecelendirmesi ve sözleşme kapsamında kamuya açıklanmak suretiyle Türkiye de İstanbul Büyük Şehir Belediyesi ne ve TOKİ ye yönelik olarak kredi ratingi vermektedir. Özellikle son dönemlerde birçok kamu kuruluşunun derecelendirmeye yönelik ilgisi artmaktadır (Tablo: 1-2-3). Toplam adet gözlemin 365 adedi ihraççı modelden, adedi yatırımcı modelden ve 479 adedi ise halka açık bilgilerden elde edilmiştir. b) BANKA VE DİĞER FİNANSAL KURULUŞLAR MODEL GRUBU Bu grupta yer alan modellerde 692 adet gözlem ve bu gözlemler içerisinde 13 adet temerrüt verisi bulunmaktadır. Bankalar dışındaki finansal kuruluşların kategorisinde yer alan faktöring, leasing, sigorta, varlık yönetim şirketi, aracı kuruluş, finansman şirketi, GYO gibi şirketleri ve bizzat bu

9 kuruluşlar tarafından ihraç edilen borçlanma araçları yer almaktadır. Ayrıca, Yapılandırılmış borçlanma araçlarına yönelik VDMK, VTMK, Sukuk ve Gayri Menkul Sertifikası gibi borçlanma araçlarının derecelendirme işlemleri de bu grupta incelenmiştir (Ek Tablo: 1-2-3). Toplam 692 adet gözlemin 291 adedi ihraççı modelden, 401 adedi ise halka açık bilgilerden elde edilmiştir. c) KOBI MODELİ Bu grupta yer alan modellerde adet gözlem ve bu gözlemler içerisinde 199 adet temerrüt verisi bulunmaktadır. Bu kategori ağırlıklı olarak Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin kredi değerliliklerinin tespitine ilişkindir. Alacak sigortası işlemlerinin artışı paralelinde müşteri sigorta limiti tahsisi alanında da rating ihtiyaçlarının giderek artması; dağıtım ağları geniş olan kuruluşların bayi ve acentelerinin risk analizlerine ihtiyaç duyulması ve Türkiye pazarlarına vadeli mal satışı yapan yabancı üretici firmaların bağımsız rating raporlarına ilgisinin artması kapsamında, bu ratingler, talebe bağlı olarak ve sözleşme düzenlenerek küçük ve orta ölçekli firmalara yönelik verilmiştir. Bu derecelendirmelerin tamamı SPK ve BDDK na sunulmuş olan metodolojilerimiz ve modellerimiz kapsamında notlandırılmış olmakla birlikte, talep eden tarafların yasal inisiyatiflerine dayalı olarak kamuoyuna açıklanamamıştır. Rating ücreti ise derecelendirilen KOBİ ler tarafından değil, bizzat sigorta şirketleri, ana bayiler ve yurtdışındaki üretici firmalar tarafından ödenmiştir. Kuruluşumuz tarafından derecelendirme sürecinde ulaşılan neticeler, bu sistem içerisinde yer alan bu gibi kuruluşların kredi-limit-vade tahsislerinde referans unsuru olarak kullanılmaktadır. (Tablo:1-2-3) VERİLERİN DÜZENLEMELERE UYGUNLUĞU HAKKINDA DEĞERLENDİRMELER Validasyon Hesaplamalarında 17 Nisan 2012 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik düzenlemelerinin Doğrulama başlıklı 18.maddenin (Değişik: RG-20/1/ ) 5. Fıkrası gereği bir derecelendirme metodolojisinin doğrulaması yapılırken, bu derecelendirme metodolojisi kullanılarak tayın edilen derecelerin; Hem yayımlanmış olanlarının, Hem de yayımlanmamış olanlarının, Kullanılabileceği hükmü bulunmaktadır. Yine ayni madde içeriği ile Eşleştirme başlıklı 26.maddenin (Değişik: RG-20/1/ ) 4. Fıkrası gereği bir derecelendirme metodolojisinin doğrulaması ve birikimli temerrüt oranlarının hesaplamaları yapılırken, bu derecelendirme metodolojisi kullanılarak tayın edilmiş olan, Hem talep edilmiş, Hem de talep edilmemiş, Derecelendirme notlarının doğrulama ve eşleştirme işlemlerinde kullanılacağı açık açık belirtilmiştir.

10 Ayrıca, Yönetmeliğin Eşleştirme başlıklı 26. Maddesinin (Değişik: RG-20/1/ ) 5. fıkrası na göre derecelendirme kuruluşları tahmini verileri kullanarak üç yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının on yıllık ortalaması hakkındaki tahminini de doğrulama ve eşleştirme işleminde kullanabilmektedirler. İş bu doğrulama raporunda kullanılan gözlemin yayımlanmış olan ve yayımlanmamış olan tüm derecelerin tamamı Yönetmelik düzenlemeleri kapsamında doğrulama işlemi için kullanılabileceği yukarıda açıklanmıştır. Yönetmelik hükümlerine göre hem talebe bağlı olan hem de talebe bağlı olmayan derecelerin tamamı doğrulama ve eşleştirme işlemleri için kullanılabileceği yukarıda açıklanmıştır. Ancak, talebe bağlı olmayan 880 adet gözlem, Yönetmeliğin Derecelendirme faaliyeti başlıklı 23.Maddesinin (1) (Değişik: RG-20/1/ ) 1.fıkrasının (f) bendi kapsamında yapılmadığı için bu türlü halka açık bilgilere dayalı olan gözlemimiz bu kez Yönetmeliğin Eşleştirme başlıklı 26. Maddesinin (Değişik: RG- 20/1/ ) 5. fıkrası na göre tahmini veri kullanabilme hakkına dayalı olarak kullanılmıştır. Başka bir açıdan iş bu doğrulama raporunda kullanılan gözlemin bir kısmı Yatırımcı Modele (Investor Pay Model), bir kısmı ise İhraççı Modele (Issuer Pay Model) dayalıdır. Bilindiği üzere Yatırımcı Model (Investor Pay Model) ve İhraççı Modele (Issuer Pay Model) ile ilgili olarak, 17 Nisan 2012 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Buna göre Doğrulama ve Eşleştirme işlemlerinde bu modellerden herhangi birine ait derecelerin kullanılamayacağını ileri sürmek hukuki dayaktan yoksun kalacaktır. Zira bu modellere göre hesaplanan derecelerin her ikisinin de doğrulama ve eşleştirme işlemlerinde kullanılmasını önleyen herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Sonuç olarak adet gözlemin tamamının doğrulama işleminde kullanılabileceği Yönetmelik açısından uygunluk arz etmektedir. GENEL DEĞERLENDİRMELER Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmeliğin Doğrulama Başlıklı 18.maddesinde (Değişik: RG-20/1/ ) tariflenen ve aşağıda başlıklar halinde özetlenen asgari gereklilik ve yönetmelik kapsamındaki diğer düzenlemelerin tamamına uygun olarak hazırlanan doğrulama raporumuzda; Verilerimizin kalitesine ilişkin analizlere ve değerlendirmelere, İyi kötü müşterileri ayrıştırma gücüne ilişkin analizlere ve test istatistiklerine, Süreçlerde elde edilmiş olan tüm skor veya derecelendirme notları için atanan uzun vadeli temerrüt olasılıklarının kalibrasyon kalitesinin ölçülmesine ilişkin analizlere, Derecelendirme metodolojilerimizin ve bu metodolojilere ilişkin dokümanlarımızın yönetmeliğin 15.maddesine göre taşıması gereken asgari özelliklere uyumunun yüksekliğini sağlayacak hususlara, Müşterilerimizin derecelendirme başvurusu yapmasından verilen nihai derecelendirme notunun kamuoyuna açıklanmasına kadar geçen derecelendirme sürecinin geleneksek ve alışılmış süreler ve ayrıca uluslararası uygulamalarla tam uyum gösterdiği hususuna,

11 Yapılan analizlerde kullanılması önerilen zaman aralığı ve doğrulama tarihlerine, Hem kamuoyuna açıklanan hem de kamuoyuna açıklanmayan notların kullanılmasının mümkün olduğu hususuna, Kamuoyuna açıklanmış olan veya açıklanmamış olan ayırımı gözetilmeden hem talep edilen hem de talep edilmeyen notların tamamının kullanılma imkanının bulunduğu hususuna, En geniş haliyle yer verilmiştir. Tüm detayları aşağıda açıklandığı üzere, derecelendirme modellerimizin ayrıştırma gücünün ve kalibrasyon kalitesinin ölçümü için doğrulama raporumuzda yer verilen geriye dönük çok sayıdaki test istatistiklerinin ürettiği matematiksel sonuçlar, istatistik biliminin ulusal/uluslararası düzeyde kabul ettiği referans göstergelere göre değerlendirildiğinde; derecelendirme sistemlerimizin hiç bir tereddüte yer verilmeden objektif ve tarafsız olarak yüksek derecede sağlıklı olduklarına, iyi-kötü firmaların ayrımında başarılı olduğuna, yüksek kalibre gücüne ulaştığına dair pozitif yönlü bir karar verilmesini gerektirmektedir. Zira Kuruma sunulan en son tarihli doğrulama raporlarımızda kullanılan tüm derecelendirme gözlemleri ve notlarının tamamı daha önceden kuruma sunulan ve kamuoyu ile paylaşılan metodolojilere uygun olarak sistemlerimiz tarafından tayin edilmiş olduğunu öncelikle vurgulamak istiyoruz. Doğrulama raporumuzda da ayrıntılarıyla açıklandığı üzere, toplam gözlem ve temerrüt verilerine dayalı olarak, geriye yönelik testler kapsamında modellerimizin ayrıştırma gücünün ve kalibrasyon kalitesinin bilimsel testlerle desteklenmesi amacıyla birden çok istatistiki ve bilimsel yöntemle sınanmış ve ölçülmüştür. Bu kapsamda, istatistik biliminin uluslararası alanda güncelliğini ve popülerliğini koruyan ve aşağıdaki tabloda gösterilen çoklu yöntemleri kullanılmıştır. Kullanılan Test İstatistik Yöntemleri 1 Cumulative Accuracy Profile (Gini Katsayısı) oranı, 7 Sıklık Fonksiyonları 2 AUC Area Under the Curve oranı, 8 Kolmogorov-Smirnov Testleri 3 CoC Coefficient of Concordance oranı 9 Kullback Leibler İstatistiği, 4 Karar Dağılımları 10 Information İstatistiği, 5 Tarihsel ve Kalibre edilmiş temerrüt olasılıkları 11 Mean Difference İstatistiği, 6 Beklenen/Gerçekleşen Olasılıkları 12 Geçiş Matrisleri (bir yıldan sekiz yıla kadar) 2017 yılsonu verileriyle hazırlanan Doğrulama Raporumuzda ortaya saptamalardan bir kısmı aşağıda özetlenmiştir: Karar Dağılım Tablolarında (Contingency Table) optimum hata oranlarının oldukça düşük çıkması ( Kurumsal Modelde % 8,28, Kobi Modelinde % 0,84 ve Finansal Kuruluşlar Modelinde % 0,87 ), 1 Tür Hata oranlarının sıfıra, II.Tür hata oranları ile özgünlük (specificity) ve doğruluk (accuracy) oranlarının % 100 e yakınsamaları kullanılan derecelendirme modellerimizin hiçbir tereddütte yer bırakmadan tartışmasız olarak sağlıklı olduklarına, istatistiki ölçülerde anlamlı sonuçlar ürettiğine dair karar verilmesinin en temel, en somut matematiksel/istatistiksel dayanaklarıdır. vakalarına dayalı olarak oluşturulan ve her model için ayrı ayrı hesaplanan CAP, AUC ve CoC oranlarının % 100 ideal seviyelerine yakınsayacak şekilde % 81,49 - % ve % 90,87 seviyelerinde kümelenmeleri, Derecelendirme Modellerimizin ölçüm kapasitelerinin sıhhati

12 hakkında hiç tereddüt etmeden pozitif yönde karar verilmesi gerektiğine yardımcı olacak netlikte anlamlı sayısal sonuçlardır. Batan ve batmayan müşterilerin notlarının farklılık gösterip göstermediğini veya bu farklılıkların varyansını ölçen Gini katsayısının (Cumulative Accuracy Profile) tüm modellerin ortalaması için % 81,49 olarak ölçülmesi ve her not grubundaki her noktanın segmentini vermekte olan Lorenz eğrisi ile CAP 45 derece doğrusu nun çakışmayıp birbirinde oldukça uzaklarda konumlanması ve Gini katsayısının 1 e (yada eş değişle % 100 e ) yakınsamış olması modellerimizin riskli ve risksiz firmaları başarılı bir şekilde fonksiyonel bir şekilde ayrıştırmış olduğunun tartışmasız olarak en önemli ve en objektif matematiksel göstergesidir. Esas alınan kesim ya da kritik değer (Cut Off point) noktasında, kredi değerliliği yüksek müşterilerin yüksek batma olasılığı grubunda gösterilmesini temsil eden I.Tip hata ile kredi değerliliği düşük müşterilerin düşük batma olasılığı grubunda gösterilmesini temsil eden II. Tip hata karşılaştırılmasında kullanılan ROC (Receiver Operating Characteristic) istatistiğinin tüm modellerimizin ortalaması için % 90,73 olarak ölçülen AUC seviyesinin %100 e yakınsamış olması Modellerimizin riski yüksek firmalar ile düşük firmaları bir birinden başarılı bir şekilde ayrıştırdığını tüm sübjektif değerlendirmelerden uzak şekilde gösteren en somut bir diğer istatistiki dayanaktır. Derecelendirme modellerimizin tamamında gerçekleşen temerrüt oranları ile kalibre edilmiş temerrüt oranlarının aynı paralelde eş eğimli açılarda oluşması derecelendirme veri seti içerisindeki veri sayısının yeterliliğinin ve sağlıklı bir kompozisyon yapısıyla dengelendiğinin somut göstergesidir. Derecelendirme modellerimizde tahmin edilen PD ler ( Olasılığı) ile gerçekte gözlemlenen PD ler arasındaki farklılıkların ihmal edilebilecek kadar düşük olması ve bunların sıklık fonksiyonlarının paralellik arz etmesi Modellerimizin kalibrasyon gücünün yüksek, veri sayısının yeterli, modellerde kullanılan risk aralıklarının sağlıklı oldukları konularında tartışmaya yer bırakmayacak sayısal ve objektif istatistiki sonuçlardır. Derecelendirme sistemlerimizin kantitatif validasyonunda önceden (ex-ante) batacak ve batmayacak müşterileri net olarak ayrıştırması (discriminatory) ve Gerçekleşen/beklenen temerrüt oranlarının aynı paralelde oluşması Modellerin güçlü ve sağlıklı yapıda olduklarını göstermektedir. Sağlıklı veya temerrüt eden firmaların sıklık fonksiyonlarının net olarak birbirinden ayrışması, temerrüt edenlerin düşük rating kategorilerinde yoğunlaşması ve sağlıklı firmaların da daha yüksek rating kategorilerinde yoğunlaşması, Derecelendirme modellerimizin iyi-kötü firma ayrımını sağlıklı olarak yapılabildiğinin net ve somut bir diğer göstergesidir. eden ve etmeyen müşterilerin nispi frekans dağılımlarının (kümülatif olasılık dağılımları) farklılığını ölçen K-S değerinin (Kolmogorov-Smirnov Testi) % 100 e yakınsayacak şeklide Tüm modellerimiz için % 87,28-% 92,31 aralığında hesaplanması riskli-risksiz gruplara ait notların dağılımının birbirinden tamamıyla farklı olduğunu ve modellerimizin temerrüt eden etmeyen firmaları ayrıştırma güçlerinin oldukça kuvvetli olduğunu göstermektedir.

13 Bir yıldan dokuz yıla kadar hesaplanan Geçiş matrislerinin tamamında yoğunlaşmaların matrixin diyagonal kısımlarında meydana gelmesi ve notların aşağı ya da yukarı doğru değişiminin makul ve yumuşak ölçülerde olması, Derecelendirme modellerimizin konjonktürel beklentilerin tahmininde dönemsel sürekliliği sağladığının ve devrevi frekans farklılıklarını başarılı bir şekilde öngördüğünün en somut kanıtıdır. Yukarıdaki açıklamalardan da görüleceği üzere Doğrulama Raporumuzda yer verilen tüm test istatistiklerinin ürettiği matematiksel sonuçlar, istatistik literatürünün ulusal/uluslararası düzeyde ürettiği referans değerlerle kıyaslandığında, hiçbir tereddütte yer verilmeden derecelendirme sistemlerimizin yüksek derecede sağlıklı olduklarına dair karar verilmesini gerektirecek düzeyde objektif ve tarafsız istatistiki sonuçlar olduğu görülecektir. Oluşan temerrüt vakalarının anlamlı sonuç üretecek yeterlilikte ve netlikte olduğunu, derecelendirme modellerimizin iyi-kötü firma ayrımını başarılı bir şekilde yaptığını ve yüksek kalibrasyon gücüne ulaşmış bulunduğunu, literatürdeki referanslarla uyumlu olan sayısal değerler üreterek somut olarak gösterdiği ve derecelendirme modellerimizin sağlıklı işlediğine yönelik pozitif yönde karar verilmesi hususunda tereddüt gösterilmemesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Kuruluşumuzun tüm derecelendirme faaliyetlerinin ve geriye dönük test istatistiklerine dayanarak hazırlanan validasyon sonuçlarının, gözlemlerin, temerrüt verilerinin ve modellerin özet olarak; Doğrulama ve Eşleştirme konularında, Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirilmesine ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 18. Ve 26. Maddelerindeki düzenlemelere tam ve eksiksiz olarak uyum göstermiş olduğu, İstatistiki olarak anlamlı sonuç üretecek düzeyde yeterli güven aralıklarını temsil ettiği, Müşterilerin kredi değerliliklerini açıklamakta ve ayrıştırmakta yeterli olup olmadığını sınamaya zemin teşkil eden test istatistiklerinin ve validasyon sonuçlarının açıklama/ayrıştırma gücünün oldukça yüksek olduğunu gösteren matematiksel sonuçlar ürettiği, Derecelendirme notlarımızın Yönetmelik kapsamında ve Yönetmeliğe uygun olarak tayin edilmiş olduğu, Oldukça net bir biçimde ortaya çıkmış olduğu için Kuruluşumuzun mevcut durumdaki derecelendirme verisi içerisindeki temerrüt veri sayısının dikkate alınarak istatistiki anlamda modellerin doğruluğu hususunda pozitif yönlü bir karara varmak istatistiki olarak mümkündür. Eşleştirme sürecinde, kuruluşumuzun not verdiği borçluların ve borçlanma enstrüman havuzunun boyut ve kapsamı varlık kategorileri itibariyle istatistiki olarak anlamlı sonuç doğuracak yeterliliktedir. Kredi notlarımızın kategori bazındaki tanımları ve kapsamı ile kuruluşumuzun esas aldığı temerrüt tanımı uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının tarihsel metodolojik alt yapılarıyla ile eşgüdümlüdür. Eşleştirme için üç yıllık birikimli temerrüt olasılıkları (KTO) dikkate alınmaktadır. Basel dokümanlarında; Birikimli 3 yıllık Not Kategorisi temerrüt olasılığı AAA-AA 0,10% A 0,25% BBB 2% BB 7,50% B 20%

14 Olarak esas alınmaktadır. JCR ER in hesapladığı 3 er yıllık birikimli temerrüt olasılıkları Basel dokümanlarında referans değer olarak önerilen olasılıklarla uyumludur. Ayrıca Basel düzenlemelerinde belirlenen alarm ve aksiyon seviyelerinin haricindedir. Dolayısıyla Kuruluşumuzca verilen notlar, Basel dokümanlarında ve BDDK düzenlemelerinde yer alan standart yaklaşımdaki standart risk ağırlığı kategorileri ile birebir karşılık gelmekte/eşlenmekte olmasına rağmen, BDDK Tarafından Kuruluşumuzun verdiği notları topyekûn olarak derecelendirilmemiş kategorideki risk ağırlıklarıyla eşleştirilmektedir. Son 10 yılda gerçekleşen 3 yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının ortalaması esasen önemlidir. Ama Basel uygulamalarında yeni derecelendirme kuruluşlarının tahminleri de dikkate alınmaktadır. Kuruluşumuzun, derecelendirme süreçlerinin, validasyon sonuçları ve uzun vadeli referans alınan 3 yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının; eşleştirme (mapping) süreci için Basel dokümanlarında belirlenen objektif kriterler ve kredi/risk ağırlıklarının yansıtıldığı aralıklarla matematiksel netlikte son derece uyumlu olması, Eşleştirme sürecinde, kuruluşumuzun not verdiği borçluların ve borçlanma enstrüman havuzunun boyut ve kapsamı varlık kategorileri itibariyle istatistiki olarak anlamlı sonuç doğuracak yeterlilikte olması, Kredi notlarımızın kategori bazındaki tanımları ve kapsamı ile kuruluşumuzun esas aldığı temerrüt tanımı uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının tarihsel metodolojik alt yapılarıyla ile eşgüdümlü olması, Hesaplanan 3 er yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının Basel dokümanlarında referans değer olarak önerilen olasılıklarla uyumlu olması Yine hesaplanan 3 yıllık birikimli temerrüt olasılıklarının Basel düzenlemelerinde belirlenen alarm ve aksiyon seviyelerinin haricinde kalması Nedenleriyle Kuruluşumuzca verilen notlar, Basel dokümanlarında ve BDDK düzenlemelerinde yer alan standart yaklaşımdaki standart risk ağırlığı kategorileri ile birebir karşılık gelmekte ve dolayısıyla bu şekilde eşlenmesi gerekmektedir. Kamuoyuna duyurulur Saygılarımızla JCR AVRASYA DERECELENDİRME A.Ş. Yönetim Kurulu

15 E k l e r: Tablo 1-Model Bazında Toplam ve sayıları Tablo 1-a ) Varlık Kategori Bazında Sayıları -Yatırımcı Model, İhraççı Model, Unsolicited Model Tablo 2-Model ve Yıl bazında gözlem sayıları Özeti Tablo 3- Toplulaştırılmış CAP Cumulative Accuracy Profile (Gini Katsayısı) oranı, AUC Area Under the Curve oranı, CoC Coefficient of Concordance oranı Tablo 4- Modeller ayırımına gör CAP Cumulative Accuracy Profile (Gini Katsayısı) oranı, Tablo 5- Modeller ayırımına gör ROC Receiver Operating Characteristics oranı, Tablo 6- Modeller ayırımına gör CoC Coefficient of Concordance oranı, Tablo 7- Karar Dağılımları Tablo 8- Tarihsel ve Kalibre edilmiş temerrüt olasılıkları Tablo 9- Beklenen/Gerçekleşen Olasılık Fonksiyonları Tablo 10- Sıklık F onksiyonları Tablo 11- Kolmogorov-Smirnov Test Grafikleri Tablo 12- Önemli İstatistiki yöntemlerden bir kısmı ve anlamlılık seviyeleri Tablo Yıllarında Gerçekleşen Üçer Yıllık Birikimli Oranları Tablosu Tablo 14- Üçer Yıllık Birikimli KTO'nın 10 Yıllık Ortalama Tablosu Tablo 15- Gerçekleşen Üçer Yıllık Birikimli TO'nın Grafiği Tablo 16- Segment ortalaması Grafiği Tablo 17- Geçiş Matrisi- Sayıları Tablo 18- Geçiş Matrisi-Birikimli Sayıları Tablo 19- Geçiş Matrisi-Birikimli ve Yıllık Sayıları Tablo 20- Varlık kategorileri bazında Sayıları-İhraççı Model Tablo 21- Varlık kategorileir bazında temerüt sayıları-ihraççı Model Tablo 22- Geçiş Matrisi-Dokuz Yıllık Tablo 23- Geçiş Matrisi-Sekiz Yıllık Tablo 24- Geçiş Matrisi-Yedi Yıllık Tablo 25- Geçiş Matrisi-Altı Yıllık Tablo 26- Geçiş Matrisi-Beş Yıllık Tablo 27- Geçiş Matrisi-Dört Yıllık Tablo 28- Geçiş Matrisi-Üç Yıllık Tablo 29- Geçiş Matrisi-İki Yıllık Tablo 30- Geçiş Matrisi-Bir Yıllık

16 I) GÖZLEM ve FİRMA SAYILARI Tablo: 1 JCR EURASIA RATING GÖZLEM VE TEMERRÜT SAYILARI (31 Aralık 2017 İtibariyle) JCR-ER in validasyon analizleri için kullandığı; sayısı adet olarak gözlemlediği olay sayısı ise 265 Adettir. KOBİ MODELİ FİNANSAL KURULUŞLAR KURUMSAL MODELİ TOPLAM Notasyon GÖZLEM TEMERRÜT GÖZLEM MODELİ TEMERRÜT GÖZLEM TEMERRÜT GÖZLEM TEMERRÜT SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI D DD DDD C CC CCC B B B BB BB BB BBB BBB BBB A A A AA AA AA AAA Toplam

17 Tabo: 1/a Kategoriler IHRAÇ MODELİ GÖZLEM SAYILARI YATIRIM MODELİ GÖZLEM SAYILARI HALKA AÇIK BİLGİLERE DAYALI GÖZLEM SAYILARI TOPLAM GÖZLEM SAYILARI Yayımlanan Yayımlanmayan Toplam Yayımlanmayan Yayımlanmayan Yayımlanan Yayımlanmayan Toplam Bankaların derecelendirilmesi, Banka Dışı Finans Kuruluşları Yapılandırlmış Finasman Ülke Derecelendirilmesi Kamu Kuruluşları Derecelendirilmesi Proje finansmanlarının derecelendirilmesi Yerel İdare derecelendirilmesi Kurumsal şirketlerin derecelendirilmesi, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin derecelendirilmesi Toplam

18 Tablo: ve Öncesi Toplam MODEL JCR ER CORPORATE MODEL JCR ER HEALTH MODEL JCR ER HOTEL&TURISM&CONSTRUCTION JCR ER KAMU KURUM&KURULUŞLARI JCR ER NEW CONSTRUCTION JCR ER REIT-GYO MODEL JCR ER SERVICES MODEL JCR ER SOLICITED CORP JCR SOVEREIGN MODEL JCR ER YEREL YÖNETİMLER JCR-ER/PROJECT RATING JER ER HOLDING MODEL JCR ER ENERGY DISTRIBUTION JCR ER TELECOM JCR-ER RİSK GİRİŞİM SERMAYELERİ JCR ER DIŞ TİCARET SERM ŞİRK JCR ER LEASING+FACTORING MODEL JCR ER MENKUL KIYMET&ARACILIK MODELİ JCR ER/BANKING MODEL JCR ER/INSURANCE MODEL(HEALTH) JCR ER INSURANCE(ELEMENTAIR) JCR ER/OPERATIONAL LEASING JCR ER/STRUCTURED FINANCE MODEL JCR-ER ASSET MENAGEMENT JCR ER/S.F.-SUKUK JCR-ER TUKETICI FINANSMAN JCR ER S.F.-REIT CERTIFICATE JCR ER PRODUCTION MODEL JCR ER/CONSTRUCTION MODEL JCR ER/GENERAL MODEL JCR-ER AVRA/FACTORING MODEL Toplam

19 II) AYRIŞTIRMA GÜCÜ İSTATİSTİKLERİ (31 Aralık 2017 itibariyle) A) Toplulaştırılmış olarak (2017 yılsonu itibariyle) JCR Eurasia Rating tarafından talebe bağlı olarak derecelendirilen ve/veya halka açık olan Firma ve kuruluşların 2017 yılsonu itibariyle kullandığımız AVRA isimli sistemin toplulaştırılmış grafiksel çıktıları aşağıdadır. Buna göre; CAP Cumulative Accuracy Profile (Gini Katsayısı) oranı % 81,49 AUC Area Under the Curve oranı % CoC Coefficient of Concordance oranı % 90,87 Olup, sistemin yüksek ayrıştırma gücüne sahip olduğunun ve ölçüm kalitesinin devam ettiğinin göstergesidir. Tablo:3

20 ler % % 90.00% 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% B) MODELLER BAZINDA AYRIŞTIRMA GÜCÜ ve KALİBRASYON İSTATİSTİKLERİ (31 Aralık 2017 itibariyle) a) 31 Aralik 2017 itibariyle toplam gözlem ve 265 adet temerrüt veri veri havuzu içerisnde Gini Katsayısı; adet gözlem ve 53 adet temerrüt vakasına göre Kurumsal Model için % 81, adet gözlem ve 199 adet temerrüt vakasına göre Kobi Modeli İçin % 90, adet gözlem ve 13 adet temerrüt vakasına göre Banka ve Diğer Finansal Kuruluşlar Modeli İçin % 96,70 olarak ölçülmüş ve üretilen grafiksek gösterimler aşağıda sunulmuştur. Accual Default Random Default KURUMSAL MODEL (CUMULATIVE ACCURACY PROFILE CAP-GINI KATSAYISI-) % Perfect Default 0.00% 4.55% 9.09% 13.64% 18.18% 22.73% 27.27% 31.82% 36.36% 40.91% 45.45% 50.00% 54.55% 59.09% 63.64% 68.18% 72.73% 77.27% 81.82% 86.36% 90.91% 95.45% % Toplam ler % % 90.00% 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% Accual Default Random Default Perfect Default KOBI MODEL CUMULATIVE ACCURACY PROFILE CAP(GINI KATSAYISI) % Toplam ler % % 90.00% 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% Accual Default Random Default Tablo:4 Perfect Default BANKA VE FİNANSAL KRLŞ. MODELİ CUMULATIVE ACCURACY PROFILE CAP(GINI KATSAYISI) % Toplam

21 b) 31 Aralik 2017 itibariyle toplam gözlem ve 265 adet temerrüt veri havuzu içerisinde ROC katsayısı; adet gözlem ve 53 adet temerrüt vakasına göre Kurumsal Model için % 90, adet gözlem ve 199 adet temerrüt vakasına göre Kobi Modeli İçin % 95, adet gözlem ve 13 adet temerrüt vakasına göre Banka ve Diğer Finansal Kuruluşlar Modeli İçin % 98,35 ler olarak ölçülmüş ve üretilen grafiksek gösterimler aşağıda sunulmuştur. HIT RATE PERFECT RATE RANDOM RATE KURUMSAL MODEL ROC-RECEIVER OPERATING CHARACTERISTICS % % 95.00% 90.00% 85.00% 80.00% 75.00% 70.00% 65.00% 60.00% 55.00% 50.00% 45.00% 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00% Sağlıklı ler HIT RATE RANDOM RATE PERFECT RATE KOBİ MODELİ ROC-RECEIVER OPERATING CHARACTERISTICS % % 95.00% 90.00% 85.00% 80.00% 75.00% 70.00% 65.00% 60.00% 55.00% 50.00% 45.00% 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00% Sağlıklı ler HIT RATE PERFECT RATE Tablo:5 BANKA VE DİĞER FİNANSAL KRL. MODELİ ROC-RECEIVER OPERATING CHARACTERISTICS % RANDOM RATE % 95.00% 90.00% 85.00% 80.00% 75.00% 70.00% 65.00% 60.00% 55.00% 50.00% 45.00% 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00% -5.00% % Sağlıklı

22 c) 31 Aralik 2017 itibariyle toplam gözlem ve 265 adet temerrüt verisine göre COC katsayısı; adet gözlem ve 53 adet temerrüt vakasına göre Kurumsal Model için % 90, adet gözlem ve 199 adet temerrüt vakasına göre Kobi Modeli İçin % 95, adet gözlem ve 13 adet temerrüt vakasına göre Banka ve Diğer Finansal Kuruluşlar Modeli İçin % 98,38 olarak ölçülmüş ve üretilen grafiksek gösterimler aşağıda sunulmuştur. Tablo: 6 RANDOM RATE ACCUAL RATE RANDOM RATE ACCUAL RATE RANDOM RATE ACCUAL RATE PERFECT RATE PERFECT RATE PERFECT RATE ler (%) (%) KURUMSAL MODEL COC- Coefficient Of Concordance % Temerrüde Düşmemiş ler (%) (%) KOBİ MODELİ COC- Coefficient Of Concordance 95,26 % Temerrüde Düşmemiş 1.00 ler (%) (%) BANKA VE DİĞER FİNANS.KRLŞ.MODELİ COC- Coefficient Of Concordance % Temerrüde Düşmemiş

23 d) Karar Dağılım Tabloları KARAR DAĞILIM TABLOLARI (31 Aralık 2017 itibariyle) Tablo: 7 JCR ER in kullandığı modellerin tamamında, gerçekleşen Optimum hata oranlarının oldukça düşük gerçekleşmesi, 1.Tür hata oranlarının sıfıra, 2.Tür hata oranlarının da % 100 oranına yakınsaması kullanılan modellerin ölçüm gücünün yüksek olduğunu göstermektedir. Ayrıca modellerin özgünlük (specificity) ve doğruluk (accuracy) oranlarının da % 100 civarında olması ve hesaplanan diğer tüm göstergelerin optimum seviyelerinin koruması da modellerin sağlıklı olduklarının işaretleridir. Kurumsal Model-Karar Dağılımı Tablosu(Contingency table) KOBİ Modeli-Karar Dağılımı Tablosu(Contingency table) H0 : Firma temerrüt Edecek Banka ve diğer finansal Kuruluşlar-Karar Dağılımı Tablosu(Contingency table) H1 Firma temerrüt Etmeyecek H1 : Firma temerrüt Etmeyecek H1 : Firma temerrüt Etmeyecek BANKA VE DİĞER FİNANSAL KURULUŞLAR GERÇEKLEŞEN KOBİ MODEL Karar Dağılımı GEREÇEKLEŞEN GERÇEKLEŞEN KURUMSAL MODEL-Karar Dağılımı Tablosu MODELİ-Karar Dağılımı Tablosu H0: Gerçek (Tem H0: Hatalı (Sağlıklı) Tablosu(Contingency table) (Contingency Table) H0: Gerçek (Teme H0: Hatalı (Sağlıklı) (Contingency table) H0: Gerçek (Teme H0: Hatalı (Sağlıklı) Karar Tipi Doğru karar (1-a) 2.Tip Hata (B) Toplam Karar Tipi Doğru karar (12.Tip Hata (B) Toplam Karar Tipi Doğru karar (12.Tip Hata (B) KURUMSAL MODEL H0 Karar Olasılığı 11,32% 0,05% Karar Olasılığı 35,68% 0,00% Karar Olasılığı 7,69% 0,00% KOBİ FİNANS Karar Tipi 1.Tip Hata (a) Doğru Karar (1-B) Karar Tipi 1.Tip Hata (a)doğru Karar (1-B) Karar Tipi 1.Tip Hata (a)doğru Karar (1-B) MODEL MODEL Saysı H1:red Sayısı H1:red Saysı Karar Olasılığı 88,68% 99,95% Karar Olasılığı 64,32% 100,00% Karar Olasılığı 92,31% 100,00% H0 : Firma temerrüt Edecek H0: kabul Saysı H0: kabul Sayısı H0: kabul Saysı 1-1 H1:red Firma temerrüt Edecek Toplam Odds Ratio Toplam Type I error rate Type II error rate Total error rate Sensitivity Specificity Optimum Error Accuracy Event Probability Prob.of a Forecast of Occurance Ferequency of Bias Proportion Correct Threat Score Toplam Toplam ,68% Type I error rate 64,32% Type I error rate 92,31% 0,05% Type II error rate 0,00% Type II error rate 0,00% 2,31% Total error rate 1,67% Total error rate 1,73% 11,32% Sensitivity 35,68% Sensitivity 7,69% 99,95% Specificity 100,00% Specificity 100,00% 8,28% Optimum Error 0,84% Optimum Error 0,87% 97,695% Accuracy 98,330% Accuracy 98,266% 2,55% Event Probability 2,60% Event Probability 1,88% 0,34% Prob.of a Forecast of Occurance 0,93% Prob.of a Forecast of Occurance 0,14% 0, Ferequency of Bias 0, Ferequency of Bias 0, , Proportion Correct 0, Proportion Correct 0, , Threat Score 0, Threat Score 0, , Odds Ratio #DIV/0! Odds Ratio #DIV/0!

24 TARİHSEL VE KALİBRE EDİLMİŞ TEMERRÜT OLASILIKLARI (31 Aralık 2017 itibariyle) Tablo: 8 JCR ER in kullandığı modellerin tamamında, gerçekleşen tarihsel temerrüt oranları ile kalibre edilen temerrüt oranları aynı paralelde oluşmuştur. Ho: Firma Edecek, Hı: Firma etmeyecek Tarihsel PD Kalibre Edilmiş PD Kalibre Edilmiş PD Tarihsel PD % 90.00% 80.00% Banka ve Finansal Kurl. Modeli Kalibrasyon Smoothing % % KOBİ Modeli Kalibrasyon Smoothing 70.00% 80.00% 60.00% 50.00% 60.00% 40.00% 30.00% 40.00% 20.00% 10.00% 20.00% 0.00% 0.00%

25 BEKLENEN/GERÇEKLEŞEN TEMERRÜT OLASILIK FONKSİYONLARI (31 Aralık 2017 itibariyle) Tablo: 9 JCR ER in kullandığı modellerin tamamında, gerçekleşen tarihsel temerrüt oranları ile beklenen temerrüt oranları aynı paralelde oluşması modellerin kurgulanmasında esas alınan risk aralıklarının sağlıklı olduğunu göstermektedir % % 90.00% 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% Gerçekleşen Modelden Beklenen Kurumsal Model PD Kümülatif Dağılım Trendi D DD DDD C CC CCC B- B B+ BB- BB BB+ BBB- BBB BBB+ A- A A+ AA- AA AA+ AAA % % 90.00% 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% Gerçekleşen Modelden Beklenen KOBİ Modeli PD Kümülatif Dağılım Trendi D DD DDD C CC CCC B- B B+ BB- BB BB+ BBB- BBB BBB+ A- A A+ AA- AA AA+ AAA % % 90.00% 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00% % % Gerçekleşen Modelden Beklenen Banka ve Finansal Krl.Modeli PD Kümülatif Dağılım Trendi

26 SIKLIK FONKSİYONLARI (31 Aralık 2017 itibariyle) Tablo: 10 JCR ER in kullandığı modellerin tamamında, sıklık fonksiyonları temerrüt eden firmalarda sol tarafa, sağlıklı firmalarda ise sağ tarafa yatık olmakta ve birbirlerinden net olarak ayrışmaktadırlar. Temerrüde düşen firmalar daha düşük rating sınıflarında yoğunlaşırken, sağlıklı firmalar daha yüksek rating sınıflarında yoğunlaşmışlardır. Eden Firmalar Sıklık Fonsiyonu Sağlıklı Firmaların Sıklık Fonksiyonu Eden Firmalar Sıklık Fonsiyonu Sağlıklı Firmaların Sıklık Fonksiyonu Eden Firmalar Sıklık Fonsiyonu Sağlıklı Firmaların Sıklık Fonksiyonu Kurumsal Model 0.2 KOBI Modeli 0.45 Bankalar ve Finansal 0.4 Krlş. Modeli D DD DDD C CC CCC B- B B+ BB- BB BB+ BBB- BBB BBB+ A- A A+ AA- AA AA+ AAA D DD DDD C CC CCC B- B B+ BB- BB BB+ BBB- BBB BBB+ A- A A+ AA- AA AA+ AAA

27 - KOLMOGOROV-SMIRNOV TEST GRAFİĞİ (31 Aralık 2017 itibariyle) Tablo: 11 JCR ER in Finansal Kuruluşlar Modeli % 92,31, KOBİ Modeli, % 87,28 ve Kurumsal Model için ise % 88,68 oranları hesaplanmış olup, bu değerler K-S istatistiği açısından % 100 seviyesindeki referans değerleriyle kıyaslandığında, ölçümler yüksek eşik değerlere tekabül etmekte ve yüksek ayrışım gücüne erişmektedir. Eden Firmaların Dağılım Fonksiyonu Canlı Firmaların Dağılım Fonksiyonu Eden Firmaların Dağılım Fonksiyonu Canlı Firmaların Dağılım Fonksiyonu Eden Firmaların Dağılım Fonksiyonu Canlı Firmaların Dağılım Fonksiyonu Kurumsal Model Kolmogorov-Smirnov Test Grafiği (Kümülatif Dağılımlar) KOBİ Modeli Kolmogorov-Smirnov Test Grafiği (Kümülatif Dağılımlar) Finansal Kuruluşlar Modeli Kolmogorov-Smirnov Test Grafiği (Kümülatif Dağılımlar)

28 - ÖNEMLİ İSTATİSTİKİ VALİDASYON YÖNTEMLERİNDEN BİR KISMININ HESAPLANAN DEĞERLERİ VE LİTERATÜRDE GENEL KABUL GÖRMÜŞ REFERANSLARA GÖRE ANLAMLILIK SEVİYELERİ (31 Aralık 2017 itibariyle) Tablo: 12 JCR ER in kullandığı modellerin aşağıdaki istatistiki yöntemlere göre hesaplanan değerleri, kullanılan referans değerlere göre yüksek düzeyde anlamlıdır. JCR ER's Combined Approach table KL IS D ROC CAP COC K-SS Kullback Mean Receiver Cumulative Coefficient Kolmogorov- Leibler Information Difference Operating Accuracy Concordance Smirnov Statistic Statistic Statistic Characteristic Profile Ratio Statıstic KOBİ MODELİ KURUMSAL MODELİ FİNANSAL KURULUŞLAR MODELİ Calculated Value - 0, , , , , , ,77375 Meaning Ratgele-Random Yeterli-Satisfacvtory Üstün-Superior Mükemmel (**)-Excellent(**) Mükemmel (**)-Excellent(**) Mükemmel (**)-Excellent(**) Üstün-Superior Calculated Value 2, , , , , , , Meaning Mükemmel (*)-Excellent(*) Çok İyi-Very Good Çok Güçlü-Very Strong Çok Güçlü-Very Strong Çok Güçlü-Very Strong Çok Güçlü-Very Strong Çok Güçlü-Very Strong Calculated Value 0, , , , , , , Meaning Yeterli-Satisfacvtory Çok Güçlü-Very Strong Mükemmel (**)- Excellent(**) Mükemmel (***)- Excellent(***) Mükemmel (**)-Excellent(**) Mükemmel (***)- Excellent(***) Mükemmel (***)-Excellent(*** -