ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM
|
|
- Aysun Ünal
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM A MİTOZ (4 SAAT) 1 Kromozom ve Özellikleri 2 Hücre Bölünmesi 3 Mitoz Bölünme (Aynı Hücreler Oluşturan Bölünme) 4 Üreme (Çoğalma) 5 Eşeysiz Üreme 6 Kanser 1
2 ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM A MİTOZ : 1 Kromozom ve Özellikleri : Hücre, hücre zarı, sitoplâzma ve çekirdek olarak üç kısımdan oluşur. Hücredeki yaşamsal faaliyetleri yöneten, kontrol eden ve hücreye ait kalıtsal bilgileri bulunduran yönetim merkezi çekirdektir. Çekirdek, çekirdek zarı, çekirdek öz suyu, çekirdekçik ve kromatin iplik olmak üzere dört kısımdan oluşur. Hücredeki kalıtsal bilgilerin tamamı çekirdekteki kromatin ipliklerde bulunur. Kromatin iplikler hücre bölünmesinden önce kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluştururlar. Kromozomlar, hücredeki kalıtsal bilgilerin tamamını taşıyan yapılardır. Kromozomlar hücre bölünmesinden önce kendini kopyalayarak iki iplik oluşturur. Oluşan ipliklerden her birine kromatit denir. Bir kromozom iki kromatitten oluşur. Hücre bölünmesinde bir hücreden iki hücre oluşur. Kromozomların kendini kopyalaması sonucu oluşan kromatitlerden her biri, hücre bölünmesi sonucu oluşan hücrelere geçer ve hücreye geçen kromatitlere artık kromozom denir. Böylece bölünme sonucu oluşan hücreler aynı kromozomu taşıdıkları için aynı kalıtsal bilgilere sahip olurlar. Canlıların sahip olduğu hücreler kromozom sayısına göre diploit () kromozomlu hücreler (vücut hücreleri) ve haploit (n) kromozomlu hücreler olarak iki çeşittir. Canlıların vücut özelliklerini belirleyen ve kromozomlu olan hücrelere vücut hücreleri veya diploit () kromozomlu hücreler denir. İnsanların vücut hücrelerinde =46 kromozom bulunur. Canlılarda üreme olayını gerçekleştiren ve n kromozomlu olan hücrelere üreme hücreleri veya gametler veya haploit (n) kromozomlu hücreler denir. İnsanların üreme hücrelerinde (yani sperm ve yumurta hücrelerinde) n=23 tane kromozom bulunur. Her canlı türünde bulunan kromozom sayısı sabittir. Her canlı türünde bulunan kromozomlar farklı kalıtsal (genetik) özellikler taşır. Kromozom sayısı canlı türünü ya da canlının gelişmişliğini belirlemez. (Canlı türünü ya da canlıların gelişmişliğini kromozom sayısı değil, kromozomların üzerinde bulunan genler belirler). Kromozom sayıları aynı olan farklı türe ait canlılar, kromozomları farklı kalıtsal (genetik) özellik taşıdığı için farklı gelişmişlik düzeyine sahiptirler. Çift Kromatit (Kromozom) İkinci Boğum Protein Kılıf Uydu Kromomer (Şişkinlik) Matriks Birinci Boğum (Sentromer) KROMOZOMUN YAPISI Kromatit Kromatit Çift Kromatit (EŞLENMİŞ KROMOZOM) 2 Hücre Bölünmesi : Olgunlaşmış bir hücreden yeni hücrelerin oluşmasına hücre bölünmesi denir. Hücre bölünmesi bütün canlılarda görülen bir olaydır. Hücre bölünmesi hücre çekirdeğinde başlar, birbirini takip eden evrelerden oluşur ve bir döngü halinde gerçekleşir. Yoğurdun mayalanması, bitkilerin büyümesi, tohumun çimlenmesi, yaraların iyileşmesi, üreme, büyüme ve gelişme olayları hücre bölünmesi sayesinde gerçekleşir. Hücre bölünmesi; mitoz bölünme ve mayoz bölünme olarak iki çeşittir. 2
3 a) Hücre Bölünmesinin Nedeni : Hücrelerde yaşamsal faaliyetlerin sürdürülebilmesi için yapım ve yıkım olaylarının yani metabolik faaliyetlerin gerçekleşmesi gerekir. Hücrelerin yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmesi için enerji gerekir ve bu enerjide besinlerden oksijen gazı sayesinde elde edilir. Hücredeki yaşamsal faaliyetler sonucu da zararlı ve atık maddeler (su, CO 2, NH 3, madensel tuzlar gibi) oluşur. Hücre içine besin ve oksijenin alınmasını ve yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan zararlı ve atık maddelerin hücre dışına atılması hücre zarı sayesinde gerçekleşir. Hücreler yaşamsal faaliyetlerini sürdürürken sürekli büyür. Hücrenin büyümesi demek hücre zarının, sitoplâzmanın ve çekirdeğin büyümesi demektir. Fakat sitoplâzmanın (hacimce) büyümesi hücre zarının (yüzeyce) büyümesinden daha fazla olur. Bir süre sonra hücre zarından madde giriş çıkışı zorlaşır ve çekirdeğin yöneteceği alan sınırlı olduğu için çekirdek hücreyi yönetemez. Bu anda çekirdek hücreye bölünme emrini verir hücre bölünmesi gerçekleşir. Bölünme emri verildikten sonra hücre bölünmesi engellenemez. Bütün canlılarda hücre bölünmesi çekirdekte yer alan DNA molekülünün emri ile gerçekleşir ve bir hücrenin bölünebilmesi için belirli bir büyüklüğe ulaşması gerekir. b) Hücre Bölünmesinin Amacı : Hücre bölünmesinin amacı canlılarda üreme, büyüme ve gelişmeyi sağlamaktır. Canlılar hücre sayısına göre tek hücreli ve çok hücreli canlılar olarak iki grupta incelenir. Tek hücreli canlılarda hücre bölünmesinin amacı çoğalmayı yani üremeyi sağlamaktır. Çok hücreli canlılarda hücre bölünmesinin amacı doku, organ ve sistemlerin büyüyüp gelişmesini, yıpranan dokuların onarılmasını, ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını yani büyüme ve gelişmeyi sağlamaktır. Bazı çok hücreli canlılarda sperm ve yumurta hücrelerinin oluşturulması hücre bölünmesi sayesinde sağlanır. NOT : 1 Hücre bölünmesinin nedeni çekirdek/sitoplâzma oranının veya hacim/yüzey oranının bozulmasıdır. 2 Hücrede bölünme emri, çekirdekte yer alan DNA molekülü tarafından verilir. DNA nın emri dışında, kontrolsüz şekilde hücreler bölünürse kanserli dokular oluşur. 3 Hücre, yüzeyi arttırmak, hacmi azaltmak için bölünür. 4 Hücre bölünebilme büyüklüğüne ulaştığında çekirdek bölünme emrini vermezse hücre parçalanır. 5 Çok hücreli canlılarda hücre bölünmesi bazı hücrelerde hızlı, bazı hücrelerde yavaş gerçekleşirken bazı hücrelerde belli bir dönemden (yaştan) sonra hiç bölünmezler. İnsanlarda kan, deri, bağırsak hücreleri hızlı, kas hücreleri yavaş bölünürken sinir ve retina hücreleri de belli bir yaştan sonra hiç bölünmezler. DENEY 1 : Hücre Bölünmesinin Kontrol Merkezi Çekirdektir Ve Hücrenin Bölünebilmesi İçin Sitoplâzmanın Belli Bir Büyüklüğe Ulaşması Gerekir. 1 Bir amip grubu, hiçbir işlem yapılmadan izlenmiş ve 4 ayda 65 kez bölünmüştür. 2 Bölünme büyüklüğüne ulaşmamış amibin sitoplâzması kesilmiş ve kesilen sitoplâzma parçası ölmüş, çekirdekli kısım kendini tamir etmiş fakat bölünme gerçekleşmemiştir. Çekirdekli Kısım Kendini Tamir Eder Kesilen Sitoplâzma Ölür. 3
4 3 Bölünme büyüklüğüne ulaşan amip hiçbir etki yapılmadığında bölünmüştür. 4 Bölünme büyüklüğüne ulaşmış amibin sitoplâzmasının bir kısmı kesilmiş ve kesilen sitoplâzma ölmüştür. Geriye kalan çekirdekli kısım, kesilen sitoplâzma parçasını tamamlamış ve bölünmüştür. Hücre, bölünme büyüklüğüne ulaşınca verilen bölünme emri engellenememiştir. DENEY 2 : Hücreye Ait Kalıtsal Bilgileri DNA (Çekirdek) Taşır. 1 Bir hücreli düz şemsiyeli alg (su yosunu) ve parçalı şemsiyeli alg (su yosunu) türünde deney yapılmıştır. 2 Düz şemsiyeli alg, çekirdeğe yakın yerinden kesilmiş, çekirdekli kısım kendini tamamlayıp düz şemsiyeli alg oluşturmuş, çekirdeksiz kısım ölmüştür. Düz Şemsiye Sap Kesilen Yer Çekirdek Kök Çekirdeksiz Şemsiye Kendini Tamamlayamaz ve Ölür. Çekirdekli Kısım Kendini Tamamlayarak Şemsiye Yapar ve Yaşar. 3 Parçalı şemsiyeli algden kesilen parça, düz şemsiyeli algin çekirdekli parçasına aşılanmış ve sonuçta düz şemsiyeli alg oluşmuştur. Parçalı Şemsiye Kesilen Yer AŞI Parçalı Şemsiyeli Alg Düz Şemsiyeli Algin Çekirdekli Parçası Düz Şemsiyeli Algin Çekirdeği, Düz Şemsiyeli Alg Oluşturur. 3 Mitoz Bölünme (Aynı Hücreler Oluşturan Bölünme) : Bütün canlılarda kromozomlu vücut hücrelerinde görülen ve bir hücreden iki hücre oluşturan bölünme şekline mitoz bölünme denir. a) Mitoz Bölünmenin Özellikleri : 1 Bütün canlılarda görülür. 2 kromozomlu vücut hücrelerinde görülür. 3 kromozomlu bir hücreden kromozomlu iki hücre oluşur. 4 Bölünme sonucu oluşan iki hücre aynı kalıtsal bilgiye (DNA ya) yani kromozom yapısına sahiptir ve birbirinin tıpa tıp aynısıdır. 5 Yaşam boyu devam eder. 6 Bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez, sabit kalır. 4
5 7 Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde büyümeyi, gelişmeyi, yıpranan dokuların onarılmasını ve ölen hücrelerin yerine yenilerinin yapılmasını sağlar. 8 Tür içinde çeşitlilik oluşturmadan türün devamını sağlar. 9 Mitoz bölünme başlamadan önce hücre bölünmeye hazırlık dönemi (interfaz) geçirir. 10 Çekirdek bölünmesi (karyokinez) ve sitoplâzma bölünmesi (sitokinez) olarak iki aşamada gerçekleşir. b) Mitoz Bölünmenin Aşamaları : Mitoz bölünme, birbirini takip eden çekirdek bölünmesi ve sitoplâzma bölünmesi olarak iki aşamada gerçekleşir. Hücre bölünmeye başlamadan önce (iki mitoz bölünme arasında) bölünmeye hazırlık dönemi geçirir. Bu döneme interfaz denir. İnterfaz safhası, mitoz bölünmenin safhalarından değildir. İnterfaz, çekirdek ve sitoplazma bölünmesinin artarda devam etmesine hücre döngüsü denir. İnterfaz Döneminde (Bölünmeye Hazırlık Döneminde) : 1 Hücre büyür ve bölünme büyüklüğüne ulaşır. 2 Hücredeki kalıtsal madde iki katına çıkar, DNA yani kromozomlar kendini eşler, bir kromozomdan iki kardeş yani homolog kromatit oluşur. 3 Yaşamsal faaliyetler hızlanır. (ATP, mrna, trna, rrna, protein sentezi gibi). 4 Sentrozom kendini eşleyerek sentriolleri oluşturur. (Sentrioller kendini eşler). 5 Organeller kendini eşler. 1 ) Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez) : Hücredeki, canlının kalıtsal özelliklerini taşıyan kalıtsal yapının yani kromozomların ikiye ayrılmasını sağlayan bölünmeye çekirdek bölünmesi denir. Çekirdek bölünmesi bitki ve hayvan hücrelerinde aynı şekilde gerçekleşir. Çekirdek bölünmesi birbirini takip eden profaz, metafaz, anafaz, telofaz olmak üzere dört safhada (bölümde=dönemde=evrede) gerçekleşir. I. Safha Profaz : 1 Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluştururlar. 2 Kromozomlar boyuna bölünerek kardeş (homolog) kromatitleri oluşturur. 3 Kromatitler birbirlerine bağlanır. Kromatitlerin birbirlerine bağlandığı noktaya sentromer denir. 3 Sentrioller zıt kutuplara çekilir ve aralarında iğ iplikleri oluşur. 5 Kromozomlar sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunur. 6 Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar. II. Safha Metafaz : 1 Kromozomlar, hücrenin ekvator düzlemine dizilirler. 2 Kromozomları oluşturan kromatitler ikiye ayrılır. Kromozomların sentromerleri ikiye bölünür ve kardeş kromatitler birbirlerinden tamamen ayrılır. 3 Ayrılan kardeş kromatitler sentromerlerinden iğ ipliklerine tutunur. 4 Erimeye başlayan çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur. III. Safha Anafaz : 1 İğ iplikleri kısalır ve ayrılan kardeş (homolog=eş) kromatitler zıt kutuplara çekilir. 2 Zıt kutuplara çekilen kardeş kromatitlere kromozom denir. 5
6 IV. Safha Telofaz : 1 Zıt kutuplara çekilen kromozomlar incelip uzayarak kromatin iplikleri oluşturur. 2 İğ iplikleri kaybolur. 3 Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur. 4 Çekirdek bölünmesi tamamlanır ve aynı kalıtsal bilgiye sahip iki çekirdek oluşur. 5 Sitoplâzma bölünmesi başlar. 6 Profazın tam tersi şeklinde gerçekleşir. 2 ) Sitoplâzma Bölünmesi (Sitokinez) : Sitoplâzmanın ikiye ayrılmasını sağlayan bölünmedir. Çekirdek bölünmesi (telofazda) tamamlandıktan sonra sitoplâzma bölünmesi başlar. Çekirdek bölünmesi bitki ve hayvan hücrelerinde aynı şekilde gerçekleşirken sitoplâzma bölünmesi farklı şekilde gerçekleşir. Hayvan hücrelerinde, sitoplâzma bölünmesi dıştan içe doğru boğumlanma ile gerçekleşir. Bitki hücrelerinde, hücre zarının dışında bulunan ve selülozdan yapılan hücre duvarı sert olduğu için bitki hücreleri boğumlanamaz ve sitoplâzma bölünmesi ara (orta) lamel (ara plak = ara bölme = ekvatoral plak) oluşması sayesinde gerçekleşir. NOT : 1 Mitoz bölünme sonucu hücre sayısı artar, kromozom sayısı sabit kalır. 2 Mitoz bölünme zigotun oluşumu ile başlar ve ölüme kadar devam eder. 3 Mitoz bölünmede çekirdek bölünmesinden sonra sitoplâzma bölünmesi gerçekleşmezse çok çekirdekli hücreler oluşur. Çizgili kas hücreleri çok çekirdekli hücrelerdir. 4 Mitoz bölünme sonucu oluşan hücreler ancak belli olgunluğa (bölünebilme büyüklüğüne) ulaştıktan sonra tekrar mitoz bölünme gerçekleştirebilirler. 5 Mitoz bölünme sonucu oluşacak hücre sayısı 2 n formülü ile bulunur. Bu formülde n, bölünme sayısıdır. 6 Mitoz bölünme, eşeysiz üremenin temelini oluşturur. 7 İnsanlarda mitoz bölünme farklı hızlarda gerçekleşir yaşlarına kadar, embriyo ve çocukluk döneminde mitoz bölünme hızlı gerçekleşir. Mitoz bölünme sonucu üretilen hücre sayısı, ölen hücre sayısından fazla olur ve bu nedenle bu yaşlara kadar büyüme gerçekleşebilir yaşlarına kadar mitoz bölünme hızı azalır (yavaşlar). Mitoz bölünme sonucu üretilen hücre sayısı ile ölen hücre sayısı birbirine yakındır ve bu nedenle bu dönemlerde büyüme gerçekleşmez yaşlarından sonra mitoz bölünme hızı daha da azalır (yavaşlar). Mitoz bölünme sonucu üretilen hücre sayısı, ölen hücre sayısından daha azdır. Bu nedenle bu dönemlerde buruşukluk, yaralarda geç iyileşme, kamburluk, saç beyazlaması, ciltte lekelenmeler oluşur. 8 Bitki ve hayvan hücrelerinde mitoz bölünmenin üç önemli farklılığı vardır. Bunlar; 1 Bitki hücrelerinde sitoplâzma bölünmesi orta lamel oluşumu ile hayvan hücrelerinde ise boğumlanma ile gerçekleşir. 2 Hayvan hücrelerinde iğ ipliklerinin oluşmasını sentrioller, bitki hücrelerinde ise kutup başlıkları saplar. (Kutup başlıkları, sitoplâzmadaki proteinlerden oluşur). 3 Hayvan hücrelerinde sentrozom eşlemesi görülürken bitki hücrelerinde görülmez. 6
7 Sentrioller Çekirdek Çekirdekçik Kromatin İplik (Profaz) (Metafaz) (Anafaz) (Telofaz) 1 Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez) : (Kromatitlerden anafazda kromozom oluşur). 2 Hayvan Hücrelerinde Sitoplâzma Bölünmesi (Sitokinez): Kromozomlu 2 Hücre Orta Lamel Ekvatoral Plak Ara Bölme Ara Plak 2 Bitki Hücrelerinde Sitoplâzma Bölünmesi (Sitokinez): Kromozomlu 2 Hücre 4 Üreme (Çoğalma) : Bütün canlılar hücrelerden oluşma, beslenme, büyüme, gelişme, solunum yapma, boşaltım yapma, hareket etme, irkilme, ölüm ve üreme (çoğalma) gibi ortak özelliklere sahiptir. Bir canlının neslinin devam ettirebilmek için kendine benzeyen yeni canlılar oluşturmasına üreme veya çoğalma denir. Üreme olayı; Bütün canlılarda görülür. Üreme hücreleri sayesinde gerçekleşir. Canlının sahip olduğu genetik bilgilerin oğul döllere aktarılmasını sağlar. Canlının neslinin devam etmesini sağlar. Üreme olayında canlının sahip olduğu genetik bilgiler, üreme hücrelerindeki kromozomların üzerinde bulunan genler sayesinde oğul döllere aktarılır. Üreme olayı, eşeysiz üreme ve eşeyli üreme olarak iki çeşittir. 5 Eşeysiz Üreme : İlkel, basit yapılı canlılarda tek bir atadan yeni canlıların oluşmasına eşeysiz üreme denir. (Eşey yani üreme hücreleri olmadan gerçekleşen üremedir). a) Eşeysiz Üremenin Özellikleri : 1 İlkel ve basit canlılarda görülür. 2 Tek bir ata vardır. 3 Erkek ve dişi birey yoktur. 7
8 4 Erkek ve dişi üreme hücresi yoktur. 5 Eşeysiz üremenin temelini mitoz bölünme oluşturur. 6 Mayoz bölünme görülmez. 7 Döllenme olayı görülmez. 8 Çok hızlı gerçekleşir. 9 Oluşan yavrular tıpa tıp atasına benzer ve atası ile aynı kalıtsal özelliğe sahiptir. 10 Oluşan yavrular bazen mutasyon sonucu atasına benzemeyebilir, bunun sonucunda kalıtsal çeşitlilik oluşur. 11 Oluşan yavrular çevre şartlarına karşı dayanıksızdır. 12 Eşeysiz üreme çeşitleri şunlardır: 1 Bölünerek Üreme. 2 Tomurcuklanma İle Üreme 3 Sporla Üreme. 4 Vejetatif Üreme. 5 Rejenerasyon İle Üreme. b) Eşeysiz Üreme Çeşitleri : 1 ) Bölünerek Üreme : Tek hücreli bitki ve hayvanlarda görülür. Belirli büyüklüğe ulaşan canlı enine veya boyuna bölünerek birbirinin tıpa tıp aynısı olan yani aynı kalıtsal özelliklere sahip olan iki yavru oluşturur. Bakteriler, mavi yeşil algler (su yosunları), amip, öglena (kamçılı hayvan), terliksi hayvan (paramesyum) bölünerek üreyen tek hücreli canlılardır. Paramesyum (terliksi hayvan) enine, öglena (kamçılı hayvan) boyuna, amip ise enine veya boyuna bölünebilir. (Amibin belirli şekli olmadığı için enine veya boyuna bölünebilir). 8
9 Terliksi Hayvanda (Paramesyumda) Enine Bölünme Kamçılı Hayvanda (Öglenada) Boyuna Bölünme Amipte Boyuna Bölünme Amipte Enine Bölünme NOT : 1 Bölünerek üreme çok hızlı gerçekleşir. 2 Bakteriler 20 dakikada bir bölünürler. 3 saatte 1 bakteriden 512 tane bakteri oluşur. 3 Amip, 24 saatte bir bölünür. 4 Havuzların bir gecede su yosunu ile yeşil renk almasının sebebi, su yosunlarının çok hızlı bir şekilde eşeysiz üreme gerçekleştirmesidir. 2 ) Tomurcuklanma İle Üreme : Tek hücreli veya çok hücreli canlılarda (bitki ve hayvanlarda) görülür. Ata (ana) canlının vücudunda küçük bir çıkıntı yani tomurcuk oluşur. Oluşan tomurcuk gelişimini tamamlayarak yeni bir canlı oluşturur. Oluşan canlı bazen ata canlıdan ayrılarak yaşamını sürdürür, bazen de ata canlıdan ayrılmayıp ata canlı ile birlikte kolonileri oluşturarak yaşamını sürdürür. Tek hücreli canlılardan bira mayası (maya mantarlarında) ve çan hayvanında görülür. Çok hücreli canlılardan denizanası, süngerler, sölenterler (tatlı su hidrası), polip, mercan ve ciğer otlarında görülür. Bira Mayasında Tomurcuklanma İle Üreme 9
10 3 ) Sporla Üreme (Sporlanma) : Olumsuz çevre şartlarına dayanabilen, üzeri sağlam bir örtüyle örtülü olan ve üreme olayını gerçekleştiren özel hücrelere spor denir. Sporla üreyen canlılar, üremenin gerçekleşeceği zaman sporları oluştururlar. Oluşan sporlar olgunlaşınca su, rüzgar, insanlar, hayvanlar sayesinde etrafa yayılır ve etrafa yayılan sporlar uygun koşullarda (su, ısı, oksijenin yeterli olması durumunda) çimlenerek yeni canlıyı oluştururlar. Sporla üreyen canlılarda döl almaşı (döl değişimi = metagenez) olayı görülür. Döl almaşı olayı, eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini takip etmesi olayıdır. Sporla üreyen canlıların vücut hücrelerinden biri sürekli mitoz bölünmeler gerçekleştirerek çekirdek sayısını sürekli arttırır. Fakat mitoz bölünme sırasında sitoplazma bölünmesi gerçekleşmez. Böylece bir hücre içerisinde çok sayıda çekirdek oluşur. Çekirdeklerin etrafında sitoplazma toplanır ve hücre zarı oluşur. Oluşan yapılardan her birine spor denir. Bakteriler, (küf veya maya) mantarlar, plazmodyum (sıtma mikrobu), çiçeksiz bitkiler (eğrelti otu, karayosunu, atkuyruğu, kibrit otu, ciğer otları), sporla üreyen canlılardır. 4 ) Vejetatif Üreme : Yüksek yapılı gelişmiş bitkilerde görülen üreme şeklidir. Bitkilerden alınan bir parçanın köklendirilerek bunlardan yeni bitkilerin oluşturulmasına vejetatif üreme denir. Vejetatif üreme; çelikle, yumru ile ve soğan ile üreme şeklinde gerçekleşebilir. Çelikle Üreme : Bazı bitkilerden kopan veya kesilen kök, gövde, dal, yaprak gibi kısımlardan (parçalardan) yeni bitkinin oluşmasına çelikle üreme denir. Çelikle üreme aşılama veya köklendirme ile gerçekleşir. Asma, gül, kavak, söğüt dallarından veya kökünden yeni bitki oluşur. Çilek ve zambak (rizom) gövdelerinden yeni bir bitki oluşur. Afrika menekşesi ve gözyaşı bitkisi yapraklarından yeni bir bitki oluşur. Yumru İle Üreme : Bazı bitkilerin besin depolayan yumru gövdelerinin üzerinde oluşan yumruların çimlendirilerek yeni bitki oluşturmasıdır. Patates ve yer elması yumru ile ürerler. Soğan İle Üreme : Bazı bitkilerin besin depolayan yassı (soğan) gövdelerinin çimlendirilerek yeni bir bitki oluşturmasıdır. Soğan ve lale soğan ile ürerler. 10
11 5 ) Rejenerasyon İle Üreme : Bir canlının yıpranan ve yaralanan kısımlarının onarılmasına rejenerasyon denir. Rejenerasyonda canlı sayısı artmaz yeni rejenerasyon üreme değildir. İnsanda yaraların iyileşmesi ve kesilen karaciğerin kendini tamamlaması, kertenkelenin kopan kuyruğunu tamamlaması rejenerasyondur ama üreme değildir. Bazı omurgasız hayvanların vücutlarından kopan her parçadan yeni bir canlı oluşmasına rejenerasyon (yenilenme) ile üreme denir. Rejenerasyon, ilkel canlılarda çoğalmayı, yüksek yapılı gelişmiş canlılarda yaraların onarılmasını sağlar. Canlıların gelişmişliği ile rejenerasyon ters orantılıdır. Denizyıldızı, toprak solucanı (halkalı solucan), yassı solucan (planerya) da rejenerasyon ile üreme görülür. Yassı Solucanda (Planeryada) Kesilen Her Parçadan Yassı Solucan (Planerya) Oluşur. Deniz Yıldızında Kesilen Her Parçadan Yeni Bir Deniz Yıldızı Oluşur. 6 Kanser : Hücrede bölünme emri, çekirdek (çekirdekte yer alan DNA molekülü) tarafından verilir. Hücrenin, çekirdeğin (DNA nın) emri dışında, kontrolsüz ve normalden çok daha hızlı bir şekilde bölünmesine kanser, bu şekilde bölünen hücrelere kanser hücreleri, bu hücrelerin oluşturduğu dokulara da kanserli dokular denir. Sağlıklı vücut hücreleri (kas ve sinir hücreleri hariç) bölünebilme yeteneğine sahiptir ve her hücrenin, hayatı boyunca belli bir bölünebilme sayısı vardır. Sağlıklı bir hücre gerektiği yerde gerektiği kadar bölünür. Kanser hücreleri ise kontrolsüz bir şekilde bölünerek çoğalır ve birikerek tümörleri (kitleleri) oluşturur. Tümörler çevrelerindeki normal dokuları sıkıştırabilir, bu dokuların içine sızabilir ya da dokuları tahrip edebilir. Eğer kanser hücreleri oluştukları tümörden ayrılırsa, kan ya da lenf dolaşımı aracılığı ile vücudun diğer bölgelerine gidebilir ve gittikleri yerlerde (tümör kolonileri oluşturur ve) büyümeye devam eder. Kanser, bu şekilde vücudun diğer bölgelerine de yayılır. (Kanser hücreleri oluşturduğu tümörden ayrılmazsa iyi huylu, ayrılıp vücudun diğer bölgelerine yayılırsa kötü huylu tümör olarak adlandırılır). a) Kanserin Oluşma Nedeni ve Kansere Neden Olan Faktörler : Kanserin oluşma nedeni henüz kesin olarak bilinmemektedir. Kansere yol açan faktörler iki grupta incelenir. Bunlardan biri hastaların yaşam şekillerine, yaşa, cinsiyete ve aileden getirdikleri kalıtsal özelliklerine bağlı olarak değişir. Bir diğeri ise çevresel faktörlerdir. Kanserlerin yaklaşık %80 90 ı çevresel faktörler tarafından meydana gelir ve önlenebilir. Kalıtım yoluyla kanserin oluşma olasılığı çevresel faktörlere oranla çok daha azdır. 11
12 Kansere Neden Olan Çevresel Faktörler : 1 Ultraviyole ve morötesi ışınlar. 2 X (röntgen) ışınları. 3 Bazı kimyasal (kanserojen) maddeler 4 Hava kirliliği. 5 Radyasyona maruz kalma. 6 Kötü beslenme alışkanlığı. 7 Virüsler. b) Kanser Tedavisi : Kanser için en iyi tedavi, erken teşhistir. Kanser tedavisinde kanserden korkulmamalıdır. Hiç rahatsızlık duyulmasa da mutlaka yılda bir kez genel kontrolden geçilmelidir. Erken teşhis konduğunda kanser tedavi edilebilir bir hastalıktır. 12
Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür.
HÜCRE BÖLÜNMELERİ Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür. I. MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar bir çok canlı grubu
DetaylıKonu: Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme
Konu: Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen ortak bir özelliktir. Hücre büyüyüp gelişirken madde ve enerji gereksinimleri artar. Sitoplâzma hücre zarına oranla daha hızlı
DetaylıÜREME. Canlıların kendilerine benzer canlı fertler (yavrular) meydana getirerek neslini devam ettirmesine üreme denir.
1 ÜREME Canlıların kendilerine benzer canlı fertler (yavrular) meydana getirerek neslini devam ettirmesine üreme denir. *Eşeysiz üreme: EŞEYSİZ ÜREME Tek bir ata bireyin, kendisiyle aynı genetik özelliklere
DetaylıB unl a r ı B i l i yor mus unuz? MİTOZ. Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı,
MİTOZ Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir. Hücreler büyüme ve gelişme sonucunda belli bir olgunluğa
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ A) MİTOZ BÖLÜNME a) Hazırlık evresi:
HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi tüm canlılarda görülen ortak bir özelliktir. Hücre büyüyüp gelişirken madde ve enerji gereksinimleri artar. Sitoplâzma hücre zarına oranla daha hızlı büyümesinden dolayı,
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI. 10. Sınıf
YAZILIYA HAZIRLIK TEST SORULARI 10. Sınıf 1) Hücre döngüsünün interfaz evresini yeni tamamlamış bir hücre ile bu hücrenin döngü sonunda oluşturduğu yeni hücrelerde; I. DNA miktarı II. Gen Sayısı III. Gen
DetaylıHÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ
HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ *Hücrenin yaşam döngüsü: Hücrenin; bir bölünme sonundan, ikinci bir bölünme sonuna kadar olan zaman sürecinde; geçirdiği yaşamsal olaylara hücrenin yaşam döngüsü denir. Hücreler,
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME
YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME Hücre döngüsü uzun bir interfaz ve kısa bir bölünme evresinden oluşur. Hücre bölünmesi tüm canlılarda büyüme, gelişme ve onarım sağlar.
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME. Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1
HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1 Hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren onu takip eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen zaman aralığına hücre döngüsü denir. Hücreler belli
DetaylıŞekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi.
KONU 9. HÜCRE BÖLÜNMESİ MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar birçok canlı grubu tarafından gerçekleştirilebilir. Mitoz bölünme sonunda bölünen hücrelerden
DetaylıMayoz Bölünmenin Oluşumu
MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? 03 Ocak 2012, 23:39 Osman BEDEL MAYOZ BÖLÜNME NEDİR? Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulması mayoz bölünme ile sağlanır. Mayoz özel bir hücre bölünmesidir. Bu bölünme ile
DetaylıMitoz ve Eşeysiz Üreme Biyoloji Ders Notları
Mitoz ve Eşeysiz Üreme Biyoloji Ders Notları Yeni hücreler ancak mevcutlarının bölünerek oğul hücreler üretilmesiyle oluşur. Mitoz hücre bölünmesi çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve yenilenmeyi
DetaylıADIM ADIM YGS LYS 64. ADIM EŞEYSİZ ÜREME 2
ADIM ADIM YGS LYS 64. ADIM EŞEYSİZ ÜREME 2 4) Partenogenez Döllenmemiş yumurtadan mitoz bölünmeler ile canlı gelişimine PARTENOGENEZ denir. Arı, karınca, su piresi ve bazı kertenkele gibi canlılarda görülür.
Detaylı2n n. Kromozom sayısı. Zaman
Mitoz Döllenme Mitoz MAYOZ BÖLÜNME 10. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 10.1.2. ve Eşeyli Üreme 10.1.2.1. u açıklar. a. un evreleri temel düzeyde işlenir. Evreler açıklanırken mikroskop, görsel
DetaylıHer canlının neslini devam ettirmek üzere kendine benzer yeni bireyler meydana getirmesi olayına üreme denir.
ÜREME ve ÇEŞİTLERİ Her canlının neslini devam ettirmek üzere kendine benzer yeni bireyler meydana getirmesi olayına üreme denir. A. EŞEYSİZ ÜREME Eşey hücrelerinin oluşumu ve döllenme olmadan, bir atadan
DetaylıCANLILARDA ÜREME. Üreme canlıların ortak özelliğidir. Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir
CANLILARDA ÜREME EYLÜL 3.HAFTA MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir Üreme canlıların ortak özelliğidir 3 4 Canlılar hücrelerden meydana gelir
Detaylı10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ
10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ Eşeysiz Üreme ile ilgili, I. Canlının yararlı özelliklerinin korunmasını sağlar. II. Canlının değişen ortam koşullarına uyumunu artırır. III.
DetaylıMİTOZ ÇALIŞMA KÂĞIDI A. Aşağıdaki resimli bulmacayı çözünüz.
MİTOZ ÇALIŞMA KÂĞIDI A. Aşağıdaki resimli bulmacayı çözünüz. B. Numaralandırılmış evrelerle ilgili aşağıdaki cümlelerde ifadeyi doğru tamamlayan koyu renkli ifadeyi yuvarlak içine alınız. 2. / 5. resimde
DetaylıMitoz bölünme, hücredeki kalıtım maddesinin yavru hücrelere eşit miktarda bölünmesini sağlayan karmaşık bir olaydır.
Mitoz bölünme, hücredeki kalıtım maddesinin yavru hücrelere eşit miktarda bölünmesini sağlayan karmaşık bir olaydır. Hücre mitozla bölünmeden önce DNA eşlemesi olur. Hücre mitozla bölünmeye başlamadan
DetaylıAşağıda mitoz bölünme safhaları karışık olarak verilmiştir.
2015/2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ ÖRNEK 8.SINIFLAR 1.DÖNEM 1.YAZILI Adı Soyadı : No: Sınıf: Resimdeki türlerin bazı hücrelerindeki kromozom sayılarını yazınız. (4x2p) Aşağıda mitoz bölünme
Detaylı10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3
10. SINIF KONU ANLATIMI 6 MAYOZ BÖLÜNME-3 Mayoz Bölünmenin Genel Özellikleri Üreme ana hücrelerinde görülür. Üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. Sadece 2n kromozomlu hücrelerde görülür. 4 yeni hücre
DetaylıKromozom nedir? kromozom mikronla
KROMOZOM 2 Kromozom nedir? Çekirdeğin içinde ipliksi halde bulunan parçalara kromozom adı verilir. Çift olarak bulunup 2n ile gösterilirler. Kromozomlar, elektron mikroskobunda İ, V, J harfleri gibi biçimlerde
DetaylıİÇİNDEKİLER ÜREME ÜNİTE 1. Mayoz ve Eşeyli Üreme...41 ÜNİTE 2. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik...119. Modern Genetik Uygulamaları...
İÇİNDEKİLER kardefl kromatitler ÜNİTE 1 ÜREME kinetokor iğ iplikleri Sayfa No Mitoz ve Eşeysiz Üreme....7 sentromer Mayoz ve Eşeyli Üreme....41 İnsanda Üreme Sistemi - Büyüme ve Gelişme....79 ÜNİTE 2 KALITIMIN
DetaylıMAHMUT ASLAN - FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ
1. Mayoz bölünme aşağıda verilenlerden hangisinde gerçekleşebilir? A) B) Yumurta Polen ana C) D) Mide Deri 4. Üreme ana hücrelerinde, biri anneden, biri babadan gelen iki takım (2n) kromozom bulunur. Aşağıda
DetaylıYumurta ve sperm hücreleri örnek olarak verilebilir.
MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME I. Kromozomlar Kromozomlar, hücre bölünmesi sırasında kromatin ipliğin kısalıp kalınlaşması sonucu meydana gelen yapılardır. DNA ve DNA yı kaplayan protein moleküllerinden oluşmuştur.
DetaylıÜNİTE I HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1.1 HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi canlılar aleminde görülen en önemli biyolojik olaylardan biridir.
ÜNİTE I HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1.1 HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücre bölünmesi canlılar aleminde görülen en önemli biyolojik olaylardan biridir. Hücre büyürken, hücre zan genişler, hacmi artar. Ancak hücrenin
DetaylıCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1.Hücresel yapıdan oluşur 2.Beslenir 3.Solunum yapar 4.Boşaltım yapar 5.Canlılar hareket eder 6.Çevresel uyarılara tepki gösterir 7.Büyür ve gelişir (Organizasyon) 8.Üreme
Detaylı1- Aşağıda verilen mayoz bölünme geçirmekte olan hücrelerin evrelerini ve her birinin kromozom sayısını yazınız. (6*1,5=9 ) 5- Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitliliği sağlayan olaylar nelerdir? (2*4=8 ) Profaz_I
DetaylıMAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ
MAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ Kalıtıma giriş Ebeveynler yavrularına gen adı verilen kodlanmış bilgileri verirler. Genler DNA parçalarıdır. Çoğu gen, hücreyi özgün enzimler ve diğer proteinleri sentezlemesi
DetaylıBu kromozomlar üzerinde taşınan genlerin sorumlu olduğu karakterler, dişilerde ve erkeklerde her zaman eşit olasılıklarla
MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME I. Kromozomlar Kromozomlar, hücre bölünmesi sırasında kromatin ipliğin kısalıp kalınlaşması sonucu meydana gelen yapılardır. DNA ve DNA yı kaplayan protein moleküllerinden oluşmuştur.
DetaylıLYS ANAHTAR SORULAR #6. Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme
LYS ANAHTAR SORULAR #6 Mitoz ve Mayoz Bölünme Eşeyli ve Eşeysiz Üreme İnsanda Üreme 1) 2n = 40 kromozomlu memeli türünde, Dişinin ovaryumlarında yumurta hücresi oluşurken anafaz I evresinde gonozomların
DetaylıHücre Yapısı: Somatik ve Germ Hücrelerinin Bölünme ve Farklanmaları. Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker
Hücre Yapısı: Somatik ve Germ Hücrelerinin Bölünme ve Farklanmaları Yrd.Doç.Dr.Sevda Söker Embriyonal yaşamın başlangıcından itibaren hücre bölünmesi başlar ve gelişmeyle ilgili her aşama hücre bölünmesiyle
DetaylıS evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur.
HÜCRE DÖNGÜSÜ İnterfaz: Bölünmeyen bir hücre interfaz durumundadır. Bu safhada replikasyon ve bölünme için hazırlık yapılır. Çekirdek belirgindir, bir yada daha fazla çekirdekçik ayırt edilebilir. Kromozomlar
Detaylı10. Sınıf BİYOLOJİ. Soru Kitabı BİYOLOJİ. Öğretim programında yaptığı son güncelleme doğrultusunda YENİDEN DÜZENLENMİŞTİR.
10. Sınıf BİYOLOJİ Soru Kitabı T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı BİYOLOJİ Öğretim programında yaptığı son güncelleme doğrultusunda YENİDEN DÜZENLENMİŞTİR. Banu KARAAĞAÇ Bilgehan
DetaylıBunları Biliyor musunuz? MİTOZ
MİTOZ Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir. Hücreler büyüme ve gelişme sonucunda belli bir olgunluğa
DetaylıDNA NIN ÖZELLİKLERİ DNA HÜCRE. DNA da 4 çeşit nükleotid vardır. Bunlar Adenin (A), Timin (T) Guanin (G) ve Sitozin (S veya C)
8. Sınıf Fen 8. Sınıf Bilimleri Fen Bilimleri İNSANDA İNSANDA ÜREME, ÜREME, BÜYÜME BÜYÜME VE VE GELİŞME GELİSME Ahmet KARAYEL KARAYEL Süleyman Süleyman ALTINTAS ALTINTAŞ HÜCRE DNA DNA NIN ÖZELLİKLERİ NEDİR:
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM
HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM Mitoz Bölünme Hücreler neden mitoz bölünme geçirir? 1 Büyüme ve gelişme için 2 Yıpranan doku ve organların onarılması için 3 Eşeysiz üreyen canlılarda üremenin sağlanması için.
DetaylıGenetik özelliklerimiz hücrelerimizdeki çekirdeğin içinde bulunan kromozomlarda taşınır. Kromozomlar DNA ve özel proteinlerin birleşmesiyle oluşur
DNA ve Genetik Kod Genetik özelliklerimiz hücrelerimizdeki çekirdeğin içinde bulunan kromozomlarda taşınır. Kromozomlar DNA ve özel proteinlerin birleşmesiyle oluşur DNA, hücrenin yönetici molekülüdür
DetaylıBiyoloji. Hücre Bölünmeleri 1. FASİKÜL 10
Biyoloji 1. FASİKÜL 10 Hücre Bölünmeleri 561 soru Kavram Yanılgıları Müfredat Dışı Konu Uyarıları Bilgi Teknolojileri Uyarlamaları PISA Tarzı Sorular ÖSYM Çıkmış Sınav Soruları Yazılı Soruları Video Çözümler
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13 1) Canlılarda özelliklerin genlerle kontrol edildiği ve her genin en az bir özellikten sorumlu olduğu bilindiğine göre, I. Diploid canlılarda her özellik için iki gen bulunması
DetaylıBiyoloji. Hücre Bölünmeleri FEN LİSESİ 1. FASİKÜL SINIF
FEN LİSESİ Biyoloji 10 SINIF 1. FASİKÜL Hücre Bölünmeleri 652 soru Kavram Yanılgıları Müfredat Dışı Konu Uyarıları Bilgi Teknolojileri Uyarlamaları Pisa Tarzı Sorular ÖSYM Çıkmış Sınav Soruları Yazılı
DetaylıTEOG1 DENEME SINAVI 1 ( DNA, Mitoz, Mayoz Kapsamlı)
TEOG1 DENEME SINAVI 1 ( DNA, Mitoz, Mayoz Kapsamlı) 4. 1.Şekilde hayvan hücresinin mitoz bölünmede bir evresi gösterilmiştir. Bu evreden sonra aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez? A) Kalıtım maddesinin
DetaylıAMAÇ: Ökaryotik hücrelerin bölünme mekanizmasını ve kromozom morfolojilerini öğrenmek.
19.11.2014/Çarşamba Lab 6 KONU: Hücre Bölünmesi ve Kromozom Morfolojisi AMAÇ: Ökaryotik hücrelerin bölünme mekanizmasını ve kromozom morfolojilerini öğrenmek. KAZANIMLAR: Ökaryotik hücrelerin nasıl çoğaldıkları
DetaylıDNA ve Genetik Kod Akıllı Ödev - 1
DN ve enetik Kod kıllı Ödev - 1 dı Soyadı:... Sınıfı:... No:... Soru 1 şağıdaki sorulara uygun cevapları seçip, numaralarını cümlenin başındaki boş kutucuklara yazınız. 1 en 2 Kromozom 3 Nükleotid 4 imin
DetaylıİÇİNDEKİLER ÜREME ÜNİTE 1. Mayoz ve Eşeyli Üreme...41 ÜNİTE 2. Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Modern Genetik Uygulamaları...
İÇİNDEKİLER kardefl kromatitler ÜNİTE 1 ÜREME kinetokor iğ iplikleri Sayfa No Mitoz ve Eşeysiz Üreme....7 sentromer Mayoz ve Eşeyli Üreme....41 İnsanda Üreme Sistemi - Büyüme ve Gelişme....79 ÜNİTE 2 KALITIMIN
DetaylıADI SOYADI SINIFI - NO TENZİLE ERDOĞAN ANADOLU LİSESİ 2014 2015 ÖĞRETİM YILI 10. SINIFLAR SEÇMELİ BİYOLOJİ DERSİ I. DÖNEM II. YAZILI SINAVI PUAN GRUP B RAKAMLA YAZIYLA 1- Aşağıda verilen mayoz bölünme
DetaylıMitoz. - Mitozda 2 yavru hücre oluşur ve bunların genetik yapısı birbirinin ve ana hücrenin aynıdır.
Mitoz - Mitozda 2 yavru hücre oluşur ve bunların genetik yapısı birbirinin ve ana hücrenin aynıdır. - 2n --- 4n (anafaz) ------2n - İdentik kardeş kromatidler ayrılarak yavru hücrelere giderler. - Somatik
DetaylıAyxmaz/biyoloji. Şekil 2.
Şekil 1. 1) Yukarıdaki üreme süreci aşağıdakilerden hangisine örnek gösterilir: a) hermafroditlik b) oogami c) sporlanma d) patenogenez e) izogami 2) Aşağıdakilerden hangisi eşeysiz üreme özelliği değildir?
DetaylıCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19 1) X Ağız Mide İnce bağırsak Şekildeki grafikte insanın sindirim kanalındaki X maddesinin değişimi gösterilmiştir. Buna göre X maddesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Glikojen
DetaylıYayınlarımız eğitim öğretim yılında uygulanacak yeni müfredata uyumludur. Kitaplarımız KONU ÖZETLİ SORU BANKASIDIR.
ÖN SÖZ Sevgili gençler, 21. yüzyıl hiç şüphesiz sosyalleşmiş ve seçtiği alanda kendini yetiştirmiş donanımlı kişilere ufuklar açacaktır. Bu ufukların yolu kaliteli üniversitelerden, fakültelerden geçmektedir.
DetaylıHAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111
HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 44. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-4 BAKTERİLER ALEMİ-2
ADIM ADIM YGS-LYS 44. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-4 BAKTERİLER ALEMİ-2 BAKTERİLERDE EŞEYSİZ ÜREME İKİYE BÖLÜNME Bakteri bölüneceği zaman DNA dan bir kopya çıkartılır. Böylece bakteri içinde iki tane
DetaylıKILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji
MİTOZ -. Ünite 6. Deniz yıldızının kopan parçasının yenilenmesi (onarım), ağaç gövdesinin büyümesi (büyüme) ve zigotun embriyoya dönüşmesi mitoz bölünme ile gerçekleşirken insanlarda yumurta hücresinin
DetaylıÖKARYOT CANLILAR Protista alemi
ÖKARYOT CANLILAR Protista alemi **Ökaryot canlılar: Çekirdekli hücre taşıyan canlılardır. Zarlı organeller bulunur. DNA' larında histon proteinleri bulunur. Ökaryot canlılar; 1. Protista 2. Bitkiler 3.
DetaylıKILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Fosfat - Şeker - Organik Baz
Nükleotid - en - Dna - Kromozom Fen ve eknoloji Fosfat - Şeker - Organik Baz 6. Kromozomlar DN molekülü ve protein kılıftan oluşmuşlardır. DN molekülünün yapısında da genler bulunur. enler ise nükleotitlerden
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ. 1-Amitoz (Amitosis) bölünme, 2-Mitoz (Mitosis) bölünme, 3- Mayoz (Meiosis) bölünme.
HÜCRE BÖLÜNMESİ 1-Amitoz (Amitosis) bölünme, 2-Mitoz (Mitosis) bölünme, 3- Mayoz (Meiosis) bölünme. Amitoz Bölünme Önce nukleolus, sonra nukleus, daha sonra sitoplazmanın uzayıp ortadan boğulması ile ikiye
Detaylıayxmaz/biyoloji 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki ana DNAdan yeni DNA molekülleri hangi sonulca üretilir A B C D
1. DNA replikasyonu.. için gereklidir A) sadece mitoz B) sadece mayoz C) mitoz ve mayoz D) sadece gamet oluşumu E) sadece protein sentezi 2. DNA aşağıdaki sonuçlardan hangisi ile üretilir Kalıp DNA yukarıdaki
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK
ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK 3) Çekirdek Ökaryot yapılı hücrelerde genetik maddeyi taşıyan hücre kısmıdır. Prokaryot hücreli canlılarda bulunmaz. GÖREVLERİ: 1) Genetik maddeyi taşıdığından
DetaylıHücre bölünmesinin asal görevleri
HÜCRE DÖNGÜSÜ Hücre bölünmesinin asal görevleri Hücre döngüsünü ya da hücre bölünmesini incelemeden önce, hücre çoğalmasının organizmaların yaşamında ne gibi roller oynadığını gözden geçirmek gerekmektedir.
Detaylı8. SINIF KAZANIM TESTLERİ 2.SAYI. Ar-Ge Birimi Çalışmasıdır ŞANLIURFA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DİZGİ & TASARIM İBRAHİM CANBEK
8. SINIF ŞANLIURFA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 2016-2017 KAZANIM TESTLERİ TÜRKÇE MATEMATİK T.C İNKİLAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK FEN VE TEKNOLOJİ DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ İNGİLİZCE Ar-Ge Birimi Çalışmasıdır
Detaylı2- Hücre Bölünmesi : Bir hücreden yeni hücrelerin oluşmasına hücre bölünmesi denir. Hücre bölünmesi bütün canlılarda görülen bir olaydır.
ÜNİTE 1 : HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM 1- Kromozom ve Özellikleri : Hücre, hücre zarı, sitoplâzma ve çekirdek olarak üç kısımdan oluşur. Hücredeki yaşamsal faaliyetleri yöneten, kontrol eden ve hücreye ait
DetaylıBitkilerde Eşeyli Üreme
Bitkilerde Eşeyli Üreme İki farklı cinsiyete ait üreme hücrelerinin birleşmesiyle yeni canlılar oluşmasına eşeyli üreme denir. Oluşan yeni canlı, ana canlılardan farklı kalıtsal özelliklere sahiptir. Bitkiler
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA
ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA 2) Sitoplazma Hücrenin içini dolduran sıvıdır. İçinde inorganik ve organik maddeler vardır. Ayrıca görevleri birbirinden farklı olan organeller de bulunur.
DetaylıAyxmaz/biyoloji. Hayvansal organizmalarda gamet ve gamet oluşumu oluşumu:
MAYOZ BÖLÜNME Mayoz-1 evreleri: Mayoz bölünme homolog kromozomların ve kardeş kromatidlerin ayrılmasını sağlayan ardışık iki bölünme bütünüdür. Homolog kromozomların ayrılmasına neden olan birinci evreye
Detaylı10. Sınıf BİYOLOJİ. Konu Anlatımlı BİYOLOJİ. Öğretim programında yaptığı son güncelleme doğrultusunda YENİDEN DÜZENLENMİŞTİR.
10. Sınıf BİYOLOJİ Konu Anlatımlı Banu KARAAĞAÇ Bilgehan PERİ T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı BİYOLOJİ Öğretim programında yaptığı son güncelleme doğrultusunda YENİDEN DÜZENLENMİŞTİR.
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #5
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #5 Miktar 1) I.Hemoglobinin yapısındaki karbon atomu sayısını tespit etmek II. Solunumda kullanılacak gazların hangi molekülle taşınacağını tespit etmek III. Kanın ph ını tespit
DetaylıYAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 1 BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ
YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 1 BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ DOĞRU YANLIŞ SORULARI Bilimsel problemlerde hipotezler her zaman bir sonuca ulaşır. Bir problemle ilgili gözlem
DetaylıMEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI
2014 2015 MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI Ödevin Veriliş Tarihi: 12.06.2015 Ödevin Teslim Tarihi: 21.09.2015 1. Bir canlının mitoza hazırlanan hücresinde
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ Bunlar: Bunlar: Sitoplazma ve hücre zarındaki bu dengesiz büyümeden dolayı hücrelerde şu sorunlar oluşur.
HÜCRE BÖLÜNMESİ Bir hücre inter faz veya bölünme evresinde görülür. 1-İnter faz evresi bazı hücrelerde çok kıssa sürer. Örnek bakteri hücrelerinde 20 dakikadır. Bazı hücrelerde ise çok uzun sürer. Örnek
DetaylıÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ
ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ Seçici gen ifadesi embriyonun gelişmesini sağlayan 4 temel işlevi denetler: 1. Hücre çoğalması 2. Hücre farklılaşması 3. Hücre etkileşimleri 4. Hücre hareketi HÜCRE
DetaylıÇökme tamamlanır, ikiye ayrılır.
ŞYSİZ ÜRM 10. SINIF ÜNİT, KONU, KAZANIM V AÇIKLAMALARI 10.1.1.3. şeysiz üremeyi örneklerle açıklar. a. şeysiz üreme bağlamında bölünerek üreme, tomurcuklanma, sporla üreme,, partenogenez ve bitkilerde
DetaylıPROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER
PROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER HÜCRE Hücre ya da göze, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikleri gösterebilen en küçük birimidir. Hücre, (İng. Cell); Latince küçük odacık anlamına gelen "cellula" kelimesinden
Detaylı8.SINIF 1.ÜNİTE KAZANIM DEĞERLENDİRME ÇALIŞMA YAPRAĞI-3../10/2014
8.SINIF 1.ÜNİTE KAZANIM DEĞERLENDİRME ÇALIŞMA YAPRAĞI-3../10/2014 A Aşağıdaki ifadelerin yanındaki boşluklara doğru ise D yanlış ise Y harfini yazınız. 1. Hayvan hücresinde sitoplâzma bölünmesi ara lamel
DetaylıArtan bilgi ile birlikte hasta ve ailelerin bilinçlendirilmesi
Bugün gelinen noktada genetik Artan bilgi ile birlikte hasta ve ailelerin bilinçlendirilmesi «Genetik bilgiden hastaların ve ailelerin yararlanması için tüm sağlık çalışanları insan genetiğinin temelinde
Detaylı3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir?
1) 3) Aşağıda verilen ifadelerden hangisi mayoz bölünmenin sebep olduğu faydalardan değildir? A) Genetik yapısı aynı hücreler oluşur. B) Tür içi çeşitliliğin ortaya çıkmasını sağlar. C) Eşeyli üreme için
DetaylıHücre çekirdeği (nucleus)
Hücre çekirdeği (nucleus) Toplam hücre hacmının 1/20-1/10'unu kapsar. Değişik hücrelerde mekanik etkilerle, yer ve şekil değiştirebilir, bu nedenle hücrelerde farklı şekillerde görülebilir. Çekirdek, hücre
DetaylıFEN VE TEKNOLOJİ DERSİ TEOG DENEME SINAVI SORULARI 4.
1. FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ TEOG DENEME SINAVI SORULARI 4. Çiftçi çok hızlı büyüyen ve bol ürün aldığı bir bitki türünü yukarıdaki gibi yetiştiriyor. Buna göre çiftçinin bunu yapmasındaki amacı aşağıdakilerden
DetaylıMAYOZ BÖLÜNME ve EŞEYLİ ÜREME
MAYOZ BÖLÜNME ve EŞEYLİ ÜREME MBG 111 BİYOLOJİ I Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Yosun MATER Türe ait genetik özelliklerin soylar arası aktarılmasına kalıtım adı verilir. Bu işleyişte türlerin genetik bilgisinin
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #9
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #9 1) Hücre teknolojisi yöntemlerinin gelişmesi, kök hücrelerden faydalanmaya başlanmasına, ayrıca hücre ve doku kültürü ile ilgili çalışmalarda önemli gelişmeler kaydedilmesine
DetaylıSermin YAVAŞ KURT, Yeşim DAŞDEMİR ÇALIK
YAYIN KURULU Hazırlayanlar Sermin YAVAŞ KURT, Yeşim DAŞDEMİR ÇALIK YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU Kurumsal Yayınlar Yönetmeni Saime YILDIRIM Kurumsal Yayınlar Birimi Dizgi & Grafik Mustafa Burak SANK & Ezgi
DetaylıMayoz ve Eşeyli Üreme Biyoloji Ders Notları
A. Mayoz Bölünme Mayoz ve Eşeyli Üreme Biyoloji Ders Notları Eşeyli üremenin temelidir. Eşey ana hücrelerinden (2n), eşey hücrelerini (n) oluşturan özelleşmiş bölünme şeklidir. Mayoz I ve II olarak birbirini
DetaylıBilim adamları canlıları hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak dört bölümde sınıflandırmışlar.
1- Canlının tanımını yapınız. Organizmaya sahip varlıklara canlı denir. 2-Bilim adamları canlıları niçin sınıflandırmıştır? Canlıların çeşitliliği, incelenmesini zorlaştırır. Bu sebeple bilim adamları
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #7
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #7 1) 48 saat karanlıkta bekletilen bir saksı bitkisinden bu sürenin sonunda bir yaprak kopartılmış (1. yaprak) ve bitki aydınlık ortamda 12 saat bekletilmiştir. Bu sürenin sonunda
DetaylıMitoz, Amitoz ve Mayoz
Mitoz, Amitoz ve Mayoz Doç. Dr. Metin Aytekin Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı 8 Aralık 2014 Amitoz Robert Remak 1815-1865 E. Coli de Amitoz Kromozom orjini hücrenin diğer
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6 1) Canlılar soylarının devam ettirebilmek için üreyerek yeni bireyler meydana getirir. Bu üreme olaylarıyla ilgili olarak; I. Bakterinin ikiye bölünerek kendine benzer yeni
DetaylıE. Coli de Amitoz Mitoz, Amitoz ve Mayoz. Amitoz Replikasyon orjinin bir kopyasının hücrenin diğer tarafına gidene kadar devam eder.
12/13/13 E. Coli de Amitoz Mitoz, Amitoz ve Mayoz Doç. Dr. Metin Aytekin Kromozom orjini hücrenin diğer tarafına hızlı bir şekilde hareket etmeye başladığı anda kromozom replikasyonu başlar. Erciyes Üniversitesi
DetaylıAyxmaz/biyoloji HÜCRE BÖLÜNMESİ
HÜCRE BÖLÜNMESİ hücrelerdeki özgü yaşamsal olaylar: 1-Madde alış- verişi 2-Anabolik ve katabolik reaksiyonlar 3-Organel oluşumu 4-Çok hücrelilerde dokusal işlevler 5-Büyüme ve farklılaşma 6-DNA ve RNA
Detaylı5. Bitki ve hayvan hücrelerinin mitoz bölünmesinde; 6. Mitoz bölünme sonucu oluşan hücreler birbirinin genetik kopyasıdır.
BÖLÜM 04 Test Üreme / Mitoz ve Eşeysiz Üreme 1 01 1. Mitoz bölünme; I. tek hücreli canlılarda üreme, II. çok hücreli canlılarda büyüme, III. tek hücreli canlılarda büyüme, IV. çok hücreli canlılarda rejenerasyon
DetaylıHÜCRE BÖLÜNMESİ. 1- Amitoz Bölünme 2- Mitoz Bölünme 3- Mayoz bölünme. -G1 -Profaz -S -Metafaz -G2 -Anafaz -Telofaz
HÜCRE BÖLÜNMESİ 1- Amitoz Bölünme 2- Mitoz Bölünme 3- Mayoz bölünme A:İNTERFAZ B: MİTOZ -G1 -Profaz -S -Metafaz -G2 -Anafaz -Telofaz TERİMLER Sentromer Metafaz aşamasında kromozomlar üzerindeki boğumlanma
DetaylıYGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21
YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21 1) Aşağıda bazı dönüşüm tepkimeleri gösterilmiştir. a 2) Enzimlerin çalışma hızına etki eden faktörlerle ilgili; RH RH ADP + Pi ATP I II b Buna göre a ve b yönlerindeki değişimlerle
DetaylıBİTKİ ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin UYSAL ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ 2. Ders
BİTKİ ISLAHI Yrd. Doç. Dr. Hüseyin UYSAL ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ 2. Ders BİTKİLERDE ÇOĞALMA* *Bitki Islahı, 2004, Orhan KURT, OMÜ, Ziraat Fakültesi Ders
Detaylıa-spermatogenez:erkek bireylerde testislerde spermlerin meydana gelmesidir: Özellikleri:
MAYOZ BÖLÜNME Mayoz-1 evreleri: Mayoz bölünme homolog kromozomların ve kardeş kromatidlerin ayrılmasını sağlayan ardışık iki bölünme bütünüdür. Homolog kromozomların ayrılmasına neden olan birinci evreye
DetaylıCANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1.HÜCRESEL YAPI: Tüm canlıların en küçük yapı birimi HÜCRE dir. Bir canlının, canlılık özelliği gösteren en küçük yapı ve görev birimine HÜCRE denir. Hücresel organizasyonlarına
Detaylı**Bazı bir hücrelilerde (Plazmodyum malarya),mantarlarda çiçeksiz bitkilerde (karayosunu,eğrelti otu), su yosunlarında görülen üreme şeklidir.
4-)Sporla Üreme **Sporla üreme, olumsuz koşullara dayanıklı, sağlam bir örtü ile kaplı olan ve spor olarak adlandırılan özelleşmiş hücrelerle olur. Sporlar uygun koşullarda gelişerek yeni canlıyı oluşturur.
Detaylı8. SINIF KAZANIM TESTLERİ 1.SAYI. Ar-Ge Birimi Çalışmasıdır ŞANLIURFA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DİZGİ & TASARIM İBRAHİM CANBEK MEHMET BOZKURT
8. SINIF ŞANLIURFA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ KAZANIM TESTLERİ TÜRKÇE MATEMATİK T.C İNKİLAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK FEN VE TEKNOLOJİ DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ İNGİLİZCE Ar-Ge Birimi Çalışmasıdır 1.SAYI
DetaylıFEN BİLİMLERİ Fasikül 1
ATU FEN BİLİMLERİ Fasikül 1 KONU ANLATIMLI FASİKÜL SET ZENGİN İÇERİKLİ ÖZGÜN KONU ANLATIMI ÖLÇEN SIRA SENDE UYGULAMALARI ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORULAR BİLGİ KONTROLÜ ODAKLI KARMA SORULAR PEKİŞTİREN BİRLİKTE ÇÖZELİM
DetaylıKONU ANLATIMLI SORU KİTABI
Okula Yardımcı SBS ye Hazırlık 8. Sınıf Fen ve Teknoloji KONU ANLATIMLI SORU KİTABI Yasemin Ayan Taşdemir Redaksiyon Serhat BİLİR Fatma AVANOĞLU PALME YAYINCILIK Ankara, 2012 I PALME YAYINLARI: 735 8.
Detaylı