Editörden... Av. Özgür ERALP Ankara Barosu Bilşim ve Hukuk Dergisi Genel Yayın Yönetmeni. 1bilişim ve hukuk

Transkript

1

2 Editörden... Türkiye nin Bilişim ile Hukuku temel alan ilk ve tek dergisinin 4.sayısıyla karşınızdayız. Bildiğiniz üzere her sayımızda bir özel dosya konumuz var. Bu sayıdaki dosyamızın konusu Kişisel Verilerin Korunması ve Bilgi İşlem Merkezi çalışanlarının sorumlulukları idi. Ancak üzülerek belirtmek isteriz ki bu özel dosyayı verimli bir şekilde hazırlama olanağı bulamadık. Zira bilgi güvenliği, kişisel veriler, Bilgi İşlem Merkezleri yöneticilerin sorumlukları halen ülkemizde yeni kavramlar olarak tanımlandırılıyor ve gereken ilgiyi de görmüyor. Bu sebeple de bu konuda yeterince bilgi ve belge yok. Ancak en azından bu eksikliğe işaret edebilmek adına özel dosya konumuzu değiştirmedik. Sürekli dile getirdiğimiz gibi sorunlar başa gelmeden önlem alma ve çözme eğiliminde bir yapıya sahip değiliz. Deprem olmadan depremin önemini fark edemiyor, önlemleri alamıyor ve olası sonuçların şiddetini hafifletemiyoruz. Konumuza ilişkin olarak yakın geçmişte yaşanan bir olaydan maalesef gereken mesajı yine çıkaramadık. Hatırlanacağı üzere kısa bir süre önce Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının Bilgi İşlem Merkezine giren kişilerin, kanun dışı şekilde Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli nin de aralarında bulunduğu, bazı devlet görevlileri ile siyasilerin mal varlığı ve vergi bilgilerini sorguladığı ortaya çıkarılmıştı. Bu kişilerin işe başlama ve terk tarihleri, sicil detay bilgileri, her türlü mal edinimleri, ödediği motorlu taşıtlar vergisine kadar her türlü vergisel işlemleri ve vergi borcu olup olmadığı, herhangi bir cezai işlemi bulunup bulunmadığı gibi bilgiler sorgulanmıştı. Her olayla ilgili olduğu gibi bu olayla da ilgili olarak soruşturma başlatıldı ama takip edebildiğimiz kadarıyla henüz bir sonuç alınamadı. İşte bizim de dikkat çekmek istediğimiz konu tam olarak budur. Kişisel verilerin korunması ve Bilgi İşlem Merkezi çalışanların bu yöndeki sorumlulukları. Aslında bu konuyla ilgili olarak bir yasa tasarımız dahi var. Ancak bir türlü kamuoyunda tartışılamadı ve nihayetinde yasalaşamadı. Bu yasa tasarısına dikkat çekmek için dergimizin mevzuat bölümünde yayınlıyoruz. Önceki sayılarımızdaki gibi, makalelere, röportajlara, bilişim hukuku haberlerine, ilgili mevzuata ve içtihatlara, Bilgi İşlem Merkezi faaliyetlerine ve İngilizce makalelere, haber ve faaliyet çevirilerine yer verdik. İngilizce bölümlerimize ayırdığımız sayfalar her sayıda artıyor. Çeviriler profesyonel ekipler tarafından değil, meslektaşlarımız tarafından gönüllülük esasına dayanılarak yapılıyor. Eksik veya yanlış çeviri tespit ettiğinizde lütfen bize bildiriniz. Takdir edersiniz ki gündelik hayatta kullanılan İngilizce kelimelerin Türkçe karşılığını bile bulmakta zorlanırken bilişimle ilgili terimleri çevirmek çok zor. Ankara Adliyesi Bilgi İşlem Müdürü ile yaptığımız röportajla Hukuk Tevzi Bölümüne konulan sıramatikle ilgili edindiğimiz izlenimleri sizlere yine bu sayımızda aktarmaya çalıştık. Dergimizin bu sayısında Hukuk Uygulamasında Bilgisayar, Online Uyuşmazlık Çözümü (Odr) Elektronik İmzalı İlam Hükmünde Anlaşmalar, Bilişim Ortamlarında Seçim Yasakları Uygulaması, Hizmet Akitlerinde Gizlilik Maddesinin Bilişim Teknolojileri Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi, Yeni Moda Bilişim Suçu: Şirket İçi Casusluk, İnternette Hakaret, Facebook Ve Kişisel Bilgi Güvenliği gibi ilginiz çekeceğini düşündüğümüz makaleler mevcut. Bundan yaklaşık 24 sene önce tarihinde Türkiye Bilişim Derneği-Bilgi İşlem Merkezleri Birliği nin toplantısında üstadımız Av. Atilla SAV ın Türkiye Barolar Birliği Başkanı olarak yaptığı konuşmayı bu sayımızda yayınlıyoruz. Okudukça şaşıracağınızı, 24 sene önce böyle bir konuşmanın nasıl hazırlanıp sunulduğunu merak edeceğinizi düşünüyoruz. Bu yazıyı bize kazandıran ve dergimizde yayınlanması için bize ulaştıran üstadımız, Başkanımız Av.Atila Sav a sonsuz teşekkürler. Dergimizin oluşumuna katkı vererek her sayıda daha da zenginleşmesini sağlayan meslektaşlarımız Av.Özge Evci ve Av.Beren Şentürk ile önümüzdeki sayıdan itibaren yazılarıyla da görmeye başlayacağınız Stajyer avukat arkadaşlarımızdan Ersoy Zırhlıoğlu, Hande Burma ve Oğuz Evren Kılıç a da teşekkürler. Son teşekkür de her zaman olduğu gibi Türkiye nin ilk ve tek Bilişim Hukuku dergisi olan dergimizin kurulmasından bugünlere gelmesine kadar sürekli destek olan, sunuş yazılarıyla dergimizi güçlendiren Baro Başkanımız Av.V.Ahsen Coşar ve Yönetim Kuruluna. Bilgi paylaştıkça çoğalır ilkesinden yola çıkarak hazırlanan dergimizdeki sözlerimizi Mevlanayla bitirelim; daha doğrusu bir dahaki sayımıza kadar kısa bir ara verelim. Aşk altın değildir, saklanmaz. Aşıkın bütün sırları meydandadır 1 Av. Özgür ERALP Ankara Barosu Bilşim ve Hukuk Dergisi Genel Yayın Yönetmeni

3 Editörden 1 Başkanın Köşesi 4 Bilgi İşlem Merkezleri / Av. Özgür ERALP 6 Hukuk Tevzi Bürosu ve Sıramatik 12 T.C Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı Ankara Bilgi İşlem Müdürlüğü H.Cumhur ERCAN ile röportaj 15 2 içindekiler Hukuk Uygulamasında Bilgisayar Av.Atila SAV 18 Online Uyuşmazlık Çözümü (ODR) Av.Şamil DEMİR 20 Hizmet Akitlerinde Gizlilik Maddesinin Bilişim Teknolojileri Kullanımı Açısından Değerlendirilmesi Av. Ali Osman ÖZDİLEK 24 Yeni Moda Bilişim Suçu: Şirket İçi Casusluk Av.Gökhan AHİ 30 İnternette Hakaret Volkan SIRABAŞI 32

4 Bilişim Ortamlarında Seçim Yasaklarının Uygulanması Av. Özgür ERALP 38 Facebook ve Kişisel Bilgilerin Korunması Av.Özge EVCİ 52 Spam Postalar Av. Beren ŞENTÜRK 54 Ankara Barosu Ankara 2007 üç ayda bir yayımlanır. Sahibi Ankara Barosu adına Av.V.Ahsen COŞAR Ankara Barosu Başkanı Ankara Barosu Bilgi İşlem Merkezi Faaliyetleri 56 Av. Hüseyin ÇOLAK Ankara Barosu Yönetim Kurulu Üyesi Av. Bülent Turhan GÜNDÜZ Editör Av. Özgür ERALP Bilişim ve Hukuk Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Av. Özgür ERALP Av. Hayri Çağatay CENGİZ Av. Özge EVCİ Av. Beren ŞENTÜRK Haberler 64 Mevzuat 72 Yargıtay Kararları 82 Ankara Barosu Başkanlığı Ankara Adalet Sarayı Kat:5 Sıhhiye / ANKARA Tel : ALO BARO Faks : E-Posta Web Web : ankarabarosu@ankarabarosu.org.tr : : Teknoform Basım Yayım, Ankara Tel : Web : Site İncelemesi Articles 90 News 122 Güngör Basım Yayım, Ankara Web : Dergide ileri sürülen görüşler yalnızca yazarlarına aittir. Dergimizi bağlamaz. 3

5 Başkan ın köşesi... Sevgili Meslektaşlarım, Kişisel verilerin kaydedilmesi, bunların hukuka aykırı biçimde ele geçirilmesi ile başkalarına verilmesi 5237 sayılı Türk Ceza Yasası nın Özel Hükümler başlıklı ikinci kitabının, Kişilere Karşı Suçlar başlıklı ikinci kısmının Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar başlıklı dokuzuncu bölümünün 135 ve 136. maddelerinde suç olarak tanımlanmış ve yaptırıma bağlanmıştır. Özel yaşama hukuk dışı saldırı ve dolayısıyla özel yaşamın gizliliğini ihlal niteliğindeki bu eylemlerin, kamu görevlileri tarafından ve kamu görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak veya belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi ise aynı yasanın 137. maddesiyle cezanın artırılmasını gerektiren nitelikli haller olarak kabul edilmiştir. 765 sayılı önceki Türk Ceza Yasası nda düzenlenmeyen, bu bağlamda suç olarak kabul edilmeyen bu eylemlerin, 5237 sayılı yeni Türk Ceza Yasası nda suç olarak kabul edilerek ceza-i yaptırıma bağlanmış olması, yeni ceza yasamızın bireye/ insana verdiği değeri göstermesi yönünden kuşkusuz önemli ve olumlu bir gelişmedir. Özel yaşam kişinin mahremiyet alanıdır. Bu alan kişinin kendisini, ailesini kapsamakla, mahrem sözcüğü bunlara ilişkin hususların gizliliğini, bu alana yönelik yabancı bakışların yasaklanmasını ifade eder. Bu bağlamda mahremiyet, bireyin/ kişinin kamuya açmayacağı duyguları ve eylemleri kapsar. Yanımda kimse olmadığından değil yalnızlığım, yalnız olduğumu söyleyebileceğim kimsem olmadığından yalnızım diyor Mevlana. Yalnız olduğunu dahi söyleyebileceği kimsesi olmayan insan mahremiyetini kendisine saklar. Yanında yalnız olduğunu söyleyebileceği birisi olan insan ise mahremiyetini yanındaki ile paylaşır. Böyle durumlarda iki kişinin birlikte geliştirdikleri ortak bir tarih var demektir. Kişinin mahremiyetini sadece kendisine sakladığı durumlarda ise tek kişilik bir tarih söz konusudur. Bu tek kişilik veya ortak tarih kaçınılmaz olarak genelleştirilen dışarının parçası haline gelen diğerlerini dışlar ve kendi içine kapanır. Dışarıya kapanan bu alanın, bu alanda tek başına veya bir başkasıyla yaşanan ve paylaşılan özel durumların dışarıya çıkarılması, bu alanın izlenerek buradan elde edilen kişisel verilerin kayıt edilmesi, bunların hukuk dışı yollarla ele geçirilmesi ve başkalarına verilmesi suç olmasının dışında kişilik haklarına yönelik ağır bir saldırı niteliği taşır. bilgisayarın, internetin, elektronik postanın, mobil telefonun etkili ve yaygın olarak kullanıldığı günümüzde, kişisel verilere ulaşmak, bunları kullanmak ve başkalarına ulaştırmak çok daha kolay hale geldi. Teknolojinin sağladığı yeni olanaklar ve kolaylıklarla birlikte yeni bir suç tipi ortaya çıktı. Siber suç olarak isimlendirilen bu yeni suç; bilgisayar ağlarının, bilgisayar veri ve sistemlerinin, elektronik bilgilerin gizliliğine, doğruluğuna ve ulaşılabilirliğine zarar verici faaliyetler ile bu sistemlerin, ağların, bilgilerin ve verilerin kötü amaçlı kullanılması sonucu oluşan, bilgisayar üç kağıtçılığı, siberpunk gibi antikültürel pratikleri kapsayan ve giderek artış gösteren yeni ve gerçekten tehlikeli bir suç tipi. Siber sözcüğünün kökünü oluşturan ve Yunanca yönetmek anlamına gelen kybernan sözcüğünden türetilen sibernetik kavramı, bir insanın veya otomatik bir makinenin, modern tekniğin olanakları çerçevesinde herhangi bir işi yönetmesini veya belli bir amaca ulaşmasını sağlayan bilim dalına verilen isim. Plato nun diyaloglarında rastladığımız sibernetik kavramını bilimsel olarak inceleyen ilk kişi Amerikalı Norbert Wiener yılında otomatik kumandalı sistemlerin tekniği üzerine yayınladığı Cybernetics isimli kitabında Wiener: sibernetiği bir kavşak bilim olarak tanımlar ve yönetim işlevini yerine getirebilecek mekanizmalarla ilgili genel kavramlara yer verir. Wiener in bu çalışması kendisinden sonra gelen süreçte, üstün yapılı canlıların yaşamsal işlevleri ile bu işlevlerin yapay olarak yaratılmasına olanak veren süreçleri mantıksal bir analize vurmak suretiyle, gerçek bir akıl devrimi sayılabilecek önemli bir akımın başlangıç noktası oldu. Avrupa Birliği Siber Suç Uzmanları Komitesi tarafından hazırlanan, Avrupa Birliği Avrupa Suç Sorunları Komitesinin 50.Genel Kurulunda onaylanan ve daha henüz Türkiye tarafından imzalanmadığı için yürürlüğe konulamayan Siber Suçlar Konvansiyon Taslağı ve Açıklayıcı Memorandumu ile de suç olarak kabul edilen bu eylem ve yanısıra az yukarıda içeriğine değindiğimiz kişisel verilerin kaydedilmesi, bunların hukuka aykırı biçimde ele geçirilmesi ile başkalarına verilmesi ve bilgi işlem merkezi çalışanlarının bu konudaki sorumlulukları ülkemizin bilişim hukuku konusundaki ilk ve tek dergisi olan Bilişim ve Hukuk dergisinin bu sayısında hem hukuki ve hem de etik boyutuyla inceleniyor. 4 Kişilik hakları kapsamında bulunan ve dolayısıyla kişinin mahremi olan kişisel veriler, gerek ulaşılması ve elde edilmesi, gerekse başkalarına açıklanması bağlamında kuşkusuz insanlık tarihinin hemen her aşamasında ciddi bir tehdit altındaydı. Ama herhalde geçmişteki hiçbir zamanda, günümüzde olduğu kadar ciddi tehdit altında değildi. Değildi, zira kişinin mahremi olan bu verilere ulaşmak, bunları kullanmak ve başkalarına ulaştırmak şimdilerde olduğu kadar kolay değildi. Ne var ki, teknolojinin yarattığı yeni iletişim sistemleri ve bilgi teknolojilerine dayanan bilgi tabanlı gelişme ile birlikte, üretim ve tüketim süreçlerinin belli bir yere bağlı olmaktan çıktığı, şirketlerin bilgi ağlarının, dünya kapitalist sisteminin genişlemesinin ve bütünleşmesinin tabanını oluşturduğu, Her sayısında bizleri bilişim dünyasının bir yeni fikri, bir yeni kurumu ve kavramıyla tanıştıran, özel hukukun en yeni disiplinlerinden birisi olmasına karşın son derece hızlı biçimde gelişen Bilişim Hukuku nun bir değişik ve kendine özgü bilgileriyle buluşturan Bilişim ve Hukuk dergisinin Genel Yayın Yönetmeni sevgili meslektaşımız Sayın Özgür Eralp e ve onun şahsında değerli yayın kurulu üyelerine teşekkür eder, Yeni fikirlerden korkan insanları anlayamıyorum. Ben asıl eski fikirlerden korkuyorum. diyen John Cage i bu vesileyle anmak isterim. Saygılarımla. Ankara Barosu Başkanı

6 ÖZEL DOSYA Kişisel Verilerin Korunması ve Bilgi İşlem Merkezi Çalışanlarının Sorumlulukları 5

7 Özel Dosya: Bilgi İşlem Merkezleri Bilgi İşlem Merkezleri Yayına Hazırlayan: Av. Özgür ERALP / Ankara Barosu Bilgi İşlem Merkezi Başkanı Bu sayımızda Bilgi İşlem Merkezlerini mercek altına almak istedik. Ancak üzülerek belirtmek isteriz ki özel dosya olarak işlemek istediğimiz bu konuda yeterince kaynak bulamadık. Görülüyor ki ülkemizde halen bu anlamda ne teknik ne de hukuki anlamda ciddi bir düzenleme bulunmamaktadır. Konuya ilişkin bazı yasa maddeleri özet niteliğini dahi taşımaktan uzaktır. Bilgi işlem merkezleri, her ne kadar gelişen teknolojik dünyada, kurumların bel kemiği haline gelmiş olsa da, yeterince statülendirilememiş, gereken kimliği edinememişler, kurulmaları, çalıştırılması, görevleri, sorumlulukları belli bir zemine oturtulamamıştır. Bilgi işlem merkezlerinin faaliyet alanında bulunan son derece önemli bilgilerin kimlerin kullanım alanında olduğu maalesef belirlenememektedir. Yakın geçmişte yaşanan bir olay aslında bu sorunları su yüzüne çıkarmıştı. Bunun üzerine Maliye Bakanlığınca oluşturulan Özel Komisyon, bundan sonra sisteme giriş yapılan yerlere tek tek giderek, belirlenen kişiler için sisteme hangi amaçla giriş yapıldığını soruşturmuş ve bu çerçevede kullanıcılarla tek tek görüşülmüştü. Bir Maliye yetkilisi, Burada kişi merak için bile olsa bu sorgulamayı yapamaz. Ancak araştırmamızda, kişilerle ilgili sorgulamaların ardından bir süre sonra bu konudaki haberlerin medyada yer aldığını tespit ettik. Örneğin Emin Çölaşan için 24 Nisan 2006 da Teftiş Kurulundan sisteme giriş yapılmış, daha sonra da bununla ilgili haberler medyada yer almış açıklamasında bulunmuştu. Soruşturmalar sonucunda çok sayıda kişinin disiplin cezalarına çarptırılacağını belirten Maliye yetkilisi, TCK nın 136. maddesi uyarınca Kişisel verileri ele geçirme ve yayma suçu nedeniyle olaya karışan kişiler hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda da bulunulacağını bildirmişti. Hatırlanacağı üzere kısa bir süre önce Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının Bilgi İşlem Merkezine giren kişilerin, kanun dışı şekilde Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli nin de aralarında bulunduğu, bazı devlet görevlileri ile siyasilerin mal varlığı ve vergi bilgilerini sorguladığı ortaya çıkarılmıştı. Haberlerde belirtildiğine göre usulsüz sorgulama yapılan kişiler arasında ANAVATAN Partisi Genel Başkanı Erkan Mumcu, DYP Genel Başkanı Mehmet Ağar, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, Başbakanlık Müsteşarı Ömer Dinçer, Hürriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ertuğrul Özkök, Sabah Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fatih Altaylı, Gazeteci Yazar Emin Çölaşan ile işadamı Remzi Gür de bulunuyordu. Şüphesiz bu süreç içerisinde sorunun daha da büyük boyutlarda olduğu ve hukuki boşlukların fazlasıyla var olduğu gerçeği ortaya çıkacaktır. Zira Job Description denilen İş bölümü ve tanımlandırılması bile ülkemizde yerleşmiş bir kavram değildir. Kurum içerisinde hangi personelin hangi işten sorumlu olduğu, görevinin nerede başlayıp nerede bittiği, hangi şifreleri hangi personelin kullanabilmesi gerektiği dahi net çizgilerle ayrılmamıştır. Bilgi İşlem Merkezinin hukuki olduğu kadar teknik sorumlulukları da bulunmaktadır. Kanımızca Koç Üniversitesinin internet sitesinde yayınlanan bu sorumluluklar bu tip düzenlemelerde bir temel başvuru kaynağı olarak kabul edilebilir. Aşağıdaki liste dikkatle incelendiğinde Bilgi İşlem Merkezlerinin görev ve sorumluluk alanlarına giren ve dışarıdan çok basitmiş gibi görünen işlerin ne kadar ayrıntılı ve kapsamlı olduğu anlaşılabilmektedir. 6 Bu kişilerin işe başlama ve terk tarihleri, sicil detay bilgileri, her türlü mal edinimleri, ödediği motorlu taşıtlar vergisine kadar her türlü vergisel işlemleri ve vergi borcu olup olmadığı, herhangi bir cezai işlemi bulunup bulunmadığı gibi bilgiler sorgulandı. Koç Üniversitesi Bilgi İşlem Merkezi nin Sorumlulukları 1 1.İnternet servisleri 2.Posta servisleri 3.Veri kabloları ve LAN bağlantı servisleri 1 (Erişim Tarihi: )

8 4.Yazıcı servisleri 5.Telefon servisleri 6.Web sitesi idaresi 7.Sistem idaresi 8.Veritabanı idaresi 9.Operasyon ve müşteri yardımı 10.Kampüs çapındaki duyurular 11.Ses ve görüntü servisleri 12.Bilgisayar servisleri 13.Yazılım geliştirme 14.İnternet bağlantısı kurulumu ve sürekliliği 15.İnternet bağlantılı servisler (DNS, FTP, haberler vb.) 16.İç/dış güvenlik sorunları 17.Ağ sunucularının kurulması, bakımı ve sürekliliği 18.Ağ rehber servisleri, hesap yönetimi ve kullanıcı yönetimi görevleri 19.Ağ yazılımı yüklenmesi, şekillendirilmesi ve yükseltilmesi 20.Yedekleme ve düzeltme görevleri 21.Çeşitli servislerin sürdürülmesi ve geliştirilmesi (File, ifolder, Mail, FTP, eguide) 22.İnternet ve yerel yazıcı servislerinin geliştirilmesi ve desteği 23.LAN bağlantılı ekipmanların kurulumu ve sürekliliği 24.LAN yönlendiricilerinin ve anahtarlarının isteğe göre değiştirilmesi 25.Şu anda kurulu olan yazılımın sürekliliği ve geliştirilmesi 26.Bu alanda yeni projelerin dizaynı ve gerçekleştirilmesi 27.Veri kablosu aktifleştirme/pasifleştirme görevleri 28.LAN güvenlik sorunları 29.Sürekli performans gözlemi 30.Kampüs ağının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi 31.Müşteri desteği 32.Telefon sistemleri kurulumu ve sürekliliği 33.Telefon bağlantılı ekipmanların kurulumu ve sürekliliği 34.Telefon hatları aktifleştirme/pasifleştirme 35.Telefon kullanıcı yönetimi görevleri 36.Telefon faturalandırma takibi 37.Sesli mesaj takibi 38.Varolan veritabanının sürekli olarak geliştirilmesi 39.Yeni sunucuların kurulumu 40.Standart kullanıcı yönetimi görevleri 41.İşletim sistemi seviyesinde sorun giderme 42.Sistem ve yazılım geliştirmeleri 43.Yeni yazılımların araştırılması ve yüklenmesi 44.Servis dokümantasyonu ve olasılık planlaması 45.Performans gözlemi ve geliştirilmesi 46.Oracle ve SQL sunucuları sorun giderme 47.Sınıflar, amfiler, spor salonu, toplantı odaları, seminer odalarındaki ses ve görüntü ekipmanları ile Sağlık Meslek Yüksekokulu ndaki sistemlerin bakımı 48.Bilgi İşlem Merkezi veritabanlarının sürdürülmesi 49.Bilgi İşlem Merkezi satın almalarının organize edilmesi 50.Bilgi İşlem Merkezi bütçesinin organize edilmesi 51.Laboratuar bilgisayarlarının kurulumu, bakımı ve sürekliliği 52.E-posta veya beyaz tahta yoluyla duyuru yapılması 53.İsteğe bağlı olarak posta listelerinin adres listelerinin hazırlanması 54.Liste servislerinin sürekliliği Tarafımızdan web ortamında özellikle Bakanlıklara ait internet siteleri üzerinde inceleme yapılmış ve Bilgi İşlem Merkezleri/ Müdürlükleri/Daire Başkanlıkları sorgulanmaya çalışılmıştır. Ancak yazımızın başında da belirttiğimiz üzere gerek teknik gerekse hukuki anlamada doyurucu sonuçlara ulaşılamamıştır. Aşağıda örnekleme olması açısından web ortamında elde ettiğimiz bazı bilgilere yer veriyoruz. 1.Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı 2992 Sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanuna tarihinde, 4674 Sayılı Kanunla yapılan değişiklikle Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı yardımcı hizmet birimleri arasına dahil edilmiştir. GÖREVLERİ a) 12 nci maddenin (c) bendinde belirtilen konular hariç olmak üzere, Bakanlık merkez ve taşra teşkilâtı ile bağlı kuruluşların ilgili birimleriyle işbirliği yaparak bilgi işlem sistemini kurmak, işletmek, bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmak, bunlara ait hizmetleri ilgili birimlerle birlikte yürütmek; bilgi işlem projeleri ile ilgili olarak Bakanlık birimleri arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak. b) İlgili birimlerle işbirliği yaparak bu birimlerin derlediği hukukî mevzuatı, yüksek mahkemelerin içtihatlarını, bilimsel yayınları, ülkemizin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlarca yapılan düzenlemeleri, yargı yetkisi tanınan uluslararası mahkemelerin kararlarını ve gerekli görülen diğer konuları değerlendirerek bilgi işlem ortamına aktarmak ve kullanıcıların hizmetine 7

9 Özel Dosya: Bilgi İşlem Merkezleri 8 sunulmasını sağlamak. c) Bilişim teknolojisindeki gelişmelere uygun olarak daha etkin ve verimli bilgi, belge ve iş akışı düzenini kurmak, buna yönelik yazılımları üretmek veya sağlamak. d) Bakanlık görev alanına giren konularda ulusal ve uluslararası kapsamda, sistemlerarası çevrim içi ve çevrim dışı veri akışını ve koordinasyonu sağlamak. e) Eğitim Dairesi Başkanlığı ile işbirliği yaparak merkez ve taşra teşkilâtı ile bağlı kuruluşlarda bilgisayar kullanacak personelin eğitimini sağlamak. f) Bilgi işlem standartlarının belirlenmesi ve gelişiminin izlenmesinde, bilgi işlem makinelerinin ve yazılımının kullanılmasında diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yapmak. g) Gelişen bilişim teknolojisini izlemek ve bunların Bakanlık bünyesine aktarımı konusunda görüş ve önerilerde bulunmak. h) Görev alanına giren konularda, mevzuat yetersizliğine ve aksaklığına ilişkin inceleme ve araştırmalar yaparak Bakanlığa önerilerde bulunmak, tüzük ve yönetmelikler hazırlamak, genelge düzenlemek. i) Bilgi işlem müdürlükleri ile birlikte mahkemeler ve diğer ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak bilgi işlem sisteminin etkin ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak. j) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak.bilgi İşlem Merkezleri nin sorumluluklarının hukuki olarak şekillendirilmesinde temel alınabilecek bir düzenleme Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı tarafından yayınlanan TEKNİK BİRİMLERİN GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI HAKKINDA GENELGE 2 dir. Genelge ile, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) kapsamındaki yargı birimleri, Bakanlık taşra teşkilatı, bağlı ve ilgili kuruluşlarında bulunan bilgisayar ve yan donanımları ile bu birimlerdeki bilgisayar ağı (network) altyapısının çalışır halde tutulabilmesi, bilgisayar sistemlerinde meydana gelebilecek arızaların giderilmesi ve kullanıcılardan gelecek destek taleplerinin kısa sürede karşılanabilmesi amacıyla, -Ağır ceza Cumhuriyet başsavcılıkları ve -Müstakil adliye binaları olan bölge idare mahkemesi başkanlıkları bünyesinde Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı taşra teşkilatı birimleri olan bilgi işlem müdürlükleri, bilgi işlem şeflikleri ve bilgi işlem büroları oluşturulmasına 2 TC Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, 125 No, B.03.0.BİD / /2 sayı, 09/02/2006 tarih ve Teknik birimlerin görev, yetki ve sorumlulukları konulu genelge. karar verilmiştir. Genelgeye göre bu birimlerin görevleri, -Görev alanında bulunan tüm kullanıcılara teknik destek ve eğitim vermek, teknik birimine her an ulaşılabilmesi için gerekli tedbirleri almak, -Hizmet için gereken programları yüklemek, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı tarafından gönderilen imaj (masler) CD leriyle gerektiğinde yeniden sistemi kurmak, yazılım ve donanım arızalarını gidermek, -Bilgisayar yerel yönetici (administrator) şifrelerini, yetkisiz kişilere vermemek ve bu hususta gereken dikkat ve özeni göstermek, -Hizmetlerin daha hızlı ve verimli hale getirilmesi amacıyla gerekli olan yazılımların temini hususunu Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına bildirmek, -Bilgisayar ve Yan Donanımları Kullanım Talimatının uygulanmasını takip etmek ve bu hususta UYAP birim sorumlusuna aylık rapor vermek, - Bilgisayarlar ve sistemde meydana gelen arızalara müdahale etmek, periyodik bakım ve temizleme işlemlerini yapmak, yüklenici firmalarca yılda en az bir defa yapılması gereken periyodik bakımları yaptırmak, garanti kapsamındaki arızaları Bilgi İşlem Dairesince belirtilen formatta yetkili servisine bildirmek, -Firmaların yetkili servislerine arızaların hangi iletişim araçlarıyla bildirileceğini.arızaların ne kadar sürede giderileceğini, garanti süreleriyle ilgili firmaların adres, telefon, faks ile internet ve e-posta bilgilerini, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığının internet sayfasından takip ederek gereğini yerine getirmek, -Yetkili servislere bildirilen arızalar ve destek talepleri hakkında UYAP birim sorumlusuna haftalık rapor vermek, arızaların süresi içerisinde giderilememesi halinde, arızalı cihazın marka, model ve seri numarası da dahil ilgili firmaya ne zaman ve hangi iletişim araçlarıyla bildirildiği belirtilmek suretiyle gerekli belge, teknik rapor ve tutanakları. Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına göndermek. -Lazer yazıcılara ait bitmiş toner kartuşlarının atılmamasını sağlamak, gönderilmeye hazır olacak şekilde orijinal kutuları içerisinde muhafaza etmek. -Görev alanındaki birimlerde bulunan bilgisayar ve yan donanımların (yazıcı. tarayıcı, kesintisiz güç kaynağı, switeh veya çanak antenler gibi) teknik özellikleriyle birlikte envanter kayıtlarını Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı nın internet sayfasında bulunan Envanter Kayıtlan isimli tabloyu Örnek alarak tutmak, bu kayıtlan

10 elektronik ortamda Temmuz ve Aralık aylarında veya değişiklik olduğunda ilgili e-posta adreslerine göndermek, birimler arası hareketleri takip ederek tutulan kayıtları güncellemek, -Masaüstü bilgisayar, yazıcı, tarayıcı ve kesintisiz güç kaynağını, bunları kullanan kişi veya kişilerden birine zimmet karşılığı teslim etmek, -Birim demirbaş kaydının doğru ve eksiksiz yapılması için ilgili ayniyat memuruna bu kayıtları bildirmek ve gerekli bilgi alış verişini sürdürmek, -Kabinet odalarının temiz tutulmasını, elektronik aletlere zarar verebilecek her türlü toz ve nem üretecek, çöp ve temizlik malzemelerinin buralara konulmamasını, depo amacıyla kullanılmamasını sağlamak, UTP data kabinetlerini, UPS elektrik panolarını ve bunların bulunduğu odaları rutubet oluşmayacak şekilde belli aralıklarla havalandırmak. temizlemek, tozunu almak, kabinet fanlarının istenilen şekilde çalışması için gerekli kontrolleri ve temizliği haftada bir defa yapmak, güvenlik açısından kilitli tutmak, anahtarlarına her an ulaşılabilmesi için gerekli tedbirleri almak, giriş ve çıkışları kontrol altında tutmak, -Sistem iletişim altyapısındaki değişiklik veya ilaveleri takip etmek, data ve UPS hatlarının etiket numaralarına göre hangi odalara gittiğini ve hangi data hatlarının ağ cihazlarında (switch) sonlandığını gösteren listeleri kabinet ve pano içerisinde şeffaf dosyalarda her an ulaşılabilir vaziyette güncel ve yedekli olarak muhafaza etmek, -Yapılan işlerin denetlenmesi ve yapılacak işlerin planlanması için ayda bir defa UYAP birim sorumlularına veya birim amirlerine sunulmak üzere faaliyet raporu hazırlamak. bir örneğini elektronik ortamda Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına göndermek, -Adalet Bakanlığı internet sayfasındaki duyuruları ve yenilikleri takip etmek ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı tarafından verilecek diğer görevleri yapmak, -Sistemin sağlıklı ve emniyetli çalışmasını sağlayacak tedbirleri almak, tespit edilen eksiklik ve aksaklıkları derhal amirlerine bildirmektir. UYAP Birim Sorumluları, yukarıda zikredilen konularda kurulan bu birimleri denetlemekle yükümlüdür. 2. Başbakanlık Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı 3 GÖREVLERİ işlem ve otomasyon ihtiyacını karşılamak, bilgisayar ve yeni teknolojiler konusunda bu birimlere destek vermek, b)başbakanlık Merkez Teşkilatı birimlerinin iş akışlarını izleyerek otomasyon teknolojileri doğrultusunda daha etkin ve verimli iş, belge, bilgi akış düzeni önermek ve buna yönelik yazılımları üretmek, c)başbakanlık Merkez Teşkilatından, kamu kurum ve kuruluşlarından, ilgili yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan sağlanan kamu yönetimine ilişkin bilgileri bilgi işlem ortamında toplamak, değerlendirmek ve makama hızlı, etkin ve özet bilgi akışını temin etmek, d)bilgi derleme ve bunların bilgi işlem sistemlerinde değerlendirilmesi konularında ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, e)otomasyon sistemlerinin işletimini sağlamak, f)makamca verilen benzeri görevleri yapmak. Başbakanlık Merkez Teşkilatı birimlerinin iş akışlarını izleyerek otomasyon teknolojileri doğrultusunda daha etkin ve verimli iş, belge, bilgi akış düzeni önermek ve buna yönelik yazılımları üretmek, Başbakanlık Merkez Teşkilatı birimlerinin bilgi işlem ve otomasyon ihtiyacını karşılamak, bilgisayar ve yeni teknolojiler konusunda bu birimlere destek vermek, Başbakanlık Merkez Teşkilatından, kamu kurum ve kuruluşlarından, ilgili yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan sağlanan kamu yönetimine ilişkin bilgileri bilgi işlem ortamında toplamak, değerlendirmek ve makama hızlı, etkin ve özet bilgi akışını temin etmek, Bilgi derleme ve bunların bilgi işlem sistemlerinde değerlendirilmesi konularında ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, Otomasyon sistemlerinin işletimini sağlamak, Makamca verilen benzeri görevleri yapmak. 3. Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı 4 Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı 1 Temmuz 1982 tarihinde kurulmuştur yılında ODTÜ danışmanlığında polis bilgisayar ağının fizibilite çalışmaları başlatılmış, geçen süre içinde projede görev yapacak nitelikli personel sözleşmeli olarak istihdam edilmiş ve bu arada emniyet kaynaklı bilgi işlem personelinin seçilmesine ve eğitimine öncelik verilmiştir. Bilgi İşlem Başkanlığının, 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilat Kanunu nun değişik 17 nci maddesinde belirtilen görevleri şunlardır: a)başbakanlık Merkez Teşkilatı birimlerinin bilgi

11 Özel Dosya: Bilgi İşlem Merkezleri Bugün tüm bilgisayar hizmetleri, yönetim, işletim, yazılım, bakım-onarım ve eğitim hizmetleri öz kaynaklarla karşılanabilmektedir yılında polis bilgisayar ağı proje çalışmaları tamamlanmış ve aynı yıl DPT Müsteşarlığından olurluk raporu alınmıştır. Mevcut sistem bu olurluk raporu doğrultusunda kurulmuş ve günümüze kadar işleyegelmiştir. Bilişim teknolojisiyle paralel gelişmekte olan bilgi işlem hizmetlerine, parmak izi, coğrafi bilgi sistemi, balistik incelemeler gibi uzman sistemlerle de destek verilmektedir. Polnet Projesi kapsamında data, görüntü ve ses uygulamalarının da aynı iletişim ağında yer alması planlanmış ve uygulamaya geçirilmiştir. Yeni teknolojilere tamamıyla açık bilgisayar ve iletişim altyapısı üzerinde tüm teşkilatın bilgi otomasyonunu ve ortak veritabanı kullanımını sağlayan ses ve görüntünün de aktarılabildiği hızlı, güvenilir bir bilgi sistemidir. Polnet projesi kapsamında; bilgisayar sisteminin yenilenmesi, iletişim altyapısının yenilenmesi, personel eğitimi, uygulama programlarının güncel hale getirilmesi, veritabanlarının (DataBase) yeniden tasarlanması gibi faaliyetlerde bulunulmuştur. Bu proje ile, Polise müracaatta bulunan herkesin sorgulaması otomatik olarak yapılabilecektir. Şüpheli şahıslar hakkında bilgi edinme anında gerçekleştirilebilecek, dolayısı ile vatandaşın gereksiz mağduriyeti önlenecektir. Suçlular daha kısa sürede yakalanabilecektir. Ulusal ve uluslararası düzeyde eleştirilere konu olan gözlem altında tutma süresi en aza indirilebilecektir. Hızlı bilgi akışı ile yönetimin hızlı, etkin ve doğru karar vermesi sağlanacaktır. Polisin prestij ve güvenilirliği artacaktır. ve yurtdışında bulunan diğer kurumlarla bilgisayar bağlantısı kurarak bilgi alışverişini gerçekleştirmek suretiyle, polisin kendisini ilgilendiren bilgilere Türkiye nin her yerinden hızlı bir şekilde erişmesini sağlamaktır. Mevcut yapıda; şu anda Ankara merkez olmak üzere sırasıyla 1 Ana Merkez ve 10 Bölge Merkezinden oluşmaktadır. (Ankara, İstanbul, İzmir,Antalya, Adana, Bursa, Samsun, Erzurum, Diyarbakır, Van ). Bu bölge merkezleri İletişim Altyapısı na göre belirlenmiştir. Bölge merkezlerimiz üzerinden 81 il ve 87 hudut kapısının on-line olarak merkez bilgisayara bağlantıları sağlanmıştır. Jandarma Genel Komutanlığı, Başbakanlık, Milli Savunma Bakanlığı ve Adli Sicil Genel Müdürlüğüne yurtiçi bağlantımız, İnterpol Dairesi Başkanlığından Fransa-Lyon a, Kaçakçılık Dairesi Başkanlığından İtalya-Roma ya yurtdışı bağlantıları mevcuttur. Bilim ve teknoloji alanındaki hızlı yenilik ve değişimler, birçok kamu kurum ve kuruluşunu özellikle bilgi işlem birimlerinde yeniden yapılanma sürecine itmiştir. Teşkilat da bu süreç içinde kendini yenilemek için Polnet ve İletişim Altyapı Projelerini başlatmıştır. Emniyet Genel Müdürlüğü Merkez Teşkilatının ihtiyaç duyduğu bilgilere hızlı erişimin sağlanması, globalleşen dünya üzerinde hizmet konuları ile ilgili gelişmelerin yakından takip edilebilmesi gerekmektedir. Bunun için 24 saat kesintisiz internet hizmeti verilmekte ve Emniyet Genel Müdürlüğü Merkez Teşkilatına web ve elektronik posta hizmetleri sunulmaktadır. Teşkilatta 46 İl Emniyet Müdürlüğünün Web sayfası hizmete girmiş, birimlerinde 25 İl Emniyet Müdürlüğü online olarak İnternet üzerinden ihbar, şikayet, pasaport ve sürücü hizmetlerini sürdürmektedir. 20 İl Emniyet Müdürlüğü ise mail yoluyla hizmetleri almaktadır. Bilgi İşlem Dergisi : Polnet Projesi ile birlikte teşkilat mensuplarımızı bilgisayar dünyasındaki gelişmelerden haberdar etmek amacıyla, aylık olarak Bilgisayar Dergisi çıkarma çalışmaları devam etmektedir. 10 AMAÇLARI VE YAPISI: Emniyet Teşkilatı tarafından yürütülen hizmetlere bilgisayar desteği vererek; görevin süratli, güvenilir ve etkin bir şekilde yerine getirilmesini, yurtiçi Video ve CD Destekli Eğitim : Şubemizde verilen eğitimlerin video kasetleri ve ayrıca CD leri mevcut olup teşkilatımızın istifadesine sunulmuştur.

12 3. İçişleri Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı 5 GÖREVLERİ: a) Bakanlığın bilişim hizmetlerini ilgili birimlerle birlikte yürütmek, b) Bilgi İşlem projeleri ile ilgili olarak Bakanlık birimleri arasında koordinasyon ve işbirliği esaslarını belirlemek, c)bakanlık Merkez ve Taşra kuruluşlarının haberleşme ve her nevi elektronik sistemlerinin temin,tesis, bakım ve onarımlarına ilişkin esasları belirlemek,gerekli görülen hallerde bakım ve onarım işlerini yapmak ve yaptırmak, d) Bakanlık Merkez ve Taşra birimlerinde uygulanacak bilişim teknolojileri konusunda usül ve esasları belirlemek üzere yönetmelik çıkartmak, e) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak. 4. Çevre ve Orman Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı 6 GÖREVLERİ: Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığının görevleri şunlardır: a) Bakanlığın merkez ve taşra teşkilâtları ile bağlı kuruluşlarının bilgi işlem plânlamasını yapmak ve uygulamak. b) Bakanlığın bağlı kuruluşlarına bilgi işlem alanında her türlü yazılım ve donanım desteği vermek, otomasyon sistemlerinin işletilmesini sağlamak. 5.Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı 8 GÖREVLERİ: a)network ve internet bağlantılarının kesintisiz sürdürülmesi. b)birimlerin Yazılım ihtiyacının karşılanması. c)kurum personelinin bilgisayar kullanımları ile ilgili hizmet içi eğitimlerinin verilmesi d)kurum donanım ve yazılımın bakım ve güncellemenin sağlanması. e)kurum web sitesinin yönetim, bakım ve güncellemesi gibi konularda hizmet ve destek vermektir. 6. Maliye Bakanlığı Gelirler Bölge Müdürlüğü Bilgi İşlem Müdürlüğü 9 GÖREVLERİ: a) Gelirler Genel Müdürlüğünce geliştirilerek gönderilen programların işletimini yapmak, b) Bölgede kurulu bilgi işlem sisteminin verimli ve etkin bir biçimde çalışması, data güvenliğinin sağlanması, iletişim ağının yönetimi, veri hazırlama ve bilgi giriş işlemlerinin zamanında yapılması için gerekli tedbirleri almak, c) Bölgedeki bilgi işlem hizmetlerinin Gelirler Genel Müdürlüğünce belirlenen amaç, usul ve esaslar doğrultusunda etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır. c) Bilgi işlem kaynaklarını gereken biçimde yönlendirerek kullanıcılara etkin ve yetkin hizmet sağlamak. d) Bakanlığın uygun gördüğü durumlarda uluslararası bilgi akışı ihtiyacını karşılamak için, Bakanlığın faaliyet alanına giren, çevre ve orman envanter ve yıllık uygulama sonuçlarına ait verilerin, uluslararası tanımlara ve sınıflandırmalara göre toplanması ve değerlendirilmesini sağlamak. e) Bakanlık Makamınca verilen benzeri görevleri yapmak Sayılı Kanun - Bölüm 5 - Madde

13 ADLİYEDEN Ankara Adliyesi Hukuk Tevzi Bürosu ve Av. Özgür ERALP- Av.Özge EVCİ - Av. Beren ŞENTÜRK 12 HUKUK TEVZİ BÜROSU İŞLEYİŞİ VE SIRAMATİK Ankara Adliyesi Hukuk Tevzi Bürosu Türkiye deki en büyük hukuk tevzii bürolarından biridir. Hiçbir yerde bu kadar çok dava açılmamaktadır. İşte aşağıda gerek Ankara adliyesinde bulunan tevzi bürosu çalışanlarından gerekse burada dava açan vattandaşlardan, katiplerden ve avukatlardan aldığımız bilgilere göre derlediğimiz bilgilere ulaşacaksınız. Ankara Adliyesinde 2007 yılında tane harç kesilmiştir. Geçen seneye baktığımızda bu sayı civarıdır. Bu rakamlara talimatlar dahil değildir. Aynı zamanda, Günlük ortalama arası talimat tevzisi yapılmaktır Büronun İşleyişi Tevzi Bürosu Hukuk mahkemeleri tevzi bürosu Ankara Adliyesinde bulunan 104 adet hukuk mahkemelerinde açılan değişik iş, esas ve talimat dosyalarının mahkemelere tevzi edildiği, Adalet komisyonu başkanına bağlı birimdir. Ankara adliyesindeki tüm hukuk davalarının tevzisi buradan yapılmaktadır. Tevzi bürosunda iş yoğunluğu oldukça fazla olmakla birlikte, günde ortalama 850 dava ve arası da talimat tevzi yapılmaktadır. Şuan için hukuk tevzi bürosunda çalışmakta olan dokuz memur, bir mübaşir ve bir müdür bulunmaktadır. Sistem hızlı çalıştığı zaman mevcut personel yeterli olmaktadır ancak sistemde tıkanmalar meydana geldiği zaman personel saat a kadar çalışmaktadır. Dava açmak isteyen vatandaş veya avukat tevzi bürosuna geldiğinde öncelikle sıramatikten sıra numarasını alması gerekmektedir. Sırası gelince ilgili personele gelmekte ve personel dava dilekçesindeki bütün bilgileri UYAP sistemine girmektedir. Personel mahkeme türü, davalı, davacı bilgilerini girip harçlandırma formu çıkarmakta ve bu formu vermektedir. Harçlandırma formunu alan vatandaş veya avukat ilgili mahkeme veznesine harcını yatırmakta, posta pulunu ve dosyasını alarak yeniden tevzi bürosuna gelip sırasını almaktadır. Bu işlemlerden sonra eğer dosyanın evrakları tamamlanan harçlandırma numarasına göre girilip tevzisi yapılmakta ve işlemli bitirilmektedir. Daha sonra tevzisi yapılan dosya mübaşir tarafından ilgili mahkeme için ayrılan dolaba koyulmakta ve akşam mahkemedeki görevli zabıt katibi gelip zimmete dosyalarını almaktadır. Sıramatik Tevzi Bürosu Müdürü ve Personeli ile yaptığımız görüşmelerde bize sıramatik uygulamasının çok yerinde olduğunu vurgulamışlardır; Sıramatik uygulamasına geçilmesinin hem vatandaş açısından hem de avukatlar açısından oldukça faydası olmaktadır. Sıramatik uygulamasından önce avukatlar sıraya girip işlemlerini yaptırmaktaydı. İçeride oluşan yoğunluk sebebi ile avukatlar ve vatandaşlar aralarında sıra kavgasına tutuşuyorlardı. Tevzi bürosunun içindeki izdiham personelin rahat çalışmasını da engelliyordu. Fakat sıramatik uygulaması ile beraber hem vatandaş hem avukat sıramatikten sıra numarası alarak

14 beklemekte ve böylelikle içerideki izdiham önlenmektedir. Bu sayede personel, daha rahat çalışabilmektedir. Sıramatik uygulamasından önce gelen şikayetlerden ziyade, sırada bekleyenlerin aralarındaki münakaşa daha fazlaydı. Yaşanan sıra tartışmaları personele de yansıdığı için bu durum personelin çalışma performansını olumsuz etkilemekteydi ve personelin tanık olarak sürekli savcılıklarda ifade vermesine sebep olmaktaydı. UYAP ile İlgili Yoğunluklar Bildiğimiz üzere, Tevzi Bürosunda UYAP tıkanması problemleri sık yaşanmaktadır. Şuan Türkiye nin %95-96 sı sisteme geçtiği için aynı anda UYAP a bağlı kullanıcı sayısı in üzerinde olmaktadır. Bu böyle olunca sistem bunu kaldırmamakta, sistemin çalışma hızını yavaşlatmaktadır. Bilgi işlem dairesi başkanı ile Tevzi Bürosu nun yaptığı görüşmelerde bu konuda ihale yapılacağı ve kısa zamanda sistemin on kat daha hızlandırılacağı bildirilmiştir. Bu tür sistem tıkanmalar olduğu zaman Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ile temasa geçilmektedir. Sistem tamamen kesildiği zaman tutanak tutulmakta ve Adalet Komisyon Başkanına onaylatılmaktadır. Tevzi bürosu çalışanları ile yaptığımız görüşmelerde Sıramatik uygulamasının çok güzel olduğu zira artık eskisi gibi içeride yığılmalar, kavgalar olmadığı, stresli ve gergin anlar yaşanmadığı öğrenilmiştir. Böylelikle hukuk tevzi bürosu personelinin daha rahat bir ortamda çalışabildikleri ve bu uygulamadan çok memnun oldukları gözlenmiştir. Artık çalışırken insanlar sıra numaralarını alıp dışarıda bekliyorlar. İçeride kalabalık yapıp gereksiz tartışmalar yaratmıyorlar. Bu durum da personelin daha rahat çalışmasını sağlıyor. Sırası gelen kişi içeri giriyor ve personeli meşgul etmiyor. Şuan sistemde personeli tek rahatsız eden şey uygulamanın internet üzerinden olması. İnternette bir sorun olduğu zaman bu personele de yansıyor ve sistem tıkandığı için işlem yapamaz hale geliyorlar. Türkiye de internet altyapısının hızlanmasıyla bu sorunun da çözlebileceğini düşünüyoruz. 13

15 ADLİYEDEN İnternet Üzerinden Dava Açma Avukatlar internetten, sahip oldukları sertifikalar ile dava açıp, Akbank taki hesaba harçlarını yatırdıkları zaman tamamlanan işlem sonrasında internetten açılan davalar tevzi bürosu ekranına düşmektedir. Avukat daha sonra büroya gelip de davasını açtığını bildirdiğinde, mevcut ekrandan davası görülüp tevzisi yapılmaktadır. Şuan Hukuk Usulü Muhakemesinde posta masrafının hesaptan düşmesi ile ilgili bir uygulama olmadığı için avukatın mutlaka buraya gelip dosyasını ve posta pulunu bırakması gerekmektedir. Ancak İdare Mahkemelerinin yönetmeliği daha farklı olduğu için orada masraflar peşin alınmakta, avukatların giderek pul ve dosya bırakması gerekmemektedir. Avukat tevzi bürosuna gelerek, internetten dava açtığını belirttikten sonra pul ve dosyasını verdiği zaman ana bilgisayardaki tevzi et tuşuna basılır ve dosya esas numarası alarak ilgili mahkemenin iş listesine düşer. Avukat internetten dava açtığı zaman sistem kendisine bir numara verir fakat bu numara dosyanın esas numarası değildir. Esas numarası tevzi bürosundan tevzi et tuşuna basıldığı anda verilmektedir. Uygulama başladıktan bu yana 15 e yakın dava internet üzerinden açılmıştır. Taşradaki adliyelerde Tevzi bürosunun olup olmaması önemli değildir. Bu tür küçük yerlerde hukuk mahkemesi yazı işleri müdürüne tevzi rolü verilmekte ve aynı tevzi bürosu ekranları gibi, bu kimse de kendi ekranından tevzi yapmaktadır. Dolayısıyla bir fark bulunmamaktadır. 14

16 T.C Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı Ankara Bilgi İşlem Müdürlüğü H.Cumhur ERCAN ile röportaj... RÖPORTAJ Av. Özgür ERALP- Av.Özge EVCİ - Av. Beren ŞENTÜRK Ankara Bilgi İşlem Müdürlüğü, T.C. Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığının Bakanlık merkez ve taşra teşkilâtı ile bağlı kuruluşların ilgili birimlerine Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı tarafından kurulan Bilgi işlem sistemini işletmek, bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmak, bunlara ait hizmetleri ilgili birimlerle birlikte yürütmek; bilgi işlem projeleri ile ilgili olarak birimler arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak amacı ile kurduğu Bilgi İşlem Müdürlüklerinden bir tanesidir. 22 Kasım 2005 tarihinde fiili olarak Ankara Adliye Sarayında hizmete başlandı. Bölge Destek Müdürlüğü amaçlı kurulduğundan Ankara Bilgi İşlem Müdürlüğü bünyesinde Ankara Bölge İdare ve Vergi Mahkemeleri Bilgi İşlem Şefliği, Kırıkkale Bilgi İşlem Şefliği, Sincan Adliyesi Bilgi İşlem Teknik ofisi, Ankara Adli Tıp kurumu Başkanlığı Bilgi İşlem Teknik ofisi bağlıdır. Ankara Adli Yargı Komisyon Başkanlığına bağlı Mülhakatlar, Sincan Yenikent Ceza İnfaz Kurumu yerleşkesi, Mülhakatlardaki Ceza İnfaz Kurumlarına tüm destek hizmetleri, Seçim Müdürlüklerine Teknik destek verilmektedir. misiniz? Bu konuyu üç aşamada değerlendirmek gerekiyor. Birincisi Teknik alt yapı ve destek hizmetleri, ikincisi Uygulama ve eğitim hizmetleri, üçüncüsü ise personelin yenilikleri ve gelişmeleri takibi ile işe isteklendirme ( Motivasyon) Bu üçlü birleşim bizde birlikte çalışır. Yardımlaşma ve personel arasında uyum üst düzeyde olduğundan herkes üzerine düşeni yapar. Teknik destek birimimiz tüm arıza ve alt yapı hizmetlerini kesintisiz bir şekilde sürdürmekte olup, donanım arızalarına öncelikle yerinde müdahale ederek çözüm bulmaya çalışır. Sorun büyük ise teknik ofisimizde gerekli tamir ve bakımlar yapılarak sorun giderilir. Ankara Adliyesi UYAP projesinde ilk etapta pilot Adliye olması, tüm birimlerin UYAP ile çalışmalarına destek vermek, eğitim planlamaları yaparak ihtiyaç duyulan birimlere eğitim vermek ve karşılaşılan sorunların aşılmasında çözüm bulmak Müdürlüğümüzün görevi. Bu işler ve işlemler uygulama ve eğitim birimi olarak görev yapan arkadaşlarımız tarafından yapılmakta olup yerinde desteğin yanı sıra yardım masası olarak da destek vermektedirler. Bağlı Mülhakatların işletime alınması Ankara Bilgi İşlem Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmekte Daire Başkanlığımız tarafından verilen dış görevlerde personellerimiz birimlerin işletime alınma çalışmalarına ekip halinde katılmaktadırlar. UYAP konusunda bir geçiş dönemi yaşanmaktadır. Ankara Barosu da bu konuda bize yardımcı olmaktadır. Koridorlara yerleştirilen kiosklar, duruşma salonlarına konulan monitörler UYAP uygulamaları ile paralel gitmektedir. Bunların hepsi bir yeniliktir. Bizim burada çalışan mesai arkadaşlarımızın bir kısmı eskilerin tabiri ile mürekkep yutmuş kimseler iken bir kısmı daktilo dönemini yaşamış yeni işe girenler bilgisayar dönemini yaşamakta. Bu nedenle hepsinden aynı performansı beklemek mümkün değildir. Ancak arkadaşlarımız tüm gücüyle çalışmakta ve şuan için kendilerini oldukça geliştirmişlerdir ve geliştirmeye de devam ediyorlardır. Şuan sistemi kullanamayan arkadaşlarımız olabilir. Ancak yeni alınan personeller UYAP konusunda daha hızlı yetişmekte ve kullanmaktadır. Bu sorunlar yavaş yavaş aşılmaktadır çünkü UYAP kısa değil uzun vadeli hedefleri olan bir projedir. -Ankara Adliyesi nde UYAP sistemini uygulayan 15

17 RÖPORTAJ Evet, elbette var. Hem Mahkemeler hem de Savcılık tarafı kullanmaktadır.bu konu da Ankara Cumhuriyet Başsavcımız, Cumhuriyet Başsavcı Vekilleri, Savcılarımız, Hâkimlerimiz ve personellerden önemli destek ve katkıları bulunmuş bulunmaya da devam etmektedir. Buradan kendilerine teşekkür ederim. Ancak UYAP uygulamalarına yeni geçilmiş olması ve adaptasyonun yeni olması sebebi ile uygulama çok fazla görülmemekte. UYAP konusunda biraz daha sabırlı olmamız gerekiyor. Uygulama başladığından beri çok fazla eleştiri aldı ancak biraz daha ılımlı bakarsak sistemin faydalarını çok daha iyi görebiliriz. Örneğin, Kars Adliyesi ndeki bir dosyaya PTT yolu ile müzekkere göndermek ve buna gelecek cevap için neredeyse birkaç aylık bir süre beklememiz gerek. Ancak UYAP sayesinde bu işlemi saniyelerle ifade edilen bir sürede yapabiliriz. kullanıyor. Duruşma sırasında bir yazıcı veya PC arıza yaptığında teknik ofise arıza bildiriminde bulunulur. Teknisyen arkadaşlar olay yerine giderken yanına sağlam bir yazıcı alıyor ve olay yerine süratle gidip eski yazıcıyı çıkarıp hemen yenisini takıyor. Sistemin hızını yavaşlatmamak adına giderken hangi yazıcıyı kullandıklarını sorup ona göre aynı yazıcıyı yanlarında götürüyorlar. Böylelikle yeni yazıcıyı sisteme tanıtmaları gerekmiyor. Böylelikle zaman kaybı önlenmiş oluyor. Bunun dışında tüm arızalar da yine bu titizlikle ve hızla giderilmektedir. Özellikle duruşma sırasında yaşanan sıkıntılar bizim için önemli. Burada oluşturduğumuz teknik ofiste de makinelerin her türlü bakımını yapıyoruz. Bunun için teknik ofis bakım ve tamir yapılabilecek şekilde düzenlenmiş olup imkânlar ölçüsünde tamir bakım işlemleri yapılmaktadır. Ankara Adliyesi Türkiye nin en büyük adliyesi olup iş yükünün en fazla olduğu adliyedir. Ankara Adliyesinde yaklaşık 3300 adet veri ucu mevcut. Network yapısı olarak buna müsait ve sorunsuz olarak bu kadar veri ucunu besleyebilmektedir. Sistem ne gerektiriyorsa biz onu kullanıcılarımıza sunuyoruz. Sistem merkezimize metro eternet hattı ile bağlıyız. Buradaki en önemli işlerin başında donanım yönetimi gelmektedir. Ankara Adliyesi nde yaklaşık 1800 PC (masa bilgisayar), 500 civarında Laptop, 2000 civarında yazıcı ve 500 civarında tarayıcı kuruludur. Hizmetin aksamaması için aktif tutmamız gereken 5000 e yakın donanımımız bulunmaktadır. Bunun yanı sıra 11 tane bizim hizmet alanımızda bulunan mülakatımız bulunmaktadır. Bölge İdare Mahkemesi, Sincan, Kırıkkale kendi ekipleri olmasına rağmen bizden hizmet talep edebilmektedir. Ankara Bilgi İşlem Müdürlüğü nün bünyesinde şuan için Ankara ve mülakatlarına hizmet eden 6 tane teknisyen, 8 tane eğitmen, 4 tane bilgisayar işletmeni ve bir tane de elektronik mühendisi arkadaşımız vardır. Mülhakatlarımız dışındaki şefliklerimiz ve teknik büromuzda çalışan arkadaşlarımızla beraber toplam sayımız civarındadır. Ekibimiz gerek bilgi bakımından gerekse işe yetişme açısından yeterlidir. Buradaki arkadaşlarımızın hepsi son derece başarılı bir performans sergilemektedirler. Donanım arızaları ve uygulama işlemlerinde yapılan hatalar. 16 Elbette Ankara Bilgi İşlem Müdürlüğünün tanıtımında ve yaptığımız işlerle olan kısmında da bahsettim. Bizler daha iyi hizmet verebilmek için son derece titiz çalışmaktayız. Örneğin, UYAP ı bütün birimlerimiz Güvenlik Bakanlık tarafından yürütülmekte olup biz verilen talimatlar ve alınan önlemleri uygulamaktayız. Güvenlik bilgi işlem dairesi başkanlığın üzerinde en çok durduğu konuların

18 başında gelmektedir ve tüm önlemleri alınmış durumdadır. Bugüne kadar güvenlik açısından ciddi bir sıkıntı ile veya art niyetli bir uygulama ile karşılaşmadık. Eğer insanlar şifrelerini herhangi birine vermezse bir sorun olmamaktadır. UYAP çok büyük bir proje dâhil olan kullanıcı sayısı nerdeyse kişi civarında. Bu nedenle bu kişileri tek tek takip etmek o kadar kolay değildir. Ancak internet hattını aşırı zorlayan ve çok meşgul eden kişi, sisteme çok yüklendiği zaman bunun tespiti yapılabilmektedir. Baro ile wireless hattımız zaten mevcut. Bu hattan dışarı çıkılmaması, UYAP a zarar verilmemesi konusunda çalışmalarımız oldu. Baro da bu konu üzerinde hassasiyet ve titizlikle duruyor. Evet, Adalet domain hattına dâhil bütün kullanıcılar sistem merkezinden çıkış sağlar. Adliyelerin veya ara birimlerin hiç birinde sistemle ilgili sunucu yoktur. Tüm sunucular, hizmetler Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı sistem merkezinden yürütülmektedir. Bazı internet sitelerine ulaşımın engellenmesi için konulan filtrelemeler veya yönlendirmelere Başkanlık karar verir. UYAP ın içerisindeki yetkilendirmeler kişi ile değil görev ile alakalı olduğundan Hâkimseniz Hâkimin, Savcıysanız Savcının erişebileceği işlem yapacağı yerlere ulaşım izni verir. Göreviniz neyse sistem size onu gösterir. Kişisel olarak A şahsına B şahsına tahsis edilmiş özel bir sunum yoktur. Hâkimlerin UYAP şifrelerini kâtiplerine vermeleri tamamen onların sorumluluğunda olan bir konu. Bu konuda hukuki sorumluluğu Hâkimlerimiz de biliyor. devreye girmiş oluyor. Bu açıklamayı da yapıyoruz kullanıcılara. Hâkimlerin şifrelerini kâtiplerine vermeleri ise tamamen onların sorumluluğunda olan bir konu. Bu konuda hukuki sorumluluğu Hâkimlerimiz de biliyor. Organizasyon yapısı olarak baktığımızda Müdürlüğümüze bağlı birimler, Ankara Bölge İdare ve Vergi Mahkemeleri Bilgi İşlem Şefliği, Kırıkkale Bilgi İşlem Şefliği, Sincan Teknik ofis olarak söyleyebiliriz. Ankara Bilgi İşlem Müdürlüğü merkez bünyesinde Uygulama destek ve eğitim birimi, teknik destek birimi ve idari işlemlerin yürütüldüğü birimler olduğunu söyleyebilirim. Uygulama destek ve eğitim birimi Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı tarafından uygulamaya açılmış tüm mödüllerin son kullanıcılara eğitimi ve oluşabilecek sorunların çözümünde görev yapan personellerden oluşmaktadır. Teknik destek veren birimimiz tüm network ve donanım arıza, kurulum ve çalışır vaziyette tutmakla mükelleftirler. Genellikle Bilgisayar İşletmeni, Teknisyen ve Mühendis personellerden oluşmaktadır. - Teknik bir konuda, bir arıza da veya makineye format atıldığında kişilerden şifre talebinde bulunabiliyoruz. Arıza giderildikten sonra şifre değiştir bölümüne kadar gelip yeni şifrelerini yazmalarını istiyoruz ve yeni şifreler yazılırken bize söylememelerini ve göstermemelerini kendilerinden istiyoruz. Bilgisayarını bu şekilde kapatılıp yeniden açılınca zaten artık yeni şifre 17

19 MAKALE Hukuk Uygulamasında BİLGİSAYAR Av. Atila SAV / Türkiye Barolar Birliği Eski Başkanı Türkiye Bilişim Derneği-Bilgi İşlem Merkezleri Birliği nin toplantısında yapılan konuşma. I. Bilgisayar günlük yaşamın her alanına girdi günümüzde. Ülkemizde de giderek yaygınlaşıyor bilgisayarların kullanımı. Bu bir uygarlık yarışması; ülkemizin de geri kalmaması gerek. Bilgisayarlar giderek küçülüyor, yalınlaşıyor. Kullanımı kolaylaşırken fiyatı da ucuzluyor. Kişisel bilgisayarlar birkaç bin dolara satılıyor artık. Seri üretim yapılıyor. Bu yaygınlaşmanın hukukla ilişkileri de çoğalıyor. Biz hukukçuların bilgisayarın sağladığı olanaklarla ve bilişim (informatique)çalışmalarıyla ilişkimiz başlıca iki yönlüdür: 1) Ülkenin hukuk düzeninin etkinliği ve adaletin hızlı ve doğru işleyişini sağlamak için bilişim uygulayım biliminden yararlanma; 2) Yurttaşların adli sicilleri ile ilgili bilgilerin kütüklere aktarılması ve bu bilgilerin eksiksiz ve doğru kullanımı II. Ülkenin hukuk düzeninin etkinliği yasaların tümü için sistematik bir tutarlılığın sağlanması ile ilgilidir. Böylece hem yasama organının yeni yasa tasarıları ile ilgili çalışmaları kolaylaşmakta; hem de yargısal uygulamalarda kolaylık ve doğruluk sağlanmaktadır. Bilgisayarın sağladığı bellek ve bilgi erişim olanakları her iki alana da hız ve etkinlik kazandırmaktadır. III. Amaç, adaletin hızlı ve doğru işlemesidir. Bunun için geniş oyumlu bilgi saklama ve hızlı bilgi erişim olanaklarının değeri büyüktür. Gecikmiş adalet adaletsizliktir denir. Bu inançta büyük gerçek payı vardır. Bilgisayar adaletin hızlandırılmasında yardımcı olabilir. Bilişim uygulayımının sağladığı olanaklar, erişilen bilgi kütüklerinin geniş oylumuna ve aşırı ayrıntılara karşın yine de bilginin en doğru biçimde, dakikada hazırlanıp sunulmasını sağlamaktır. Ancak bunun için bilgisayarlara aktarılan bilgiler doğru olmalıdır. Ayrıca aktarma süresinde de kısalık sağlanmalıdır. 18 Devletin hukuk düzenini oluşturan binlerce yasa vardır. Bunların yürürlükte olanları ile yürürlükten kalkmış olanları arasındaki ayrımı doğru yapmak gerekir. Yasayı bilmemek özür sayılmaz. Hukukun bu çok önemli ilkesi bütün yurttaşları ilgilendirir. Çünkü günlük yaşamımız yasalarla, kurallarla çevrilidir. Her yurttaşın bu kuralları bilmesi gerekir. Bunların en doğru biçimde ayıklanması, düzenlenmesi zorunludur. Günümüzde bu düzenin sistematik olarak bilgisayar belleklerine yüklenmesi yoluna gidilmektedir. Bu ise ancak Adalet in iyi örgütlenmesiyle ve bilgisayara hızlı bilgi aktarımı ile sağlanabilecektir. Bilgisayar yargıcın yerini alamaz kuşkusuz. Çünkü takdir yetkisi yargıca özgüdür. Bu yetkiyi ancak insan kullanabilir. Ama yargıcın bilgisini zenginleştirmede bilgisayar onu yardımcısıdır. IV. Adli sicillerin bilgisayara aktarılması bir sorundur. Fakat iş bununla bitmez. Bu bilgilerin yaşatılması da gerekir.

20 Mahkemelerin ve üst mahkeme kararlarının, gerekçeleriyle birlikte günü gününe bilgisayarda birleştirilmesi ve biriktirilmesi gerekir. Bu birikimin dizinlenmesi de bilginin yaşama gücünün ve etkinliğinin bir başka gereğidir. Bütün gelişme ve oluşma çağdaş uygarlığın bugünkü düzeyidir. Türkiye için de bu gereksinimi görmezlikten gelemeyiz. Bu alandaki gecikme, çağdaş uygarlıkla aramızdaki açıklığı artıran bir etken olacaktır. V. Türkiye Barolar Birliği yıllarında Türkiye Bilişim Derneği ile bir dizi ortak çalışma yapmıştır. Bir ulusal egemenlik sempozyumda konu tartışılmıştı. O günkü konu Hukuk alanında bilişim uygulamalarının ülkemize sağlayacağı yararlar ve sorunlar idi. VI. Daha sonraki yıllarda (özellikle da) Türkiye Barolar Birliği konuya ilgisini sürdürdü. Bir Hukuk Bilişim Kurumu nun oluşturulması için ortak çabalar sürdürüldü. Bu çalışmaya bilişimci uzmanların yanı sıra ülkemizin en önemli hukuk ve yargı kuruluşlarının temsilcileri ile dilciler katıldı. Bir öntasarı ana çizgileriyle belirdi. VII. Bugün de adli siciller üzerinde bir çalışma Adalet Bakanlığınca başlatılmıştır. Ancak tasarının bir takım insan gücü sorunları, teknik eleman çalıştırmadaki güçlükler nedeniyle istenen ivmeyi kazanamadığı anlaşılmaktadır. Bu kuruluşun personel çalıştırmadaki güçlükleri aşabilmek için bir kutum olması düşünülmelidir. büyük kapasiteleri işlemez kılmaktadır. Birkaç dolar değerindeki donanım, büyük bir yatırımı verimsiz ve ürünsüz bırakabilmektedir. IX. Bilgisayar programları ve yazılım ürünlerinin iyelik(mülkiyet) hakları yasal güvence altına alınmamış bulunmaktadır. Bu durum özellikle beyin gücüne dayalı bir endüstriyel üretim konusu olan yazılım alanında Türkiye için gelişmeyi engellemektedir. X. Bu doğrultudaki en önemli eksikliklerden biri de kişi haklarının korunabilmesiyle ilgilidir. Bilgisayarda biriktirilen bilgideki yanlış verilerden kaynaklanabilecek sorunların, hızlı işleyiş nedeniyle olağanüstü önemli boyutlara ulaşması ulaşması beklenebilir. Bu tür yanlışları önlemek; yayılmasındaki sakıncaları gidermek gerekir. Bu alanda ilerlemiş ve gelişmiş ülkelerde yurttaşların yılda bir kez kendisiyle ilgili bilgi tutanaklarını görme ve inceleme hakkı tanınmıştır. Bu hak yasayla güvence altına alınmıştır. Anılan ülkelerde, bu düzenleme 1970 li yıllarda yapılmıştır. Ülkemizde de bilgisayar kullanımının yaygınlaştığı, özellikle de bilgi birikiminin artmaya başladığı bu dönemde bu konuda yasal önlemlerin geliştirilmesine başlanmalıdır. Hukuk toplumun her türlü gereksinimlerine ayak uydurarak, toplumsal gelişmenin kuralsal çerçevesini kurar. Hukuk kurallarının bu gelişmenin ardında kalması gelişmeyi yavaşlatıp durdurabilir. En iyisi hukukun gelişmenin önünden giderek ona yol açmasıdır. Hukuk düzenimizin iyi işlemesi bakımından hukuk alanında bilişim çalışmalarına önem verilmesi ve darboğazların aşılması için bütün olanakların kullanılması zorunludur. VIII. Hukukçu olarak ilgilenmek zorunda olacağımız bir başka konu da bilgisayarın toplum yaşamında kazandığı yaygın roldür. Bugünkü ortamda çalışmaların verimini arttırmak ve istenmeyen olumsuz yan etkileri önlemek için gerekli yasal ve tüzel (hukuki) düzenlemeleri zamanında yapmak zorundayız. Bu alandaki düzenlemeler yetersizdir. Hatta hiç yoktur da denebilir. Bilgisayar edinmek ve onu kullanmak sorunları çok olan bir konudur. Kimi zaman küçük eksiklikler 19