Birleşme ve Satın Alma İşlemleri 2018 Raporu. Ocak 2019

Transkript

1 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri 2018 Raporu Ocak 2019

2 Önsöz 2018 yılında, tüm dünyada; ekonomi, siyaset ve güvenlik alanlarında ortaya çıkan belirsizlik ve sorunlar bir yana, ABD nin çeşitli siyasi ve ekonomik aksiyonları ile birlikte, Amerikan Merkez Bankası FED in faiz artırımı sürecine devam etmesinden bütün ülkelerin ekonomileri, ama özellikle gelişmekte olan ülke ekonomileri olumsuz etkilendi. Kurlardaki dalgalanmaların, enflasyonun ve yakın coğrafyasındaki siyasi gelişmeler ile güvenlik sorunlarının etkilerinin ciddi olarak hissedildiği Türkiye de ise, alınan türlü önlemlere karşın ekonomik büyümenin yavaşladığı bir yılı geride bırakıyoruz. Dünyada ve Türkiye de işlem sayısı azalırken işlem hacminde artış gerçekleşen bu yılda, bu konuda tüm piyasa oyuncuları tarafından kabul gören ve bir başvuru kaynağı olarak yaygın bir şekilde kullanılan, EY Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu nun on yedincisini sizlerle paylaşmaktan büyük memnuniyet duymaktayız. Raporumuz, 2018 yılında Türkiye de gerçekleşmiş olan şirket birleşme ve satın alma işlemleri hakkında önemli bilgileri, geçmiş yıllar ile karşılaştırmalı olarak, bir arada sunmaktadır. Rapor ayrıca, geçmiş yıllarda olduğu gibi, Türkiye nin önde gelen şirketlerinin hissedarları ve üst düzey yöneticileri ile yapılan, Türkiye de Şirket Birleşme ve Satın Almaları konulu geleneksel anketimizin sonuçlarını da içermektedir. EY Birleşme ve Satın Alma İşlemleri 2018 Raporu na doğrudan katılımları ile destek veren tüm yönetici ve işadamlarımız ile Rapor u hazırlayan EY Kurumsal Finansman Ekibi ne teşekkürlerimizi sunarız. Metin Canoğulları EY Türkiye Ülke Başkanı Müşfik Cantekinler EY Türkiye Kurumsal Finansman Bölüm Başkanı 16 Ocak 2019

3 İçindekiler Genel değerlendirme 5 Yatırımcı profili 8 Sektörel dağılım 12 Kamu kaynaklı işlemler 14 İşlem büyüklükleri a bakış 16 Türk iş dünyasının birleşme ve satın alma faaliyetlerine bakışı yılı birleşme ve satın alma işlemlerinin listesi 25 Raporun hazırlanma prensipleri 32 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

4 Genel değerlendirme Amerikan Merkez Bankası FED in sene içerisinde gerçekleştirdiği faiz artışlarının etkisi, buna bağlı olarak gelişmekte olan ülke para birimlerinin değer kaybetmeye devam etmesi, dünya genelinde artan ticaret savaşı endişeleri, İngiltere ve Avrupa Birliği arasındaki uzayan Brexit müzakereleri ve artan belirsizlik ile AB nin önemli ekonomilerinden birisi olan İtalya daki hükümet ve bütçe krizi 2018 yılına damga vuran gelişmeler olarak öne çıkarken, Türkiye de bu gelişmelerden önemli ölçüde etkilenmiştir. Bunlara ek olarak, Orta Doğu da yaşanan siyasi belirsizliklerin ve güvenlik problemlerinin devam etmesi, başta Türkiye olmak üzere birçok Avrupa ülkesini etkilemeyi sürdürmektedir. Ayrıca, yıl boyunca ABD ve bazı AB ülkeleri ile yaşanan siyasi gerginlikler, Türkiye nin uluslararası ilişkilerinde öne çıkan konular olmuştur. Tüm bu gelişmeler ışığında Türkiye, geçtiğimiz yıla göre birleşme ve satın alma işlemleri açısından göreceli olumlu olsa da potansiyelinin önemli seviyede altında bir performans göstermiştir yılı, ABD nin İran la imzalamış olduğu nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinden sonra İran a yönelik ekonomik ve ticari yaptırımları kademeli olarak devreye aldığı ve Suriye deki iç savaşa ek olarak bu gelişmeler ile birlikte Orta Doğu nun istikrarına yönelik endişelerin daha da arttığı bir yıl olarak öne çıktı. Ayrıca, bu yıl Cumhurbaşkanlığı seçimleri ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ne geçilmesi, olağanüstü halin kaldırılması, ABD ve bazı AB ülkeleri ile Türkiye arasında yaşanan siyasi gerginliklerin yıl sonuna doğru olumlu yönde gelişme göstermesi dikkat çekti. Türk Lirası nın ABD doları ve Avro karşısında önemli ölçüde değer kaybetmesi ile uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarından bazılarının Türkiye nin kredi notunu birden çok kez düşürmesi de Türkiye ekonomisini etkileyen unsurlar olarak ön plana çıkmaktadır. Bununla beraber, Türk Lirası ndaki değer kaybı nedeniyle enflasyon ve faizlerde yaşanan artış sonrasında Türkiye de büyüme oranının, özellikle yılın ikinci yarısında beklentilerin altında olması önemli bir gelişme olarak öne çıkmaktadır. ABD yönetiminin dış politikada ve ekonomi yönetiminde radikal değişikliklere devam etmesi, Amerikan Merkez Bankası FED in faiz artışlarını 2018 yılında da sürdürmesi, özellikle Türkiye nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülke ekonomilerini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu gelişmeler, yurtiçinde gerçekleşen bazı diğer ekonomik ve siyasi gelişmelerle birlikte, 2018 yılı içerisinde sermaye girişlerini olumsuz etkilemiş, kurlarda ve faizlerde yukarı yönlü harekete neden olmuş ve birleşme ve satın alma aktivitesini etkileyen unsurlar arasında yer almıştır yılında işlem sayısında düşüş, işlem hacminde ise artış gerçekleşti Tüm bu gelişmelerin sonucunda, birleşme ve satın alma işlemleri açısından yatırımcıların temkinli duruşunun sürdüğü gözlemlenmiştir. Ulaşabildiğimiz kaynaklara göre, bu sene Türkiye de açıklanan toplam birleşme ve satın alma işlemi sayısı 191 olarak gerçekleşmiştir. Bu sayı, geçtiğimiz yıla göre önemli seviyede düşüşe işaret ederken, dünyada da işlem sayısının düşüş göstermesi dikkat çekmektedir. Ancak, 2017 yılına kıyasla Türkiye de, özellikle yüksek hacimli işlemlerin sayısında sınırlı artış ve buna bağlı olarak toplam işlem hacminde artış gözlemlenmiştir. Şekil 1: Açıklanan işlem sayısı (2018) % işlem 83 işlem %43 Değeri Açıklanmamış İşlemler Değeri Açıklanmış İşlemler Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 5

5 2017 senesindeki raporumuzda, Türkiye de gerçekleşen ve değeri açıklanan toplam birleşme ve satın alma işlem sayısını 127, hacmini ise 7,4 milyar ABD doları olarak sunmuştuk yılında milyar ABD doları seviyesinde 1 adet işlem gerçekleştiğini ve 100 milyon ABD dolarının üzerinde değer ile gerçekleşen işlem sayısının sadece 17 olduğunu gözlemlemiş ve yatırımcıların Türkiye de sadece büyük şirketlere değil, çoğu KOBİ boyutunda sayılabilecek şirketlere de önemli ölçüde ilgi gösterdiğini görmüştük yılında ise değeri açıklanan 83 adet işlem ile toplam 9,3 milyar ABD doları tutarında işlem hacmine ulaşılmıştır. Tüm işlemler arasında, milyar ABD doları seviyesini aşan iki işlem bulunmaktadır. 100 milyon ABD dolarının üzerinde değer ile gerçekleşen işlem sayısının 12 olduğu göz önüne alındığında büyük hacimli işlemler toplam işlem hacmini az da olsa yukarı çekerken, KOBİ boyutundaki şirketlerde gerçekleşen işlemlerin geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi 2018 yılında da devam ettiği görülmektedir. Öte yandan, değeri açıklanmayan birleşme ve satın alma işlemlerinin arasında 100 milyon ABD doları seviyesinin üstünde gerçekleşen işlemler olduğu bilinmektedir. Değeri açıklanmayan işlemler ile ilgili tahminlerimizi de ekleyerek, 2018 yılında toplam işlem hacminin yaklaşık 12 milyar ABD doları seviyesine ulaşmakta olduğunu görmekteyiz. Şekil 2: Açıklanan işlem değeri* 30 26, , ,7 Milyar ABD$ ,5 13,7 10,7 7,4 9,3 5 4, * Bu grafik açısından raporların açıklanma tarihlerindeki işlemler dikkate alınmış olup, sonradan gerçekleşen iptaller göz önünde bulundurulmamıştır yılında, özel sektör işlemlerinin sayısı 173 olurken, kamu kaynaklı işlem sayısı 18 olarak gerçekleşmiş ve değeri açıklanan özel sektör işlemlerinin toplam tutarı 8,3 milyar ABD doları (toplam açıklanan işlem değerinin %89 u), kamu kaynaklı işlemlerin toplam tutarı ise 1 milyar ABD doları olmuştur. Bu sene, özellikle şeker fabrikaları özelleştirmeleri sayesinde kamu kaynaklı işlemlerin sayısı ve hacminde artış yaşanmasına rağmen kamu kaynaklı işlemler, özel sektör işlemlerinin önemli ölçüde gerisinde kalmıştır. Ayrıca, yabancı yatırımcılar, toplam işlem hacminden %69 luk pay alarak geçtiğimiz yıla benzer şekilde yerli yatırımcıları geride bıraktı. Yerli yatırımcılar ise 2018 yılında toplam işlem hacminden %31 lik pay aldı yılında Türkiye nin de içinde bulunduğu coğrafyada yaşanan olumsuzluklar, kurlarda yaşanan dalgalanmalar ve global piyasalarda yaşanan belirsizlikler sonucunda ortaya çıkan gelişmeler nedeniyle yabancı yatırımcıların ilgisinin Türkiye nin potansiyelinin çok altında kaldığı görülmektedir. Geçen seneki raporumuzda, iş dünyasının temsilcileri ile yaptığımız ankette, 2018 yılı için genel olarak 6-10 milyar ABD doları seviyesinde bir işlem hacmi beklendiğini gözlemlemiştik yılında, yıl boyunca global piyasalarda yaşanan gelişmeler, siyasi ve ekonomik belirsizlikler ile civar coğrafyadaki güvenlik sorunlarına rağmen, büyük hacimli az sayıda işlemin etkisiyle bu beklentilerin az da olsa üzerinde bir gerçekleşme olduğunu söyleyebiliriz. Tüm bu değerlendirmeler ışığında, siyasi ve ekonomik belirsizlikler ile güvenlik problemlerinin ortadan kalkmasının vakit alabileceğini ve Türkiye nin, 2019 yılında birleşme ve satın alma işlemleri açısından, 2018 yılına benzer bir yıl geçireceğini değerlendiriyoruz. 6 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

6 Öne çıkan işlemler 2017 yılında, milyar ABD dolarının üzerinde 1 adet işlem gerçekleşirken, en yüksek hacimli ilk 10 işlemin toplam tutarı 5,2 milyar ABD doları seviyesinde olmuştu. Bu işlemlerden yalnızca 1 i kamu kaynaklı işlemlerden, kalanlar ise çeşitli sektörlerde özel sektör işlemlerinden oluşmuştu. Vitol Investment ın OMV Petrol Ofisi ni 1,44 milyar ABD doları bedelle satın alması, BBVA nın Garanti Bankası nın %9,95 hissesini 917 milyon ABD doları bedelle satın alması, IFM Investors ın Mersin Limanı nın %40 hissesini 869 milyon ABD Doları bedelle satın alması, Zorlu Enerji nin Osmangazi Elektrik Dağıtım ve Elektrik Perakende Satış ı 360 milyon ABD doları bedelle satın alması ve Gülaylar Grup un İçerenköy AVM yi 320 milyon ABD doları bedelle satın alması işlemlerinin katkısıyla özel sektör işlemlerinin ilk 10 işlem içindeki oranı %93 olurken; Entek Elektrik in Menzelet HES ve Kılavuzlu HES İşletme Hakkı Devri ihalesini 365 milyon ABD doları bedelle kazanması sayesinde kamu kaynaklı işlemler de %7 lik bir pay elde etmişti yılında ise milyar ABD dolarının üzerinde 2 adet işlem gerçekleşirken, en yüksek hacimli ilk 10 işlemin toplam tutarı 7,9 milyar ABD doları seviyesinde olmuştur. Bu işlemlerden yalnızca biri kamu kaynaklı işlem olurken, kalanlar özel sektör işlemlerinden oluşmaktadır. Emirates NBD nin DenizBank ın %99,85 hissesini 3,2 milyar ABD doları bedelle satın alması, DFDS nin U.N. Ro-Ro nun %98,80 hissesini 1,2 milyar ABD doları bedelle satın alması, Demirören Holding in Doğan Yayın Holding i 919 milyon ABD Doları bedelle satın alması, Alibaba nın Trendyol un hisselerinin bir kısmını 728 milyon ABD doları bedelle satın alması ve TAV Havalimanları Holding in Antalya Havalimanı nın %49 hissesini 444 milyon ABD doları bedelle satın alması işlemlerinin katkısıyla özel sektör işlemlerinin ilk 10 işlem içindeki oranı %98 olurken; Doğuş Yiyecek İçecek in Afyon Şeker Fabrikası ihalesini 177 milyon ABD doları bedelle kazanması sayesinde kamu kaynaklı işlemler de %2 lik bir pay elde etti. Tablo 1: İşlem değeri açıklanan en büyük 10 işlem Hedef Şirket Sektör Satın Alan Şirket Ülke Hisse Oranı İşlem Değeri (Milyon ABD$) DenizBank Finansal Hizmetler Emirates NBD BAE %99, ,1 U.N. Ro-Ro İşletmeleri Ulaştırma DFDS Danimarka %98, ,0 Doğan Yayın Holding Medya Demirören Holding Türkiye %100,00 919,0 Trendyol Bilişim Alibaba Çin Açıklanmadı 728,0 OYAK Çimento İmalat Taiwan Cement Corporation (TCC) Tayvan %40,00 640,0 Antalya Havalimanı Ulaştırma TAV Havalimanları Holding Türkiye %49,00 443,6 Gram Games Bilişim Zynga ABD %100,00 250,0 D.ream Yiyecek ve İçecek Temasek, Metric Capital Singapur, İngiltere %17,34 200,0 CarrefourSA Maltepe Gayrimenkul Bakırköy Gayrimenkul Türkiye G/D 193,3 Afyon Şeker Fabrikası Yiyecek ve İçecek Doğuş Yiyecek İçecek Türkiye %100,00 177,4 G/D: Geçerli değil 2017 yılında büyük hacimli işlemlerin sayısının göreceli olarak artış gösterdiğini ve toplam işlem hacmindeki paralel düşüşün de etkisiyle, büyük hacimli işlemlerin ağırlığının %71 seviyesinde gerçekleştiğini gözlemlemiştik yılında da büyük hacimli işlemlerin toplam işlem hacmindeki payının arttığını ve ilk 10 işlemin toplam işlem hacmi içerisindeki payının %85 seviyesinde gerçekleştiğini gözlemlemekteyiz. İlk 10 işlemin ortalama büyüklüğü 791 milyon ABD doları olurken, değeri açıklanan tüm işlemlerin ortalama büyüklüğü 112 milyon ABD doları oldu. Kamu kaynaklı işlemler açısından bu ortalama değer 58 milyon ABD doları olurken, özel sektörün gerçekleştirdiği işlemlerin ortalama hacmi 127 milyon ABD doları seviyesinde gerçekleşti. İşlem değeri açıklanan özel sektör birleşme ve satın alma işlemleri arasında 100 milyon ABD doları üzerinde büyüklüğe sahip olanların sayısının 9 olduğu dikkate alındığında, bunlar haricinde kalan 56 adet işlemin ortalama büyüklüğünün 10 milyon ABD doları seviyesine indiği görülmektedir. Bu durum, 2017 yılı ile paralel olarak 2018 yılında da çok sayıda orta ve küçük boyutta işlem gerçekleştiğini göstermektedir. Hem yerli hem de yabancı yatırımcılar tarafından gerçekleştirildiğini gördüğümüz bu tür işlemlerin, gelecek yıllarda da tüm işlemler içerisinde önemli bir yer tutmasını bekliyoruz. Bunda, Türkiye nin özellikle orta-uzun vadedeki büyüme potansiyelinden yararlanmak isteyen ve Türkiye deki operasyonlarını bir üs olarak kullanarak, tüm bölgede faaliyet göstermeyi hedefleyen yatırımcıların da katkısı olacaktır. Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 7

7 Yatırımcı profili Amerikan Merkez Bankası FED in faiz artışlarına devam etmesi, buna bağlı olarak gelişmekte olan ülke para birimlerinin değer kaybetmeyi sürdürmesi, Türkiye nin Yabancı yatırımcılar, işlem de içinde bulunduğu coğrafyadaki politik ve ekonomik risklerin sürdüğü, kurlarda hacminden %69 luk pay aldı dalgalanmaların ve önemli faiz artışlarının yaşandığı bu dönemde, Türkiye de birleşme ve satın alma işlemleri adedinin 2017 yılına göre düşüş gösterdiği görülürken, işlem hacmi, potansiyelinin önemli seviyede altında olmasına rağmen, 2017 yılına göre artış göstermiştir yılında hem işlem adedi hem de işlem hacmi bir önceki yıla göre önemli seviyede gerilemiştir yılında işlem adedinin bir önceki yıla benzer seviyelerde gerçekleştiğini, işlem hacminin ise arttığını gözlemlemiştik yılında ise işlem adedinin bir önceki yıla göre önemli seviyede gerilediğini, işlem hacminin ise artmaya devam ettiğini gözlemliyoruz. Yatırımcı profiline bakıldığında, 2017 yılında olduğu gibi yabancı yatırımcıların yerli yatırımcıların (2,9 milyar ABD doları) önünde olduğunu ve 6,4 milyar ABD doları işlem hacmi yarattığını gözlemlemekteyiz. İşlem adedinde ise, Türk yatırımcılar son yıllardaki ağırlığını koruyarak 2018 yılında gerçekleştirdikleri 124 adet işlem ile yabancı yatırımcılardan (67 işlem) daha fazla işleme imza attı. Şekil 3: İşlem değerine göre Türk ve yabancı yatırımcılar* Milyar ABD$ ,5 13,1 11,5 11,7 10,4 9,9 6,4 6,6 6,4 5,1 4,6 4,1 4,6 3,3 2,9 2,8 2,1 2, Türk Yatırımcı Yabancı Yatırımcı * Bu grafik açısından raporların açıklanma tarihlerindeki işlemler dikkate alınmış olup, sonradan gerçekleşen iptaller göz önünde bulundurulmamıştır. Yerli yatırımcılar, işlem sayısında yabancı yatırımcıların önündeki yerini korudu 2013 ve 2014 yıllarında yerli yatırımcıların gerisinde kalan yabancı yatırımcılar, 2015 yılında ise bir önceki yıla göre hacim olarak artış sergilemiş ve yerli yatırımcıların önüne geçmişti ve 2017 yıllarında, işlem hacmi düşük seviyelerde seyretse de yerli yatırımcıların önündeki yerini korumaya devam etmişti yılında ise yabancı yatırımcılar 6,4 milyar ABD doları seviyesinde işlem gerçekleştirerek toplam işlem hacminden %69 luk pay almış ve yerli yatırımcıları bir kez daha geride bırakmıştır. İşlem adedinde ise geçtiğimiz yıllara benzer bir seyir gözlemlenmiş ve yabancı yatırımcılar 2018 yılında 67 adet işlem ile son dokuz yılda da olduğu gibi yerli yatırımcılardan daha az sayıda işlem gerçekleştirmiştir yılında bir önceki yıla göre düşüş gösteren yerli yatırımcıların işlem adedinin ise, 2017 yılındaki artışının ardından 2018 yılında önemli seviyede düşüş gösterdiğini görüyoruz. 8 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

8 Şekil 4: İşlem sayısına göre Türk ve yabancı yatırımcılar* Türk Yatırımcı Yabancı Yatırımcı * Bu grafik açısından raporların açıklanma tarihlerindeki işlemler dikkate alınmış olup, sonradan gerçekleşen iptaller göz önünde bulundurulmamıştır. Değeri açıklanan işlemler göz önünde bulundurulduğunda, yabancı yatırımcıların ortalama işlem tutarı 268 milyon ABD doları (2017: 142 milyon ABD doları) seviyesinde gerçekleşmiştir yılında yabancı yatırımcıların gerçekleştirdiği en büyük 2 işlem olan DenizBank-Emirates NBD ile U.N. Ro-Ro İşletmeleri- DFDS işlemleri hariç tutulduğunda ise, yabancı yatırımcıların ortalama işlem büyüklüğü 94 milyon ABD doları seviyesine gerilemektedir yılında ise en büyük 2 işlem hariç tutulduğunda, ortalama işlem tutarı 69 milyon ABD doları seviyesinde gerçekleşmişti. Dolayısıyla, 2018 yılında yabancı yatırımcıların geçtiğimiz yıla göre daha büyük boyutlardaki şirketlere yatırım yaptığı gözlemlenmektedir yılında, ABD, Almanya, İngiltere ve BAE işlem adedi bazında yabancı yatırımcı ülkeler arasında öne çıktı Yabancıların dahil olduğu işlemlerde, geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi, adet bazında AB ülkeleri ve ABD ağırlıklarını azalarak da olsa korumaktadır. En çok işlem yapan ülkeler listesinde ABD ve AB ülkelerinin yanı sıra BAE, İsviçre ve Çin yer almaktadır yılında ABD, işlem adedi bazında 13 işlem ile ilk sırada yer almış ve ABD yi Almanya 6, İngiltere 4 ve BAE 4 işlem ile izlemiştir. Şekil 5: İşlem sayısına göre yatırımcıların menşei Türkiye ABD Almanya İngiltere BAE İtalya İsveç Lüksemburg Fransa İsviçre Belçika Çin Polonya Diğer Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 9

9 2018 yılında işlem hacminde BAE öne çıktı İşlem hacmi bazında BAE, gerçekleşen toplam 3,2 milyar ABD doları işlem hacmi ile yabancı yatırımcılar arasında ilk sırada yer alırken, Danimarka 1,2 milyar ABD doları işlem hacmiyle BAE yi takip etti yılında ağırlığı azalan AB ülkelerinin, 2018 yılında da bu ülke dışında çok fazla varlık gösteremediği görülmektedir. Bu ülkelere ek olarak Çin, Tayvan, ABD ve Singapur dikkat çeken diğer ülkelerdir. Şekil 6: İşlem değerine göre yatırımcıların menşei Milyon ABD$ BAE Türkiye Danimarka Çin Tayvan ABD Singapur İtalya Katar Diğer Özel sermaye fonlarının Türkiye ye ilgisi düşüş gösterdi... Özel sermaye fonlarının Türkiye ye olan ilgisi, 2017 yılında önemli ölçüde artış göstermişti yılında ise gerçekleştirdikleri işlem adedinin 41 e (2017: 82 işlem), toplam işlem adedindeki payının ise %21 e (2017: %33) gerilediğini görüyoruz. Şekil 7: İşlem sayısına ve açıklanan işlem hacmine göre özel sermaye fonlarının işlemleri Finansal Yatırımcı %21 41 işlem Finansal Yatırımcı %3 287 milyon ABD$ Stratejik Yatırımcı % işlem Stratejik Yatırımcı % milyon ABD$ İşlem hacmi esas alındığında ise, özel sermaye fonlarının toplam işlem hacmi içindeki payı önemli ölçüde düşüş göstermiştir yılında finansal yatırımcılar, 1,2 milyar ABD doları tutarında işleme imza atmıştı. Bu tutar, 2018 yılında önemli bir düşüşle 287 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Değeri açıklanan işlemler esas alındığında, özel sermaye fonlarının bu yıl gerçekleştirdikleri en yüksek hacimli işlem Temasek ve Metric Capital ın D.ream e ortak olması olmuştur. İşlem değeri açıklanmamış olmakla beraber, Turkven in Elif Plastik e ortak olması, Mediterra nın Pizza Pizza yı satın alması ve Venture Capital Bank ile First Energy Bank in Oba Makarnacılık a ortak olması özel sermaye fonlarının diğer dikkat çeken işlemleri olmuştur. 10 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

10 Tablo 2: Özel sermaye fonlarının gerçekleştirdiği işlemler Satın Alan Şirket Ülke Hedef Şirket Sektör Hisse Oranı İşlem Değeri (Milyon ABD$) 500 İstanbul Türkiye FineDine Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı ACT Venture Partners Türkiye App Samurai Bilişim Açıklanmadı 1,2 ADVentures Türkiye Scotty Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı BIC Angels Türkiye CEOtudent Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Collective Spark Türkiye Mutlubiev Hizmetler Açıklanmadı 1,4 Collective Spark Türkiye Tarfin Hizmetler Açıklanmadı Açıklanmadı Dubai Angel Investors, Middle East Venture Partners BAE Volt Lines Bilişim Açıklanmadı 1,3 EarlyBird Venture Capital Lüksemburg Obilet.com Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı EarlyBird Venture Capital Lüksemburg Tapu.com Bilişim Açıklanmadı 1,2 Esor Investments Almanya Segmentify Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Eti Girişim Türkiye Sorun Kalmasın Bilişim Açıklanmadı 0,2 Fplus Ventures, Galata Business Angels, Fiba CVC, MAP Yatırım Türkiye Garaj Sepeti Bilişim Açıklanmadı 1,3 Galata Business Angels, EGİAD Melekleri Türkiye Fazla Gıda Bilişim Açıklanmadı 0,5 Galata Business Angels Türkiye Denebunu.com Bilişim Açıklanmadı 0,4 Goldman Sachs ABD Hürriyet Emlak Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Goldman Sachs ABD Jolly Tur Turizm %14,00 Açıklanmadı Gulf Capital BAE Turknet Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Hedef Girişim Sermayesi Türkiye MCT Danışmanlık Hizmetler %38,90 1,9 İş Portföy Yönetimi Altyapı Girişim Sermayesi Yatırım Fonu Türkiye Ado Enerji, Mursal Enerji Enerji %100,00 Açıklanmadı Keiretsu Forum ABD Olev Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Logo Ventures Türkiye V-Count Bilişim Açıklanmadı 0,5 Mayhoola for Investments Katar Boyner Perakende %11,27 21,4 Mediterra Türkiye Pizza Pizza Yiyecek ve İçecek %100,00 Açıklanmadı Middle East Venture Partners BAE Volt Lines Bilişim Açıklanmadı 0,3 Nexus Ventures Türkiye Carbon Bilişim Açıklanmadı 0,2 Re-Pie Türkiye CarrefourSA Bayrampaşa Gayrimenkul G/D 38,2 Revo Capital Türkiye Trusturk Bilişim Açıklanmadı 0,6 Revo Capital, Endeavor Catalyst ABD, Türkiye Foriba (FIT Solutions) Bilişim Açıklanmadı 5,0 Sankonline, Sunvest Türkiye Sinemia Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Sequioa Capital ABD Insider Bilişim Açıklanmadı 11,0 StartersHub, 500 İstanbul Türkiye Kimola Bilişim Açıklanmadı 0,2 StartersHub, Angel Effect Türkiye Ottoo Bilişim Açıklanmadı 0,1 StartersHub, Viveka Türkiye Onlock Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Tarvenn Ventures & Advisors Türkiye BREN Enerji Açıklanmadı Açıklanmadı Tarvenn Ventures & Advisors Türkiye Digime3D Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Tarvenn Ventures & Advisors Türkiye ForFarming Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Tarvenn Ventures & Advisors Türkiye Wask.co Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Tarvenn Ventures & Advisors Türkiye Yollando.com Bilişim Açıklanmadı Açıklanmadı Temasek, Metric Capital Singapur, İngiltere D.ream Yiyecek ve İçecek %17,34 200,0 Turkven Türkiye Elif Plastik İmalat Açıklanmadı Açıklanmadı Venture Capital Bank, First Energy Bank Bahreyn Oba Makarnacılık Yiyecek ve İçecek %50,00 Açıklanmadı Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 11

11 Sektörel dağılım 2018 yılında, işlem hacmi bazında finansal hizmetler sektörünün, işlem adedi bazında ise 2017 yılında da olduğu gibi bilişim sektörünün ilk sırada olduğu görülmektedir. Yılın en büyük işlemi olan DenizBank-Emirates NBD işleminin etkisiyle, finansal hizmetler sektörü, işlem hacmi bazında birinci sırada yer almıştır. Öte yandan, 2012 yılından bu yana işlem hacminde ilk sırada gelen enerji sektörünün, önceki yıllara kıyasla daha küçük boyutta özelleştirme ve özel sektör işlemlerinin gerçekleşmesi nedeniyle işlem hacmi ciddi oranda azalmıştır. Buna karşın, önümüzdeki dönemde enerji sektörünün tekrar ön sıralarda olmasını bekliyoruz yılında finansal hizmetler sektörünün yanı sıra, ulaştırma, yiyecek ve içecek ile bilişim sektörleri işlem hacmi bazında önde gelen sektörlerden olmuştur. Ayrıca, imalat, enerji ve hizmetler sektörleri ise işlem adedi açısından dikkat çekmektedir. Şekil 8: İşlem hacmine göre hedef şirketlerin sektörel dağılımı Milyon ABD$ Finansal Hizmetler Ulaştırma Yiyecek ve İçecek Bilişim Medya İmalat Gayrimenkul Perakende Diğer Şekil 9: İşlem sayısına göre hedef şirketlerin sektörel dağılımı Bilişim Yiyecek ve İçecek İmalat Enerji Hizmetler Finansal Hizmetler Turizm Ulaştırma Gayrimenkul Sağlık Medya Perakende İnşaat 8 Diğer 12 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

12 Finansal Hizmetler 2017 yılında 10 işlem ve 998 milyon ABD doları tutarındaki işlem hacmiyle üçüncü sırada yer alan finansal hizmetler sektörü, 2018 yılında 10 işlem ve 3,2 milyar ABD doları toplam işlem tutarı ile işlem hacmi sıralamasında birinci, işlem adedi bazında ise altıncı olmuştur. Sektördeki en yüksek tutarlı işlem, DenizBank ın %99,85 hissesinin 3,2 milyar ABD doları bedelle Emirates NBD tarafından satın alınması işlemi olmuştur. Değeri açıklanmayan Acıbadem Sigorta nın BUPA tarafından ve Liberty Sigorta nın Talanx tarafından satın alınması işlemleri de sektördeki dikkat çeken diğer işlemler olmuştur. Ulaştırma 2017 yılında 19 işlem ve 1,3 milyar ABD doları tutarındaki işlem hacmiyle ikinci sırada yer alan ulaştırma sektörü, 2018 yılında 6 işlem ve 1,7 milyar ABD doları toplam işlem tutarı ile işlem hacmi bakımından ikinci, işlem adedi bakımından sekizinci sırada yer almıştır. Ulaştırma sektöründe gerçekleşen en yüksek tutarlı işlem U.N. Ro-Ro İşletmeleri nin %98,80 hissesinin DFDS tarafından 1,2 milyar ABD doları bedelle satın alınması işlemi olmuştur. Bu işlemin yanı sıra, 2018 yılında Antalya Havalimanı nın %49 hissesinin TAV Havalimanları Holding tarafından 444 milyon ABD doları bedelle satın alınması, ulaştırma sektöründe dikkat çeken diğer bir işlem olarak öne çıkmaktadır. Yiyecek ve İçecek 2017 yılında 16 işlem ile toplam 393 milyon ABD doları tutarında işlem hacmi yaratılan yiyecek ve içecek sektörü, işlem hacmi ve işlem adedi bazında beşinci sırada yer almıştı yılında ise 22 işlem ile toplam 1,1 milyar ABD doları tutarında işlem hacmi yakalamış ve sektör, işlem hacmi bazında üçüncü, işlem adedi bazında ise ikinci sırada yer almıştır yılında yiyecek ve içecek sektöründeki en yüksek tutarlı satın alma işlemi D.ream in %17,34 hissesinin Temasek ve Metric Capital tarafından 200 milyon ABD doları bedelle satın alınması işlemi olmuştur yılında yiyecek ve içecek sektöründe gerçekleşen bir diğer önemli işlem ise Afyon Şeker Fabrikası özelleştirme ihalesinin Doğuş Yiyecek İçecek tarafından 177 milyon ABD doları bedelle kazanılması işlemi olmuştur. Yiyecek ve içecek sektöründe 2018 yılında gerçekleşen şeker fabrikaları özelleştirmeleri, sektördeki işlem hacminin artışına önemli katkı sağlamıştır. Bilişim 2017 yılında 75 işlem ile işlem sayısı bakımından birinci sırada yer alan bilişim sektörü, 2018 yılında da 58 işlem ile işlem sayısı bakımından birinci sıradaki yerini korurken, 1 milyar ABD doları ile işlem hacminde dördüncü sırada yer almıştır. Sektörde gerçekleşen en yüksek tutarlı işlem, Trendyol un hisselerinin bir kısmının Alibaba tarafından 728 milyon ABD doları bedelle satın alınması işlemi olmuştur. Bu işlemin yanı sıra, 2018 yılında Gram Games in tamamının Zynga tarafından 250 milyon ABD doları bedelle satın alınması da bilişim sektöründe dikkat çeken diğer bir işlem olarak öne çıkmaktadır. Medya 2017 yılında üst sıralarda yer bulamayan medya sektörü, 2018 yılında toplamda 936 milyon ABD doları tutarında 4 işlem ile işlem hacmi bazında beşinci sırada yer almıştır yılında medya sektöründe gerçekleşen en yüksek tutarlı satın alma işlemi Doğan Yayın Holding in tamamının Demirören Holding tarafından 919 milyon ABD doları bedelle satın alınması işlemi olmuştur. Değeri açıklanmasa da sektördeki dikkat çeken diğer bir işlem NTV Spor un Discovery Medya tarafından satın alınması işlemidir. İmalat 2017 yılında 13 adet işlem ile 75 milyon ABD doları işlem hacmi yakalayan imalat sektörü, işlem sayısı bazında altıncı sırada yer alırken, 2018 yılında toplamda 792 milyon ABD doları tutarında 21 işlem ile işlem hacminde altıncı, işlem sayısında ise üçüncü sırada yer almıştır yılında imalat sektöründe en yüksek tutarlı işlem OYAK Çimento nun %40 hissesinin Taiwan Cement Corporation tarafından 640 milyon ABD doları bedelle satın alınması işlemi olmuştur. Diğer sektörler Yukarıda kısaca değindiğimiz sektörler dışında dikkat çeken işlemlerin başında, gayrimenkul sektöründe gerçekleşen CarrefourSA Maltepe nin Bakırköy Gayrimenkul tarafından 193 milyon ABD doları bedelle satın alınması işlemi ve perakende sektöründe gerçekleşen Doğan Müzik Kitap ın (D&R) Turkuvaz Grubu tarafından 98 milyon ABD doları bedelle satın alınması işlemi gelmektedir. Ayrıca, değeri açıklanmamasına rağmen, enerji sektöründe gerçekleşen Afşin Elbistan A Termik Santrali-Çelik Ailesi ve sağlık sektöründe gerçekleşen Acıbadem Sağlık Grubu-Integrated Healthcare Holdings işlemleri de öne çıkan işlemler arasında yer almıştır. Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 13

13 Kamu kaynaklı işlemler Kamu kaynaklı işlemler, 2018 yılında birleşme ve satın almaların %11 ini oluşturdu 2017 yılında kamu kaynaklı işlemler, toplam 604 milyon ABD doları işlem hacmi ile değeri açıklanan işlemlerin %9 unu oluştururken, 2018 yılında kamu kaynaklı işlemlerin işlem hacmi özelleştirmelerde yaşanan hareketlilik sayesinde artış göstermiş ve toplamda 1 milyar ABD doları ile değeri açıklanan işlemlerin toplam değerinin %11 ini oluşturmuştur yılında kamu kaynaklı işlemlerin 2017 deki seviyesinin üstüne çıkmış olmasının en önemli sebepleri, yılın ilk yarısında 10 adet şeker fabrikasının özelleştirilmiş olması ile EÜAŞ a ait bazı hidroelektrik santrallerinin özelleştirme ve İşletme Hakkı Devri işlemlerinin gerçekleşmiş olmasıdır yılında değeri açıklanan kamu kaynaklı işlemlerin %82 si özelleştirmelerden oluşurken, kalanı İşletme Hakkı Devri işlemlerinden oluşmaktadır yılında ön plana çıkan özelleştirmelerin başında Doğuş Yiyecek İçecek in Afyon Şeker Fabrikası ihalesini 177 milyon ABD doları bedelle, Kayseri Şeker in Turhal Şeker Fabrikası özelleştirme ihalesini 139 milyon ABD doları bedelle ve Safi Holding in Çorum Şeker Fabrikası özelleştirme ihalesini 130 milyon ABD doları bedelle kazanması işlemleri gelmektedir. Bu 3 işlem, toplam kamu kaynaklı işlemlerin %43 ünü oluşturmuştur. İşletme Hakkı Devri işlemlerinde ise Ceynak Lojistik in Tekirdağ Limanı ihalesini 93 milyon ABD doları bedelle kazanması işlemi öne çıkmaktadır. Geçmiş yıllarda olduğu gibi, 2018 yılında da özelleştirme ihalelerine ağırlıklı olarak yerli yatırımcıların katılmış ve ihaleleri kazanmış olması dikkat çekmektedir. Şekil 10: Kamu kaynaklı işlemlerin sayısı ve hacmi 10 işlem Özelleştirme %5 8 işlem İşletme Hakkı Devri %4 Özelleştirme %9 0.8 milyar ABD$ İşletme Hakkı Devri %2 0,2 milyar ABD$ 173 işlem Özel Sektör İşlemleri %91 Özel Sektör İşlemleri %89 8,3 milyar ABD$ 2019 yılında gerçekleşmesi muhtemel olan başlıca kamu kaynaklı işlemler; TMSF ye devredilen şirketlerin satışı, TDİ ye ait limanlar, EÜAŞ a ait çeşitli elektrik üretim varlıkları ve Spor Toto nun özelleştirilmesi işlemleridir. Bu işlemlerin 2019 da tamamlanması durumunda, kamu kaynaklı işlem hacminin 2018 yılı seviyesini aşması beklenebilir. 14 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

14 İşlem büyüklükleri 2017 yılında milyar dolar seviyesini aşan 1 işlem gerçekleşmişken, 2018 de bu büyüklükte gerçekleşen 2 işlem bulunmaktadır yılında değeri açıklanan işlemler içerisindeki en yüksek tutarlı işlem, DenizBank ın %99,85 hissesinin 3,2 milyar ABD doları bedelle Emirates NBD tarafından satın alınması işlemidir. Bu işleme ek olarak, U.N. Ro-Ro İşletmeleri nin %98,80 hissesinin 1,2 milyar ABD doları bedelle DFDS tarafından satın alınması işlemi de dikkat çeken bir diğer işlem olmuştur. Son yıllarda olduğu gibi, 2018 yılında da milyar dolar seviyesini aşan herhangi bir kamu kaynaklı işlem gerçekleşmemiştir yılının aksine, 2018 yılında göreceli daha büyük boyutlu kamu kaynaklı işlemlerin gerçekleşmesi, toplam işlem hacmini olumlu yönde etkilemiştir. Açıklanan işlemler arasında, 50 milyon ABD doları altında gerçekleşen işlem adedi, değeri açıklanan işlemlerin toplamının %75 ini oluşturmaktadır ve bu oran geçtiğimiz beş yıl ile paralellik göstermektedir yılında küçük boyuttaki işlemlerin toplam işlem sayısı içindeki oranının yüksek olmaya devam etmesine karşın görece yüksek hacimli işlemlerin gerçekleşmesi, ortalama işlem hacminin artış göstermesine neden olan en önemli faktör olarak dikkat çekmektedir yılında gerçekleşen en yüksek tutarlı 10 işlem, açıklanan toplam işlem hacminin %85 ini oluşturmuştur. Değeri açıklanmayan işlemlerle birlikte toplam işlem hacminin yaklaşık 12 milyar ABD doları olduğu göz önünde bulundurulursa, bu oran %66 seviyesine gerilemektedir. Bu oranların, geçtiğimiz yıl gerçekleşen oranlara göre az da olsa artış gösterdiğini söyleyebiliriz. Şekil 11: Açıklanan işlemlerin değer aralığı - işlem sayısı bazında Şekil 12: Açıklanan işlemlerin değer aralığı - işlem hacmi bazında milyon ABD$ milyon ABD$ milyon ABD$ 671 milyon ABD$ milyon ABD$ <50 milyon ABD$ milyon ABD$ milyon ABD$ milyon ABD$ milyon ABD$ <50 milyon ABD$ milyon ABD$ milyon ABD$ milyon ABD$ milyon ABD$ İşlem değerlerine ilişkin dikkat çeken bir diğer husus ise, 2017 yılına göre 2018 yılında işlem değerlerinde artış yaşanmasıdır yılında milyar dolar büyüklüğünde 1 adet işlem gerçekleşmişken, 2018 de milyar dolar üzerinde gerçekleşen 2 işlemin toplam tutarı, açıklanan toplam işlem değerinin %47 sini oluşturmuştur yılında en büyük 10 işlemin ortalama büyüklüğü 524 milyon ABD doları olarak gerçekleşirken, bu rakam 2018 yılında 791 milyon ABD doları seviyesine yükselmiştir. Ayrıca, değeri açıklanan tüm işlemlerin ortalama büyüklüğü de 2017 yılına göre artış göstererek 112 milyon ABD dolarına yükselmiştir yılında gerçekleşme ihtimali bulunan TMSF ye devredilen şirketlerin satışı, TDİ ye ait limanlar, EÜAŞ a ait çeşitli elektrik üretim varlıkları ve Spor Toto nun özelleştirilmesi ile özellikle ulaştırma, enerji ve imalat sektörlerinde bazı yüksek hacimli özel sektör işlemlerinin gerçekleşmeleri halinde ortalama işlem hacminin yükselmesini bekleyebiliriz. Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 15

15 2019 a bakış 2018 yılı, tüm dünyada ekonomik, siyasi ve güvenlik ile ilgili sorunların ön plana çıktığı bir yıl olarak dikkat çekerken, Amerikan Merkez Bankası FED in faiz artırımı sürecine devam etmesi ve ticaret savaşı endişeleri nedeniyle gelişmekte olan ülke ekonomilerinin olumsuz etkilendiği bir yıl olarak öne çıktı. Kurlardaki ve faizlerdeki artışın ciddi olarak hissedildiği Türkiye de ise beklentilerin altında ekonomik büyümenin yaşandığı bir yılı geride bıraktık. Yıl içerisinde özellikle gelişmekte olan ülke ekonomilerindeki kırılganlıklar, kurlarda yaşanan önemli seviyede değer kaybı ile güvenlik sorunlarının devam etmesi sonucunda, gelişmekte olan ülkelerde potansiyelinin altında gerçekleşen büyüme rakamları olumsuz gelişmeler olarak karşımıza çıktı. Ayrıca, İngiltere ve AB arasında uzayan Brexit müzakereleri, İtalya da ortaya çıkan hükümet krizi ve sonrasında yaşanan bütçe krizi ile Fransa da ortaya çıkan ve AB nin geneline yayılma ihtimali olan toplumsal olaylar nedeniyle, Türkiye nin önemli ticaret partneri olan AB nin geleceğine ilişkin belirsizliklerdeki artış dikkat çekti yılında, dünya gündemini etkileyen en önemli olaylar arasında Orta Doğu da yaşanan sorunların devam etmesi ve ABD nin İran la imzalamış olduğu nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi sonrası ticari ve ekonomik yaptırımları devreye alması yer alırken, Türkiye nin de bu gelişmelerden etkilendiği gözlemlendi. Türkiye nin komşu ülkelerle yoğun olarak gerçekleştirdiği ticaret hacmindeki durağan seyir devam ederken, Amerikan Merkez Bankası FED in yıl içinde dört kez faiz artırması, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılması ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ne geçilmesi, olağanüstü halin kaldırılması ve uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarından bazılarının Türkiye nin kredi notunu birden çok kez düşürmesi Türkiye ekonomisini etkileyen önemli faktörler olarak dikkat çekti. Dünya ekonomisinin en önemli aktörlerinden biri olan ABD nin uluslararası politika ve ekonomi alanında attığı adımlar dünyada endişe ile karşılanırken, başta Almanya olmak üzere 2018 de büyümesini sürdüren AB yi, özellikle Brexit, İtalya daki hükümet ve bütçe krizi ve Fransa da yaşanan toplumsal olaylar ile artan belirsizliklerin, 2019 yılında da etkilemesi beklenmektedir yılından başlayarak potansiyel büyüme hızının altında kalan ancak sağlanan teşvikler ve Kredi Garanti Fonu nun pozitif etkisiyle 2017 yılında %7,4 gibi oldukça yüksek bir seviyede büyüyen Türkiye ekonomisi, 2018 yılında ise Türk Lirası nda yaşanan değer kaybı, artan enflasyon ve yükselen faizlerin etkisi ile özellikle yılın ikinci yarısında beklentilerin altında büyüme performansı sergilemiştir yılı büyüme oranının önceki yıla göre önemli seviyede azalarak %3 seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir yılı ortalarında ABD ile Türkiye arasında yaşanan siyasi gerilim iki tarafın attığı adımlarla azalma eğilimi gösterirken, dünyadaki diğer gelişmelerin ekonomi ve kurlar üzerindeki etkisinin, hükümetin atacağı adımlar ve gerekli ekonomik reformların da artarak devam etmesi durumunda, önümüzdeki dönemde azalması muhtemeldir. Öte yandan, Amerikan Merkez Bankası FED in son olarak Aralık ayı içerisinde de faiz artırımına gitmesi sonrasında 2019 yılında faiz artırımlarını azaltabileceği sinyalini vermesi, içerisinde Türkiye nin de bulunduğu pek çok gelişmekte olan ülkeyi olumlu olarak etkileyebilecektir. Ayrıca, Türkiye nin yakın coğrafyasındaki siyasi ve ekonomik gelişmeler ile güvenlik sorununun, ekonomi üzerindeki etkisinin devam etmesi beklenmektedir. Bunlara ek olarak, 2019 yılında Çin ekonomisi ve diğer gelişmekte olan ülke ekonomilerindeki gelişmeler ve emtia fiyatları ile kurlardaki seyir de Türkiye ekonomisi için belirleyici olacaktır. Tüm bu etkenlerin bir sonucu olarak, Türkiye ekonomisinin 2019 yılında, 2018 yılının altında bir büyüme performansı sergilemesi beklenmektedir. 16 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

16 Birleşme ve satın alma aktivitesi, 2017 yılında, güvenlik sorunlarının öne çıktığı 2016 yılına göre işlem hacmi bazında artış göstermişti yılında da işlem hacmindeki artış devam ederken, işlem adedinde düşüş görülmüş ve geçmiş yıllarda olduğu gibi küçük ve orta çaplı işlemler ağırlığını korumuştur. Öte yandan, büyük hacimli işlemlerin sayısında 2017 yılına göre bir miktar artış gerçekleşmiştir. Ayrıca, şeker fabrikaları özelleştirmelerine rağmen 2018 yılında büyük hacimli özelleştirme işlemlerinin az sayıda olduğunu ve 2017 yılında olduğu gibi yabancı yatırımcıların toplam işlem hacminden daha fazla pay aldığını söyleyebiliriz yılında ise, birleşme ve satın alma işlemlerinde, küçük ve orta ölçekli işlemlerin ağırlığını korumaya devam edeceğini ve bir süredir beklenen büyük ölçekli bazı işlemlerin de gerçekleşeceğini öngörmekteyiz. Ayrıca, TMSF ye devredilen şirketlerin satış işlemleri de 2019 yılında birleşme ve satın alma hacmini etkileyebilecek konulardan birisidir. Geçtiğimiz yıllarda birleşme ve satın alma işlemleri açısından aktif bir role sahip olan enerji sektörünün, son yıllarda olduğu gibi hem özel sektör işlemleri hem de özelleştirmeler sayesinde hareketli sektörler arasında yer almasını; ayrıca yiyecek ve içecek, ihracata yönelik katma değerli üretim yapan imalat sektörü ve bilişim sektörlerinde birleşme ve satın alma aktivitesinin diğer sektörlere oranla daha yoğun olarak devam etmesini beklemekteyiz. Tüm bu veriler ışığında, 2019 yılı için birleşme ve satın alma işlem hacmi beklentimiz, öngörülen kamu sektörü ve büyük ölçekli özel sektör işlemlerinin gerçekleşmesine bağlı olarak, yaklaşık 10 milyar ABD doları seviyesindedir. Birleşme ve satın alma performansı açısından oldukça önemli olan özelleştirme işlemlerine baktığımızda, TMSF ye devredilen şirketlerin satışı, TDİ ye ait limanlar, EÜAŞ a ait çeşitli elektrik üretim varlıkları ve Spor Toto özelleştirmelerinin gerçekleşmeleri halinde, 2019 yılına damga vuran işlemler olmaları mümkündür. Özel sektör işlemlerine baktığımızda ise 2019 yılının, geçmiş yıllarda olduğu gibi, ağırlıklı olarak küçük ve orta ölçekli işlemlerin yoğun olarak gerçekleşeceği bir yıl olmasını beklemekle birlikte özellikle ulaştırma, enerji ve imalat sektörlerinde nispeten büyük ölçekli işlemlerin de yer almasını öngörmekteyiz. Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 17

17 Türk iş dünyasının birleşme ve satın alma faaliyetlerine bakışı Bu bölümde, Türk iş dünyasının önde gelen isimlerinin, 2018 yılı içerisindeki birleşme ve satın alma ortamı ile ilgili değerlendirmelerinin ve gelecek yıl beklentilerinin belirlenmesi amacıyla hazırlanmış olan anketin sonuçlarına yer verilmektedir. Bu yıl on yedinci kez, mektup ve elektronik ortamda anket yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışma ile örneklenen hedef kitle, Türk iş dünyasına katkısı yüksek, kamu ve özel sektör kurumları ile sektörlerinde öne çıkan firmaların hissedar ve üst düzey yöneticilerinden oluşmaktadır. Katılımcılara, ayırdıkları zaman ve değerlendirmelerini bizlerle paylaştıkları için teşekkürü bir borç biliriz. Sonuçların değerlendirilmesi 2018 yılı birleşme ve satın alma işlemlerinin hacim açısından değerlendirilmesi Katılımcıların büyük bir çoğunluğunun, Türkiye'de birleşme ve satın alma işlemleri hacminin 2018 yılındaki seviyesini, olması beklenen seviyelerden düşük olarak değerlendirdiği görülmektedir. Katılımcıların yaklaşık %21 i bu sene gerçekleşen işlem hacmini normal olarak değerlendirirken, yaklaşık %73 ü ise gerçekleşen işlem hacmini düşük olarak değerlendirmektedir yılında, 2017 yılına benzer bir izlenimin (2017 yılında, gerçekleşen işlem hacmini düşük olarak değerlendirenler %77, normal olarak değerlendirenler ise %23 tü) olduğu görülmektedir %3 % %21 %23 Düşük Normal Yüksek Çok yüksek %77 Düşük Normal %73 Yılın işlemi Katılımcıların çoğunluğu tarafından, 2018 yılının öne çıkan işlemleri olarak, Trendyol un hisselerinin bir kısmının Alibaba tarafından satın alınması işlemi ile Doğan Yayın Holding in tamamının Demirören Holding tarafından satın alınması işlemi görülmektedir yılı içinde gerçekleşen Trendyol un hisselerinin bir kısmının 728 milyon ABD doları bedelle Alibaba tarafından satın alınması, %37 oy ile katılımcılar tarafından yılın işlemi seçilmiştir. Bu işlemi, Doğan Yayın Holding in tamamının Demirören Holding tarafından 919 milyon ABD doları bedelle satın alınması, DenizBank ın %99,85 hissesinin Emirates NBD tarafından 3,2 milyar ABD doları bedelle satın alınması, U.N. Ro-Ro nun %98,80 hissesinin 1,2 milyar ABD doları bedelle DFDS tarafından satın alınması ve Antalya Havalimanı nın %49 hissesinin 444 milyon ABD doları bedelle TAV Havalimanları Holding tarafından satın alınması işlemleri takip etmekte olup, bu işlemler katılımcılar tarafından yılın diğer önemli işlemleri olarak görülmektedir yılı sonuna doğru sonuçlanması nedeniyle anket çalışmamızda yer bulamayan OYAK Çimento-Taiwan Cement Corporation işlemi de yılın bir diğer önemli işlemi olarak göze çarpmaktadır. 18 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

18 %12 %9 %37 Trendyol un bir kısım hissesinin Alibaba tarafından satın alınması işlemi Doğan Yayın Holding in Demirören Holding tarafından satın alınması işlemi DenizBank ın %99,85 hissesinin Emirates NBD tarafından satın alınması işlemi %18 U.N. Ro-Ro nun %98,80 hissesinin DFDS tarafından satın alınması işlemi Antalya Havalimanı nın %49 hissesinin TAV Havalimanları Holding tarafından satın alınması işlemi %24 Özel sermaye fonlarının (private equity) Türkiye'de birleşme/satış ve satın alma faaliyetleri açısından değerlendirilmesi 2018 yılında özel sermaye fonlarının yer aldığı Türkiye deki birleşme ve satın alma faaliyetlerinde hem adet hem de hacim bazında azalma görülmüştür. Özel sermaye fonlarının aktivitesi, geçtiğimiz yılın aksine %53 lük bir kesim tarafından olumsuz bulunurken, (2017 yılında olumsuz cevap verenlerin oranı %33 tü), %21 lik bir grup ise olumlu olarak değerlendirmiştir (2017 yılında bu oran %40 tı). Geçtiğimiz yıl, belirsiz olarak değerlendiren katılımcıların oranı %27 seviyesinde olurken, 2018 yılında bu oran geçtiğimiz yıla paralel bir şekilde %26 olarak gerçekleşmiştir %26 %21 %27 Olumlu %40 Olumlu Olumsuz Olumsuz Belirsiz Belirsiz %53 % da en fazla hareket beklenen sektörler 2019 yılında birleşme ve satın alma faaliyetleri açısından enerji, imalat, bilişim, gayrimenkul ile hizmetler sektörleri en çok hareketlilik göstermesi beklenen sektörler olmuştur yılı beklentilerinde olduğu gibi, 2019 yılına ilişkin beklentiler açısından da enerji sektörü, katılımcılar tarafından en fazla hareket beklenen sektör olarak belirlenmiştir. %20 %18,6 %15 %10 %5 %12,7 %11,9 %11,2 %10,4 %7,5 %6,7 %6,0 %6,0 %6,0 %3,0 %0 Enerji İmalat Bilişim Gayrimenkul Hizmetler Sağlık Bankacılık Yiyecek ve İçecek Ulaştırma Perakende Sigorta Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 19

19 Birleşme, satış ve satın alma işlemi ile ilgili olarak yapılan görüşmeler ve görüşme yapılan yatırımcı profili Katılımcıların yaklaşık %56 sı, birleşme ve satın alma işlemleriyle ilgili olarak, 2018 yılı içinde görüşmelerde bulunduğunu belirtmiştir yılı için %50 olan bu oran 2018 yılında sınırlı seviyede artış göstermiştir %44 %56 %50 %50 Evet Evet Hayır Hayır 2018 yılında yapılan görüşmelerin %79 u stratejik yatırımcılarla gerçekleştirilirken, %21 i özel sermaye fonları ile yapılmıştır. Anket sonuçlarına göre, 2017 yılında %53 oranında olan stratejik yatırımcılar ile yapılan görüşmeler, 2018 yılında bir önceki yıla göre önemli bir artış göstermiştir. Özel sermaye fonlarının ise, bir önceki yıla göre daha düşük bir performans sergilediği görülmektedir %21 %47 %53 %79 Stratejik Finansal Stratejik Finansal 20 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

20 İşlemin süresi Katılımcılar, 2018 yılında Türkiye de gerçekleştirilen birleşme ve satın alma işlemlerinde görüşmelere başlama tarihi ile işlemin sonuçlandırılması arasında geçen sürenin, görüşmelerin %67 si için 6 ila 12 ay içerisinde gerçekleştiğini belirtirken, işlemlerin %33 ünün ilk 6 ayda tamamlandığı görülmektedir yılı ile karşılaştırıldığında, bu yıl işlemlerin hepsinin bir yıl içerisinde tamamlandığı gözlemlenmektedir %11 %33 %23 %33 %67 <6 ay 6-12 ay %33 <6 ay 6-12 ay ay 18 aydan fazla Anlaşma sağlama sırasında karşılaşılan en önemli sorunlar Anket sonucuna göre, katılımcıların %46 lık kısmı, geçtiğimiz yıllara paralel olarak, 2018 yılında da birleşme ve satın alma işlemlerinde karşılaşılan en büyük sorunun fiyat konusunda anlaşmak olduğunu belirtmiştir. Bunu, %31 ile stratejik uyum sorunu, %15 ile kurumsal kültür ve %8 ile diğer sorunlar izlemektedir %8 %15 %15 %8 %46 %47 %15 %31 %15 Fiyat Stratejik uyum Kurumsal Kültür Diğer Fiyat Stratejik uyum Mevzuat / gerekli izinler Kurumsal kültür Diğer Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 21

21 Türkiye'de birleşme ve satın alma işlemlerini en çok etkileyen faktörler Katılımcılar, 2018 yılında Türkiye de birleşme ve satın alma işlemlerini %24 ile siyasi istikrarın, %22 ile yurt içi ekonomik konjonktürün, %19 ile faiz oranları ve kurlardaki gelişmelerin ve %15 ile büyüme beklentilerinin etkilediğini belirtmişlerdir. Bu faktörleri, %11 ile bölgesel siyasi gelişmeler ve %6 ile uluslararası piyasalardaki gelişmeler izlemektedir. Enflasyon ise işlemlere etkisi daha düşük bir faktör olarak belirtilmiştir. %15 %11 %6 %3 %24 %22 Siyasi istikrar Yurtiçi ekonomik konjonktür Faiz oranları ve kurlar Büyüme beklentileri Bölgesel siyasi gelişmeler Uluslararası piyasalardaki gelişmeler Enflasyon % yılında birleşme ve satın alma faaliyetlerinin işlem hacmi beklentileri İş dünyası, özellikle gelişmekte olan ülke ekonomilerinde görülen belirsizlikler ve Türkiye nin de içinde bulunduğu bölgede yaşanan siyasi gelişmeler ile Türkiye ekonomisindeki yavaşlama nedeniyle 2019 senesi için 2018 yılına ilişkin olumsuz beklentilere benzer bir görüş bildirmiş ve düşük seviyede birleşme ve satın alma tahmininde bulunmuştur. Katılımcıların %46 sı, 2019 yılında 6-10 milyar ABD doları aralığında bir işlem hacmi, %21 i ise milyar ABD doları aralığında bir işlem hacmi beklediklerini belirtmişlerdir. İşlem hacminin milyar ABD doları aralığında olmasını bekleyen katılımcıların oranı %18 seviyesindeyken, 1-5 milyar ABD doları aralığında olmasını bekleyenlerin oranı %6 olarak gerçekleşmiştir. Katılımcıların %6 sı milyar ABD doları aralığında bir işlem hacmi beklerken, 25 milyar ABD dolarından fazla olmasını bekleyenler ise %3 te kalmaktadır. Bu tablo, iş dünyasının beklentileri açısından, 2019 yılı için katılımcıların %73 ünün 15 milyar ABD doları altında bir işlem hacmi beklentisi içerisinde olduğunu göstermektedir. % %3 % %10 %7 %18 %13 %46 % Milyar ABD$ 6-10 Milyar ABD$ Milyar ABD$ Milyar ABD$ Milyar ABD$ +25 Milyar ABD$ % Milyar ABD$ 6-10 Milyar ABD$ Milyar ABD$ Milyar ABD$ 22 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu

22 2019 yılında Türkiye'deki yatırım ortamı Özellikle faiz ile kurlarda yaşanan dalgalanmalar, gelişmekte olan ekonomilerdeki risk algısının artması, Türkiye ye yakın coğrafyadaki siyasi belirsizlikler ve Türkiye ekonomisi üzerindeki potansiyel etkileri nedeniyle, 2019 yılında katılımcıların sadece %6 sı yatırım ortamının olumlu olacağı görüşündedir. Katılımcıların %41 lik bölümü ise 2019 yılında Türkiye deki yatırım ortamının durağan olacağını öngörmektedir yılı için Türkiye deki yatırım ortamının olumsuz olacağı yönünde görüş bildiren katılımcıların oranı %10 seviyesinde gerçekleşmişken, 2019 yılı için bu oran artış göstererek %35 olmuştur. Belirsiz olacağını düşünenlerin oranı ise az da olsa artarak %18 olarak gerçekleşmiştir (2018 için bu oran %13 tü). Bu sonuçlara göre katılımcılar, 2019 senesi için bir önceki seneye göre Türkiye deki yatırım ortamı için olumsuz bir görüş sergilemektedirler %18 %6 %13 %7 %41 %10 Olumlu Olumlu %35 Durağan Olumsuz Belirsiz %70 Durağan Olumsuz Belirsiz Kurlarda yaşanan dalgalanmaların ve yüksek seviyede seyreden enflasyon verilerinin, 2019 yılında Türkiye deki yatırım ortamına etkisi Anket sonuçlarına göre, kurlarda yaşanan dalgalanmaların ve yüksek seviyede seyreden enflasyon verilerinin, 2019 yılında Türkiye deki yatırım ortamına etkisinin, katılımcıların %88 i tarafından yüksek olacağı değerlendirilmiştir. Katılımcıların %12 si bu durumun Türkiye ye sınırlı etkisi olacağını belirtmiştir. %12 Yüksek etkisi olacaktır Sınırlı etkisi olacaktır %88 Birleşme ve Satın Alma İşlemleri Raporu 23