Kimya. Kimya Bilimi 1. FASİKÜL 9

Transkript

1 Kimya 1. FASİKÜL 9 Kimya Bilimi 289 soru Müfredat Dışı Konu Uyarıları Bilgi Teknolojileri Uyarlamaları PISA Tarzı Sorular ÖSYM Çıkmış Sınav Soruları Video Çözümler

2 Teşekkürler Değerli öğretmenimiz Bülent ERTEN'e katkılarından dolayı teşekkür ederiz. Bu kitap MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI nın tarih ve 30 sayılı kararı ile belirlenen ORTAÖĞRETİM KİMYA DERS PROGRAMINA GÖRE HAZIRLANMIŞTIR. Bu kitabın her hakkı Çap Yayınları na aittir ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası na göre Çap Yayınları nın yazılı izni olmaksızın, kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz, bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz. GENEL YAYIN YÖNETMENİ Oğuz GÜMÜŞ EDİTÖR Gülten YILDIRIM - Hazal ÖZNAR DIZGI ÇAP Dizgi Birimi SAYFA TASARIM - KAPAK F. Özgür OFLAZ 1. BASKI Temmuz 2018 İLETİŞİM ÇAP YAYINLARI «Ostim Mah Sokak No: 3/C D Ostim / Ankara Tel: Fax: bilgi@capyayinlari.com.tr twitter.com/capyayinlari facebook.com/capyayinlari instagram.com/capyayinlari

3 Gelecek için hazırlanan vatan evlâtlarına, hiçbir güçlük karşısında yılmayarak tam bir sabır ve metanetle çalışmalarını ve öğrenim gören çocuklarımızın ana ve babalarına da yavrularının öğreniminin tamamlanması için hiçbir fedakârlıktan çekinmemelerini tavsiye ederim.

4 Ön Söz Değerli Öğrenciler, Çap Yayınları olarak konuları en iyi şekilde kavrayabilmeniz için yeni bir anlayışla elinizdeki fasikülleri oluşturduk. Fasiküllerimiz aşağıdaki içeriklere sahiptir: Kazanım Sayfası: Bir konunun hangi sırayla ve toplam kaç kazanımda anlatılacağını gösterir. Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımı başlığı altında derslerde kullanılabilecek internet sitesi tavsiye edilmiştir. Bilgi Sayfası: Her alt konu ile ilgili gerekli bilgilerin ve kısa örneklerin yer aldığı sayfalardan oluşmuştur. Uygulama Alanı: Konu içinde öğrenilen kavramların pekiştirilmesi amacıyla hazırlanan etkinliklerden oluşturulmuştur. Konu Kavrama Sayfaları: Her alt konuyu ilgilendiren bütün soru türleri kazanım başlığı altında kolaydan zora doğru ve sizi her soruda bir basamak yukarıya taşıyacak şekilde titizlikle oluşturulmuştur. Bu sorular duruma göre açık uçlu ya da çoktan seçmeli olarak planlanmıştır. Pekiştirme Testi: Anlatılan konuların sizler tarafından iyice pekiştirilmesini sağlamak için biraz da farklı sorulara yer verilerek oluşturulmuştur. PISA: Ünite bitiminde okulda öğrendiğiniz bilgi ve becerileri günlük yaşamda kullanma, okuduğunu anlama ve yorumlama becerilerinizi ölçmek için hazırlandı. Tam Tur: Karma testlere geçmeden önce ünitede öğrendiğiniz tüm bilgileri toplu halde bulabilmeniz ve konu tekrarlarında sizlere yardımcı olması amacıyla hazırlanan bölümdür. Acemi, Amatör, Uzman ve Şampiyon Testleri: Ünite bitiminde dört ayrı zorluk seviyesine göre oluşturulmuş TAMAMI VİDEO ÇÖZÜMLÜ olan karma sorulardan oluşmaktadır. Sizi acemi seviyesinden alıp şampiyon seviyesine taşımak hedeflenmiştir. ÖSYM Soruları: Üniversite giriş sınavlarıdda sorulmuş sorular, en son yapılan sınavdan geriye doğru ve yine TAMAMI VİDEO ÇÖZÜMLÜ bir şekilde sunuldu. Bu videolara yayınevimize ait olan akıllı telefon uygulaması ile (capp) ulaşılabilmektedir. Sağlıklı ve başarılı bir öğretim yılı geçireceğinize inanarak hepinize başarılar diliyoruz. Hakan GÜLER Burhan ACARSOY Dr. Barış DEMİRDAĞ

5 İÇİNDEKİLER KİMYA BİLİMİ (6 DERS SAATİ) Ünite Kazanımları... 6 Antik Çağda İnsan ve Madde İlişkisi... 7 Uygulama Alanı Konu Kavrama (Kazanım 1) Eski Uygarlıkların Kimya Bilimine Katkıları Uygulama Alanı Konu Kavrama (Kazanım 2) Pekiştirme Testi Kimya Bilimine Katkı Sağlayan Simyacılar Uygulama Alanı Konu Kavrama (Kazanım 3) Pekiştirme Testi Kimya ve Kimyanın Alt Dalları Konu Kavrama (Kazanım 4) Kimyanın Kullanım Alanları Uygulama Alanı Kimya Alanı İle İlgili Başlıca Meslekler Konu Kavrama (Kazanım 5) Pekiştirme Testi Elementler ve Bileşikler Uygulama Alanı Konu Kavrama (Kazanım 6) Pekiştirme Testi İş Güvenliği ve Laboratuvarda Uyulması Gereken Temel Kurallar Konu Kavrama (Kazanım 7) Güvenlik ve Uyarı İşaretleri Konu Kavrama (Kazanım 8) Doğal Kimyasal Maddelerin İnsan Sağlığına ve Çevreye Etkisi Uygulama Alanı Konu Kavrama (Kazanım 9) Pekiştirme Testi Kimya Laboratuvarında Kullanılan Bazı Temel Malzemeler Konu Kavrama (Kazanım 10) Pekiştirme Testi TAM TUR PISA Acemi Testi Amatör Testleri 1, 2, Uzman Testi Şampiyon Testi ÖSYM Soruları Cevap Anahtarı İÇİNDEKİLER 5

6 KAZANIMLAR Kazanım 1 : Kimyanın bilim olma sürecini açıklar, simya ile kimya bilimi arasındaki farkları vurgular. Kazanım 2 : Kimya biliminin gelişim süreci ele alınırken Mezopotamya, Çin, Hint, Mısır, Yunan, Orta Asya ve İslâm uygarlıklarının kimya bilimine yaptığı katkıları ifade eder. Kazanım 3 : Simyadan kimyaya geçiş sürecine katkı sağlayan bilim insanlarından öne çıkanların çalışmalarını bilir. Kazanım 4 : Kimyanın ve kimyacıların başlıca çalışma alanlarını açıklar. Kimyanın alt dallarını tanır. Kazanım 5 : Kimya biliminin katkı sağladığı sektörleri ve nasıl katkı sağladığını bilir. Kazanım 6 : Kimya alanı ile ilgili kimya mühendisliği, metalurji mühendisliği, eczacılık, kimyagerlik, kimya öğretmenliği mesleklerini tanır. Kazanım 7 : Element ve bileşik tanımlarını yapar, günlük hayatta sıkça kullanılan element ve bileşikleri bilir. Kazanım 8 : İş sağlığı ve güvenliği kavramı ile bunun için temel uyarı işaretlerinin bilinmesinin gerekliliği ve önemini kavrar. Kimya laboratuvarlarında uyulması gereken iş sağlığı ve güvenliği kurallarını açıklar. Kazanım 9 : Doğal kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki etkilerini açıklar. Kazanım 10 : Kimya laboratuvarında kullanılan bazı temel malzemeleri tanır. Anahtar Kelimeler Simya Kimya Madde Element Bileşik Sembol Formül Laboratuvarda güvenlik Semboller ve Okunuşları atm : Atmosfer C : Celcius cm : Santimetre dk : Dakika g : Gram K : Kelvin kj : Kilojoule L : Litre ml : Mililitre mol : Mol A : Kütle numarası P : Basınç (gaz basıncı) p : Proton sayısı e : Elektron sayısı t : Sıcaklık V : Hacim n : Mol Z : Atom numarası KAZANIMLAR 6 Bilgi ve İletişim Teknolojisi Kullanımı Bilgisayar, tablet, cep telefonu vb. cihazlarınızdan sitesine girerek kimya bilimi konusuyla ilgili daha detaylı ve görsel bilgilere ulaşabilirsiniz.

7 Antik Çağda İnsan ve Madde İlişkisi BİLGİ İnsanlar, çok eski dönemlerden beri, çevrelerindeki maddeler ile etkileşim hâlinde olmuşlar ve maddeleri farklı amaçlar için kullanmışlardır. Barınma, beslenme ve hastalıkları tedavi etme gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için maddelerden yararlanmışlardır. Bazı maddelerin yapılarını değiştirerek, bazı maddelerin yerine yeni maddeler keşfederek madde ile olan etkileşimlerini gün geçtikçe artırmışlardır. Barınma ihtiyaçlarını gidermek için insanlar ağaç oyukları ve mağaraları kullanmışlardır. Bunun yanısıra, besin maddelerini saklamak ya da kullanmak için su ve killi toprağı karıştırarak elde ettikleri çamuru şekillendirerek, taş ve ağaç parçalarını oyarak farklı türde araç-gereçler yapmışlardır. Neolitik Çağ da çiftçilerin kullandığı bazı araç-gereçler İnsanlar, ateşin varlığını şimşeklerden ve düşen yıldırımlardan rastlantısal olarak keşfetmişlerdir. Zamanla ateşi kullanmayı öğrenmişler, besinlerini ateşte pişirmişler, bazı metallerin ateşte eridiğini tesadüfen bulmuşlardır. Maden cevherlerini ısıtarak demir, bakır ve kalay gibi metalleri elde etmiş daha sonra bu metalleri birbiri içerisinde karıştırarak daha sağlam ve daha dayanıklı alaşımlar elde etmiş ve bu alaşımlarla da çeşitli aletler üretmişlerdir. Avladıkları hayvanların derilerinden giysiler üreten insanlar, bu giysileri de bazı bitkilerden ve bazı maddelerden rastlantı sonucu keşfettikleri boya maddelerini kullanarak boyamışlardır. Deneme-yanılma ile keşfettikleri bazı maddeleri, hastalıklardan korunmak ve hastalıkları tedavi etmek için kullanmışlardır. Ayrıca günümüzde de hâlâ kullandığımız ıhlamur, nane, rezene, ısırgan otu gibi bazı bitkilerden de yararlanmışlardır. Rastlantı sonucu keşfettikleri tuzu, besinlerin lezzetini artırmak ve bazı besinlerin bozulmalarını engellemek için kullanmışlardır. Besinleri daha uzun süre saklamak için güneşte kurutma yönteminden yararlanmışlardır. Kükürt kullanarak elde ettikleri SO 2 ile ağartma işlemi uygulayarak üzüm, kayısı gibi bazı besinleri uzun süre saklamayı başarmışlardır. BİLGİ 7

8 UYGULAMA ALANI Aşağıda simya ile ilgili bir okuma metni verilmiştir. Bu okuma metninde bazı cümlelerin başına numaralar verilmiştir. Numaralandırılmış cümlelerde bazı kavramlar yanlış yazılmıştır. Bu kavramları bularak altını çiziniz. Simyacı UYGULAMA ALANI Modern kimya yüzlerce yıldan beri gelişmeye devam etmekte ve yeni bulgular elde edilmektedir. İnsanlık tarihinin ilk dönemlerinde kimya biliminin temellerini atanlara kimyacılar deniyordu. Simyacılar, maddenin yapısını incelediler ve çeşitli maddelerin reaksiyonlarını araştırmak için birtakım kontrollü deneyler yaptılar. Simyacılar; maddenin yapısını aydınlatmaya yönelik düşünceye dayalı yaklaşımlarını bilimsel araştırma ile birleştirdiler. Kimyacılar, tüm maddelerin çeşitli miktarlarda toprak, hava, ateş ve sudan yapıldığına inanıyorlardı. Altın mükemmel bir metal olarak kabul edildi. Simyacılar altın metaline verilen bu değer nedeniyle cıva, gümüş, kurşun ve kükürt gibi maddeleri altına dönüştürmeye çalıştılar. Simyacılar, ayrıntılı karıştırma ve ısıtma yöntemleri sayesinde diğer metallerden altın elde edebileceklerini düşündüler. Bu amaçla birçok deney yaptılar. Bu çalışmalar esnasında simyacılar nitrik asit, hidroklorik asit ve sülfürik asit gibi asitleri planlı deneyler ile keşfettiler. Simyacılar, altını çözebilecek zaç yağı ve hidroklorik asitin belirli bir oranda karıştırılmasıyla oluşan kral suyu nu elde ettiler. Simyacılar, yaşam tılsımını bulmak için çok zaman harcıyorlardı. Aradıkları şey insanları ölümsüzlüğe ulaştıracak bir iksirdi. Bu amaçla yaptıkları çalışmalar ile bazı hastalıkları tedavi etmeyi başardılar. Örneğin aspirini üreterek ağrı kesici olarak kullanmışlardır. Antik Mısırlılar ise ağrıyı gidermede mersin ağacı yapraklarını kullanmıştır. Bu ağacın yapraklarında da salisilik asit bulunduğu günümüzde ispatlanmıştır. İnsanlık tarihinin ilk dönemlerinde kimya biliminin temellerini atanlara simyacılar deniyordu. Simyacılar, maddenin yapısını incelediler ve çeşitli maddelerin reaksiyonlarını araştırmak için birtakım kontrollü deneyler yaptılar. Simyacılar; maddenin yapısını aydınlatmaya yönelik düşünceye dayalı yaklaşımlarını bilimsel araştırma ile birleştirdiler. Kimyacılar, tüm maddelerin çeşitli miktarlarda toprak, hava, ateş ve sudan yapıldığına inanıyorlardı. Bu çalışmalar esnasında simyacılar nitrik asit, hidroklorik asit ve sülfürik asit gibi asitleri planlı deneyler ile keşfettiler. Simyacılar, altını çözebilecek zaç yağı ve hidroklorik asitin belirli bir oranda karıştırılmasıyla oluşan kral suyu nu elde ettiler. Örneğin aspirini üreterek ağrı kesici olarak kullanmışlardır. 10

9 KAVRAMA KAZANIM 2 1. Uygarlık Uğraş alanı İslam Element kavramı Helenistik Çeşitli asitler Mısır Mumyacılık Yukarıda eski uygarlıklar ve bu uygarlıklarda öne çıkan uğraş alanları verilmiştir. Bu uygarlıkların uğraş alanları ile doğru eşleştirilmesi hangi seçenekte verilmiştir? 3. I. Element kavramını açıklamada doğal olaylar II. kullanılmıştır. Maddenin temel yapıtaşı atom olarak tanımlanmıştır. III. İnsanları sonsuzluğa taşıyacak ölümsüzlük iksirine ulaşmaya çalışmışlardır. Yukarıda belirtilen durumlardan hangileri Helenistik döneme aittir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III Antik Yunanda simya alanındaki gelişmelerin kullanımı dışında özellikle, soyut, kurgusal ve kavramsal düşünce akımları ortaya çıkmıştır. Verilenlerin tamamı Helenistik döneme aittir. A) B) C) D) E) Helenistik dönem bir çok bilgiyi diğer uygarlıklardan aldığından ağırlıklı olarak atom kuramı ile ilgilenmiş, element kavramını ele almıştır. İslam bilginleri birçok asidi bulmuş ve araç gereç geliştirmiştir. Mısır'da mumyacılık başlı başına bir uğraş alanı olmuştur. 4. "Simyacılar ne yapar?" sorusuna aşağıdakilerden hangisi doğru cevap olamaz? A) Maddeyi inceler. B) Araştırma yapar. C) Gözlem yapar. D) Bilimsel deney yapar. E) Laboratuvar araçları geliştirir. Bilimsel deneyler kimyanın kapsamına girer. KAVRAMA Antik çağda insanlar yaşamlarını sürdürmek için barınma, savunma ve beslenme gereksinimleri konusunda arayış içine girmiştir. Bu arayışlar sırasında bir çok alanda da gelişme kaydetmiştir. Buna göre, özellikle barut, porselen ve metalurji bağlamında ön plana çıkan uygarlık hangisidir? A) Mezopotamya B) Mısır C) Amerika D) Hindistan E) Çin Barut, porselen ve metalurjide Çin uygarlığı öne çıkmıştır. 5. İslam aleminde simya ile uğraşanlar, bulduğu maddeler, geliştirdiği araç, gereç ve yöntemlerle kimya bilimine bir çok katkıda bulunmuştur. Aşağıda verilen yöntemlerden hangisi bu katkılardan değildir? A) Damıtma B) Mayalama C) Kavurma D) Çözme E) Polimerleşme Polimerleşme tam anlamı ile 1950 yıllarında ifade edilen bir kimyasal yöntemdir.

10 Antik Çağda İnsanın ve Eski Uygarlıkların Kimya Bilimine Katkıları PEKİŞTİRME TESTİ 1 1. I. Hastalıkların tedavisi için ilaç üretmek. II. Felsefe taşı adı verilen gizemli taşı keşfetmek. III. Bazı temel metalleri altın madenine dönüştürmek. Yukarıdakilerden hangileri simyacıların temel hedeflerindendir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 4. Uygarlık Uğraş alanları Mısır Kavramsal düşünceler Eski Yunan Barut Çin Mumyacılık Yukarıda eski uygarlıklar ve bu uygarlıklarda öne çıkan uğraş alanları verilmiştir. Aşağıda bununla ilgili verilen eşleştirmelerden hangisi doğrudur? A) B) C) Simyacıların ana hedefi değersiz metalleri altına dönüştürüp zengin olmak ve ölümsüz olmaktır. 2. Simyadan kimyaya geçiş aşamaları göz önüne alındığında aşağıdakilerden hangisi yanlış olur? A) Temel bilgilerin Mısır ve Mezopotamya uygarlıklarında bulunması B) Eski Yunan'da daha akılcı sistemlerin oluşturulması C) Ortaçağ'da İslam alimlerinin çalışmalarının Avrupa'ya etkisi D) Orta Asya'da edinilen bilgilerin toparlanıp kayıt altına alınması E) Rönesans sonrası gelişmelerle simyadan kimyaya geçişin olması Simya döneminde bilgilerin derlenmesi ve sistematik birikimi söz konusu değildir. 3. I. Ateşin bulunması kimyanın gelişimine çok katkı sağlamıştır. D) E) Mumyacılık Mısırda gelişmiş, barut yaygın olarak Çinliler tarafından kullanılmış ve kavramsal düşünceler ağırlıklı olarak Eski Yunanda ortaya çıkmıştır. 5. Aşağıdaki yöntemlerden hangisini simyacılar kullanmamıştır? A) Çiçeklerin damıtılarak esans elde etme. B) İki sıvıyı damıtarak birbirinden ayırma. C) Herhangi bir gazın basıncını ölçme. D) Buharlaştırma yoluyla bir çözeltideki katı maddeyi elde etme. E) Metalleri eritip birbiri içerisinde karıştırarak alaşım elde etme. Özel araç ve gereç gerektiren gazlarla ilgili çalışmalar ancak 18. yüzyıl başlarında başlamıştır. PEKİŞTİRME 20 II. Arap ve İslam simyacıları kimya biliminin gelişmesine öncülük etmişlerdir. III. Günümüzde kullanılan laboratuvar araç ve tekniklerinin bir kısmını simyacılar bulmuşlardır. Kimya biliminin gelişim süreci ile ilgili olarak yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Yukarıda verilenlerin tamamı kimyanın gelişimine ışık tutmuştur. 6. Metal süs eşyaları Sürme gibi kozmetik boyalar Kükürtle ağartma İlaç hazırlama Mürekkep eldesi Cam işçiliği Yukarıda belirtilenlerden kaç tanesi simya ile uğraşanların çalışmaları sonucu bulunmuştur? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 Verilenlerin tamamının eski uygarlıklarda yer aldığı kanıtlanmıştır.

11 TAM TUR Kimya Bilimi Bilim değildir. Teorik bilgi temelleri yoktur. Sistematik bilgi birikimi yoktur. Deneme-yanılma yöntemi kullanılır. SİMYA Simya dönemine katkı yapan kişiler: Empedokles Demokritos Aristotales Cabir Bin Hayyan Ebu Bekir er-razi Robert Boyle Antoine Lavoisier Simya dönemine katkı yapan medeniyetler: Mezopotamya Mısır Çin Hint Yunan Orta Asya İslâm Simyadan kimyaya aktarılan bazı araç-gereç ve maddeler Cam Mürekkep Barut Sabun Bitkisel ilaç Boya Seramik Esans Cımbız Kroze Su terazisi Su banyosu Kerpeten El kantarı İmbik Fırın Bilimdir. Teorik bilgi temelleri vardır. Sistematik bilgi birikimi vardır. Bilimsel yöntemler kullanılır. KİMYA Anorganik Kimya Organik Kimya Kimyanın Alt Dalları Analitik Kimya Polimer Kimya Biyokimya Fizikokimya Endüstriyel Kimya Petrokimya Gübre İlaç Boya Kimyanın Çalışma Alanları Tekstil Temizlik Su Arıtımı Enerji Gıda Adli Kimya Kimya ile İlgili Meslekler Madencilik Nanoteknoloji Yarı iletken teknolojisi TAM TUR Kimyagerlik Kimya Mühendisliği Kimya Öğretmenliği Eczacılık Metalurji ve Malzeme Mühendisliği 72

12 PISA Müze Pidhirtsi Kalesi Müzesi ndeki Simya Sembolleri, Liviv, Ukrayna. Ayşe, Fen Lisesi 9. sınıfta okuyan bir öğrencidir. Müzeleri gezmeyi çok seven Ayşe bir gün bir müzede üzerinde daha önce hiç görmediği sembollerin olduğu bir kâğıt parçası görür. Korunaklı cam bir bölmede bulunan bu kâğıdın bilgi notunda bu sembollerin simya döneminde yapıldığı yazmaktadır. Bu işaretler Ayşe nin çok ilgisini çeker. O dönemde insanların bu işaretleri neden yaptıklarını ve ne için kullandıklarını, o dönemde yaşayan insanların düşünce sistemlerini araştırmaya karar verir. A) Ayşe, simyacıların insanların temel ihtiyaçlarını gidermek ve hayatlarını kolaylaştırmak için yapmış oldukları çalışmalar ile ilgili aşağıdaki bilgiye ulaşmıştır. Simya döneminde tesadüfen bazı metal cevherlerinin ateşte eridiğini fark eden insanlar, demir, bakır ve kalay gibi metalleri ateşte eritip birbiri içerisinde karıştırarak daha sağlam ve daha dayanıklı çeşitli aletler üretmişlerdir. Avladıkları hayvanların derilerinden giysiler üreten insanlar, bazı bitkiler ve maddelerden rastlantı sonucu keşfettikleri boya maddelerini kullanarak bu giysileri boyamışlardır. Deneme-yanılma ile keşfettikleri göztaşı (CuSO 4 ), şap gibi bazı maddeleri, hastalıklardan korunmak ve hastalıkları tedavi etmek için kullanmışlardır. Bu dönemde elde edilen bilgiler, her ne kadar sınırlı olsa da daha sonraki dönemlerde kimya biliminin gelişmesine büyük katkılar sağlamıştır. PISA 74

13 İyi bir başlangıç, yarı yarıya başarı demektir. Andre Gıde ACEMİ 1 1. Buse kimyayı çok sevmektedir. Meslek seçimini kimya ile ilgili bir meslek olarak belirlemiştir. Buse nin aşağıdaki mesleklerden hangisini seçmesi beklenmez? A) Kimya öğretmenliği B) Kimyagerlik C) Eczacılık D) İşletme E) Metalurji mühendisliği İşletme ticari kurumların idaresi ile ilgili bir meslektir. 4. Kimya bilimi; I. Maddenin yapısını inceler. II. Maddeler arası dönüşümleri inceler. III. Maddelerin etkileşimlerini inceler. verilenlerden hangilerini inceler? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Kimya; maddenin yapısını, özelliklerini, bileşimini, maddelerin birbirlerine karşı etkilerini ve bütün bu etkilerin bağlandığı yasaları inceleyen bir doğa bilimidir. 2. Vücuda alınan bazı maddeler fazla miktarlarda alındığında sağlık için tehlikeli olabilmektedir. Ancak bazı maddeler vücuda çok az alınsa bile çok zararlı olabilmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu maddelerdendir? A) Su B) K C) Na D) Ca E) Hg Cıva çok az da olsa bilinç kaybına ve zehirlenmelere neden olan bir metaldir. 5. Yanda verilen uyarı işaretinin anlamı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Zehirli maddedir. B) Kullanırken eldiven giyilmesi gerekir. C) Yakıcı maddedir. D) Yanıcı maddedir. 3. Kimyasalların büyük bir kısmı yapay olarak üretilse de miktarı azımsanmayacak kadar bulunan doğal kimyasallar da vardır. E) Kırılabilir malzemeden yapılmıştır. Yakıcı maddedir. ACEMİ 82 Bu maddelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış verilmiştir? A) Doğal kimyasalların hem çevre hem de insan üzerinde zararlı bir etkisi yoktur. B) Sodyum vücutta iyon ve su dengesini sağlar. C) Su yaşamsal bir sıvıdır ve günde ortalama 2500 ml kadar tüketilmelidir. D) Vücuttaki kalsiyum yetersizliğinde çocuklarda Raşitizm hastalığı gözlenebilir. E) Demir kanda oksijen taşınımını sağlayan hemoglobinin yapısında bulunan bir elementtir. Doğal da olsa kimyasal maddelerin hepsi yararlı değildir. Özellikle doz aşımı ölüme bile neden olabilir. 6. I. Teorik temelleri yoktur. II. Sınama - yanılmaya dayanan çalışmalar içerir. III. Sistematik bilgi birikimi yoktur. Yukarıdaki ifadelerden hangileri simyanın bilim olmadığını gösterir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III Simya, sınama - yanılmaya dayanan, teorik temelleri olmayan ve sistematik bilgi birikimini sağlayamayan bir uğraştır.

14 Yapmakta ısrar ettiğimiz şey giderek kolaylaşır. İşin doğası değiştiğinden değil, bizim yapma yeteneğimiz geliştiğinden. Ralph Waldo Emerson AMATÖR 1 1. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin yaygın adı yanlış verilmiştir? Bileşik Bileşiğin yaygın adı A) NaHCO 3 Kabartma tozu B) NH 3 Amonyak C) H 2 SO 4 Akü asidi D) KOH Sudkostik E) CH 3 COOH Sirke asidi KOH potaskostiktir. 2. Maddelerin bazıları sembollerle, bazıları formüllerle gösterilir. Buna göre, aşağıdaki hangi maddenin gösterimi yanlış yorumlanmıştır? Madde Gösterim şekli A) Altın Sembol B) Gümüş Formül C) Su Formül D) Cıva Sembol E) Amonyak Formül 4. Bilgi Na ve K elementleri insan vücudunda iyon dengesini sağlar. Fosil yakıtların yanması ile atmosfere salınan NO 2 iklim değişikliğine de neden olan bir sera gazıdır. Ca metali kemik ve dişlerin yapısında bulunur. Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olur. SO 2 atmosferde su buharıyla tepkimeye girerek asit yağmurlarına neden olur. D/Y Yukarıda verilen doğal kimyasallarla ilgili soruların tamamını bilen Ayşe nin cevap kağıdı aşağıdakilerden hangisidir? A) D B) D C) D D) Y E) Y D D Y D D D Y D Y D D D D D Y 2 yanlıştır, CO 2 gazı olmalıdır. Diğerleri doğrudur. 5. Element Yararı Magnezyum Oksijen taşınması Elementler sembolle, bileşikler formülle gösterilir. Altın, gümüş ve cıva elementtir. Amonyak ve su bileşiktir. Demir Kalsiyum Kemiklerin gelişimi Kas ve sinir gelişimi Yukarıda bazı elementler ve bunların canlı vücuduna yararları verilmiştir. 3. Yanda verilen uyarı işareti için aşağıdakilerden hangisi doğru olur? Elementler ve yararları hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir? A) B) C) AMATÖR 84 A) Zehirli maddedir. B) Eldiven giyilmesi gerekir. C) Yakıcı maddedir. D) Yanıcı maddedir. E) Kırılabilir malzemeden yapılmıştır. Kırılabilir malzemedir. D) E) Demir hemoglobin yardımıyla oksijen taşınımı, kalsiyum kemik gelişimi ve magnezyum kas ve sinir sistemi için gereklidir.

15 Bir şeyi gerçekten yapmak isteyen bir yol bulur; istemeyen mazeret bulur. E. C. McKenzie UZMAN 1 1. Isırgan otu elimize temas ettiğinde kaşınmaya ve biraz acı çekmeye başlarız. Bir uyarı işareti ile ısırgan otunun bu etkisini anlatmaya çalışan bir öğrenci aşağıdaki piktogramlardan hangisini kullanır? A) B) C) D) 3. I. Hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesinde II. kullanılır. Kimyasal bir karışımdır. III. Sentetik olabilir veya bitkilerden elde edilir. Yukarıda verilenler hangi maddeler için doğru olur? A) Gübre B) Seramik C) Cam D) İlaç E) Tuz ruhu İlaçlar, hastalıkların teşhisi ve tedavisinde kullanılan sentetik veya organik kimyasal karışımdır. E) 4. Aşağıda verilen laboratuvar malzemelerinden hangisi yanlış adlandırılmıştır? Malzeme Adı Etkiler tahriş olmayı ifade ettiğinden doğru seçenek C olur. A) Havan B) Spatül 2. Asetik asit molekülü sirkenin yapısında bulunan asit türüdür. Molekül formülü 1 2 C) Mezür CH 3 COOH olarak yazılır. 3 UZMAN 90 Modelde gösterilen 1, 2 ve 3 nolu atomlar hangi element atomlarıdır? A) H O C B) H C O C) O H C D) O C H E) C H O Molekülde toplam 4 tane H atomu olduğundan 1 numara H olmalıdır. İlk grupta bir C atomuna 3 tane H bağlanması gerektiğinden dolayı 2 numara C atomu olmak zorundadır. D) Erlenmayer E) Balon joje C deki ayırma hunisidir.

16 Rastgele bir doğruya ulaşmaktansa, yöntemli bir çabayla yanlışa ulaşmayı yeğlerim. Descartes ŞAMPİYON 1 1. Tuz ve kum karışımını ayırmak isteyen bir öğrencinin yapacağı deney sırasında aşağıdaki deney malzemelerinden hangisini kullanmaya ihtiyacı yoktur? A) Huni B) Baget C) Beherglas D) Pipet E) İspirto ocağı 4. Bir öğrenci deney malzemeleri ile ilgili aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaç etkinliğinde verilen ifadeleri D ya da yanlış Y olarak tamamlandığında en son hangi çıkışa ulaşılır? Deney malzemeleri genellikle cam malzemedir. Porselen ve metal malzemeler de kullanılır. D Y Pipet çok az miktarda sıvı transferi için gerekir bu deneyde kullanılmaz. En yaygın malzeme deney tüpüdür. Deney tüpü sıvı taşımak ve sıvı hacmini ölçmek için kullanılır. Baget titrasyonda titrant ilave etmek için kullanılan ölçekli bir malzemedir. 2. Aşağıdakilerden hangisi laboratuvarda güvenli çalışmak için kullanılan uyarılardan değildir? A) Çalışmalar bitince çalışma alanı ve kullanılan malzemeler temizlenmelidir. B) Kişisel koruyucu kıyafet ve malzeme tüm laboratuvar çalışmalarında kullanılmalıdır. D Kroze yüksek sıcaklıklarda maddeyi ısıtıp küle dönüştürmek için kullanılan malzemedir. D Y D Balon joje titrasyon gibi işlemlerde standart çözeltilerin hazırlanmasında kullanılan cam malzemedir. Ayırma hunisi heterojen karışımların yoğunluk farkı ile ayrılmasını sağlayan cam malzemedir. Y D Y D Y Y ŞAMPİYON 92 C) Saçılma ve sıçramalara karşı deney gözlüğü takılmalıdır. D) Yiyecek ve içecekler deney yaparken bir kenarda kapalı tutulmalıdır. E) Tehlike işaretlerinde yer alan bilgi ve ikazlara mutlaka uyulmalıdır. Laboratuvarda esas olan içeriye yiyecek ve içecek sokulmamasıdır. Bunun nasıl muhafaza edileceğinin bir önemi yoktur. 3. Tiner yanıcı, tuz ruhu ise aşındırıcı etki göstermektedir. I. II. III. IV. V. Bunların şişelerine sırasıyla yukarıdaki etiketlerden hangileri yapıştırılmalıdır? A) II ve IV B) V ve IV C) I ve III D) III ve I E) II ve III Yanıcı olan III ve aşındırıcı olan I dir A) 1 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 Deney tüpü ile hacim ölçülemez. Titrant koymak için büret kullanılır. 5. Magnezyum vücut sağlığı açısından önemli elementlerden birisidir ve vücutta bir çok görevi vardır. Aşağıdakilerden hangisi magnezyumun vücuttaki görevlerinden biri değildir? A) Kemik ve dişlerin oluşumu. B) Kan basıncının düzenlenmesi. C) Kas sisteminin düzenli çalışması. D) Kanda oksijen taşınması. E) Sinir sisteminin düzenli çalışması. Kanda oksijen taşınması hemoglobin ile gerçekleşir. Hemoglobinin yapısında da demir elementi vardır. 6. I. Aziz Sancar II. Cabir bin Hayyan III. İbn-i Sina IV. Newton V. Marie Curie Yukarıdakilerden hangisi simyacı değildir? A) Yalnız I B) II ve IV C) III ve V D) I ve IV E) I, IV ve V Aziz Sancar, Newton ve M.Curie önemli bilim insanlarıdır.

17 ÇIKMIŞ SORULAR 1. Kimyasal maddelerin insan sağlığına ve çevreye zararlı etkilerine dikkat çekmek için güvenlik amaçlı temel uyarı işaretleri kullanılmaktadır. Buna göre, 3. Aşağıda verilen ünlü isimlerden hangisinin kimya biliminin gelişmesine katkısı olmamıştır? A) Neils Bohr B) John Dalton şekilde gösterilen uyarı işaretinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir? A) Yanıcı madde B) Patlayıcı madde C) Radyoaktif madde D) Korozif madde E) Zehirli madde 2017 / YGS C) Amadeo Avogadro D) Michelangelo Buonarroti E) Marie Curie 2010 / YGS 2. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin yaygın ve sistematik adı karşısında yanlış verilmiştir? Bileşik Yaygın adı Sistematik adı A) NaOH sudkostik sodyum hidroksit B) CaCO 3 kireçtaşı kalsiyum karbonat C) KNO 3 güherçile potasyum nitrat D) CaO sönmüş kireç kalsiyum hidroksit E) NaCI sofra tuzu sodyum klorür 2016 / LYS ÖSYM C 2. D 3. D