SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ LABORATUARI

Transkript

1 SAKAYA ÜNİVESİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTİK-ELEKTONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTİK ELEKTONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİİŞ LABOATUAI DENEYİ YAPTIAN: DENEYİN ADI: DENEY NO: DENEYİ YAPANIN ADI ve SOYADI: SINIFI: OKUL NO: DENEY GUP NO: DENEY TAİHİ APO TESLİM TAİHİ KONTOL VEİLEN NOT

2 DENEY NO 6: SÜPEPOZİSYON TEOEMİ Bu deneyde Süperpozisyon teoremi açıklanarak pratik olarak gerçekleştirilecektir. I- - KUAMSAL AÇIKLAMALA Süperpozisyon teoremi birden fazla kaynak bulunan doğrusal devrelere uygulanabilir. Bu teorem çok kaynaklı karmaşık devrelerin analizini kolaylaştırır. Birden fazla bağımsız kaynak içeren doğrusal devrede, her bir kaynağın devre elemanı üzerinde oluşturduğu akım ya da gerilimin cebirsel toplamı alınır. Cebirsel toplam alınırken akımın yönüne dikkat edilir. Bu akım yada gerilimi hesaplarken devrede tek bir kaynak bırakılıp diğerleri devreden çıkarılır. Yani gerilim kaynağı kısa devre, akım kaynağı ise açık devre yapılır. Eleman üzerindeki akım ya da gerilim değeri, bilinen devre çözüm yöntemlerinden biri kullanılarak bulunur. Aynı işlemler sırasıyla diğer kaynaklar için tekrarlanır. Teoremin daha iyi anlaşılması için bir örnekle açıklayalım. Şekila da görülen iki kaynaklı doğrusal devrede direncinin harcadığı gücü Süperpozisyon teoremi yardımıyla bulalım. Bunun için sırayla kaynakları sıfırlayalım. Şekil.a Önce V dc gerilim kaynağı devredeyken, I dc akım kaynağını açık devre yapalım. direnci V üzerinden geçen akım I dir. Şekil. b Şimdi I dc akım kaynağını devrede bırakıp V dc gerilim kaynağını kısa devre yapalım. direnci üzerinden geçen akım I Idc olur. Şekil. c Hesaplanan akım değerlerinin cebirsel toplamı alınır. (Akım yönlerinin aynı olduğuna dikkat edin.)

3 I V Idc olarak ifade edilir. Güç ise P I. dir. V dc =8V, I dc =4mA, =K ve =6K olsun. direncinin harcadığı gücü hesaplayalım. I V I dc ma P I. (.0 - ).6.0 4mW II- ÖN HAZILIK. Aşağıdaki devrede Ω luk direnç üzerindeki akımı Süperpozisyon teoremini kullanarak bulunuz. Şekil.. 560Ω luk direnç üzerinden geçen akımı Süperpozisyon teoremini kullanarak bulunuz. Şekil.. Yukarıda verilen adımlardaki devrelerin benzetimini ve ilgili sonuçlarını seçeceğiniz bir simülasyon programında gerçekleyiniz.

4 III-DENEYİN YAPILIŞI. Şekil. 4 te görülen devrede 560Ω luk direnç üzerindeki akım Süperpozisyon teoremi ile bulunacaktır. Devreyi board üzerine kurunuz. V ve V kaynaklarını istenen değerlere ayarlayıp devreye bağlayınız. Şekil. 4 a. 560Ω luk direnç üzerinden geçen I akımını ölçüp kaydediniz. Akım yönüne dikkate ediniz. I =. b. V kaynağı devredeyken, V kaynağını devreden çıkarıp, devrede c ve d noktalarını kısa devre yapınız. 560Ω luk direnç üzerinden geçen I akımını ölçüp kaydediniz. I =. c. V kaynağı devredeyken, V kaynağını devreden çıkarıp, devrede a ve b noktalarını kısa devre yapınız. 560Ω luk direnç üzerinden geçen I akımını ölçüp kaydediniz. I =. Ölçtüğünüz I ve I akımlarını cebirsel olarak toplayınız. I = I + I olup olmadığını belirtiniz. Değil ise nedenini açıklayınız.

5 . Şekil. 5 te görülen devrede 560Ω luk direnç üzerindeki akım Süperpozisyon teoremi ile bulunacaktır. Devreyi board üzerine kurunuz. V ve I kaynaklarını istenen değerlere ayarlayıp devreye bağlayınız. Şekil. 5 a. 560Ω luk direnç üzerinden geçen I akımını ölçüp kaydediniz. Akım yönüne dikkate ediniz. I =. b. I kaynağı devredeyken, V kaynağını devreden çıkarıp, devrede c ve d noktalarını kısa devre yapınız. 560Ω luk direnç üzerinden geçen I akımını ölçüp kaydediniz. NOT: AKIM KAYNAĞINI ma OLACAK ŞEKİLDE YENİDEN AYALAYINIZ. I =. c. V kaynağı devredeyken, I kaynağını devreden çıkarıp, devrede a ve b noktalarını açık devre olarak bırakınız. 560Ω luk direnç üzerinden geçen akımını I ölçüp kaydediniz. I =. Ölçtüğünüz I ve I akımlarını cebirsel olarak toplayınız. I = I + I belirtiniz. Değil ise nedenini açıklayınız. olup olmadığını V- APODA İSTENENLE. Deneyde kullanılan devrelerin teorik çözümlerini yapıp ölçüm sonuçları ile karşılaştırınız. Farklılıklar varsa sebeplerini açıklayınız.. Doğrusal devre ne demektir? Araştırınız. 4