KIBRIS TURK YÖNETİMİ MECLİSİ. 18'inci Birleşim 27 NİSAN 1973, CUMA.

Transkript

1 DONEM: II KIBRIS TURK YÖNETİMİ MECLİSİ Z A B I T L A R I 18'inci Birleşim 27 NİSAN 1973, CUMA.

2

3 GÜNDEM: BOLÜM: A Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Kural Tasarısı Kıbrıs Türk Yönetimi Anayaşal Vergi Haklarının Korunması Kural Tasarısı Basın Kural Taöamsı Emeklilerin tstihdam Edilememeleri Kural Teklifi Motorlu Vasıtalar ve Yol Trafik Kontrol (Tâdil) Kural Tasarısı Avukatlar (Tâdil) Kural Tasarısı Türk Cemaatı Soyadı Kural Tasarısı Sakinlerin Kaydı (Tâdil) Kural Tasarısı İdare Komiseri Kural Tasarısı. 10. Mutazarrır Borçlular Kuralını Tâdil Eden Kural Teklifi. 11. Temel Kurallara Bir Madde Eklenmesi Hakkında Teklif. BÖLÜM: B BOLÜM: C Sorular ve Cevaplar. BOLÜM: D Kural Tasarılarının sunulması. /3...

4 BİRİMCİ OTURUM Açılış Saati:' BAŞKAN - Dr. Necdet H. ünel KÂTİP - Dr. Halûk Avııi BAŞKAN - İkinci donemin üçüncü yıl, on sekizinci, birleşimini açıyorum. Nisap? KftTİP - Mevcuttur efendim. BAŞKAN - Nisap mevcuttur. Sayın milletvekilleri; gündemin A Bölümüne geçmezden evvel Seçme Komitesinin bir kararını okuyarak Yüce Meclisin tasvibine arzedeceğim. KIBRIS TÜRK YÖNETİMİ MECLİSİ SEÇME KOMİTESİNİN 13 NİSAN 1973 TARİHLİ TOPLANTI TUTANAK ÖZETİDİR. Hazır Bulunanlar; Dr. Necdet H. Önel Mustafa Güryel Fuat Veziroğlu Dr. Hasan Güvene r Başkan Komitemiz, yaptığı toplantıda Meclis üyeleri Sayın Ali Süha ile Sayın Dr. Burhan Nalbandoglu'nun Meclis komitelerinde görevlendirilmeleri konusunu görüşmüş ve Sayın Ali Süha'yı Maliye Komitesine, Sayın Burhan Nalbandoğlu'nu da İdarî İşler Komitesir atamıştır. /h...

5 - 4 - Bu hususu Yüce Meclisin tasvibine arz ediyorum. edenler? Kabul Kabul edilmiştir. Teşekkür ederim. Şimdi gündemimizin A Bölümüne geçiyoruz. 8, 9 ve 10 numaralı konular hazırdır. A Bölümünde Şimdi 8 numaralı 1972 Sakinlerin Kaydı (Tâdil) Kural Tasarısının müzakeresine başlanıyor. Komite Başkanından raporun okunmasını rica ediyorum. Buyurun. M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) (Yerinden) - Sayın Başkan, Komite Başkanı gelmediği için... BAŞKAN - Buyurun. İDARÎ İŞLER KOMİTESİ BAŞKANI YERİNE M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) - KIBRIS TÜRK YÖNETİMİ MECLİSİ İDARÎ İŞLER KOMİTESİNİN "1973 SAKİNLERİN KAYDI (TÂDİL) KURAL TASARISI" İLS İIGİLİ RAPORUDUR. Hazır Bulunanlar: Mehmet Küçük Mustafa Hacı Ahmet Dr. Halûk Avni Hüseyin M. Sarrı M. özker Yaşın Başkan Muhtelif tarihlerde toplanan Komitemiz bahse konu Kural Tasarısını incelemiş ve son toplantısında hazır bulunan Adalet ve İçişleri iyesinin Tasarı ile ilgili görüşlerini de almıştır. /5..

6 - 5 - Yönetimimizin İdarî mekanizmasında meydana gelen değişiklikleri gözönüne alan Komitemiz "Türk Cemaat Meclisi Başkanlığı" ve "Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu Başkan Yardımcılığı" kelimelerini Tasarıdan çıkarmış ve bunların yerine, hale göre,. Kuralın uygulanmasından sorumlu olarak "İçişleri Üyeliği" veya "İçişleri üyesi" kelimelerini koymuştur. Tasarıda gerakli görülen ve esasa mütedair olmayan değişiklikler de yapılmıştır. Kural Tasarısının gayesi, Sakinlerin Kaydı Kanununda (Fasıl 85) zamanın gerektirdiği bazı değişikliklerin yapılmasını ve özel olarak Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasalı tahtında Türk Cemaatının ahval-i şahsiye hususunda yetkiye sahip Türk Cemaat Meclisi kanalıyle Türk Cemaatına mensup kişilere Kıbrıs Türk Yönetimince Kimlik Kartı verilebiimesini ve genel olarak Sakinlerin Kaydı Kanunu ve bu Kanun tahtında yapılmış veya ısdar olunmuş Tüzük ve Emirnamelerin Kıbrıs Türk Yönetimince Rumlardan ayrı olarak uygulanmasını sağlamaktır. «Muhtelif konu ve sahalarda ve bilhassa seçimlerde, seçmen listelerinin kolaylıkla ve etkili bir şekilde hazırlanabilmesinde sakinlerin kaydının ve hüviyet tesbiti yaparken Kimlik Kartlarının önemi bir gerçektir. Vatandaşa herhangi bir malî külfet yüklemeyeceğine ve Kimlik Kartı için pek cüzi, sembolik mahiyette, bir ücret alınacağına e.ti in olan ve Anayasa! nm Türk Cemaat Meclisine tanımış oldulu bu yetkinin Türk Yönetimince Rumlardan ayrı olarak l'ihanıimasını uygun karşılayan Komitemiz Kural Tasarısının tâdil edilmiş şekliyle kabulünü Yüce Meclise oybirliği ile tavsiye eder. 21 Nisan, /6...

7 - 6 - BAŞKAN - Teşekkür ederim. Rapor ve Tasarının tamu hakkında soz isteyen arkadaşlara soz verilecek. Rapor ve Tasarının tümü halckında soz isteyen arkadaşımız? Mevcut değildir. Sayın milletvekilleri; şimdi madde madde müzakere konusunu Yüce Meclisin oyuna arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. Madde madde müzakereye geçiyoruz. Buyurun. KATÎP - SAKİNLERİN KAYDI KANUNUNU TÂDİL EDEN KURAL Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi aşağıdaki Kuralı yapar ve bu Kuralın Türk Cemaat Meclisi Kanunu olarak yayınlanmas ıra onaylar: Kısa isim. Fasıl Bu Kural, 1973 Sakinlerin Kaydı (Tâdil) Kuralı olarak isimlendirilir ve aşağıda "Esas Kanun" olarak anılan Sakinlerin Kaydı Kanunu ile birlikte okunur. BAŞKAN - Soz isteyen? l'inci maddeyi oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? KSTÎP - Kabul edilmiştir. BAŞKAN - Kabul edilmiştir. /7..

8 - 7 - KÂTİP - Tefsir. 2. (l) Esas Kanun, aşağıdaki şekilde tâdil edilir ve ona göre okunur, tefsir edilir ve uygulanır: (a) Metnin herhangi bir yerinde geçen "Vali" kelimesi kaldırılır ve yerine, metinde kullanıldığı yörin icabına gore "Kıbrıs Türk Yönetiminin İçişlerinden sorumlu üyeliği" veya "Türk Cemaat Meclisi İcra Heyeti" veya onu temsilen "Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu" kelimeleri konur. (b) Metnin herhangi bir yerinde geçen "Müstemleke" kelimesi kaldırılır ve yerine, hale göre "Kıbrıs" kelimesi veya "Kıbrıs Türk Yönetimi Bölgeleri" kelimeleri konur. (c) Metnin herhangi bir yerinde geçen "Kayıt Komiseri" kelimeleri kaldırılır ve yerine "Kayıt Memuru" kelimeleri konur. (2) Esas Kanunun herhangi bir yerinde Müstemlekenin veya Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümetinin herhangi bir organına, makamına, dairesine veya memuruna sarahaten veya tefsir yoluyle yapılan atıf, Kıbrıs Türk Yönetiminde ona tekabül eden organ, makam, daire veya memura veya Kıbrıs Türk Yönetiminin İçişlerinden sorumlu Üyesi tarafından tâyin veya tesbit edilen veya görevlendirilen organ, makam, daire veya memura yapılmış addolunur. (3) Yukarıdaki (l); ve (2). fıkra hükümleri, Esas Kanun tahtında yapılmış veya ısdar olunmuş, Kıbrıs Türk Yönetimince yürürl&te addolunan herhangi bir Tüzük, Emirname veya Talimatnameye de uygulanır. /8...

9 BAŞKAN - Buraya kadar okunan 2'nci maddenin (l), (2) ve (3) 1 üncü fıkraları hakkında sos isteyen arkadaşımız? Buyurun. MUSTAFA GtJRYEL (Larnaka) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlarım; esasa müteallik olmayan bir hususu Yüce Meclise teklif ediyorum. (2)'nci maddenin (l)'inci fıkrasında "ona gore okunur" kelimelerinin lüzumsuz ve fazla olduğunu tebarüz ettirir ve çıkarılmasını teklif ederim. "Ve ona gore okunur" kelimeleri fazladır. "Tâdil edilir, tefsir edilir ve uygulanır" şeklinde kalacaktır. "Ve ona gore okunur" fazladır, BAŞKAN - Buyurun. EKREM Y. AVCIOOLU (Leymosun) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar; şekle mütedair bir tadilât teklifi vardır. (2)'nci maddenin (l) (a) fıkrasında, üçüncü satırda "yerin icabına göre" denmektedir. Şimdiye kadar "hale göre" kelimeleri kullanılmıştır. Nitekim 2(l)(b), de "hale göre" geçmektedir, üniformite bakımından "icabına" kelimesinin çıkıp "hale H kelimesinin konmasını teklif ederim. BAŞKAN - "İcabına" kelimesinin çıkarılarak yerine "hale" kelimesinin konmasını teklif ediyorsunuz. EKREM Y. AVCIOÖLU (Devamla) - Evet. İkinci sayfada, (3)'üncü fıkrada "Türk Yönetimince", "Yönetimince" birçok hususlarda "Yönetimi tarafından" şeklinde değiştirilmişti geçen son kurallarda. Binaenaleyh "Kıbrıs Türk Yönetimince" kelimeleri yerine "Kıbrıs Türk Yönetimi tarafından" BAŞKAN - Teşekkür ederim. Başka soz isteyen arkadaş? ümit bey, buyurun. /9...

10 - 9 - ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) - Muhterem Başkan, 2'nci maddenin (lj'inci fıkrasının (a), (b) ve (c) bendlerinin kaldırılarak şu şekilde olmasını teklif ederim. 'Tefsir edilir ve uygulanır:" Metinde geçen, ondan sonra "vali" kelimesi kaldırılır ve devam eder ve geldiğimizde (b) fıkrasına; "metnin herhangi bir yerinde geçen" kelimeleri çıkar "müstemleke' 1 kelimesi kaldırılır ve yerine... falan devam eder. (c)'ye geldiğimizde; "metnin herhangi bir yerinde,geçen" kelimeleri yine çıkar, "kayıt" kelimesinden sonra devam eder. Yani hepsi bir butun olarak alınması lâzımdır, üç defa "metnin herhangi bir yerinde geçen" cümlelerini kullanmağa hiç l&zum yoktur. Onun için benim teklifim: "... tefsir edilir ve uygulanır:" (a) çıkarılır. "Metinde geçen *VaIi' kelimesi" ve diğerleri tamamen devam eder. Arkadaşım Ekrem beyin tâdil teklifi de kabul edildiği şekilde, eğer edilirse (b)'ye geldiğimizde "konur"dan sonra nokta. "Müstemleke" devam eder. "Metnin herhangi bir yerinde geçen" kelimeleri çıkar "müstemleke kelimesinden devam eder. "(c) Metnin herhangi bir yerinde geçen" kalkar ve "Kayıt Komiseri"nden sonra yazılanlar kalır. B u şekilde bir yeknesaklık olur. Diğer kanunlarda yapılmıştır, üç defa tekrar etmeğe lüzum yoktur. BAŞKAN - Teşekkür ederi:;;. Başka söz isteyen arkadaşımız? Mevcut değildir. Bir takım tâdil teklifleri vardır. Komitenin bu husustaki fikrini dinleyebilir miyiz? ÎDARÎ İŞLER KOMİTESİ ADINA Ivî. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) - ümit bey arkadaşımızın teklifine bir İtirazımız yoktur, üç defa "metnin herhangi bir yerinde geçen" kelimelerinin çıkarılması uygundur. /10..

11 BAŞKAN - Buna mukabil "icabına" yerine "hale".kelimesinin konması. M. ÖZKER YAŞIN (Devamla) - Olabilir tabiî. BAŞKAN - "Yönetimince" yerine "Yönetimi tarafından" teklif edilmiştir. Ve Güryel beyin de "ve ona göre" kelimelerinin çıkması teklifleri vardır. Bu konuda sözünüz? İDARÎ İŞLER KOMİTESİ ADINA M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) - "Metnin herhangi bir yerinde geçen" dendikten sonra "ona gore"nin çıkarılmasına hiçbir itirazımız yoktur. Aynı şeyi kapsamaktadır. Daha önce yapılmıştır bu tâdil teklifi. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Başka söz isteyen arkadaşımız? Mevcut değildir. Sayın arkadaşlar, tâdil teklifleri vardır. Onları sıra ile dikkatinize, ondan sonra tasvibinize arzedeceğim. Şöyle ki, yeknesaklık bakımından (2) f nci maddenin (l)'inci fıkrasında "Esas Kanun, aşağıdaki şekilde tâdil edilir ve ona göre okunur". Dört kelimenin çıkması, "tâdil edilir, tefsir edilir ve uygulanır" şeklinde olması teklif edilmiştir. İkincisi (l)'inci fıkra (a), (b), (c) bendlerinden a-, b, c harf lamalarının kaldırılması. "Metnin herhangi bir yerinde geçen" kelimelerinin kaldırılarak, çünkü üç defa tekerrür var; (a) kısmının "(a)"da kalkmak suretiyle "vali"... geçen vali". ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - Hayır, "metinde BAŞKAN - Tamam. Şu halde "metinde geçen" umumî olarak başlığı "metinde geçen vali" şeklinde başlaması. (2)'nci paragrafın "metnin herhangi bir yerinde geçen" kelimelerinin çıkarılarak "müstemleke" ile başlıyarak devam etmesi, öyle midir? / 11...

12 ÜMÎT SÜLEYMAN - Evet efendim.. BAŞKAN - (c) kısmında "(c)" harfinin kaldırılarak yine "metnin herhangi bir yerinde geçen" kelimelerinin çıkarılarak "Kayıt Komiseri" kelimeleri ile başlayıp devam etmesi. Bunun dışında (l)*inci paragrafta "metinde kullanıldığı yerin icabına gore" değil de "metinde kullanıldığı yerin hale gore". "İcabına" kelimesinin yerine "hale" kelimesinin geçmesi ve ayrıca... HÜSEYİN M. GÜLTEKİN (Mağusa) (Yerinden) - "Kullanıldığı yerin icabına gore". BAŞKAN - "Metinde kullanıldığı yerin icabına gore" yerine "icabına" kelimesi yerine "hale' 1 kelimesinin konması teklif edildi. FUAT VEZİROÖLU (Mağusa) (Yerinden) - "Hale gore" olmaz. HÜSEYİN M. GÜLTEKİN (Mağusa) (Yerinden) - Olmaz. BAŞKAN - Teklif sahibi ne diyor? EKREM Y. AVCIOÖLU (Leymosun) - Geri çekerim. BAŞKAN - Evet, teklif sahibi "hale" kelimesini geri çekmiştir. Şu halde "metinde kullanıldığı yerin icabına gore" şeklinde kalması uygun görüldü. (3)'üncü fıkrada da "Kıbrıs Türk Yönetimince" yerine "Kıbrıs Türk Yönetimi tarafından" kelimesinin konması teklif edilmiştir. Tâdil teklifi şekli ile 2'nci maddeyi buraya kadar olan kısmı ile Yüce Meclisin oyuna arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. Tâdil edilmiş şekli ile kabul edilmiştir. Devam ediyoruz. /12...

13 12 - KÂTİP - 2. maddenin tâdili. (4) Esaş Kanunun 2.maddesi aşağıdaki şekilde tâdil edilir: (a) "Kimlik Kartı" nm tefsirinin üçüncü satırındaki "22" rakamı kaldırılır ve yerine "21" rakamı konur. (b) "Polis memuru" (Poliçe Officer) nun tefsiri kaldırılır ve yerine aşağıdaki yeni tefsir konur: "Polis memuru" (Poliçe Officer) Kıbrıs Türk Yönetimi Emniyet Kuvvetlerinin herhangi bir mensubunu ifade eder. BAŞKAN - Söz isteyen? Söz isteyen mevcut değildir 2'nci maddenin (4) 'üncü fıkrasını (a) ve (b) bendleri ile oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. Sayın arkadaşlar; şimdi 2'nci maddeyi bütün dört fıkrası ile, tüm olarak oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? KâTÎP - Kabul edinmiştir. BAŞKAN - Kabul edilmiştir Teşekkür ederim. 2'nci madde geçmiştir. Devam ediyoruz. KÂTİP - 3, maddenin tadili. 3. Esas Kanunun 3. maddesi aşağıdaki şekilde tâdil edilir: /13..

14 (a) 2. maddenin (l). fıkrasının (c) bendine tabi olmak şartıyle, 3,maddenin (l). fıkrasının ikinci satırındaki "Kayıt ;i (Registration) kelimesinden hemen sonra nokta konur ve bu kelimeden sonra gelen kısım kaldırılır. (b) (5). fıkranın ikinci satırında geçen "Kayıt Memuru veya" (Registration Officer or) kelimeleri kaldırılır. BAŞKAN - S8z isteyen? KÂTİP - Mevcut değildir. BAŞKAN - 3'uncu maddeyi oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. KÂTİP - k, maddenin tâdili. U. Esas Kanunun b. maddesi, (c) paragrafından sonra aşağıdaki yeni (ç) paragrâfınm ilâve edilmesi suretiyle tâdil edilir: "(ç) Annesinin adı veya annesi başka isim veya isimlerle biliniyorsa, bu isimlerin her biri. BAŞKAN - Soz isteyen? İtirazı olan var mı? Yoktur. Geçmiştir üncü madde. 5! e geçiyoruz. /İh...

15 -.Ih - KÂTİP - 5. maddenin 5. Esas Kanunun 5. maddesi aşağıdaki şekilde tâdil tâdili. eaui^ (a) (1). fıkranın birinci satırında geçen "22" rakamı kaldırılır ve yerine "21" rakamı konur. (b) (2). fıkranın (a) paragrafı kaldırılır ve geri kalan diğer iki paragrafı sıra ile (a) ve (b) olarak yeninden harflendirilir. (c) Bu suretle yeniden (a) olarak sayılandırılan (b) paragrafının üçüncü satırında geçen "Birleşik Kırallıkta Sa Majeste Kraliçe hükümetinin diplomatik ilişkisi olduğu" (vvith which Her Majesty's Government in the United Kingdom has diplomatic Relations) kelimeleri kaldırılır. BAŞKAN - 5'inci madde hakkında soz isteyenler? Buyurun İsmail bey. İSMAİL BOZKIJRT (Larnaka) - Sayın Başkan;'(b) fıkrasında son telime "harflendirilir" diyor. Harflendirilme orda yanlıştır. Her ne kadar harfle yaz ılıyorsa da, sayılandırmadır. Nitekim (c) fıkrasında "bu suretle yeniden (a) olarak sayılandırılan' 1 deniyor. Harflendirilir değil de sayılandırılır olması lâzım. BAŞKAN - Bir dakika. Yani (b) fıkrasında "harflendirilir" kelimesinin "sayılandırılır" olması lâzım. Bir de "yeninden" diyor; "yeniden" olacak herhalde. Şey hatası, daktilo hatası. İSMAİL BOZKURT (Devamla) - Evet. BAŞKAN - "Yeniden". Evet. ümit bey, buyurun.' /15...

16 ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Birleşik Kırallıkta Sa Majeste". 0 "Sa" kelimesinin çıkması. (c) fıkrasındaki " B irleşik Kırallık" üçüncü satırda "Birleşik Kırallıkta Sa Majeste". BAŞKAN - Zaten tömu çıkarılıyor. kalması. ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) - "Sa" çıkması ve "Majestemin BAŞKAN - Hepsi çıkarılacak zaten. ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) - Evet efendim ama "Sa Majeste" ben nedir bilmiyorum. İDARÎ İŞLER KOMİTESİ ADINA M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) (Yerinden) - Zatışahaneleri demektir. ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) - "Your Majesty" olur ama "Sa Majeste" değil. BAŞKAN inci maddenin (c) fıkrasında "Sa" kelimesinin çıkarılmasını teklif ediyor ümit bey. Komitenin itirazı? İDARÎ İŞLER KOMİTESİ ADINA M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) - İtirazımız yoktur. Çıksın. ' BAŞKAN - Yoktur. Sayın arkadaşlar; 5'inci madde için iki tâdil teklifi mevcuttur. (b) fıkrasında "olarak yeniden harflendirilir" yerine "sayılandırılır" denmesi teklif ediliyor. (c) fıkrasında "Birleşik Kırallıkta Sa Majeste Kraliçe" yerine "Sa" kelimesinin çıkarılarak "Majeste Kraliçe" olması teklif ediliyor. Tâdil edilmiş şekli ile oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? KÂTİP - Kabul edilmiştir. BAŞKAN - Kabul edilmiştir. /16...

17 SOBUTAY ALİ HATİP (Baf ) (Yerinden) - Müsaadenizle, bu çıkarılacak olan, esas Kanun'dan çıkarılacak olan bir cümledir. Eğer esas Kanunda "Sa Majeste" varsa ordan yalnız "Majeste"yi çıkaracağız? "Sa" kalacak? lütfen. BAŞKAN - Oylamadan sonra konuşmamak lâzım. Buyurun ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) - Muhterem arkadaşımız Sobutay bey bir-iki satır aşağısını okursa zannedersem cevabını kendileri verecektir. Benim izahıma lüzum yok. " "Birleşik Kırallıkta Sa Majeste Kraliçenin hükümetinin diplomatik ilişkisi olduğu" "with which Her Majesty*s Government in the United Kingdom has diplomatic Relations) kelimeleri kaldırılır." Burda "Sa Majeste" nerden çıktı. Biz işte onu anlayamadık da. Bu İngilizcesinin tercümesidir orda. Tercüme eden arkadaş bizzat "Sa Majeste" teroüme etmiş, ben duymadım, onun için söyledim. "Sa" kelimesinin çıkması. Teklifim o idi. BAŞKAN - Teşekkür ederim. 6'ncı maddeye geçiyoruz. Buyurun. KÂTİP maddenin kaldırılması ve yeniden 8ayılandırma. 6. Esas Kanunun 15. maddesi kaldırılır; 16'dan 22 f ye kadar olan maddeler sıra ile olarak yeniden sayılandirilir. BAŞKAN - Soz isteyen? Oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. KÂTİP - Yeni 16. maddenin tâdili. 7. Esas Kanunun yeniden 16. olarak sayılandırılan 17. maddesinin üçüncü satırında geçen "16" rakamı kal dirilir ve yerine "15'' rakamı konur. /17...

18 BAŞKAN - 7'nci madde hakkında söz isteyen? Mevcut değildir. Oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. KÂTİP - Yeni Esas Kanunun yeniden 20. olarak sayılandırilan tidili ' maddesl aşağıdaki şekilde tâdil edilir: (a) (i) paragrafının birinci ve ikinci satırlarında geçen "Sa Majestenin "Silâhlı Kuvvetleri veya" (Her Majesty's armed forces or) kelimeleri kaldırılır. (b) (f) paragrafının ikinci satırındaki "the" kelimesinden hemen sonra "ısdarı," kelimesi ve virgül konur. (c) (k) paragrafının en sonundaki "19" rakamı yerine "18" rakamı konur. BAŞKAN - Soz isteyen? Buyurun özker bey. İDARÎ İŞLER KOMİTESİ ADINA M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) - "Sa Majestenin" diye geçen cümlede, yukarıda olduğu gibi, "Sa"nın kaldırılması. BAŞKAN - Soz isteyen arkadaşımız? Komite üyelerinden Sayın özker bey 8'inci maddenin (a) bendinde "Sa" kelimesinin kaldırılmasını teklif ediyor. "Majestenin" ondan sonra nasıl gelmesini teklif ediyorsunuz. Yalnız "Sa" kelimesi kalksın. Ondan sonra devam etmesini mi istiyorsunuz? /18...

19 M. ÖZKER YAŞIN. (Devamla) - Evet. BAŞKAN - Sayın arkadaşlar; "Sa" kelimesinin çıkarılmasını ve bu şekilde tâdil edilmiş şekliyle 8'inci maddeyi kabul edenler ellerini kaldırsınlar. Kabul etmeyenler ellerini kaldırsınlar. KÂTİP - Mevcut değildir. BAŞKAN - Mevcut değildir. 8* inci madde ge-çmiştir. KÂTİP maddenin 9. Esas Kanunun yeniden sayılandınlan 21. maddesi tadili. kaldırılır ve yerine aşağıdaki yeni madde konur: "21. (1) Esas Kanun veya başka herhangi bir kanun veya nizamname gereğince yapılmış bir kayıt veya alınmış bir Kimlik Kartı bu Kuralın yürürlüğe girmesi tarihinden itibaren en geç bir ay zarfında, Kıbrıs Türk Yönetiminin bu maksat için görev-... lendirilmiş makamlarından yeni Kimlik Kartı alınıncaya kadar muteber addolunur. (2) Bu Kuralın yürürlüğe ginnesi ile kaydını Türk Yönetimi nezdinde bu Kural gereğince yaptırıp Kıbrıs Türk Yönetiminden "Kimlik Kartı" almayan veya daha evvelce yapmış olduğu kaydı ve almış olduğu Kimlik Kartını Türk Yönetimi nezdinde bir ay zarfında yenilemiyen Türk Cemaatına mensup herhangi bir şahıs veya Kıbrıs Türk Yönetimi kontrolündeki bökelerde ikamet eden veya çalışan herhangi diğer bir şahıs bu Kural ve Esas Kanun tahtında suç işlemiş olur ve 18 ve 19. maddeler gereğince cezalandırılabilir. /19..

20 'Temel Kurallar ve K.C. Anayasası, Madde 2. (3) Esas Kanun ve bu Kural maksatları bakımından "Kıbrısta bulunan" veya "Kıbrıs'ta ikamet eden" tabirleri, aksine başka hükmi bulunmasına bakılmaksızın Temel Kurallarla etkilemiş halinde Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 2. maddesi gereğince Kıbrıs Türk Cemaatına mensup olup ta Kıbrıs haricinde ikamet eden şahısları da kapsar." BAŞKAN - 9'uncu madde hakkında soz isteyen? Mevcut değildir. Oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. KÂTİP - Esas Kanuna yeni madde ilâvesi. 10. Esas Kanun, sonuna aşağıdaki yeni 22. maddenin ilâvesi suretiyle tâdil edilir: "Mesul 22. (1) Bu Kural ve Esas Kanun hükümlerinin uygulartmasından Kıbrıs Türk Yoneti- minin İçişlerinden sorumlu üyesi sorumludur. ve^kuralm kapsamı. (2) Kıbrıs Türk Yönetimin İçişlerinden sorumlu üyesi, Esas Kanun ve bu Kural hükümlerinin iyi bir şekilde uygulanmasını mümkün kılmak gayesiyle, uygun gördüğü herhangi bir Yönetim organını, makamını, dairesini veya âmme memurunu görevlendirebilir; aynı gaye ile gereken Tüzük, Emirname veya Talimatnameleri yapabilir veya ısdar edebilir. /20

21 (3) Yukarıdaki (2). fıkra ve diğsr Esas Kanun hükümlerine bakılmaksızın, Kıbrıs Türk Yönetiminin İçişlerinden sorumlu üyesi, Esas Kanunun maddesinde zarurî kılınan kayıt ile ilgili hususlardan veya 8. maddesinde Kimlik Kartları için zarurî kılınan hususlardan Türk Cemaatmce tatbik imkanı olmayanları veya faydasız veya fuzulî olacağı aşikâr olanları Resmi Gazetede yayınlanacak bir Emirname ile yürürlükten kaldırabilir." BAŞKAN - Soz isteyen? Buyurun ümit bey. ÜMİT SÜU3YMAN (Lefkoşa) - Muhterem Başkan; 10'uncu maddenin 22.(1) fıkrasında görülen "Kıbrıs Türk Yönetiminin İçişlerinden sorumlu Üyesi sorumludur" kelimeleri yerine "Kıbrıs Türk Yönetimi İçişleri üyesi sorumludur", (2)'nci fıkrada da; "Kıbrıs Türk Yönetimi İçişleri üyesi", (3)'üncü fıkrada da İçişleri Üyesi", ikinci satırda "Kıbrıs Türk Yönetimi olmasını teklif ederim, BAŞKAN - Yani "Kıbrıs Türk Yönetiminin İçişlerinden sorumlu üyesi" yerine, bu kelimelerin geçtiği yerlere "Kıbrıs Türk Yönetimi İçişleri üyesi" olmasını teklif ediyorsunuz. Teşekkür ederim. Başka söz isteyen arkadaşımız? Komitenin bu hususta bir kararı var mıdır? İDARÎ İŞLER KOMİTESİ ADINA M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) (Yerinden) - Değişikliğe itirazımız yoktur efendim. "İçişleri Üyesi" olabilir. /21...

22 BAŞKAN - Teşekkür ederim. Sayın arkadaşlar; 10'uncu maddede "Kıbrıs Türk Yönetiminin İçişlerinden sorumlu üyesi" kelimeleri yerine, "Kıbrıs Türk Yönetimi İçişleri üyesi" kelimelerinin konması şeklinde tâdil teklif edilmiştir. edenler? Tâdil edilmiş şekliyle oyunuza arzediyorum. Kabul KitTİP - Kabul edilmiştir. BAŞKAN - Kabul edilmiştir. Teşekkür ederim. KÂTİP - Yürürlüğe 11. B u Kural Resmî Gazetede yayınlandığı tarihten giriş. itibaren yürürlüğe girer. BAŞKAN - Söz isteyen? Mevcut değildir. İl 1 ine i maddeyi oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. geçiyoruz. Sayın milletvekilleri; mezkur Tasarının üçüncü okunuşuna Buyurun Fuat bey. FUAT VEZİROÖLÜ (Mağusa) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; üçüncü okunuşun kısa isim dcunmak suretiyle yapılmasını teklif ediyorum. BAŞKAN - Üçüncü okunuşun kısa ismin okuhmasıyle yetinilmesi şeklinde yapılması teklif edilmiştir. Kabul eden arkadaşlarımız? Kabul edilmiştir. /22...

23 üçüncü okunuş. ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) - Sayın Başkan, okunmadan evvel küçük bir tadilât teklifimiz vardır. Dördüncü sayfa, madde 9. Esasa müteallik olmayan bir tadilât olduğu için üçüncü okunuşta yapabiliriz kanaatindeyim ve yapılmasını teklif ederim. 21'inci maddenin (l) f inoi fıkrasının alttan üç satır yukarısı "Kıbrıs Türk Yönetiminin bu maksat için görevlendirilmiş makamlarından" deniyor. Burda "Kıbrıs Türk Yönetimi makamlarından" olmasını teklif ediyorum. BAŞKAN - Ama bu'kaksat için görevlendim İmiş" diyor. ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) - Hiç bu maksadı yok efendim. Kanunen çok 'redundant* bir şey bu. Kanun bu maksat için yetki veriyor zaten. Kanundaki tadilât bu maksat için görevlendirilmiş makam olamaz. Onun için "Kıbrıs Türk Yönetimi makamlarından" olması lâzımdır. "Bu maksat için görevlendirilmiş" kelimelerinin çıkması lâzım. "Kıbrıs Türk Yönetimi makamlarından", teklifim odur. BAŞKAN - Soz isteyen? Komitenin bu hususta bir fikri var mıdır? İDARÎ İŞLIP- IffîlIİTESİ ADINA M J CZKER YAŞIN (Lefkoşa) (Yerinden) - İtirarınıs yok e fen üt:, teklif edildiği şekilde olabilir. BAŞKAN - Teklifi tekrar eclivcru^.. Dördüncü sayfada 9'uncu maddenin 21.(1) fıkrasında "Kuralın yürürlüğe girmesi tarihinden itibaren en geç bir ay zarfında Kıbrıs Türk Yönetiminin bu mal at için görevlendirilmiş makamlarından" kelimelerinde "Kıbrıs Türk Yönetiminin" "nin" ekinin ve "bu maknat r'.şin ^ors viendir i İmiş" kelimelerinin çıkarılması ve "Kıbrıs Trrk Yönetin:', makamlarından 1 '" şeklinde kalması teklif edilmiştir, İtirafı olan var mı? /23...

24 DR. HALÛK AVNİ (Larnaka) - Söz istiyorum. BAŞKAN - Sobutay bey buyurun. (Baf milletvekili Sobutay Ali Ratip Kâtiplik görevini devam ettirmiştir.) DR. HALÛK AVNÎ (Larnaka) - Sayın Başkan, sayın arkadaşlar; biraz ıonce Omit Süleyman bey arkadaşımızın yapmış olduğu tadilât teklifi ile bu çümle okunduğu zaman bir mana vermiyor. "Esas kanun veya başka herhangi bir kanun veya nizamname gereğince yapılmış bir kayıt ve alınmış bir Kimlik Kartı bu Kuralın yürürlüğe girmesi tarihinden itibaren en geç bir ay zarfında Kıbrıs Türk Yönetimi makamlarından, görevlendirilmiş makamlarından yeni Kimlik Kartı alınıncaya kadar muteber addolunur". ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Kıbrıs Türk Yönetimi makamlarından yeni Kimlik Kartı alınıncaya kadar muteber addolunur". Benim teklifim odur. I BAŞKAN - "nin" eki ve "bu maksat için görevlendirilmiş" kelimelerinin çıkması, "makamlarından" kelimesi geliyor. Yani "Yönetimi" "nin" çıkıyor, hemen "Yönetimi makamlarından yeni Kimlik Kartı alınıncaya kadar muteber addolunur. DR. HALÛK AVNİ (Devamla) - 0 zaman tamam efendim, BAŞKAN - Teşekkür ederim. Sayın arkadaşlar, üçüncü okunuştan evvel, Kısa İsmin okunuşundan evvel başka tâdil teklifi olan arkadaşımız var mı; usul veyahut imlâ hataları bakımından? Mevcut değildir? Şu halde bu hususu Yüce Meclisin oyuna arzediyorum. Sayın ümit beyin teklifine göre dördüncü sayfada 21(l) fıkrasında "Türk Yönetiminin", altıncı satırda, "nin" ekinin çıkarılması; "bu maksat için görevlendirilmiş" kelimelerinin çıkarılması teklif ediliyor. Kabul eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar. /2h...

25 -24 - Kabul edilmiştir. Şimdi üçüncü okunuşa geçiyoruz. Buyurun. K/ÎTİP (Larnaka milletvekili Dr. Halûk Avni katiplik görevini devam ettirmiştir.) - Kısa isim. Pasıl Bu Kural, 1973 Sakinlerin Kaydı (Tâdil) Kuralı olarak isimlendirilir ve aşağıda "Esas Kanun" olarak anılan Sakinlerin Kaydı Kanunu ile birlikte okunur. BAŞKAN - Oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. Kabul etmeyenler? KÂTİP - Mevcut değildir. BAŞKAN - Mevcut değildir. Teşekkür ederim. Sayın arkadaşlar; Sakinlerin Kaydı Kanununu Tâdil Eden Kural Yüce Meclisten go jmiştir. Gündemin A Bölümüne devam ediyoruz. 9 numaralı 1973 İdare Komiseri Kural Tasarısının müzakeresine başlanıyor. Komite Raporunun okunmasını rica ediyorum. (Lefkoşa) - İDARÎ İŞLER KOMİTESİ BAŞKANI YERİNE M. ÖZKER YAŞIN KI RI3 TÎjRK YÖNETİMİ MECLİSİ İDARÎ İŞLER KOMİTESİNİN "1973 İDARE KOMİSERİ KURALI TASARISI" İLE İLGİLİ RAPORUDUR. Hazır Bulunanlar: Mehmet Küçük Mustafa Hacı Ahmet Dr. Halûk Avni Hüseyin M. Sam M. özker Yaşın Başkan 10 ve 13 Tasan 1973 tarihlerinde toplanan Komitemiz Kural Tasarısını incelemiştir. 13 Nisan tarihli toplantısına Adalet ve İçişleri üyesini de /25...

26 davet eden Komitemiz Tasarı hakkında Sayın üyenin görüşlerini de almıştır. Komitemiz Tasarıda şekle mütedair tadilât yaptığı gibi 5. maddenin (2). fıkrasının (e) bendinden sonraki şart bendini daha iyi anlaşılır bir şekle getirmek için yeniden kaleme almıştır. Aynı maksatla 7. maddenin (8). fıkrası da yeniden kaleme alınmıştır. Yapılan tadilât iki metnin mukayesesinden anlaşılmaktadır. Tasarının gerekçesinden de anlaşılacağı gibi Rum Yönetimi bir İdare Komiseri tâyini ile ilgili çalışmalar yapmaktadır. Onlar böyle bir tâyini gerçekleştirme yoluna gittikleri takdirde, bizim de aynı şekilde bir tâyin yapabilmemiz için hazırlıklı olmamız gerekmektedir. Kural Tasarısı bu hazırlık çalışmalarının ilk adımını teşkil edecektir. Komitemiz Kural Tasarısının tâdil edilmiş şekliyle kabulünü Yüce Meclise oybirliği ile tavsiye eder. 21 Nisan BAŞKAN - Teşekkür sderim. Sayın milletvekilleri; Raporu dinlediniz. Şimdi Rapor ve Tasarının tümü hakkında söz isteyenlere söz verilecektir. Rapor ve Tasarının tümü hakkında söz isteyenler? Sayın Ali Süha bey, buyurun. ALİ SÜHA (Lefkoşa) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar; Komite pelerinin yüksek heyetinize sunmuş olduğu gerekçeyi şahsen yetersiz bulmaktayım. Gerekçe olarak, müsaade buyurulursa, bir daha okumak istiyorum. Tasarının gerekçesinden de anlaşılacağı gibi Rum yönetimi bir İdare Komiseri tâyini ile ilgili çalışmalar yapmaktadır. Onlar böyle bir tâyini gerçekleştirme yoluna gittikleri takdirde, bizim de aynı şekilde bir tâyin yapabilmemiz için hazırlıklı olmamız gerekmektedir. Kural Tasarısı bu hazırlık çalışmalarının ilk adımını teşkil etmektedir. /26...

27 Rumların hangi nedenlerle böyle bir Komiser tâyinine gittiğini şahsen bilmiyorum. Rumların göstermiş olduğu gerekçeyi esas olarak bizim de aynı şekilde bir gerekçe ile Kural Tasarısını Meclise sunmamız kâfi derecede aydınlatıcı olmamaktadır. Gönül arzu ederdi ki bu gerekçe içerisinde, hakikaten Yönetimin çalıçamaz halde olduğunu veya aksak çalıştığı buraya gerekçeleri ile getirilir, ısbat edilir, o zaman böyle bir Komiser tâyinine bizleri inandırmış olurlar. Aksi halde böyle bir tâyin hem fuzulî bir mevki ihdası hem Bütçeye külfet yükleyeceği gerekçesini öne sürerek bu Tasarının tümünün aleyhinde oy kullanacağımı yüksek heyetinize arzederim. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Söz isteyen arkadaşımız? Buyurun özker Yaşın bey. İDARÎ İŞLER KOMİTESİ ADINA M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) - Sayın Başkan, sayın üye arkadaşlar; Ali Süha bey arkadaşımızın konuşmasını dikkatle dinledim. Gerçekten bu Kural Tasarısı, İdarî İşler Komitesine geldiği zaman An Süha bey arkadaşımızın endişeleri paralelinde endişelerimiz belirmiş ve bunlar, Kural Tasarısını görüştüğümüz toplantılarda, Adalet ve İçişleri üyesinin katıldığı toplantıda da tartışılmıştı. Bize izah edilen durun şu: Bu konu, bildiğinim gibi basına da aksetmiş bir konudur. Rum tarafı bir Komiser tayini için, İdare Komiseri tâyini için çalışmalar yapmaktadır vo bir kanun hazırlanıştır. Zaten elimizdeki Kanun da Rum tarafında hazırlanan Kanunun aynıdır. Biz aynen Ali Süha bey arkadaşımızın Yüce Meclis kürsüsünden sorduğu gibi Rum tarafı beyle bir kanun geçirip, böyle bir Komiser tâyin ederse, bizim de bu tarafta aynı şekilde bir Komiser tâyin etmemiz gerekir mi gerekmez mi? B U nun bir takım da maddî külfetleri olacağını da ileri sürerek bu suali Adalet ve İçişleri üyesi arkadaşımıza yönelttik. Verilen cevabın özetini burada nakledeyim. Belki bu, Ali Süha bey arkadaşımızı da tatmin etmiş olur. Şu anda R um tarafı bir düşünce olarak bu görüşü atmış fakat Komiser tâyin etmemiştir. Fakat Komiser tâyin ederse biz de aynı şekilde bir Komiser tâyin etmek niyetindeyiz dendi ve gerekçe olarak da yavaş yavaş ayrı bir yönetim /27.

28 olarak kökleşmemizin nedenleri sıralandı ve "böyle bir Komiser tâyin etmekle onların durumuna, yani ayrı bir yönetim oluş durumuna geleceğimiz ileri sürüldü. Bunun bütçeye yükleyeceği külfet üzerinde de durduk. Nihayet bir hükümet durumuna giriyoruz, böyle bir komiser tâyininin masrafının da bu bütçenin içinde denizdeki bir damladan daha farklı olmayacağı söylendi. Bu durumda basına aksetmiş, gerek Rum basınında, gerek Türk basınında tartışmaları yapılmış bir konudur. Ve ikili görüşmelerin bir kopma tehlikesi geçirdiği bu zamanda... BAŞKAN - Beşli görüşmeler. M. ÖZKER YAŞIN (Devamla) - Genişletilmiş ikili görüşmeler olarak söylemek istedim Sayın Başkan, özür dilerim. Genişletilmiş ikili görüşmelerin kopma tehlikesi geçirdiği bu zamanda ve yakın gelecekte tamamen Rumlardan kopup ayrı bir yönetim ilân etme ihtimalinin de kuvvetlendiği bir zamanda, öteki yandan geçmiş böyle bir kuralın benzerini bizim de geçirmemiz ve öteki yanda İdare Komiserinin, ki çok ilginç bir takım yetkileri vardır, aynı problemler bizim toplumumuz için de mevcuttur. İdare Komiserinin öteki toplum için de mevcut olduğu gibi, bizim toplumumuz için- de mevcut olan bu problemleri halletme imkanını sağlamamız herhalde yerinde bir davranış olacaktır. Bu bakımdan Komite bu Kural Tasarısının geçmesini uygun görmüştür. Kural Tasarısı madde madde görüşülürken açıkça görülecektir bu problemlerin neler olduğu ve Yönetimden daha üstün bir İdarî Komiserliğin bunların üzerine eğilmesinin de toplum kişileri için büyük faydalar sağlayacağı gerçşği de ortaya çıkacaktır kanaatindeyim. Saygılarımla. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Dr. BURHAN NALBANDOÖLU (Mağusa) (Yerinden) - Yönetimden daha üstün bir kuruluş dedi. Sehven mi, yoksa hakikaten Komite adına mı söylediniz? BAŞKAN - Sayın Dr. Burhan Nalbandoğlu söz istiyor. Buyurun. /28..

29 DR. BURHAN NAI.BANDOĞHJ (Mağusa) - Ben konuşmacının, Komite adına konuşan sayın "yenin o sözleri sehven söylediğine kani olduğum için ordan, yerimden sormak lüzumunu hissettim. Zaten bu gibi şeyler yerden, oldukları yerden sorulur. Çünkü konuşmacıyı hedef almaktadır. Binaenaleyh diğer arkadaşların müdahalesini fuzuli addediyorum. Çünkü böyle bir şeyin olmayacağı, tabiîdir ki Yönetimin üstünde olamaz bu şey, Ombudsman dedikleri İdarî Komiser. Bu idi söylemek istediklerim. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Buyurun özker bey. İDARÎ İŞLER KOMİTESİ ADINA M. ÖZKER YAŞIN (Lefkoşa) - Sayın Başkan, sayın üye arkadaşlar; Kural Tasarısı zaten incelenirken İdare Komiserinin durumu açıkça tarif edilmektedir. Şüphesiz herhalde bir dil sürçmesi olacak. İdare Komiseri Yönetimin üstünde bir kuruluş değildir. Bu gerçektir. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Başka söz isteyen arlcadaşımız? Ali Süha bey, buyurun. ALİ SÜHA (Lefkoşa) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar; Komisyon adına söz alan arkadaşımızın izahatı, mazur görsünler, şahsen beni yine tatmin etmiş değildir. Dünya devletleri arasında bakanlar yönünden bir eşitlik mevcut değildir. Her memleket, mahallî şartlarını da göz önünde bulundurarak büyüklük veya küçüklüklerine göre hükümetteki bakan sayılarını tesbit ederler. 0 halde Rumlar Ombudsman tâyin ediyor diye hemen, mutlaka karşıtını Türk Yönetiminin tâyin etmesi ve bunun gerekçesini de ileride devlet ilânadersek eşit şartlarla etmiş oluruz gibi bir neticeye getirmeyi şahsen ben tatminkâr bir izah tarzı olarak görmüyorum. /29...

30 Türk Cemaatı devletini Ombudsman'sız da idare eder. Bu gerekçede gösterilen husus daha ziyade harici komplikasyonları göstermektedir. Bir de dahili veçhesine baktığımız zaman bütün yönetim kadrolarının üstünde bir komiser gibi tasdik memuru, her şeyi tasdik edecek. Bunun ileride bir nevi jurnalcilik müessesesi haline gelmesinin tehlikeleri yok mudur? Yine Yönetimimizin iş hacmini göz önünde bulundurarak diyorum ki mevcut müesseselerimiz, eğer gerekli tedbirleri alır, organizasyonu kurarsa böyle bir tâyine gitmeden dahi arzu edilen kontrolü müesseselerin üzerinde kurar, esasen bakanlıkların görevleri de bunlardır. Bu bakımdan tekrar gerekçenin zayıf olduğu kanaatindeyim. Ve böyle bir tâyinin fuzuli, aynı zamanda masraf öngören bir tâyin olduğu kanaatini muhafaza etmekteyim. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Sayın Fuat Veziroğlu bey, FUAT VEZÎROÖLU (Mağusa) - Sayın Başlan, sayın arkadaşlar; Meclis huzurunda müzakere edilmekte olan konu bakımından bir noktada, gerekçe noktasında Sayın Ali Süha arkadaşımızla hemfikir olmamak mümkün görülmüyor. Gerekçe, esas Tasarıya bakıldığında sun'î kalıyor ve Tasarıyı ayakta tutacak güçten yoksun görünüyor. Gerekçeye bakıldığında, sanki huzurlarınızdaki Tasarı Meclisten geçtiği tamirde kurulacak mevkiin bir süs mevkii yahut göstermelik mevkii olacağı intibaını yaratıyor. Şöyle ki Rum tarafında madem ki böyle bir mevki ihdas ediliyor, o halde bizde de böyle bir mevki kurulmalıdır. Bu sağlam bir gerekçe olamaz sayın arakadaşlar. Rum tarafı herhalde tetkik etmiştir. Kendi yönünden böyle bir mevki ihdasının gerekliliğine inanmıştır; bu kararı almıştır ve bu maksatla bir tasarı hazırlayıp Meclise sevketmiştir. Sırf onlar yaptı diye bir nevi yarış şeklinde aynı yola bizim de gitmemiz yeterli bir gerekçe olmaz. Bu noktada Sayın Ali Süha bey arkadaşımızla hemfikirim* Ama bunun ötesinde herhangi bir gerekçesi olmasa da Meclise sunulmuş şekli ile bu Tasarının lûzumluluğuna inanmaktayım. Daha goğrusu, bu. Tasarı ile kurulmak istenen mevkiin lûzumluluğuna inanmaktayım. Zira bizim âmme hizmetlerimizin bugün arzettiği manzara ve âmme hizmetlerinin toplumla olan münasebetlerinin arzettiği manzara böyle bir makam ihdasının, bir nevi idarî teftiş ve kontrol makamı ihdasının lûzumluluğunu ortaya koymaktadır. /30..

31 Netice itibariyle, gerekçesi sağlam olmamakla beraber Tasarının lüzumlu bir mevki ihdas ettiği aşikardır. Ve buraya sevk edilen ve Komite tarafından adapte edilen gerekçe dışında amme hizmetlerimizin umumî manzarasına ve toplumla olan münasebetlerine bakıldığında kendiliğinden haklı ve makul bir gerekçe ortaya çıkmaktadır. Bu bakımdan Tasarıya müsbet oy kullanacağımı arzederim. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Soz isteyen arkadaşımız? Sayın Halûk bey. Ekrem bey, lütfen katip yerine geçer misiniz? (Leymosun milletvekili Ekrem Y. Avcioğlu kâtiplik görevini devam ettirmiştir.) DR. HALÛK AVNİ ^Lârnaka) - Sayın Başkan, muhterem üye arkadaşlarım; biraz önce konuşan Ali Süha bey arkadaşımın, Komite üyesi olarak ben, görüşlerini şahsen doğru bulmuyorum. Her ne kadar da yapılan gerekçenin zayıf bir gerekçe olduğunu ileri sürmüşlerse de böyle bir mevkiin ihdası zannediyorum kanaatimce gereklidir» Ve yalnız Kıbrıs'ta değil, benim bildiğim İngiltere'de de Grabudsman'Iık mevkii vardır. Bu mevkiin ihdası eğer elimizdeki Kural Tasarısı incelendiği takdirde göreceksiniz >1 İdare Komiserinin görevleri numara 5'te gayet açıkça belirtilmiştir. Bandaki, bu mevkiin ihdasmdaki gaye, çok ur.im olduğu için bu maddeyi tamamen okumayacağım, fakat bundan da anlaşılacağı üzere icra mekanizmasında olan bir takım düzensizlikleri tahkik etmek, onları kontrol etmektir. Binaenaleyh böyle bir mekanizmanın kurulması âlbette ki faydalıdır. Ama Ali beyin dediği gibi bu bütçeye bir külfet getirebilir. Ancak getireceği külfetle, meydana getireceği aynı zamanda]":", faydaları da mukayese edecek olursak, muhakkak ki ödenecek o lan ücretle elde edilecek faydalar bence kanaatimce daha fazladır. Onun için bu Kuralın geçmesinde fayda vardır, zarar yoktur. Bundan dolayı ben, bir Komite üyesi /31...

32 olarak görüşlerimi muhafaza ediyorum ve bu Kuralın kanunlaşması için arkadaşların müsbet yönde oy kullanmasını yine tavsiye ediyorum. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Hasan bey, lütfen. Sayın Halûk Avni bey Komite üyesi olduğu için ikide bir konuşma durumuna girecek. Onun için başka bir arkadaşın katiplik görevini devralmasını rica ediyorum. değil. DR. HASAN GÜVENER (Mağusa) (Yerinden) - Gözlüğüm beraberimde BAŞKAN - Başka bir arakadaştan rica edeyim. bey siz buyurur musunuz? Mustafa FUAT VEZİROGLU (Mağusa) (Yerinden) - Komite üyesidir. BAŞKAN - 0 da Komite üyesidir, buyurun lütfen. öyleyse Kemal bey, (Lefkoşa milletvekil M. Kemal Deniz kâtiplik görevini devam ettirmiştir.) Söz isteyen başka arkadaşımız? Sayın Ali Süha bey. ALİ SÜHA (Lefkoşa) - Efendim, Halûk bey arkadaşımızın gerekçeyi takviye eder mahiyette yapmış olduğu konuşmada, âmme hizmetlerinin yürütülmesi bakımından böyle bir mevkiin faydasına inandıklarını söylemişlerdir. Biz âmme hizmetlerinin çok iyi bir şekilde vatandaşa hizmet etmesine inanan bir kimse olarak böyle bir fikri benimseriz. Ancak bizim iddiamız şudur ki, halen Yönetim mekanizması içinde bu fonksiyonu yerine getirecek müessese mevcuttur. 0 da Âmme Hizmetleri Komisyonudur. Eğer Amme Hizmetleri Komisyonu yetersiz görülüyorsa, Yürütme Kurulu buraya Âmme Hizmetlerini daha iyi çalıştıracak tedbirleri /32...

33 getirir. Yine bu tedbirlerin ışığı altında daha iyi icra, uygulama arzu ediliyorsa yapacağı tâyinlerde ona göre tedbirler düşünür. Hukukçu lazımsa Âmme Hizmetlerine, hukukçu; üye sayısı azsa, üye sayısını arttırmak suretiyle de bu fonksiyon yerine getirilebilir. Esasen idarî mekanizmadan gelen bir arkadaşınız sıfatıyle şöyle diyebilirim ki herhangi bir ihmal, memurun ihmali karşısında âmir, Amme Hizmetlerine konuyu aktarır ve aktarmışızdır çeşitli defalarda ve Âmme Hizmetleri bunun gereğini yerine getirir. Amme Hizmetleri Komisyonu yanında Savcılık müessesesi vardır. Savcılık Müessesesi de Yönetimin kadrolarını denetleyecek fonksiyonu haizdir. Nitekim ahlâk dışı bazı davranışları Savcılık kanalıyle mahkemeye aktarmış bulunuyoruz. Bunlar normal kanunî yollardan yapılmış, alman tedbirlerdir ve uygulamalardır. Bunların dışında Personel Müdürünün fonksiyonları arasında ille de memurları kontrol yetkisi vardır ve verilmiştir. Fakat uygulama göstermiştir ki bu görev gerektiği şekilde yerine getirilememektedir. Belki bu bir şahıs meselesi de olabilir, 0 halde Yönetim mekanizması içerisinde Âmme Hizmetleri Komisyonu; ikincisi Savcılık; üçüncüsü, Personel Müdürlüğü gibi üç ayrı şeye denetleme imkanı ve yetkisi verdiğimiz halde bunu başaramıyorsak, bir Ombudsman 1 m yapmak istediğini ben şahsen burda anlayamadım. Ve hakikaten de Fuat bey arkadaşımın dediği gibi ilk nazarda bu gösterilen ilk mevkiyi hâlâ bu izahatların ışığı altında yine aynı derecede görüyorum. Hürmetlerimle. BAŞKAN - Teşekkür ederim. mıdır? Şimdiye kadar söz almayanlardan söz almak isteyen var Söz isteyen var mıdır? Sayın milletvekilleri kifayeti müzakere havası mevcuttur. Şu halde Tasarıyı madde madde müzakere hususunu Yüce Meclisin oyuna arzetmem lâzım. Madde madde müzakereye geçilmesini kabul eden arkadaşlarımız ellerini kaldırsınlar. Kabul etmeyenler ellerini kaldırsınlar. /33.

34 Bir kişi; Ali Süha bey. Müstenkif olan arkadaşımız? Bir kişi. Dr. Burhan Nalbandoğlu bey. Teşekkür ederim. Madde madde müzakereye geçiyoruz. KÂTİP - İDARE KOMİSERİ (OMBUDSMAN) TÂYİN EDİLMESİ, YETKİLERİ VE DİĞER İLGİLİ HUSUSLARI DÜZENLEYEN KURAL yapar: Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi aşağıdaki Kural Kısa isim. 1. Bu Kural, 1973 İdare Komiseri Kuralı olarak isimlendirilir. BAŞKAN - Kısa isim, Madde 1 okundu. l'inci madde hakkında soz isteyen arkadaşımız? l 1 inei maddeyi oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. 2 f nci maddeye geçiyoruz. Buyurun. KÂTİP - Tefsir. 2. Bu Kuralda metin başka türlü gerektirmedikçe - "Başkan" Cumhurbaşkan Muavinini ve Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu Başkanını ifade eder; "Fiil" ihmali de ihtiva eder; /3k...

35 - 3k - "Hizmet" Kıbrıs Türk Yönetiminde ioarî veya idarî yetkisi olan herhangi bir organ, makam, teşkilât veya şahsın her fiilini ihtiva eder; ancak Başkan tarafından Yönetimdeki bir mevki veya göreve tâyin edilen herhangi bir organ veya şahsın yaptığı herhangi bir fiili veya bu Kuralın kesin hükmü ile İdare Komiserinin yetkisino girmeyen bir konu ile ilgili fiili ihtiva etmez; "İdare Komiseri" 3. madde gereğince tâyin edilen İdare Komiserini ifade eder; "Memur" hizmette bulunan her memuru ihtiva eder; "Üye" Kıbrıs Türk Yönetiminin Yürütme Kurulu üyesini ifade eder; "Yönetim" Temel Kurallarla etkilenmiş halinde Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına uygun olarak teşekkül etmiş Kıbrıs Türk Yönetimini ifade eder, BAŞKAN - Teşekkür ederim. 2*nci madde, tefsir hakkında söz isteyen arkadaşımız? Mevcut değildir. 2'nci maddeyi oyunuza arzediyorum. Kabul edenler? Kabul edilmiştir. Kabul etmeyenler? Mevcut değildir. Devam ediyoruz. /35...

36 KftTÎP - İdare Komiseri. 3. Komiseri. (1) Bu Kural tahtında verilen yetkileri kullanmak ve bu Kuralın öngördüğü soruşturmaları yapmak üzere, Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisinin muvafakati ile Başkan, yüksek kültürlü, tecrübeli ve yüksek ahlâk sahibi bir şahsı, İdare Komiseri tâyin eder. İdare Komiseri doğrudan Başkan'a bağlıdır. (2) İdare Komiserinin görev süresi altı yıldır. (3) Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi üyesi adaylığı için gerekli evsafı haiz olmayan ve Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi üyeliği mevkii ile bağdaşmayan herhangi bir yönü olan bir şahıs, İdare Komiseri tâyin edilemez. (1+) İdare Komiseri, görev süresi zarfında mevkiinden istifasını yazılı olarak Başkan*a sunabilir. (5) Başkan, İdere Komiserinin görev süresi zarfında herhangi bir zaman, bir Yüksek Mahkeme hâkiminin hinızetinin sona e rdiri leb ileceği aynı sebeplerle İdare Komiserinin hizmetini sona erdirebilir. BAŞKAN üncü madde hakkında söz isteyenler? Sayın İsmail Bozkurt bey. Buyurun. İSMAİL BOZKURT (Larnaka) - Saym Başkan, muhterem arkadaşlar; 3*üncü maddenin (l)*inci fıkrası İdare Komiserinin tâyin şeklini hükme bağlamaktadır. Ve bu hükme göre İdare Komiseri Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisinin muvafakati ile Başkan, yani Cumhurbaşkan Muavini tarafından atanır. B u gibi şahıslarla ilgili atamalarda dış tesirler umumiyetle çok olmaktadır. Bu bakımdan Meclisin bu muvafakatini gizli oyla ortaya dökmesi /36...

37 kanaatimce daha doğpu ve yerinde olacaktır. Bilhassa küçücük Cemaatımızda bu şekilde bir şahıs için muvafakatini Meclisin gizli oyla belirtmesi zannediyorum daha adil ve Meclisin gerçek iradesini ancak o zaman ortaya çfcaracak mahiyette olabilecektir. Bu bakımdan (l)'inci fıkra sonuna aşağıdaki paragrafın eklenmesini teklif etmekteyim; "Bu fıkra maksatları bakımından Meclis, muvafakatini gizli oyla belirtir." İçtüzükte sayın arkadaşlar, İçtüzüğün 52'nci maddesi görçi Meclisin uygun gördüğü durumlarda gizli oya baş vurmasını öngörmektedir ama benim kanaatimce bunu Meclisin o andaki havasına bırakmak uygun olmamaktadır. Bunu doğrudan doğruya kurala rapdetmek, kuralda belirtmek en iyi yol olacaktır. Teşekkür ederim. BAŞKAN - Teşekkür ederim. Soz isteyen arkadaşımız? Buyurun ümit bey. ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) - Muhterem Başkan, muhterem arkadaşlar; İsmail Bozkurt arkadaşımızın yaptığı teklifi yanlış anlamamışsam, İdare Komiserinin tâyini Gumhurbaşkan Muavini ve Kıbrıs Törk Yönetimi Yürütme Kurulu Başkanı tarafından yapılır derdiğine gore, bu tâyin yapıldıktan sonra, tâyinin effektif olabilmesi için, effektif olabilmesi için Meclisin de tasvibinden geçmesinin şart olduğu prensibine dayanmaktadır teklifi. Budur anladığım, doğru anlamışsam. Şimdi, bu tabiî çok enteresan bir durum yaratmaktadır. Evvelâ şunu arzedeyim ki, bizim bugün idarî ve icraî bölümde, kısımda tâyinler "Presidential" sistem olarak kabul ettiğimize göre tamamen Resisicumhurun ve bizim Temel Kurallarımız ile bilhassa Reisicumhur ve Reisicumhur Muavini tarafından yapılmakta idi. /37...

38 'de kurulan Yönetimimizde ve hele şimdi ki yeni bir şekil daha alacak, bu tamamen, doğrudan doğruya Kıbrıs Türk Reisicumhur Muavinine kalmış bir durumdur. Hâkimleri, Yüksek Mahkeme Hâkimlerini ve 'Independent Offioer'leri dediğimiz, Baş Savcılık, Baş Murakıp, Baş Muhasip gibi Yüksek Mahkeme Hâkimleri, Bakanları, üyeleri tâyin etmek tamamen ve tamamen Anayasa gereğince ve Anayasa Temel Kur&llar ile tâdil edilmiş şekli ile dahi icranın başı durumunda olan Cumhurbaşkan Muavinine vermiştir. Şimdi çok enteresandır bu teklif. Hakikaten Amerika'da da ' Pres ide ntial' sistem var. Amerika'da da her tâyin yapıldığında Senatonun tasvibinden geçer. Çok güzel, enteresan bir tekliftir. Keşke kabul edebilelim bu teklifi. Ancak Anayasayı tâdil edelim evvelâ bence, ondan sonra. Çünkü bugün beh şahsen teklifini arkadaşımın çok güzel görmekle beraber Anayasada tadilât yapılmadıkça, Yürütme Kurulu Başkanının yetkisi : dâhilinde olan birşeyi Meclise veya herhangi bir şeye devretmenin doğru olmadığı kanaatindeyim. Yani benim tutuşturduğum bir nevi prensiptir. Hakikaten arkadaşımın yaptığı teklifi yanlış anlamamışsam diye şey ediyorum, inşallah yanlış anlamadım. Bu teklifin gelip de Meclis tarafından tasvip edilmesini gerektirecek herhangi bir husus bence yoktur. Çünkü tamamen biz Yönetimin, icranın tâyin yetkilerinin derişmesine bağlı bir durum yaratmış olacağız kanaatindeyim. BAŞKAN - Şu halde başka bir teklifiniz yok mu ümit bey? Yani Meclisin hiç tasvibinden geçmesin manasını anladım ben eğer yanılmadımsa. Gizli, kapalı, açık oy değil de... ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) - Hiç. BAŞKAN - Şu halde bir tâdil teklifiniz var mı ac&ba. Yani "Meclisin muvafakati" kelimelerinin çıkması mı gerekir. BSyle bir teklif yapmadınız. ÜMİT SÜLEYMAN (Devamla) - Hayır. ALİ SÜHA (Lefkoşa) (Yerinden) - Böyle bir durumda Meclisin fonksiyonu nedir? /38...

39 BAŞKAN - Yani Meclisin muvafakati alınmasın..fikri hâkim değil mi? Şu halde burdan baaı kelimelerin çılanasmı teklif etmeniz lâzım değil mi? ÜMİT SÜLEYMAN (Lefkoşa) (Yerinden) - "Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisinin muvafakati ile sı kelimeleri çıksın, diyorum ben. BAŞKAN - Şu halde "Başkan, yüksek mevkili filân, falan adamı tâyin eder" olsun diyorsunuz. İkinci tâdil teklifi bu. Soz Sayın Dr. Burhan Nalbandoğlu'nda. DR. BURHAN NALBANDOÖLU (Mağusa) - Muhterem üyeler; ben konuyu daha başka bir açıdan ele alacağım. Farzedelim ki Sayın Resisicumhur Muavini, Türk Yönetimi Başkanı, bir üyeyi namzet olarak Meclise sunmuştur. Ve Meclis bu üyeyi, evet, reddetmiştir. Bu defa Meclis Sayın Reisicumhur Muavini ile konfrante olacak değil mi? Demek istiyorum ki siz, bu yetkinizi kullanamayacaksınız. Kullanamayacağımız bir yetkiyi niye alalım? Bunu hiçbir şekilde uygulayamayacağız. Uygulayamadğımız gibi, bir balcımdan da üzerinde durmamız icap eder ki, Meclis bizatihi herhangi bir konu hakkında tahkikat açabilir, soruşturma yapabilir. Bu yetkileri Meclisin bizatihi kullanması icap eden yetkiler bu madde ile zedelenmiş olmuyor mu? Yanılmıyorsam Sayın üye ümit Süleyman beyin teklifi, elbette ki Komitede tekrar görüşülecek, bir şekle.sokulacaktır. Bu hususları da Komitedeki arkadaşlarımızın gözden geçirmelerini ve söylediklerimin ışığı altında konuyu yeniden Meclise getirmelerini rica ediyorum. BAŞKAN - Sayın İsmail Bozkurt bey, buyurun. İSMAİL BOZKURT (Lârnaka) - Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar; peşinen şunu arzedeyim: Zannediyorum elimizde olmadan ümit bey arkadaşımla bir anlaşmazlık ortaya çıktı. Ben burda tâyin edilecek olan İdare Komiserini Meclis tasvip etsin diye bir teklifte bulunmadım. Bu zaten. Tasarının kendisinde vardır. Benim teklifim Meclisin bu muvafakatini açık oyla değil, iradesini daha iyi bir şekilde aksettirmesi için gizli oyla yapmasıdır ve /39..