T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ANDEZİTİN ASFALT BETONUNDA AGREGA OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

Transkript

1 T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ANDEZİTİN ASFALT BETONUNDA AGREGA OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI İsmail UZUN Danışman: Doç. Dr. Serdal TERZİ YÜKSEK LİSANS TEZİ YAPI EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ISPARTA i

2 İÇİNDEKİLER Sayfa İÇİNDEKİLER... i ÖZET...iii ABSTRACT... iv TEŞEKKÜR... v ŞEKİLLER DİZİNİ... vi ÇİZELGELER DİZİNİ...viii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ... ix 2. KAYNAK ÖZETLERİ MATERYAL VE YÖNTEM Materyal Mineral agrega Andezit taşı ve özellikleri Mineral filler Asfalt çimentosu Cihazlar Metot Mineral agregaların fiziksel özelliklerinin belirlenmesi İri agrega için özgül ağırlık deneyi İnce agrega için özgül ağırlık deneyi Sıkışık gevşek birim hacim ağırlık deneyleri Sıkışık birim hacim ağırlık deneyi Gevşek birim hacim ağırlık deneyi İnce madde oranının yıkama ile tayini Deney numunelerinin hazırlanmasında kullanılacak agrega gradasyonunun belirlenmesi Los Angeles aşınma dayanımının tespiti Asfalt çimentosunun fiziksel özelliklerinin belirlenmesi Penetrasyon deneyi Özgül ağırlık deneyi Marshall stabilite deney numunelerinin hazırlanması Çalışmada kullanılan diğer bağıntılar Farklı bitüm miktarlarında karışımın maksimum özgül ağırlığı i

3 Sıkıştırılmış kaplama karışımındaki boşluk hacmi yüzdesi Sıkıştırılmış karışımdaki hava boşluğu ve asfaltla dolu boşluk yüzdesinin hesaplanması Marshall stabilite deneyi Optimum bitüm yüzdesinin belirlenmesi Optimum filler yüzdesinin belirlenmesi Andezit ile kireç taşı ve kireçtaşı ile andezitin karışımı/bitüm oranına göre optimum bitüm yüzdesinin hesabı Filler oranına göre optimum filler yüzdesinin belirlenmesi ARAŞTIRMA BULGULARI Mineral Agreganın Fiziksel Özellikleri Gevşek sıkışık birim hacim ağırlık deney sonuçları İnce Madde Oranının Yıkama Yolu İle Oranı Tayini Los Angeles Aşınma Dayanımının Tespiti Asfalt Çimentosunun Özellikleri Numunelerde Kullanılacak Agrega Gradasyonu Kireç Taşı Optimum Bitüm Yüzdesi Andezit Taşı Optimum Bitüm Yüzdesi Andezit İle Kireç Taşı ve Kireç Taşı İle Andezit Karışımı Optimum Bitüm Yüzdesi Filler Oranına Göre Optimum Filler Yüzdesi SONUÇLAR VE ÖNERİLER KAYNAKLAR EKLER Ek1. Kireç Taşı Marshall Dizayn Tablosu Ek 2. Andezit Taşı Marshall Deneyi Dizayn Tablosu Ek 3. Andezi(İri Agrega)Kireç Taşı (İnce Agrega) Marshall Deneyi Dizayn Tablosu Ek 4. Kireç Taşı (İri Agrega) Andezit Taşı (İnce Agrega) Marshall Deneyi Dizayn Tablosu ÖZGEÇMİŞ ii

4 ÖZET Yüksek Lisans Tezi ANDEZİTİN ASFALT BETONUNDA AGREGA OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI İsmail UZUN Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yapı Eğitimi Ana Bilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Serdal TERZİ Bu çalışmada, andezit taşlarının düzgün geometrik şekil alabilmesi için kesilmesi esnasında ortaya çıkan atıklarının asfalt betonunda agrega ve filler malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Öncelikle aynı granülometri eğrisine sahip kireç taşı numuneleri %3, 4, 5, 6, 7 ve 8 andezit taşı numuneleri %5, 6, 7, 8 ve 9 oranlarında asfalt çimentosu kullanılarak hazırlanmıştır. Hazırlanan numunelere Marshall stabilite deneyi uygulanarak optimum bitüm yüzdeleri belirlenmiştir. Daha sonra belirlenen bitüm yüzdesi kullanılarak filler / bitüm oranına göre %4, 5, 6, 7 ve 8 oranlarında Marshall numuneleri hazırlanmış ve hazırlanan numunelerin stabilite ve akma değerleri belirlenmiştir. Elde edilen deformasyonlar ile filler/bitüm oranına göre optimum filler yüzdesi ve optimum bitüm yüzdesi tayini yapılmıştır. Daha sonra ince agrega andezit iri agrega kireç taşı ve ince agrega kireç taşı iri agrega andezit olacak şekilde numuneler hazırlanmış agrega/bitüm oranı %4, 5, 6, 7 ve 8 oranlarında asfalt çimentosu kullanılmıştır. Numuneler Marshall stabilite deneyine maruz bırakılmış ve optimum bitüm yüzdeleri hesaplanmıştır. Bulunan optimum bitüm yüzdeleri karşılaştırılmıştır ve sonuç olarak özellikle andezit tozunun yaygın olarak bulunduğu bölgelerde, taşıma ve kurutma maliyetlerinin kireç taşının maliyetini geçmediği kesimlerde, asfalt betonu karışımlarda kireç taşı yerine andezit taşının filler malzemesi olarak kullanılabileceği kanaatine varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Mineral filler, asfalt betonu, andezit atığı, Marshall stabilite deneyi 2011, 61 Sayfa iii

5 ABSTRACT M.Sc. Thesis INVESTIGATION OF THE USE OF ANDESITE AS AGGREGATE IN ASPHALT CONCRETE İsmail UZUN Suleyman Demirel University Institute of Science Construction Education Department Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Serdal Terzi In this study, usability of waste of the andesite blocks that obtained in the cutting process in order to form them into regular geometrical shapes, as aggregate and filler material in asphalt concrete were analyzed. First of all, limestone samples having same gradient curves in 3, 4, 5, 6, 7, and 8 percentages and andesite stone samples in 5, 6, 7, 8, and 9 percentages were prepared using asphalt cement. The prepared samples were subjected to Marshall stability experiment and optimum bitumen percentages were calculated. Then, using determined bitumen percentage, Marshall samples with filler ratio of 4, 5, 6, 7, and 8 percentages were prepared and Marshall stability and flow rates were determined for these samples. Using obtained deformations of samples and optimum filler ratio and optimum bitumen percentage were determined. Then, fine aggregate andesite, aggregate limestone and a thin limestone aggregate samples were prepared and asphalt cement was used with 4, 5, 6, 7, and 8 percentages of aggregate/bitumen ratios. Samples were subjected Marshall stability experiment and optimum bitumen percentages were calculated. According to comparisons of the obtained optimum bitumen percentages, It is concluded that andesite stone can be used instead of limestone in asphalt concrete mixtures especially in the areas of andesite powder commonly exists and transportation and drying costs do not exceed the cost of the limestone. Key Words: Mineral filler, asphalt concrete, andesite waste, Marshall stability test 2011, 61 Pages iv

6 TEŞEKKÜR Ülkemizde en çok tercih edilen esnek üstyapıların, kullanılan malzemelerin özelliğinden dolayı yapımı ve onarımı çok pahalıdır. Bu derecede önemli ve pahalı bir yatırımın, artan araç trafiğini azaltmak üzere her geçen gün artması beklenen bir sonuçtur. Endüstrinin gelişmesi ile ortaya çıkan ve çevresel problemlere neden olan atıkların değerlendirilmesi, 20. yüzyılda olduğu gibi 21. yüzyılın önemli sorunlarından biri olacaktır. Andezit taşı rezervlerinin buna bağlı olarak fabrikalarının çok sık karşılaşıldığı ülkemizde andezit atıkları neredeyse hiç değerlendirilememesi nedeniyle önemli bir sorundur. Bu çalışmada andezit atıklarının esnek üstyapılarda agrega ve filler malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmış ve sonuçlar karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Çalışma boyunca her zaman yanımda olan, destek ve görüşlerini esirgemeyen danışmanım Doç. Dr. Serdal TERZİ ye teşekkürlerimi sunarım. Yardım ve önerilerini esirgemeyen Yrd. Doç. Cengiz ÖZEL e ve Öğr. Gör. Osman ÇANKIRAN a, laboratuarını kullanmama izin veren ve çalışmalarımda yardımcı olan SDÜ Müh. Mim. Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümüne, çalışmalarım sırasında katkılarını ve hoşgörüsünü esirgemeyen Prof. Dr. Mehmet SALTAN a, Arş. Gör. Volkan Emre UZ a ve laboratuvar görevlilerine ayrıca deney uygulamalarında yardımcı olan Esra Mine BÜYÜKDOĞAÇ ile Yapı Atölyesi ve Laboratuvarlarındaki tekniker, teknisyen ve çalışanlarına teşekkürlerimi sunarım. Bu süreçte desteğini esirgemeyen aileme sonsuz teşekkür ederim. İsmail UZUN ISPARTA 2011 v

7 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 3.1 Isparta belediyesi doğal taş kırma fabrikası Şekil 3.2.Isparta belediyesi doğal taş kırma fabrikası Şekil 3.3. Isparta belediyesi doğal taş kırma fabrikası ince malzeme atığı Şekil 3.4. Los Angeles deney aleti Şekil 3.5. Penetrasyon deney aleti Şekil 3.6 Marshall stabilite sıkıştırma aleti Şekil 3.7. Marshall deney numunelerinin hassas terazide tartılması Şekil 3.8. Marshall stabilite deney aleti Şekil 3.9. Marshall stabilite deney aleti ve tokmak Şekil 4.1. Andezit numunelerin SEM görüntüleri (a=50µm, b=200 µm, c=500 µm) 30 Şekil 4.2 Kireçtaşı numunelerin SEM görüntüleri (a=50µm, b=200µm, c=500 µm) 31 Şekil 4.3 Marshall briket numuneleri Şekil 4.4. Marshall briket numuneleri numaralandırılması Şekil 4.5. Karışımın stabilite-bitüm ilişkisi Şekil 4.6. Karışımın birim ağırlık-bitüm ilişkisi Şekil 4.7. Asfaltla dolu boşluk yüzdesi-bitüm ilişkisi Şekil 4.8. Karışımındaki hava boşluğu - bitüm ilişkisi Şekil 4.9. Agregalar arası boşluk yüzdesi - bitüm ilişkisi Şekil Karışımın akma değeri-bitüm ilişkisi Şekil Stabilite bitüm oranı ilişkisi Şekil Boşluk yüzdesi grafiği Şekil VMA Agregalar Arası Boşluk Yüzdesi - Bitüm İlişkisi Şekil Bağlayıcı ile dolu asfalt boşluğu yüzdesi- bitüm oranı Şekil Birim ağırlık bitüm oranı ilişkisi Şekil Akma bitüm oranı ilişkisi Şekil Birim Ağırlık bitüm oranı ilişkisi Şekil Stabilite bitüm oranı ilişkisi Şekil Asfaltla dolu boşluk yüzdesi bitüm oranı ilişkisi Şekil Hava boşluğu yüzdesi bitüm oranı ilişkisi Şekil Akma - bitüm oranı ilişkisi vi

8 Şekil Karışımın stabilite-filler/bitüm oranı ilişkisi Şekil Karışımın boşluk yüzdesi ağırlık-filler/bitüm ilişkisi Şekil Karışımın agregalar arası boşluk yüzdesi-filler oranı ilişkisi Şekil Karışımın akma yüzdesi -filler oranı ilişkisi vii

9 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge 1.1. Satıh cinsine göre yol ağı (km.) ( 2011)... 2 Çizelge 3.1. Isparta andezitinin kimyasal özellikleri (Bilgin v.d., 1990) Çizelge 3.2. Andezit taşı Isparta belediyesinden alınan fiziksel kimyasal özellikleri (Altındağ, R., 2008) Çizelge 3.3. Agrega granülometrisine bağlı şartname sınırları (TCK Karayolu Teknik Şartnamesi, 2006) Çizelge 3.4. Seçilen Granülometri Çizelge 4.1. Çalışmada agrega olarak kullanılan iri ve ince kireçtaşı malzemesinin özellikleri Çizelge 4.2. Çalışmada agrega olarak kullanılan ince ve iri andezit malzemesinin özgül ağırlık değerleri Çizelge 4.3. Çalışmada agrega olarak kullanılan ince ve iri andezit malzemesinin birim hacim ağırlık değerleri Çizelge 4.4. Andezit atıklarının yıkama yoluyla tespit edilen gradasyonu Çizelge 4.5. Kireçtaşı Los Angeles deneyi sonuç tablosu Çizelge 4.6. Andezit taşı Los Angeles deneyi sonuç tablosu Çizelge 4.7. Çalışmada kullanılan agrega malzemesi için yapılan deneyler ve sonuçları Çizelge 4.8. Agrega granülometrisi Çizelge 4.9. Andezit ile kireç taşı ve kireç taşı andezit agrega karışım gradasyonu. 35 Çizelge Filler oranına göre agrega gradasyonu Çizelge Filler oranına göre optimum bitüm yüzdesinin belirlenmesi viii

10 SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ Gr Gram o C Santigrad Derece % Yüzde Dk Dakika Mbar Megabar Kg/m 3 Kilogram/metreküp Dm 3 Desimetreküp Gr/cm 3 Gram/santimetreküp Cm Santimetre Mm Milimetre Cm 2 Santimetrekare Ml Mililitre Kg Kilogram Sn Saniye in İnç Lb Pound AC Asfalt Çimentosu LAV Los Angeles Aşınma Değeri AIV Agrega Darbelenme Değeri Gef Agrega Efektif Özgül Ağırlığı Pba Bitüm Absorbsiyon Yüzdesi Pbc Kaplama Karışımının Efektif Bitüm Yüzdesi W a D T Gb VMA VFA V f Agreganın Ağırlıkça Yüzdesi Karışımın Maksimum Özgül Ağırlığı Bitüm Özgül Ağırlığı Agregalar Arası Boşluk Yüzdesi Asfaltla Dolu Boşluk Yüzdesi Asfaltla Dolu Boşluk ix

11 1. GİRİŞ Osmanlı İmparatorluğu nun yükseliş döneminde ihtiyaca cevap verebilecek bir yol ağı geliştirilmiş ve bu yol ağı uzun süre korunmuştur. Ancak imparatorluğun son dönemlerinde, o zamana kadar başarılı olan yarı askeri özellikteki karayolları organizasyonu, yolları ihmal etmeye başlamış ve yollar bakımsız kalmıştı yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti km si iyi durumda olan km yol ağı devralmıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarında ulaşımda, dönemin en çağdaş teknolojisi olarak kabul edilen demiryolu yapımı ağırlık kazandı, ancak bir süre sonra demiryolunun tek başına yeterli olmadığı, sistemin ucundaki ulaşım için karayoluna ihtiyaç olduğu görülerek, 1929 yılında Nafia Vekaleti (Bayındırlık Bakanlığı) içinde Şose ve Köprüler Reisliği kuruldu ve çıkarılan yol kanunu ile karayolu yapım çalışmalarına hız verildi. Uzun süren savaş döneminin getirdiği sıkıntılar, dünya ekonomik krizi ve II. Dünya Savaşından sonra, karayolu çalışmaları için yeni bir atılıma ihtiyaç duyuldu. Karayolu atılımını işaret eden yıl 1948 dir. Bu zamana kadar bakım çalışmaları üzerinde durulmaksızın bir karış daha fazla yol yapmakla işin bitmediğinin, önemli olanın yapılan yolların devamlı bakım altında bulunması olduğunun altı çizilmiştir. Bu, aynı zamanda makineli çalışma dönemine geçiş demektir. Öyle ki, Cumhuriyet dönemindeki yol tarihimizi, kazma, kürek ve insan gücüne dayanan 1948 yılı öncesi dönem ve 1948 yılından sonraki Makineli Çalışma Dönemi olarak ikiye ayırabiliriz ( 2011). Karayolu yapımında makineli döneme geçişle birlikte devlet ve il yollarında ucuz, süratli ve kademeli yapılacak bir sistemin uygulanmasına başlandı ve mevcut yolların envanteri çıkarılarak Türkiye nin ulaşım ihtiyacını karşılayacak bir yol ağı belirlendi. Ayrıca, üzerinde önemle durulan bir nokta da, bu çalışmaların belli bir plan ve program çerçevesinde yürütülmesiydi. Tüm bu etkinliklerin dinamik bir kuruluş tarafından çağdaş yöntemlerle yönlendirilmesi gereğinden hareketle, 1 Mart 1950 de Karayolları Genel Müdürlüğü kuruldu. Böylece, yeni karayolu politikasıyla birlikte, Karayolları Genel Müdürlüğü ne bağlı yurt çapına dağılmış bölge teşkilatları oluşturuldu, makineli 1

12 çalışmayı yürütmek için gerekli olan makine parkı sağlandı, personel eğitimine ağırlık verilerek planlama, etüt proje, yapım ve bakım çalışmalarına başlandı ( 2011) tarihi itibariyle ülkemizdeki karayolu ağının satıh cinslerine göre dağılımı Çizelge 1.1 de görülmektedir. Çizelge 1.1. Satıh cinsine göre yol ağı (km.) ( 2011) SATIH CİNSİNE GÖRE YOL AĞI (km) tarihi itibariyle Asfalt Sathi Diğer Parke Stabilize Toprak Betonu Kaplama Yollar Toplam Otoyol Devlet Yolları İl Yolları TOPLAM Ülkemizde her yıl yol yapımında 100 milyon ton civarında agrega kullanılmakta olup, yol üstyapı tabakalarının teşkilinde temel yapıtaşı niteliğindeki bu agregaların kalitesi, yolun mekanik dayanımı, hizmet ömrü, trafik güvenliği ve çevresel açıdan hayati bir önem taşımaktadır (Çetin, 2007). Bu çalışmada andezitin fiziksel özelliklerinin tespit edilmesi ve sıcak karışım asfalt kaplamalarda kullanılabilirliğinin araştırılması amaçlanmaktadır. Çalışmada Isparta Bölgesinden alınan kaya örnekleri agregalara dönüştürülerek kaba ve iri agrega olarak asfalt betonu karışımlarda kullanılmıştır. Ayrıca, andezit parçaları kesilirken ortaya çıkan tozların da filler malzemesi olarak kullanılabilirliği de araştırılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, literatürde benzer konularda yapılan çalışmalar özetlenmiştir. Üçüncü bölümde ise, kullanılan materyaller ve uygulanan metotlara yer verilmiştir. Dördüncü bölümde, araştırma sonucunda elde edilen bulgular detaylı bir biçimde anlatılarak tartışılmıştır. Beşinci bölümde ise araştırma sonucunda varılan sonuçlar ve öneriler verilmiştir. 2

13 2. KAYNAK ÖZETLERİ Oruç (1997), çalışmasında Torul kalker taşocağı agregalarının asfalt betonu içerisindeki performansını araştırmıştır. Marshall metoduna göre hazırlanan karışımların, yoğunluk, boşluk ve stabilite değerlerinin kriterlerin çok üzerinde olduğu ve seçilen agreganın beklenen performansı sağladığı tespit etmiştir. Çubuk (1998), çalışmasında, diatomit ile modifiye edilmiş asfalt betonu karışımlarının Marshall stabilitesi ve elastik modülünü incelemiştir. Sonuçta, diatomit miktarının ve asfalt yüzdesinin artırımıyla %2.0 lik diatomit katkısı ve %7.5 asfalt yüzdesi kullanımına kadar Marshall stabilitesi ve elastik modül değerlerinin arttığı, bu değerden sonra düşmelerin görüldüğünü belirtmiştir. Terzi (2000), çalışmasında, mermer tozu atıklarının asfalt betonunda filler malzemesi olarak kullanılabilirliğini araştırmıştır. Aynı granülometri eğrisine sahip taş tozu ve mermer fillerli numuneler %3.5, 4.0, 4.5, 5.0, 5.5 ve 6.0 oranlarında asfalt çimentosu kullanılarak hazırlanmıştır. Hazırlanan numunelere Marshall stabilite deneyi uygulanarak optimum bitüm yüzdesi belirlenmiştir. Daha sonra, belirlenen bitüm yüzdesi kullanılarak filler/bitüm oranına göre 4, 5, 6, 7 ve 8 oranlarında, filler oranı kullanılarak %0, 2, 4, 6, 8 ve 10 oranlarında Marshall numuneleri hazırlanmış ve hazırlanan numunelere plastik deformasyon deneyine maruz bırakılarak birim deformasyonları belirlenmiştir. Elde edilen deformasyonlar ile filler/bitüm oranına ve filler oranına göre optimum filler yüzdesi tayin edilmiştir. Optimum filler yüzdesi ve optimum bitüm yüzdesi kullanılarak Isparta' da bulunan 2 farklı mermer fabrikasının atığı, taş tozu ve 7 ayrı cins mermerin filler malzemesi olarak kullanıldığı Marshall numuneleri hazırlanmış ve plastik deformasyon deneyi ile birim deformasyonları elde edilmiştir. Elde edilen deformasyonlar karşılaştırılmış ve mermer atıkları kullanılarak hazırlanan karışımların öğütülen mermer parçaları ile hazırlanan karışımlara göre birim deformasyonlarının alt ve üst sınırlar arasında olduğu görülmüştür. Fabrika atığı olarak alınan Burdur Bej türü mermerin birim deformasyonu, aynı tür mermerin öğütülerek kullanıldığı karışımlarla elde edilen birim deformasyon değeri ile karşılaştırıldığında çok yakın sonuçlar verdiği 3

14 saptanmıştır. Bunun sonucu olarak, atık içerisinde bulunan diğer kimyasal ve metal atıkların birim deformasyon değeri üzerinde fazla bir etkisi olmadığı kanaatine varılmıştır. Sonuç olarak, özellikle mermer tozunun yaygın olarak bulunduğu bölgelerde, taşıma ve kurutma maliyetlerinin taş tozu filler maliyetini geçmediği kesimlerde asfalt betonu karışımlarda taş tozu yerine mermer tozunun filler malzemesi olarak kullanılabileceği kanaatine varmıştır. Şimşek (2003), çalışmasında Çankırı-Korgun yöresi pembe andezit taşlarının mühendislik özelliklerini araştırmıştır. Bu amaçla, basınç dayanımı, eğilme dayanımı, su emme, aşınma kaybı, Poisson oranı, rezonan frekansı dinamik modülü, Ultrases hızı, dinamik Young modülü, kayma modülü parametrelerini incelemiştir. Sonuçta, pembe andezit taşının, aşınma, eğilme ve basınç dayanımının önemli olduğu yerlerde ve donma-çözülmenin etkili olduğu bölgelerde kullanılmaması gerektiğini, ancak dekoratif amaçlı yerlerde kaplama malzemesi olarak kullanılabileceğini belirtmiştir. Somunkıran (2005), çalışmasında Ereğli demir çelik fabrikası cürufunun asfalt betonunda agrega olarak kullanılmasını araştırmış, sonuçta çelikhane cüruflarının kaplamanın optimum bitüm oranına ve diğer fiziksel özelliklerine etkisini incelemiş ve cürufun agrega olarak kullanıma elverişli olduğu sonucuna varmıştır. Yiğit (2005), çalışmasında Sivas Çerçideresi taşocağı malzemesinin beton ve asfalt agregası olarak kullanılabilirliğini araştırmıştır. Yapılan deneysel çalışma sonucunda, agreganın sathi kaplama malzemesi olarak kullanılabilmesi için aderansı artırıcı katkı maddesi gerektiğini belirlemiş ve %0,04 katkı kullanarak optimum sonuç elde edilmiştir. Sıcak karışım dizaynı yapılarak optimum bitüm oranı %5,54 olarak belirlenmiştir. Alataş vd. (2006), çalışmasında Ereğli demir çelik fabrikası cürufunun asfalt betonunda agrega olarak kullanılmasını araştırmıştır. Sonuçta çelikhane cüruflarının kaplamanın optimum bitüm oranına ve diğer fiziksel özelliklerine etkisi incelenmiş ve cürufun agrega olarak kullanıma elverişli olduğu sonucuna varmışlardır. 4

15 Çetin (2007), volkanik kökenli agrega kaynaklarının tespit edilmesi ve sıcak karışım asfalt kaplamalarının aşınma tabakasında kullanılabilirliğinin araştırılması için bir çalışma gerçekleştirmiştir. Çalışmada Afyonkarahisar Bölgesi İscehisar ilçesi Seydiler Kasabası Tekerek ve Kepez Bölgesinden alınan kaya örnekleri agregalara dönüştürülmüş ve 3 farklı fraksiyon olarak (0-6 mm, 6-16 mm, mm) elenmiş ve iri taneli fraksiyonlar yıkanmıştır. Agrega örnekleri üzerinde gradasyon analizi, özgül ağırlık, birim ağırlık, su emme, los angeles aşınma, agrega darbelenme deneyi, çamurlu madde miktarı tayin deneyi, yassılık indeksi ve MgSO 4 Dayanıklılık deneyleri gerçekleştirilmiştir. Sıcak karışım deneyleri olarak marshall stabilite-akma, marshall mekanik batırma, tekerlek izinde deformasyon deneyleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar hâlihazırda kullanılan kontrol numuneleriyle (K1, K2) karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucuna göre volkanik agrega numunelerinden VT numunesinin asfalt kaplamaların aşınma tabakalarında kullanılabileceği, fakat VK numunesinin kullanılamayacağı sonuçlarına varmıştır. Kaşak (2007), çalışmasında, diatomit katkısının Taş Mastik Asfalt (TMA) karışımlarda uygulanıp uygulanamayacağı ve ülkemiz ekonomisine sağlayabileceği yararlar araştırmıştır. Bu amaçla Marshall dizaynı deneyleri, plastik deformasyonlara karşı davranışı belirleyen tekerlek izinde oturma tayini (Rutting) deneyleri, önemli bir deney olan karışımların tekrarlı yük altında yorulmaya karşı direnç dayanımını belirleyen yorulma (Fatigue) deneyleri ve indirek çekme mukavemeti deneyleri yapılarak bunlardan elde edilen veriler kullanılarak, diatomitin TMA karışımlarının performansı üzerindeki etkisini araştırmıştır. Sonuçta yorulma (fatigue) dayanımı dışında diğer parametrelerin kabul edilebilir olduğu görülmüştür. Ahmedzade vd. (2008), çalışmasında, Asfalt betonunda siyah karbonun filler olarak kullanımını, araştırmıştır. Sonuçta aynı agrega gradasyonuna sahip kalker ve siyah karbon filleri içeren asfalt betonu karışımları hazırlanmış ve optimum bitüm oranları Marshall stabilite testi ile belirlenmiştir. Siyah karbon ve kontrol karışımlarının mekanik özellikleri Marshall stabilitesi, indirek çekme rijitlik modülü, sünme sertliği ve indirek çekme direnci testleri yapılarak değerlendirilmiştir. Test sonuçları, siyah 5

16 karbonun asfalt betonu karışımların mekanik özelliklerini geliştirdiğini ve kullanılabilirliğini ortaya koymuştur. Yılmaz vd. (2008), çalışmasında, ferrokrom cürufunun yol temel malzemesi olarak kullanımını araştırmış, sonuçta ferrokrom cüruflarının fiziksel ve mekanik özellikleri bakımından yol üstyapısının granüler tabakalarında, doğal agregaya alternatif olarak kullanılabileceği, çimento gibi bir bağlayıcı ile stabilize edilen cüruf karışımlarının yüksek trafik hacmine sahip karayolları için iyi bir stabilizasyon temel alternatifi oluşturabileceği belirlenmiştir. Eren (2008), çalışmasında, asfaltitin asfalt betonunda mineral filler olarak kullanılmasını araştırılmış, sonuçta bu çalışmada, petrol kökenli bir maden olan asfaltitin filler malzemesi olarak sıcak karışım asfalt betonunda kullanılabilirliğini incelenmiştir. Aynı agrega gradasyonuna sahip kalker ve asfaltit filleri içeren asfalt karışımları hazırlanmış ve optimum bitüm oranları Marshall deneyi yapılarak belirlenmiştir. Asfaltit ve kontrol karışımlarının mekanik özellikleri Marshall stabilite, dolaylı çekme ve su hasarı deneyleri yapılarak değerlendirilmiştir. Bununla birlikte, karışımların yoğunluk-boşluk özellikleri karsılaştırmalı olarak irdelenmiştir. Bu çalışma sonucu elde edilen bulgulardan, asfaltitin, asfalt betonu karışımında bütünüyle mineral filler olarak kullanılması yerine, özellikle boşluk oranı ve stabilite değerleri açısından, belli bir miktar kullanılmasının daha iyi sonuçlar verebileceği açıkça gözlenmiştir. Do et al. (2008), geri kazanılmış atık kirecin filler olarak asfalt betonunda kullanılmasının mühendislik özelliklerini nasıl etkilediğini araştırmışlardır. Geri kazanılmış kirecin kullanılabilirliğini analiz etmek için geleneksel mineral filler ile %25, 50, 75 ve 100 oranlarında karıştırmışlardır. Geri kazanılmış kireç, hidrate kireç ve geleneksel asfalt betonu karışımlar üzerinde Marshall stabilite, indirekt çekme deneyi, kalıcı deformasyon özellikleri, yorulma direnci gibi temel mühendislik özellikleri değerlendirilmiştir. Sonuçta, geri kazanılmış kirecin asfalt betonunda filler olarak kullanılması ile, kalıcı deformasyon sertlik ve yorulma direnci özelliklerinin arttığı görülmüştür. 6

17 Er vd. (2009), çalışmasında, atık mermer pasalarının sıcak asfalt özelliklerine etkisini araştırmıştır. Bu çalışmada değişik şekil ve boyuttaki atık mermer pasaları uygun agrega boyutuna getirilerek asfalt betonu içerisinde kullanılmıştır ve etkisi araştırılmıştır. Atık mermer pasalarının uygun boyutlardaki agrega örneklerinin asfalt betonu içerisinde kullanılması ile elde edilmiş numuneler üzerinde Marshall Deneyleri, sünme deneyleri yapılmış ve sonuçta, mermer atıklarının esneklik özelliği daha az olduğu görülmüştür. Boşluk oranın artması durumunda akma miktarı da artmaktadır. Bu atık maddelerin belli miktardaki dayanım istenilen, daha az yağış alan bölgelerde yapılacak yollar için kullanılabileceği görülmüştür. Akbulut vd. (2009), çalışmasında, andezit agregasının sıcak karışım asfalt kaplamalarında kullanılabilirliğini araştırmıştır. Bu çalışma kapsamında alternatif bir agrega kaynağı olarak andezit kayaçlarının sıcak karışım asfalt kaplamalarda agrega olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaçla A kodlu andezit örneği ile K kodlu kireçtaşı kökenli agrega örneği kullanılmıştır. A numunesi çeneli bir kırıcıda kırılmak suretiyle mm, 6 16 mm ve 0 6 mm dane çaplarında laboratuar ortamında üretilmiştir. Agrega örnekleri (Andezit, Kireçtaşı) üzerinde gradasyon analizi, özgül ağırlık, birim ağırlık, su emme, los angeles aşınma, darbelenme kaybı ve MgSO 4 donma-çözülme dayanıklılık deneyleri, sıcak karışım asfalt deneyi olarak da marshall stabilite ve akma deneyleri gerçekleştirilmiştir. Andezit kökenli agrega örneğine ait sonuçlar kireçtaşı kökenli agrega örneğiyle karşılaştırılmış ve elde edilen bulgulara göre andezit kökenli agregaların alternatif agrega kaynağı olarak sıcak karışım asfalt kaplamalarda kullanılabileceği belirtilmiştir. Karacasu vd. (2009), çalışmasında, Atık tuğla kırıklarının asfalt betonu özelliklerine etkisini araştırmıştır. Sonuçta atık tuğla kırıklarının yüksek dayanımların istenmediği, yol inşaatlarında kullanılabileceği belirtilmiştir. Dhir et al. (2010), çalışmalarında, petrol sondajı esnasında ortaya çıkan çamurların asfalt betonunda filler malzemesi olarak kullanılabilirliğini araştırmışlardır. Kuzey Denizinin farklı bölgelerinden elde edilen malzemeler, geometrik, fiziksel ve kimyasal özellikleri açısından mevcut filler standart gereksinimlerini karşıladığı 7

18 görülmüştür. Malzeme ya doğrudan kullanılmaya uygundur yada küçük işlemlerle hazır hale getirilebilir. Karışımlara yapılan deneyler sonucunda, kireçtaşı referans numunelerle karşılaştırıldığında, yıkanmış petrol sondaj çamurunun filler olarak kullanılabileceği görülmüştür. Aragão et al. (2010), çalışmalarında, hidrate kirecin asfalt betonu karışımlardaki performansını araştırmışlardır. Bu amaçla iki farklı asfalt karışımı hazırlamışlardır. Asfalt betonu karışımda %0,5 ile %3 arasında hidrate kireci ince agrega olarak kullanmışlardır. %1 kuru ya da nemli agreganın eklenmesi ile sıcak karışım asfaltta en iyi malzeme-hasar özelliği göstermiştir. Yapılan çalışmada yeni yayınlanan Mekanistik Ampirik Üstyapı Tasarım Rehberi (Mechanistic-Empirical Pavement Design Guide) kullanılmıştır. Sonuçta, elde edilen sonuçların limit değerler içinde olduğunu görmüşlerdir. Chen et al. (2011), asfalt karışımlarda alternatif filler olarak yeniden kazanılmış tuğla tozunun kullanılmasını araştırmışlardır. Karşılaştırma için, kireçtaşı fillerli asfalt betonu karışımlar da üretilmiştir. Deneysel çalışmalar için indirekt çekme deneyi, statik ve dinamik sünme deneyleri, suya hassaslık deneyi ve yorulma deneyi yapılmıştır. Sonuçta, tuğla tozu fillerli karışımların mekanik özellikleri kireçtaşı fillerli karışımlardan daha iyi olduğu görülmüştür. Yılmaz et al. (2011), çalışmalarında, asfaltitin sıcak karışım asfaltın mekanik özelliklerinde filler olarak kullanımının etkisini araştırmışlardır. Hazırlanan sıcak karışımlarda %25, 50, 75 ve 100 oranlarında asfaltit malzemesi filler olarak kullanılmıştır. Sonuçlar göstermiştir ki, %100 oranında asfaltit kullanılması ile Marshall Stabilitesi %24, 15 o C deki sertlik modülü ise %91 oranında artmıştır. Sonuçta asfaltit kullanımının, özellikle nem hasar ve yorulma ömrünü artırdığı görülmüştür. Chen et al. (2011), asfalt betonu karışımlarda geri kazanılmış ince agrega tozunun filler olarak kullanılma potansiyelini araştırmışlardır. Geri kazanılmış agrega tozu, geri kazanılmış beton agregalarından elde edilmektedir. Bu malzemeler birçok çevre problemine sebep olmaktadır. Bu problemlerden kaçınmak için, potansiyel kullanım 8

19 alanlarının bulunması gerekmektedir. Yaptıkları çalışmada, geri kazanılmış agrega tozları geleneksel kireçtaşı tozu ile tamamen değiştirilmiştir. Bu geri kazanılmış agrega tozları üzerinde, X-ray kırınım ve taramalı elektron mikroskobu incelemeleri yapılmıştır. Daha sonra indirekt çekme deneyi, üç noktalı eğilme deneyi, yorulma deneyi yapılmıştır. Sonuçta, geri kazanılmış agrega tozları kullanılarak üretilen asfalt betonu karışımların, düşük sıcaklıkta performanslarında çok az düşük olduğu, fakat özellikle sıcak bölgelerde kullanılabileceği görülmüştür. 9

20 3. MATERYAL VE YÖNTEM 3.1. Materyal Bu bölümde, deney numunelerinin hazırlanabilmesi için kullanılan mineral agrega, mineral filler, asfalt çimentosu ve deneyler sırasında kullanılan cihazlar ile ilgili bilgiler verilmiştir Mineral agrega Çalışmada, Isparta civarındaki karayollarında kullanılan ve Gümüşgün taşocağından sağlanan 25 mm altında olan kireçtaşı mineral agrega olarak kullanılmıştır. No. 40 elek üstü malzemeler, üzerindeki tozların uzaklaştırılması için yıkanarak kullanılmıştır. Daha ince malzemeler ise olduğu gibi karışımlarda kullanılmıştır Andezit taşı ve özellikleri And dağlarında yaygın olarak bulunduğu için adını buradan alan andezit, dokusu granite benzeyen diyoritin bir yüzey kayacıdır. Andezitlere doğada diğer kayaçlara oranla daha fazla rastlanır. Arazide lav akıntıları şeklinde görülür (Kibici, 2005). Andezitin minerolojik bileşiminde, plajiyoklaz, biyotit, hornblend ve piroksen bulunur. Kayaçta opak mineral olarak manyetit daima bulunur. Bunların dışında alkali feldispat, kuvars ve çok ender olarak da olivin bulunur. İçerdikleri koyu renkli minerallere göre biyotitli andezit, hornblend andezit şeklinde isimlendirilirler. Andezitler koyu renkli mineral miktarı ve tane büyüklüğüne bağlı olarak açık gri-gri arasında değişen renkler gösterirler. İnce taneli ve volkan camı içeriği yüksek olan andezitinlerin koyu gri siyah renklere sahip olduğu gözlenir. Bozulma sonucu kahverengi, morumsu veya kırmızımsı renklere sahip olduğu gözlenir. Bozunma sonucu kahverengi, morumsu ve ya kırmızımsı renkler, kloritleşmeye bağlı olarak yeşilimsi gri renklerde gösterilebilirler (Kibici, 2005). 10

21 Bu çalışmada kullanılan andezit taşı gölcük formasyonuna ait traki andezitleridir. Çalışma alanında geniş yayılım sunmakta ve topografyada yüksek tepeleri oluşturmaktadır. Gölcük Formasyonunun stratigrafik konum itibari ile yaş tayinleri sonucu yaşının Alt Pliyosen olduğu ortaya konmuştur. Yapılan gözlemlerde bazı yüksek tepe ve zirveleri oluşturan bir kısım andezitlerin son derece sert yapılı olarak ve alterasyondan etkilenmeden özelliklerini koruyabilmiş olması yanı sıra bunların büyük bir çoğunluğunun ayrışmış, bozunmuş ve altere olmuş andezitleri oluşturduğu gözlenmektedir (Karaman, 1990). Şekil 3.1 ve 3.2 de Isparta Belediyesi doğal taş kırma fabrikası görülmektedir. Şekil 3.3 de ise Isparta belediyesi doğal taş kırma fabrikası andezit taşının ince malzeme atığı görülmektedir. Şekil 3.1 Isparta belediyesi doğal taş kırma fabrikası Şekil 3.2.Isparta belediyesi doğal taş kırma fabrikası 11

22 Şekil 3.3. Isparta belediyesi doğal taş kırma fabrikası ince malzeme atığı Çizelge 3.1 de Isparta belediyesinden alınan andezit analiz sonuçları, Çizelge 3.2 de ise Isparta Belediyesinden alınan andezit taşının fiziksel kimyasal özellikleri verilmiştir. Çizelge 3.1. Isparta andezitinin kimyasal özellikleri (Bilgin v.d., 1990) Kimyasal Bileşenler Miktarı (%) SiO Al 2 O Fe 2 O CaO 4.90 MgO 3.20 FeO 1.08 MnO 0.10 Na 2 O 4.50 K 2 O 6.40 P 2 O Kızdırma Kaybı 0.15 Kiristal Suyu

23 Çizelge 3.2. Andezit taşı Isparta belediyesinden alınan fiziksel kimyasal özellikleri (Altındağ, R., 2008) FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLER METRİK SİSTEM SI SİSTEMİ ING. SİSTEMİ Sertlik Mohs Mohs Mohs Birim Hacim Ağırlık gr/cm ±0,023 kg/m ±23 Ibs/ft ±1.44 Özgül Ağırlık gr/cm ±0.004 kg/m ±4 Ibs/ft ±0.25 Atmosfer Basıncında; Hacimce Su Emme Ağırlıkça Su Emme % % 8.84± ±0,331 % % 8.84± ±0.331 % % 8.84± ±0.331 Görünür Porozite % 8.84 % 8.84 % 8.84 Gerçek Porozite % % % Doluluk Oranı % % % Basınç Dayanımı kg/cm ± MPa ±25.98 Psi ± Don Sonrası Basınç Dayanımı Don Sonrası Basınç Dayanım Değişimi Termal Şok Sonrası Basınç Dayanımı kg/cm ,82± MPa 110,96±14,.27 Psi 16099,8± % 4.62 % 4.62 % 4.62 kg/cm ± MPa ±18.7 Psi 16190,9± Eğilme Dayanımı kg/cm ±37.27 MPa 11.89±3.65 Psi ± Darbe Dayanımı kg.cm/cm ±4.5 kg.cm/cm ±4.5 kg.cm/cm ±4.5 Aşınma Dayanımı (Böhme) cm 3 /50cm ±0.43 cm 3 / ±0.43 cm 2 cm 3 /50cm ±0.43 Permeabilite (k) cm/sn x cm/sn x cm/sn x Kimyasal Metodla Donma-Çözülme (Na 2 SO 4 ) Kütle Kaybı % 4.12 % 4.12 % Mineral filler Çalışmada mineral filler olarak taştozu (kireçtaşı tozu) ve andezit toz atıkları kullanılmıştır. Deney numunelerinin hazırlanmasında, mineral agrega olarak da kullanılan Isparta Gümüşgün taş ocağına ait malzeme, 200 nolu elekten elenerek mineral filler olarak kullanılmıştır. 13

24 Asfalt çimentosu Çalışmada, Isparta Belediyesi asfalt şantiyesinde kullanılan bitüm malzemesinden yararlanılmıştır. Bu malzeme penetrasyonlu asfalt çimentosudur Cihazlar Deney numunelerinin hazırlanabilmesi ve ilgili deneylerin yapılabilmesi için Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümüne ait Ulaştırma laboratuvarlarında bulunan Marshall deney aleti, Marshall sıkıştırıcısı, Marshall numune kalıpları, su banyosu, etüv, penetrasyon deney aleti, penetrasyon numune kapları, hassas terazi, Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Eğitimi Bölümü beton laboratuarında bulunan elek serisi, hidrometre deney aleti Los Angeles deney aleti, agrega kırma aleti, etüv hassas terazi kullanılmıştır Metot Bu bölümde, deney numunelerini oluşturan malzemelerin özelliklerinin belirlenmesi ve deney numunelerinin test edilmesi için kullanılan deney metotları hakkında bilgiler verilmiştir Mineral agregaların fiziksel özelliklerinin belirlenmesi Deney numunelerinin hazırlanmasında kullanılan mineral agreganın fiziksel özelliklerinin tayininde iri ve ince agregalar için özgül ağırlık deneyleri yapılmıştır İri agrega için özgül ağırlık deneyi Özgül ağırlık değeri, portland çimentosu betonu, asfalt betonu ve diğer karışımlarda kullanılan iri agreganın özelliklerini belirlemede genellikle kullanılır (ASTM C , 1989). 14

25 Kullanılan agrega örneğinden yaklaşık 1 kg alınır, 24 saat suda bırakılır. Sonra yüzeyleri bezle kurutulur ve tartılır. Bir tel sepete konarak suya batırılır ve suda tartılır. Daha sonra malzeme etüvde 105 o C de 24 saat kurutulur ve havada tartılır (Umar ve Ağar, 1991). Hacim özgül ağırlık (kn/cm 3 A )= B C Doygun esasa göre hacim özgül ağırlık (kn/cm 3 B )= B C Zahiri özgül ağırlık (kn/cm 3 A )= A C B A Su emme yüzdesi (%)= x100 A (3.1) (3.2) (3.3) (3.4) A= Kuru ağırlık (gr) B= Doygun yüzey kuru ağırlık (gr) C= Sudaki ağırlık (gr) İnce agrega için özgül ağırlık deneyi İnce agrega 24 saat suda bırakılır. Ertesi gün kohezyonunu kaybedinceye kadar kurumaya terk edilir. Sonra, bu haldeki malzemeden 500 gr alınır ve piknometreye konur ve üzerine piknometre doluncaya kadar su ilave edilir. Piknometre içindeki malzeme alınır ve etüvde kurutulur, sonra da tartılır. İnce agreganın özgül ağırlığı aşağıdaki gibi hesaplanır (Umar ve Ağar, 1991). Hacim özgül ağırlık (kn/cm 3 A )= V W Doygun esasa göre hacim özgül ağırlık (kn/cm )= V W (3.5) (3.6) 15

26 Zahiri özgül ağırlık (kn/cm 3 A )= V W ( 500 A) 500 A Su emme yüzdesi (%)= x100 A A= Kuru ağırlık (gr) (3.7) (3.8) V= Piknometre hacmi (cm 3 ) W= Su ağırlığı (gr) Sıkışık gevşek birim hacim ağırlık deneyleri Sıkışık birim hacim ağırlık deneyi Sıkışık birim hacim ağırlık deneyi TS 707 (1980) ye göre şu şekilde yapılmıştır. 1. Sıkışık birim hacim ağırlık deneyinde ağırlığı tartılarak belirlenmiş uygun ölçü kabı üçte birine kadar doldurulur. 2. Bu işlem esnasında yüzeyin her tarafına yapılacak 25 vuruş ile sıkıştırma yapılır. Sıkıştırma işlemi, kap ikinci kez 2/3 ü, üçünc kez tamamı taşarcasına doldurularak oluşturulan ikinci ve üçüncü tabakalar içinde 25 kez şişlenerek tekrarlanır. 3. Ölçü kabı üst yüzü şişleme çubuğu ile sıyrılarak düzeltilir. 4. Daha sonra ölçü kabı agrega ile tartılır. Agreganın sıkışık birim ağırlığı aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır. W 2 W1 Δ s = (kg/m 3 ) (3.9) V Burada; s : sıkışık birim hacim ağırlık (kg/m 3 ) W 2 : sıkışık agrega ile dolu ölçü kabı ağırlığı (gr) W 1 : ölçü kabı boş ağırlığı (gr) V: ölçü kabının iç hacmi (dm 3 ) 16

27 Gevşek birim hacim ağırlık deneyi Gevşek Birim Hacim Ağırlık Deneyi TS 707 (1980) ye göre şu şekilde yapılmıştır. 1. Gevşek birim hacim ağırlık deneyinde ağırlığı tartılarak belirlenmiş uygun ölçü kabı üçte birine kadar doldurulur. 2. Ölçü. Küreğin ölçü kabı üst yüzeyinden 5 cm den daha fazla yükseğe kaldırılmamasına özen gösterilerek taşarcasına doldurulur. 3. Ölçü kabı içindeki agrega ile birlikte tartılır. Agreganın gevşek birim hacim ağırlığı aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır. W 2 W1 Δ g = (kg/m 3 ) (3.10) V Burada; g = Gevşek birim hacim ağırlık (kg/m 3 ) W 2 : gevşek agrega ile dolu ölçü kabı ağırlığı (gr) W 1 : ölçü kabı boş ağırlığı (gr) V: ölçü kabının iç hacmi (dm 3 ) İnce madde oranının yıkama ile tayini Bu deney tane büyüklüğü 4 mm den büyük olan agregalara (iri agregalara) uygulanır. Deney numunesinin miktarı Çizelge 1 de verilmiştir. Deney numunesi etüv kurusu durumuna getirilir, tartılarak kuru ağırlığı (W1) saptanır. Yeterli miktarda su ile birlikte çalkalama kabına konur. En az 12 saat su içinde bekletildikten sonra 0.063mm.den ince tanelerin daha irilerden ayrılmalarını sağlamak üzere 5 dakika süre ile kuvvetlice karıştırılarak çalkalanır. 8 mm, 1 mm ve mm göz açıklıklı elekler sıra ile dizilir ve çalkalanmış olan deney numunesi suyu ile birlikte en üstteki eleğin içerisine boşaltılır. Çalkalama kabında ince malzeme kalmaması için kap yıkama suyu berrak hale gelinceye kadar yıkanır ve yıkama suyu eleklerden geçirilir. 17

28 Eleklerin her üçünün üzerinde kalan agregalar bir araya toplanır, etüv kurusu durumuna getirilir ve tartılır (W2), (ASTM C , 1993). Yıkanabilen ince madde, mm göz açıklıklı kare gözlü elekten geçen madde etüv kurusu ağırlığının, agreganın etüv kurusu ağırlığına oranı olarak aşağıdaki formülle hesaplanır: W1 W 2 m = x100 (3.11) W1 m : Yıkanabilen ince madde oranı (%) W1 : Numunenin deney öncesi etüv kurusu ağırlığı W2 : Numunenin deney sonrası etüv kurusu ağırlığı Deney numunelerinin hazırlanmasında kullanılacak agrega gradasyonunun belirlenmesi Agrega, kırılmış çakıl veya taş, kum ve mineral fillerden oluşur. Yolun yapıldığı yörede bulunan malzemeden faydalanmak uygun bir çözümdür. Kaplama tabakası kendine gelen yükleri sabit bit deformasyona uğramadan temel tabakasına geçirecek kadar kararlı olmalıdır. Bu da agreganın granülometrik bileşimine, danelerin şekline ve direncine bağlıdır (Umar ve Ağar, 1991). Agrega granülometrisine ve diğer özelliklerine ait şartname sınırları Çizelge 3.3 de verilmiştir (Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 1994). Çizelge 3.4 ve Şekil 3.4 de ise seçilen granülometri değerleri ile mevcut agrega granülometrisi değerleri ve eğrisi görülmektedir. 18

29 Çizelge 3.3. Agrega granülometrisine bağlı şartname sınırları (TCK Karayolu Teknik Şartnamesi, 2006) Binder Tabakası Aşınma Tabakası Elek Boyutu (Ağırlıkça Geçen Yüzde) (Ağırlıkça Geçen Yüzde) Tip 1 Tip 2 1'' 100 3/4'' /2'' /8'' no: no: no: no: no: Çizelge 3.4. Seçilen Granülometri Elek Açıklığı Geçen Şartname Eğrisi Los Angeles aşınma dayanımının tespiti Los Angeles Deneyi aşınma ve darbelenme etkileri sonucunda mineral agregaların standart gradasyonunun bozulmasının ölçümü deneyidir. Bu deneyde, 14 mm deney eleğinden geçen ve 10 mm deney eleğinde kalan agregalara uygulanır. Deney kısmının kütlesi (5000±5) gr dır. Deney için 31 devir/dk ile 33 devir/dk arasında dönme yapabilen, 11 adet çelik bilye ile aşındırma yapabilen bir tambur kullanılır. Los Angeles Deneyi ASTM C 131 (1992) e göre şu şekilde yapılmıştır: 1. Tamburun içinin temizliği kontrol edildikten sonra, önce bilyeler daha sonra agrega numunesi tambur içine yerleştirilir ve tamburun kapağı sıkıca kapatılır. 19

30 devir dönme işlemi tamamlandıktan sonra, tamburun açıklık kısmı tepsinin tam ortasına getirilerek agregalar tepsiye dökülür. 3. Tambur temizlenir, ince tanelerin raf etrafında kalmamasına dikkat edilir. 4. Bilyeler tepsiden alındıktan sonra 1.6 mm lik elek kullanılarak ıslak eleme yapılır. 5. 1,6 mm elekte kalan kısım 110±5 oc deki etüvde sabit kütleye gelinceye kadar kurutulur. 6. Şekil 3.4 da tipik bir Los Angeles Aşınma test cihazı ve bir numunenin deneyden önce ve deneyden sonraki halleri görülmektedir. Los Angeles katsayısı LA aşağıdaki eşitlikten hesaplanır: 5000 M LA = (3.12) 50 Burada; M=1,6 mm lik elek üzerinde kalan fraksiyon ağırlığıdır (gr). Deney her bir numune için üçer adet yapılmış ve numuneler 500 devirlik aşınma işlemine tabi tutulmuştur. ASTM C a göre yol kaplamlarında kullanılacak malzemelerde aşınma %35 değerinden küçük olmalıdır. Şekil 3.4. Los Angeles deney aleti 20

31 Asfalt çimentosunun fiziksel özelliklerinin belirlenmesi Penetrasyon deneyi Yarı katı veya akıcı olmayan bağlayıcıların kıvamlarının viskozimetre ile ölçülmesi mümkün değildir. Bu durumda penetrasyon deneyi yapılır. Penetrasyon ölçmek için kullanılan alete penetrometre denir ve Şekil 3.5 de verilmiştir. Deney yapılışı ise, penetrasyon cihazı düzgün bir yere yerleştirilir ve gösterge sıfıra getirilir. Numune istenen sıcaklıkta olmalıdır (genellikle 25 o C de). İstenen ağırlıkta (genellikle 100 gr) numune yüzeyine ancak değecek şekilde ayarlanır. İğne belirli bir zaman aralığında serbest bırakılır. Genellikle 5 sn lik zaman bitiminde penetrasyon değeri okunur. Kabın kenarından ve birbirinden 1 er cm lik uzaklıkta en az 3 okuma yapılır. Bu okumalar en kısa zamanda yapılmalıdır. İğne, her seferinde uygun bir çözücü ile (Karbon tetra klorür, tri klor etilen, benzin) ısıtılmış bezle silinir. Sonra kuru bezle temizlenir (ASTM D5-97, 2003). Şekil 3.5. Penetrasyon deney aleti Viskozite ve penetrasyon derecesi benzer sayılarla verilir. Örneğin penetrasyonlu asfalt, viskoziteli asfalt gibi. Fakat bunlar farklı şeylerdir. Bunların benzer şekilde ifade edilmesi yanılmalara yol açar. Penetrasyon derecesi yükseldikçe daha yumuşak bağlayıcı söz konusudur. Buna karşılık viskozitede durum terstir. Normal yol işlerinde kullanılan asfaltların penetrasyonu 30 ile 300 arasında değişir. Penetrasyonu aynı olan iki asfalttan yumuşama noktası yüksek olan sıcağa daha dayanıklıdır (Umar ve Ağar, 1991). 21

32 Özgül ağırlık deneyi Bir bağlayıcının özgül ağırlığı bunun belli bir hacminin ağırlığının aynı hacimde su ağırlığına oranıdır. Bir bağlayıcının özgül ağırlığı başlıca iki bakımdan önemlidir. Birincisi; çok defa ağırlıkla hacim arasındaki bağıntının bilinmesi faydalıdır. Bitümlü kaplamalara ait şartnamelerde oranlar ağırlıkça yüzde cinsinden belirtilir. Buna karşılık bağlayıcılar çok defa hacimce ölçülür. Sıcak karışımlarda ise bağlayıcının genleşme katsayısının belirlenmesi faydalıdır. Böylece herhangi bir sıcaklıktaki özgül ağırlık hesaplanabilir. İkincisi; hidrokarbonlu bağlayıcının cinsinin bilinmesi açısından özgül ağırlık yararlıdır (Umar ve Ağar, 1991). Özgül ağırlık tayini için piknometre metodu kullanılır. Bu metotta, önce boş piknometre kabı kuru olarak tartılır, daha sonra su ile doldurulur ve tekrar tartılır. Piknometre kabı boşaltılır, kurutulur, içine uygun miktarda bağlayıcı genellikle 2/3 yüksekliğine kadar ya küçük parçalar halinde veya eritilmiş malzeme akıtarak konur. Eğer ısıtılmış malzeme akıtılacak ise malzeme içinde hava kabarcıkları kalmamasına dikkat edilmesi gereklidir. Piknometre içinde kalan boşluk su ile doldurulur ve tartılır. Deneyde kullanılacak su saf su olmalıdır. Deney, genellikle 25 o C de yapılır. Farklı sıcaklıklarda yapılacaksa 25 o C ye çevirmek için çeşitli abaklardan yararlanılır (Umar ve Ağar, 1991). Özgül ağırlık (kn/cm 3 )= C A B A ( D C) (3.13) A= Piknometre ağırlığı (gr) B= Su ile dolu piknometre ağırlığı (gr) C=Piknometre ve asfalt ağırlığı (gr) D=Piknometre, asfalt ve su ağırlığı (gr) Marshall stabilite deney numunelerinin hazırlanması Deney numuneleri 63.5 ± 1.27 mm (2.5 inç ± 0.05 inç) yüksekliğinde briket hazırlayabilecek miktarda (yaklaşık 1200 gr) agrega numunesi ile önceden belirlenmiş miktarda bitüm ile hazırlanır ve Şekil 3.6 da Marshall stabilite sıkıştırma aleti görülmektedir (Önal ve Kahramangil, 1993). 22

33 Şekil 3.6 Marshall stabilite sıkıştırma aleti Asfalt çimentosu ve sıvı petrol asfaltın 170 ± 20 o C viskozite oluşacak şekilde ısıtılacağı sıcaklık, karıştırma sıcaklığıdır. Numuneler mm (4 inç) çapında ve 76.2 mm (3 inç) yüksekliğindeki numune kalıbında, mm (18 inç) den düşen 4536 g (10 lb) ağırlığındaki özel bir tokmakla sıkıştırılır. Numunenin her iki yüzüne trafik durumuna göre orta trafik için 50, yüksek trafik için ise 75 darbe vurulur Çalışmada kullanılan diğer bağıntılar Farklı bitüm miktarlarında karışımın maksimum özgül ağırlığı Bitüm miktarının değişmesi, bitüm absorpsiyonunu önemli ölçüde değiştirmediğinden, her bir bitüm yüzdesi için maksimum özgül ağırlık aşağıdaki formül ile hesaplanabilir. Şekil 3.7 de Marshall deney numunelerinin hassas terazide tartılması görülmektedir (Önal ve Kahramangil, 1993). 23

34 D T W = 100 W + G G ef a a b (3.14) D T = Kaplama karışımının boşluksuz maksimum özgül ağırlığı (kn/cm 3 ) W a =Agrega ağırlığının yüzdesi olarak bitüm ağırlığı (gr) G ef =Agreganın efektif özgül ağırlığı (kn/cm 3 ) G b =Bitüm özgül ağırlığı (kn/cm 3 ) Şekil 3.7. Marshall deney numunelerinin hassas terazide tartılması Sıkıştırılmış kaplama karışımındaki boşluk hacmi yüzdesi Agregalar arası boşluk yüzdesi (VMA), efektif bitüm miktarını ve hava boşluğunu içeren, sıkıştırılmış kaplama karışımının agrega daneleri arasındaki boşluk olarak tanımlanır ve toplam hacmin yüzdesi olarak hesaplanır (Önal ve Kahramangil,1993). Dp 100 VMA= 100 x 100 (3.15) G 100+ W sb a 24

35 VMA = Agregalar arası boşluk yüzdesi (%) D p = Sıkıştırılmış karışımın hacim özgül ağırlığı (kn/cm 3 ) G sb = Agreganın hacim özgül ağırlığı (kn/cm 3 ) W a = Agrega ağırlığının yüzdesi olarak bitüm ağırlığı (gr) Sıkıştırılmış karışımdaki hava boşluğu ve asfaltla dolu boşluk yüzdesinin hesaplanması Sıkıştırılmış kaplama karışımı içindeki hava boşluğu, kaplanmış agrega daneleri arasındaki küçük hava boşluklarından ibarettir (Önal ve Kahramangil, 1993). V h DT Dp = x100 (3.16) D T V f VMA Vh = x100 (3.17) VMA V h =Toplam hacmin yüzdesi olarak sıkıştırılmış karışımdaki agrega boşluğu (%) V f =Asfaltla dolu boşluk yüzdesi (%) D T = Kaplama karışımının maksimum özgül ağırlığı (kn/cm 3 ) D p =Sıkıştırılmış karışımın hacim özgül ağırlığı (kn/cm 3 ) Marshall stabilite deneyi Bu metot, Marshall Stabilite deney aleti yardımıyla bitümlü kaplama karışımlarından hazırlanan silindirik briketlerin yanal yüzeylerine yükleme yaparak plastik akmaya karşı direncin ölçümünü kapsar (ASTM D , 1992). Ülkemiz karayollarında bitümlü karışımlara uygulanan stabilite deneyi Marshall deneyidir. Bu deney esas olarak bir serbest basınç deneyi olup numune yüklendiği sırada tamamen sınırlanmaz (Umar ve Ağar, 1991). 25

36 Marshall deney numuneleri en az bir gece oda sıcaklığında bekletildikten sonra boyları ölçülerek havada, suda ve doygun-yüzey kuru ağırlıkları tartılır ve deneye alınır. Numuneleri istenilen sıcaklığa getirmek için dakika su banyosunda veya 2 saat etüvde bekletilir. Banyo veya etüv sıcaklığı asfalt çimentolu briketler için 60 o C dir. Numune çelik bir halkanın iki segmanı arasına yerleştirilir. Akma ölçer (flowmeter) yerleştirilerek sıfırlanır. Maksimum yüke erişinceye kadar, dakikada 50.8 mm lik (2 inç) bir hızla yükleme yapılır. Maksimum yük kaydedilir. Akma ölçer boşaltılır ve akma değeri ölçülür. Deney numunesinin su banyosundan çıkarılıp, maksimum yük saptamasına kadar geçen süre 30 s. den fazla olmamalıdır. Numune yüksekliği 63.5 mm'den (2 1/2 inç) farklıysa Marshall Stabilite düzeltme katsayıları kullanılarak yüke düzeltme faktörü uygulanır (ASTM D , 1992). Deneyde; üst segman sabittir. Alt segman yükleme hızı ise 50.8 mm/dakikadır. Basınç arttıkça stabilometrede okunan değer artarak maksimuma ulaşır, daha sonra düşmeye başlar. Bu anda numune kırılır. Stabilometrede okunan maksimum değer yardımıyla bitümlü karışımın stabilitesi saptanır. Marshall Stabilitesi adı verilen bu değer örneğin kırılmasını sağlayan kg cinsinden toplam yük miktarıdır. Kırılma sırasında örneğin çökme ya da hareket miktarı da ölçülür. Buna Akma denir. Şekil 3.8 de Marshall stabilite deney aleti ile Şekil 3.9 da Marshall stabilite deney aleti ve tokmağı görülmektedir. Ayrıca bu deneyle karışımın birim ağırlığı, boşluk oranı ve bağlayıcı ile dolu bulunan agrega boşluğu yüzdesi de saptanır (Umar ve Ağar, 1991). 26

37 Şekil 3.8. Marshall stabilite deney aleti Şekil 3.9. Marshall stabilite deney aleti ve tokmak Optimum bitüm yüzdesinin belirlenmesi Optimum bitüm yüzdesinin tayin edilebilmesi için çeşitli bitüm yüzdelerinde hazırlanmış olan numunelere ait Marshall stabilite, birim ağırlık, bağlayıcı ile dolu 27

38 agrega boşluğu yüzdesi ve boşluk oranını grafiklerinin çizilmesi gerekir. Asfalt çimentosunun Marshall stabilite değerini maksimum yaptığı değer, maksimum birim ağırlığı veren asfalt çimentosu oranı, şartnameye uygun olarak bağlayıcı ile dolu agrega boşluğu yüzdesini %80 olarak sağlayan bağlayıcı oranı %4 boşluk oranını (şartnamede belirtilen %3-5 arasındaki sınır içinde kalan) sağlayan asfalt oranı grafiklerden bulunur. Bulunan dört asfalt oranının ortalaması optimum asfalt çimentosu oranını verecektir (Umar ve Ağar, 1991). Bu orana tekabül eden akma değeri akma-bitüm grafiğinden bakılarak, şartnamede belirtilen değerlerin (10-20) arasında olup olmadığı kontrol edilir. Bu şekilde saptanan bağlayıcı oranına göre gerçekleştirilen bir beton asfalt karışımı şartnamelerde aranan özellikleri taşıyacaktır (Umar ve Ağar, 1991) Optimum filler yüzdesinin belirlenmesi Çalışmada optimum filler yüzdesinin tayini için üç farklı yöntem kullanılmıştır. Bunlardan birincisi agrega/bitüm oranına göre tespit edilen bitüm yüzdesidir, ikincisi andezit ve kıreçtaşı karışımı/bitüm oranına göre tespit edilen bitüm yüzdesi ve filler/bitüm oranına göre tespit edilen filler yüzdesidir Andezit ile kireç taşı ve kireçtaşı ile andezitin karışımı/bitüm oranına göre optimum bitüm yüzdesinin hesabı Marshall Stabilite deneyi sonucunda tespit edilen optimum bitüm yüzdesi sabit tutularak karışım gradasyonu/bitüm oranı %4, 5, 6, 7 ve 8 oranlarında (hacimce) değiştirilmiştir Filler oranına göre optimum filler yüzdesinin belirlenmesi Uygulanan bir diğer yöntem ise, filler oranının toplam agrega oranına göre belirlenmesidir. Çalışmada filler %4, 5, 6, 7 ve 8 oranlarında değiştirilmiştir. 28

39 4. ARAŞTIRMA BULGULARI 4.1. Mineral Agreganın Fiziksel Özellikleri Isparta civarındaki Gümüşgün taşocağından alınan kırma taş mineral agreganın özgül ağırlık tayini için yapılan deneyler ve sonuçları Çizelge 4.1 ve 4.2. de verilmiştir. Ayrıca kireçtaşı ve andezit numunelerin taramalı elektron mikroskop (Scanning Electron Microscopy -SEM) ile çekilen görüntüleri Şekil 4.1 ve 4.2 de görülmektedir. Çizelge 4.1. Çalışmada agrega olarak kullanılan iri ve ince kireçtaşı malzemesinin özellikleri Deneyin Adı İri Agrega Özgül Ağırlık Deneyi İnce Agrega Özgül Ağırlık Deneyi Ölçülen Özellik İlgili Standart/Kaynak Ölçülen değer Hacim özgül ağırlık Suya doygun özgül (ASTM C , ağırlık 1992) Su emme yüzdesi Hacim özgül ağırlık Suya doygun özgül (ASTM C , ağırlık 1992) Su emme yüzdesi Çizelge 4.2. Çalışmada agrega olarak kullanılan ince ve iri andezit malzemesinin özgül ağırlık değerleri Deneyin Adı İri Agrega Özgül Ağırlık Deneyi İnce Agrega Özgül Ağırlık Deneyi Ölçülen Özellik İlgili Standart/Kaynak Ölçülen değer Hacim özgül ağırlık Suya doygun özgül (ASTM C , ağırlık 1992) Su emme yüzdesi Hacim özgül ağırlık Suya doygun özgül (ASTM C , ağırlık 1992) Su emme yüzdesi

40 a b c Şekil 4.1. Andezit numunelerin SEM görüntüleri (a=50µm, b=200 µm, c=500 µm) Şekil 4.1 ve 4.2 incelendiğinde, özellikle kireçtaşı numunelerin daha granüler olduğu, andezit numunelerin ise kesikli bir granülometriye sahip olduğu görülmektedir. 30

41 a b c Şekil 4.2 Kireçtaşı numunelerin SEM görüntüleri (a=50µm, b=200 µm, c=500 µm) Gevşek sıkışık birim hacim ağırlık deney sonuçları Gevşek sıkışık birim hacim ağırlık deney sonuçları Çizelge 4.3 de görülmektedir. Çizelgeden de görüldüğü gibi iri kireçtaşı numunelerin iri andezit agrega numunelere göre daha yüksek değerlere sahip olduğu görülmektedir. İnce agregalarda ise andezit 31

42 numunelerin birim hacim ağırlık değeri kireçtaşı agrega numunelere daha yakın değerlere sahip olduğu görülmüştür. Çizelge 4.3. Çalışmada agrega olarak kullanılan ince ve iri andezit malzemesinin birim hacim ağırlık değerleri Deneyin Adı iri agraga birim hacim ağırlık deneyleri ince agraga birim hacim ağırlık deneyleri iri agraga birim hacim ağırlık deneyleri ince agraga birim hacim ağırlık deneyleri Ölçülen Özellik İlgili Standart/Kaynak Kireç Taşı Gevşek birim hacim ağırlık TS 707 (1980) Sıkışık birim hacim ağırlık TS 707 (1980) Gevşek birim hacim ağırlık TS 707 (1980) Sıkışık birim hacim ağırlık TS 707 (1980) Andezit Gevşek birim hacim ağırlık TS 707 (1980) Sıkışık birim hacim ağırlık TS 707 (1980) Gevşek birim hacim ağırlık TS 707 (1980) Sıkışık birim hacim ağırlık TS 707 (1980) Ölçülen Değer İnce Madde Oranının Yıkama Yolu İle Oranı Tayini Andezit toz atıklarının ASTM C , 1992 ye göre yıkama yoluyla tespit edilen gradasyonu Çizelge 4.4' de verilmiştir. Çizelge 4.4. Andezit atıklarının yıkama yoluyla tespit edilen gradasyonu Elek Boyutu % Geçen (Yıkama Yoluyla) 2,000 mm (No 10) mm (No. 40) mm (No. 80) mm (No. 200)

43 4.3. Los Angeles Aşınma Dayanımının Tespiti Kireçtaşı ve Andezit taşı malzemelerinin Los Angeles Deneyi ASTM C 131 e göre aşınma değerleri Çizelge 4.5. ve 4.6. da verilmiştir. ASTM C a göre yol kaplamlarında kullanılacak malzemelerde aşınma %35 değerinden küçük olmalıdır. Çizelge 4.5. Kireçtaşı Los Angeles deneyi sonuç tablosu Deneyin adı Ölçülen özellik İlgili Standart / kaynak Aşınma kaybı (%) Los Angeles deneyi Aşınma ASTM C 131(1996) Çizelge 4.6. Andezit taşı Los Angeles deneyi sonuç tablosu Deneyin adı Ölçülen özellik İlgili Standart / kaynak Aşınma kaybı (%) Los Angeles deneyi Aşınma ASTM C 131(1996) Ölçülen değerler ASTM C a göre kullanılan malzeme aşınma %35 den küçüktür Asfalt Çimentosunun Özellikleri Çalışmada, Isparta Belediyesi asfalt şantiyesinde kullanılan bitüm malzemesi kullanılmıştır. Bitüm özelliklerinin tespiti için yapılan deneyler ve sonuçları Çizelge 4.7. de verilmiştir. 33

44 Çizelge 4.7. Çalışmada kullanılan agrega malzemesi için yapılan deneyler ve sonuçları Deneyin adı İlgili ölçülen özellik İlgili standart kaynak Ölçülen değer Bitüm özgül ağırlık Özgül ağırlık ASTM C , ,996 kn/cm3 penetrasyon deneyi penetrasyon deneyi ASTM D5, 1992 ve TS 118, penetrastonlu asfalt Numunelerde Kullanılacak Agrega Gradasyonu Deneyde kullanılan agreganın elek analizi ASTM C a, (1992) ye göre yapılmıştır. Mevcut agreganın elek analizi sonuçları ve deneyler için seçilen agrega granülometrisi Çizelge 4.8 da verilmiştir. Çizelge 4.8. Agrega granülometrisi Elek Boyu Ağırlıkça Geçen Yüzde Numune Ağırlığı (gr) /4'' /2'' /8'' No: No: No: No: No: pan Toplam 1200 Kireç taşı ile andezit ve andezit ile kireç taşı karışımlarının agrega gradasyonu Çizelge 4.9 da ve Çizelge 4.10 da filler oranına göre agrega gradasyonu verilmiştir. 34

45 Çizelge 4.9. Andezit ile kireç taşı ve kireç taşı andezit agrega karışım gradasyonu Elek Boyu İri Agrega Kireç Taşı + İnce İri Agrega Andezit + İnce Agrega Andezit Karışımı Agrega Kireç Taşı Karışımı 1 3/4'' 1/2'' /8'' No: No: No: No: No: Pan Toplam Çizelge Filler oranına göre agrega gradasyonu Elek Boyutu Filler Oranı %4 %5 %6 %7 %8 1'' /4'' /2'' 90,5 90,5 90,5 90,5 90,5 3/8'' No: No:10 44,5 44,5 44,5 44,5 44,5 No:40 23,5 23,5 23,5 23,5 23,5 No: No: Kireç Taşı Optimum Bitüm Yüzdesi Optimum bitüm yüzdesinin tespit edilmesi için Marshall deney metodu ve numuneleri hazırlanmış, agrega gradasyonu sabit tutularak %3, 4, 5, 6, 7, 8 ve 9 oranlarında bitüm oranı kullanılmıştır. Deney sonuçlarına ilişkin grafikler Şekil 4.5, 4.6, 4.7, 4.8, 4.9, 4.10 da görülmektedir. Deney sonuçlarına ilişkin çizelgeler ise Ek Çizelge 1 ve 2 de verilmiştir. 35

46 Şekil 4.3 Marshall briket numuneleri Şekil 4.4. Marshall briket numuneleri numaralandırılması 36

47 Deney sonucunda grafikte kırılma görülmediğinden hesaplamalar sonucu stabilite kırılma yüzdesi minimum değer olan %4 olarak hesaplanmıştır (Şekil 4.5). Stabilite (kn) % 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% Bitüm oranı Şekil 4.5. Karışımın stabilite-bitüm ilişkisi Deney sonucunda birim ağırlıkta bir düşüş gözlenmiştir. Hesaplamalar sonucunda maksimum birim ağırlık minimum değer olan %4 olarak hesaplanmıştır (Şekil 4.6). 2,45 Birim ağırlık(kn/cm 3 ) 2,40 2,35 2,30 2,25 2,20 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% Bitüm oranı Şekil 4.6. Karışımın birim ağırlık-bitüm ilişkisi 37

48 Deney sonucunda Şartnameye uygun olarak bağlayıcı ile dolu agrega boşluğu yüzdesi %80 olarak sağlayan bağlayıcı oranı %6.4 olarak görülmektedir (Şekil 4.7). Şekil 4.7. Asfaltla dolu boşluk yüzdesi-bitüm ilişkisi Deney sonucunda %5 civarında grafikte kırılma görülmüştür. Şartnamede belirtilen %3-5 arasındaki sınır içinde kalan %4 boşluk oranına tekabül eden asfalt oranı %6.1 ve %3.7 olarak görülmektedir (Şekil 4.8). Fakat en az %4 oranında bitüm içeriği şartname sınırı olduğundan hesaplamalarda %6.1 değeri kullanılmıştır. Şekil 4.8. Karışımındaki hava boşluğu - bitüm ilişkisi 38

49 Deney sonucunda %4.76 oranında kırılmanın gerçekleştiği saptanmıştır. %3 oranından %5 e doğru gidildikçe agregalar arası boşluk yüzdesinde artış gözlenmiştir. %5 den sonra boşluk yüzdesindeki artış azalmıştır. (Şekil 4.9.) Agregalar arası boşluk (%) % 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% Bitüm oranı Şekil 4.9. Agregalar arası boşluk yüzdesi - bitüm ilişkisi Deney sonucunda karışım akma bitüm ilişkisi doğru orantılı bir durum sergilemiştir. Asfalt çimentosu arttıkça akma değeri de artmaktadır. (Şekil 4.10.). Akma değeri beton asfalt kaplamaların asfaltların plastiklik ve esneklik özelliklerini yansıtan bir değerdir. Marshall numunelerinin kırıldığı yüke tekabül eden deformasyonunu temsil eden akmanın değeri sıkışmış karışımların iç sürtünmesinin bir ölçüsüdür ve akma değeri ile iç sürtünme arasında doğrusal ters bir ilişki vardır. (Umar ve Ağar, 1991) 39

50 Şekil Karışımın akma değeri-bitüm ilişkisi Şekil 4.5, 4.6, 4.7, ve 4.8 de bulunan dört asfalt oranının ortalaması optimum asfalt çimentosu oranını verecektir Optimum bağlayıcı oranı : = Bu orana tekabül eden akma değeri 3.6 olup şartnamede belirtilen maksimum değerin altındadır (Şekil 4.10). Bu şekilde saptanan bağlayıcı oranına göre gerçekleştirilen bir beton asfalt karışımı şartnamelerde aranan özellikleri taşıyacaktır Andezit Taşı Optimum Bitüm Yüzdesi Optimum bitüm yüzdesinin tespit edilmesi için Marshall deney metodu ve numuneleri hazırlanmış, agrega gradasyonu sabit tutularak %4, 5, 6, 7, 8 ve 9 oranlarında bitüm oranı kullanılmıştır. Deney sonuçlarına ilişkin grafikler Şekil 4.11, 4.12, 4.13, 4.14, 4.15 ve 4.16 te görülmektedir. Deney sonuçlarına ilişkin çizelgeler ise Ek Çizelge 3 ve 4 de verilmiştir. 40

51 Deney sonucunda grafikte kırılmanın görüldüğü nokta %8 olarak hesaplanmıştır %8 den sonra stabilite değeri azalma göstermektedir (Şekil 4.11.). Stabilite (kn) % 5% 6% 7% 8% 9% 10% Bitüm oranı Şekil Stabilite bitüm oranı ilişkisi Deney çalışmasında Şekil 4.12 da da görüldüğü gibi bitüm miktarı arttıkça boşluk miktarı artmıştır. Şartnamede belirtilen %3-5 arasındaki sınır içinde kalan %4 boşluk oranına tekabül eden asfalt oranı %6.2 olarak görülmüştür. Şekil Boşluk yüzdesi grafiği 41

52 Bağlayıcı ile dolu asfalt boşluğu yüzdesinin bitüm miktarı arttıkça arttığı Şekil 4.13 de görülmektedir. Şekil VMA Agregalar Arası Boşluk Yüzdesi - Bitüm İlişkisi Bitüm oranı arttıkça asfalt dolu boşluk yüzdesi de Şekil 4.14 de görüldüğü gibi artmaktadır. Şartnameye bağlı olarak asfalt dolu boşluk yüzdesi %80 olarak sağlayan bağlayıcı oranı %7.45 olarak hesaplanmıştır (Şekil 4.14.). Şekil Bağlayıcı ile dolu asfalt boşluğu yüzdesi- bitüm oranı 42

53 Deney çalışmasında birim ağırlık bitüm oranı ilişkisinde en yüksek değeri veren bitüm oranı 4.0 olarak hesaplanmıştır. Bitüm miktarı arttıkça birim hacim ağırlıkta bir azalama görülmüştür (Şekil 4.15.). Şekil Birim ağırlık bitüm oranı ilişkisi Deney sonucunda karışım akma bitüm ilişkisi doğru orantılı bir durum sergilemiştir. Asfalt çimentosu arttıkça akma değeri de artmaktadır. Akma değeri beton asfalt kaplamaların asfaltların plastiklik ve esneklik özelliklerini yansıtan bir değerdir. Marshall numunelerinin kırıldığı yüke tekabül eden deformasyonunu temsil eden akmanın değeri sıkışmış karışımların iç sürtünmesinin bir ölçüsüdür ve akma değeri ile iç sürtünme arasında doğrusal ters bir ilişki vardır (Umar ve Ağar, 1991). Şekil 4.11, 4.12, 4.14 ve 4.15 incelenerek bulunan dört asfalt oranının ortalaması optimum asfalt çimentosu oranını verecektir Optimum bağlayıcı oranı : =

54 Bu orana tekabül eden akma değeri 2.3 olup şartnamede belirtilen maksimum değerin altındadır (Şekil 4.16.). Bu şekilde saptanan bağlayıcı oranına göre gerçekleştirilen bir beton asfalt karışımı şartnamelerde aranan özellikleri taşıyacaktır. Şekil Akma bitüm oranı ilişkisi 4.8. Andezit İle Kireç Taşı ve Kireç Taşı İle Andezit Karışımı Optimum Bitüm Yüzdesi Optimum bitüm yüzdesinin tespit edilmesi için Marshall deney metodu ve numuneleri hazırlanmış, agrega gradasyonu sabit tutularak %4, 5, 6, 7, ve 8 oranlarında bitüm oranı kullanılmıştır. Deney sonuçlarına ilişkin grafikler Şekil 4.17, 4.18, 4.19, 4.20 ve 4.21 da görülmektedir. Deney sonuçlarına ilişkin çizelgeler ise Ek Çizelge 5 ve 6 da verilmiştir. 44

55 İri agrega kireç taşı ince agrega andezit ve iri agrega andezit ince agrega kireç taşı karışımlarının ikisinde de bitüm miktarı arttıkça birim ağırlıklarında azalama görülmüştür. Maksimum birim ağırlık her iki karışımda da %4 olarak görülmüştür (Şekil 4.17.). 2,50 Birim ağırlık (gr/cm 3 ) 2,45 2,40 2,35 2,30 2,25 2,20 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% Bitüm oranı andezit iri kireç taşı ince kireç taşı iri andezit ince Şekil Birim Ağırlık bitüm oranı ilişkisi İri agrega kireç taşı ince agrega andezit ve iri agrega andezit ince agrega kireç taşı karışımlarının ikisinin de bitüm miktarı arttıkça stabilitelerinin azaldığı görülmektedir (Şekil 4.18.). Şekil Stabilite bitüm oranı ilişkisi 45

56 Andezit iri kireç taşı ince karışım olan deney numunelerinin optimum stabilite oranı 5.0 olarak hesaplanmıştır. Kireç taşı iri andezit ince karışım olan deney numunelerinin optimum stabilite oranı 6.90 olarak hesaplanmıştır. Asfalt dolu boşluk (%) % 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% Bitüm oranı andezit iri kireç taşı ince kireçtaşı iri andezit ince Şekil Asfaltla dolu boşluk yüzdesi bitüm oranı ilişkisi Andezit iri kireç taşı ince karışım olan deney numunelerinin optimum asfaltla dolu boşluk yüzde oranı 6.60 olarak hesaplanmıştır. Kireç taşı iri andezit ince karışım olan deney numunelerinin optimum asfaltla dolu boşluk yüzde oranı 6.40 olarak hesaplanmıştır. Boşluk (%) % 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% Bitüm oranı andezit iri kireç taşı ince kireç taşı iri andezit ince Şekil Hava boşluğu yüzdesi bitüm oranı ilişkisi 46

57 Deney çalışması sonucunda her iki numunede de hava boşluğu yüzdesi bitüm miktarı arttıkça azalma görülmüştür. %4 boşluk oranını veren bitüm yüzdesi her iki numunede de %6.2 olarak görülmektedir (Şekil 4.20) Akma (mm) % 4% 5% 6% 7% 8% 9% Bitüm oranı andezit iri kireç taşı ince kireç taşı iri andezt ince Şekil Akma - bitüm oranı ilişkisi Deney sonucunda karışım akma bitüm ilişkisi doğru orantılı bir durum sergilemiştir. Asfalt çimentosu arttıkça akma değeri de artmaktadır. Şekil de maksimum iri agrega andezit ince agrega kireç taşı numunelerinin birim ağırlığını veren asfalt çimentosu oranının %4 olduğu görülmektedir. İri agrega kireç taşı ince agrega andezit taşı numunelerinin maksimum birim ağırlığını veren bitüm oranı %6 olarak hesaplanmıştır. Şekil 4.18 de asfalt çimentosunun %5 olması halinde iri agrega andezit ince agrega kireç taşı numunelerinin Marshall stabilitesi maksimum olmaktadır. İri agrega kireç taşı ince agrega andezit taşı numunelerinin maksimum stabilite oranı %6.90 olarak hesaplanmıştır. Şekil 4.20 de her iki karışım numunesi boşluk oranı grafiğinin %6.20 oranında kırılma gösterdiği görülmektedir. 47

58 Şekil 4.19 de şartnameye uygun olarak, bağlayıcı ile dolu asfaltla dolu boşluk yüzdesini %80 olarak sağlayan bağlayıcı oranı İri agrega kireç taşı ince agrega andezit taşı numuneleri için %6.40, iri agrega andezit ince agrega kireç taşı numuneleri için %6.60 olarak bulunmuştur. Bu şekilde bulunan dört asfalt oranının ortalaması optimum asfalt çimentosu oranını verecektir Andezit iri kireç taşı ince optimum bağlayıcı oranı : = Kireç taşı iri andezit ince optimum bağlayıcı oranı : = Bu orana tekabül eden akma değeri andezit iri kireç taşı ince optimum bağlayıcı oranı 2.5, kireç taşı iri andezit ince optimum bağlayıcı oranı 2.0 olup şartnamede belirtilen maksimum değerin altındadır (Şekil 4.21.). Bu şekilde saptanan bağlayıcı oranına göre gerçekleştirilen bir beton asfalt karışımı şartnamelerde aranan özellikleri taşıyacaktır Filler Oranına Göre Optimum Filler Yüzdesi Deneysel çalışmada kullanılacak olan filler miktarının belirlenmesi için öncelikle bitüm ve miktarı ile agrega ve gradasyonu sabit tutulmuştur. Bitüm oranı olarak; optimum bitüm miktarı olarak tespit edilen %5.125, agrega gradasyonu olarak ise Çizelge 4.11 de bulunan gradasyon kullanılmıştır. Numunelerin hazırlanmasında andezit filler olarak kullanılmıştır. Çizelge Filler oranına göre optimum bitüm yüzdesinin belirlenmesi Filler oranı Filler ağırlık (gr) Agrega ağırlık (gr) Bitüm ağırlık (gr)

59 Şekil 4.22 de görüldüğü gibi filler oranının artması ile stabilite değeri %6 oranında kırılma göstermiştir. Şekil Karışımın stabilite-filler/bitüm oranı ilişkisi Şekil 4.23 de görüldüğü gibi karışımdaki filler oranının artması ile boşluk miktarı azalmaktadır. Şekil Karışımın boşluk yüzdesi ağırlık-filler/bitüm ilişkisi 49

60 Şekil de karışımın agregalar arası boşluk yüzdesi-filler oranı ilişkisi görülmektedir. Filler oranına göre hazırlanan karışımlarda elde edilen optimum filler oranı %4 olarak söylenebilir Asfaltla dolu boşluk (%) % 4% 5% 6% 7% 8% 9% Filler oranı Şekil Karışımın agregalar arası boşluk yüzdesi-filler oranı ilişkisi Şekil 4.25 de karışımın akma yüzdesi ile filler oranı ilişkisi görülmektedir. Şekilden de görüldüğü gibi akma değerlerinin tamamı şartnamede verilen sınır değerler içerisindedir. Şekil Karışımın akma yüzdesi -filler oranı ilişkisi 50

61 5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER Bu çalışmada, andezit taşlarının düzgün geometrik şekil alabilmesi için kesilmesi esnasında ortaya çıkan atıklarının asfalt betonunda agrega ve filler malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Öncelikle aynı granülometri eğrisine sahip kireç taşı numuneleri ve andezit taşı numuneleri hazırlanmıştır. Hazırlanan numunelere Marshall stabilite deneyi uygulanarak optimum bitüm yüzdeleri belirlenmiştir. Kireçtaşı agregalı numunelere yapılan deney sonucunda %5.125, andezit taşı agregalı numunelerde ise %6.41 optimum bitüm yüzdesi olarak bulunmuştur. Andezit agregalı numunelerin daha fazla bitüm ihtiyacı gösterdiği görülmüştür. Daha sonra, kaba agregası kireçtaşı ince agregası andezit ve bunun tam tersi olacak şekilde bitüm oranı %4 ile 8 arasında değişecek şekilde hazırlanan numunelere Marshall stabilite deneyi yapılmıştır. Deney sonucunda iri agregası kireçtaşı ince agregası andezit olan numunelerin daha yüksek stabilite değeri verdiği ve bu karışımın %5.45, diğer karışımın ise %5.87 bağlayıcı ihtiyacı gösterdiği görülmüştür. Daha sonra belirlenen bitüm yüzdesi kullanılarak filler oranına göre hazırlanan numunelerin stabilite ve akma değerleri belirlenmiştir. Yapılan deneyler sonucunda %6 filler içeren karışımların oldukça yüksek stabilite değerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Bulunan optimum bitüm yüzdeleri karşılaştırılmıştır ve sonuç olarak özellikle andezit tozunun yaygın olarak bulunduğu bölgelerde, taşıma ve kurutma maliyetlerinin kireçtaşının maliyetini geçmediği kesimlerde, asfalt betonu karışımlarda kireç taşı yerine andezit taşının ince agrega ve filler malzemesi olarak kullanılabileceği kanaatine varılmıştır. 51

62 6. KAYNAKLAR Ahmedzade, P., Alataş, T., Geçkil, T., Asfalt Betonunda Siyah Karbonun Filler Olarak Kullanımı, İMO Teknik Dergi, , Yazı 297, Ankara Akbulut, H., Çetin, S., Gürer, C., Andezit Agregasının Sıcak Karışım Asfalt Kaplamalarında Kullanılabilirliğinin Araştırılması, 5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 09), Mayıs, Karabük Alataş, T., Somunkıran, E, T., Ahmedzade, P., Ereğli Demir Çelik Fabrikası Cürufunun Asfalt Betonunda Agrega Olarak Kullanılması, Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Der., 18(2), Elazığ Altındağ, R., 2008, ISTEM Ltd. Şti. Tarafından Getirilen Andezit Andezit Numunesinin Fiziko-Mekanik Deney Sonuçları, Süleyman Demirel Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü Doğal Taşlar Teknoloji Laboratuarı Aragão, F. T. S., Lee J., Kim, Y.R., Karki, P., Material-specific effects of hydrated lime on the properties and performance behavior of asphalt mixtures and asphaltic pavements, Construction and Building Materials, Vol 24, pp ASTM C , Standard Test Method for Materials Finer than 75-mm (No. 200) Sievein Mineral Aggregates by Washing, Annual Book of ASTM Standards, Cilt 04.02, s ASTM C Standard Test Method for Materials Finer than 75-μm (No.200) Sieve in Mineral Aggregates by Washing. Annual Book of ASTM Standards, USA. ASTM C Test Method for Specific Gravity and Adsorption of Coarse Aggregate. Annual Book of ASTM Standards USA. ASTM C , Standard Test Method For Density, Relative Density (specific gravity), and absorption of fine aggregate, Annual Book of ASTM Standards. ASTM C Test Method for Specific Gravity and Adsorption of Fine Aggregate. Annual Book of ASTM Standards USA. ASTM C Test Method for Resistance to Degradation of Small-Size Coarse Aggregates by Abrasion and Impact in the Los Angeles Machine.Annual Book of ASTM Standards USA. ASTM C , Standard test method for resistance to abrasion of small size coarse aggregate by use of the Los Angeles machine, Annual Book of ASTM Standards. ASTM C a Standard Method for Sieve Analysis of Fine and Coarse Aggregates. Annual Book of ASTM Standards USA. ASTM D Standard Test Method for Resistance to Plastic Flow of Bituminous Mixtures Using Marshall Apparatus. Annual Book of ASTM Standards USA. 52

63 ASTM D5-97, Standard Test Method for Penetration of Bituminous Materials, Annual Book of ASTM Standards USA. ASTM D5-97,2003. Standard Test Method for Penetration of Bituminous Materials, Annual Book of ASTM Standards USA. Bilgin, A., Küseoglu, M., Özkan, G.,1990.Isparta-Gölcük yöresi kayaçlarının mineraloji,petrografi ve jeokimyası, Doğa, Türk Mühendislik ve Çevre Bilimleri Dergisi,14/2, I,Ankara. Chen, M., Lin, J., Wu, S., Liu, C., Utilization of recycled brick powder as alternative filler in asphalt mixture, Construction and Building Materials, Vol. 25, pp Chen, M., Lin, J., Wu, S., Potential of recycled fine aggregates powder as filler in asphalt mixture, Construction and Building Materials, doi: /j.conbuildmat Çetin, S., Afyonkarahisar Bölgesi Volkanik Kayaçların Sıcak Karışım Asfalt Kaplamalarında Agrega Olarak Kullanılabilirliğinin Araştırılması, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yapı Eğitimi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar Çubuk, M. K., Katkı Maddesi Olarak Diatomitin Bitümlü Sıcak Karışımların Davranışları Üzerindeki Etkileri, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara Dhir, R.K. Csetenyi, Dyer, L.J., T.D., Smith, G.W., Cleaned oil-drill cuttings for use as filler in bituminous mixtures, Construction and Building Materials, Vol 24, pp Do, H.S., Mun, P. H., Keun, R. S., A study on engineering characteristics of asphalt concrete using filler with recycled waste lime, Waste Management Vol. 28, pp Er, A., Barut, H. B., Karacasu, M., Gündüz, A., Atık Mermer pasalarının sıcak Asfalt Özelliklerine Etkisinin araştırılması, Mermer Atıklarının Değerlendirilmesi ve Çevresel Etkilerinin azaltılması Sempozyumu, Haziran Diyarbakır Eren, Ü., Asfaltitin Asfalt Betonunda Mineral Filler Olarak Kullanılması, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Karacasu, M., Çakar, B., Atık Tuğla Kırıklarının Asfalt Betonu Özelliklerine Etkisi, İzmir Ulaşım Sempozyumu, İzmir Karaman, M. E., Isparta güneyinin temel jeolojik özellikleri T.J.K. Bülteni cilt: 33 sayı: 2 Ankara. Kaşak, S., Taş Mastik Asfalt Karışımında Katkı Maddesi Olarak Fiber Yerine Diatomit in Uygulanabilirliğinin Araştırılması, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,Trafik Planlaması ve Uygulamaları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 53

64 Kibici, Y.,2005. Seramik Hammaddeleri ve Teknolojik Özellikleri, SERES 2005, Uluslararası katılımlı Seramik Cam -Emaye Cam - Sır ve Boya Semineri, Eskişehir. Oruç, Ş., Torul Kalker Taşocağı Agregalarının Asfalt Betonu İçerisindeki Performansının Araştırılması, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Önal, M., A., Kahramangil, M., Bitümlü Karışımlar Laboratuar El Kitabı, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, Teknik Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara. Somunkıran, E, T., Ereğli Demir Çelik Fabrikası Cürufunun Asfalt Betonunda Agrega Olarak Kullanılması, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Elazığ Şimşek, O., Çankırı-Korgun Yöresi Pembe Andezit Taşlarının Mühendislik Özelliklerinin Araştırılması, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 16, 3, TCK, Karayolu Teknik Şartnamesi, Ankara, Terzi, S., Mermer Toz Atıklarının Asfalt Betonunda Filler Malzemesi Olarak Kullanılmasının Araştırılması, SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yapı Eğitimi Anabilim Dalı, Isparta TS 436 EN 1340, Zemin Döşemesi İçin Beton Bordür Taşları-Gerekli Şartlar ve Deney Metotları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. TS 699, Tabi Yapı Taşları Muayene Deney Metotları, TSE, Ankara. TS 707, Beton Agregalarından Numune Alma ve Deney Numunesi Hazırlama Yöntemi, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. Umar, F., Ağar E., Yol Üst Yapısı, İTÜ İnşaat Fakültesi Matbaası, İstanbul, 339 s. Yılmaz, A., Sütaş, İ., Ferrokrom Cürufunun Yol Temel Malzemesi Olarak Kullanımı*, İMO Teknik Dergi, , Yazı 294, Ankara Yılmaz, M., vd. Effects of using asphaltite as filler on mechanical properties of hot mix asphalt, Construction and Building Materials, doi: /j. conbuildmat Yiğit, A., Çerçideresi Taşocağı Malzemesinin Beton ve Asfalt Agregası Olarak Kullanılabilirliğinin İncelenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Maden İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sivas 54

65 EKLER Ek1. Kireç Taşı Marshall Dizayn Tablosu 55

66 Ek 2. Andezit Taşı Marshall Deneyi Dizayn Tablosu 56

67 Ek 3. Andezit(İri Agrega)Kireç Taşı (İnce Agrega) Marshall Deneyi Dizayn Tablosu 57

68 Ek 4. Kireç Taşı (İri Agrega) Andezit Taşı (İnce Agrega) Marshall Deneyi Dizayn Tablosu 58

69 ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı : İsmail UZUN Doğum Yeri ve Yılı: Senirkent, ISPARTA / 1965 Medeni Hali : Evli Yabancı Dili : İngilizce Eğitim Durumu (Kurum ve Yıl) Lise : Senirkent Endüstri Meslek Lisesi, 1982 Lisans : Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Öğretmenliği Bölümü, 1987 Yüksek Lisans : Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yapı Eğitimi Anabilim Dalı, 2011 Çalıştığı Kurum/Kurumlar ve Yıl: Manavgat Endüstri Meslek Lisesi Senirkent Endüstri Meslek Lisesi Süleyman Demirel Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yapı Eğitimi Bölümü Yayınları (SCI ve diğer makaleler): Hakemli dergilerde yayımlanan teknik not, editöre mektup, tartışma, vaka takdimi ve özet türünden yayınlar dışındaki makale 1. ÇANKIRAN, O., UZUN, İ., Yapı Blok ve Kaplama Taşlarında Görülen Bozulmalar, Nedenleri, Önlenmesi ve Onarımı, Türkiye Taş Dünyası -Taş ve Taş Teknolojileri Dergisi Dergisi, Sayı: 11, , İzmir. 2. ÇANKIRAN, O., UZUN, İ., Duvar ve Elemanlarının Bozulma Nedenleri ve Alınacak Önlemler I, İnşaat & Malzeme Dergisi, Sayı: , İstanbul. 3. ÇANKIRAN, O., UZUN, İ., Duvar ve Elemanlarının Bozulma Nedenleri ve Alınacak Önlemler II, İnşaat & Malzeme Dergisi, Sayı: , İstanbul. 4. ÇANKIRAN, O., UZUN, İ., Pomza Taşlı Blok Elemanları: BİMSBLOKLAR, Yapı Malzeme - İnşaat Malzemeleri İhtisas Dergisi, Sayı: , İstanbul. 59