ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-III 5.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Eski BATI İonia Ayaklanması ve Savaşlar

Transkript

1 ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-III 5.Ders Dr. İsmail BAYTAK Eski BATI İonia Ayaklanması ve Savaşlar

2 Bölgede önce LYDIA egemenliğine girmiş sonradan da KYROS ile PERS egemenliği başlar.

3 Büyük Kyros un (MÖ ) Büyük Kyros ilki Lydia Krallığı nı yıktıktan sonra ikincisi ise Yeni Babil Krallığı nı ele geçirdikten sonra olmak üzere Orta Asya ya iki kez sefer düzenlemiştir. Kraliçe Tomris in idaresinde bulunan İskitleri mağlup etmek için mücadele eden Büyük Kyros başarılı olamamış ve Kraliçe Tomris tarafından öldürülmüştür. Eldeki kaynaklardan edinilen göre, Büyük Kyros un cenazesi başkent Pasargadai da defnedilmiştir.

4 Aslında aynı kökene dayanan Medler ve Persler kabaca bugünkü İran Devleti'nin bulunduğu topraklarda yaşıyorlardı. M.Ö. 9. yüzyıldan itibaren tarih sahnesinde görülmeye başlayan Perslerin ilk kralları hakkında, adları dışında, pek fazla bilgimiz yoktur. Ancak, "Büyük" lâkaplı Pers kralı Med Devleti'ne son vererek, Pers Krallığı'nın M.Ö. 6. yüzyılda Önasya'nın en büyük gücü olmasını sağlamıştır. Bu nedenle Kyros ya da Pers dilinde Kuraş, Pers Devleti'nin kurucusu sayılmaktadır. Perslerin ortaya çıkışına kadar bölgedeki en büyük gücü, Asur İmparatorluğu oluşturuyordu. Perslerin, Akdeniz ve Ege'deki ticareti kontrol altında tutma arzularına batıdaki tek engel ise Lydia Krallığı idi. Pers Kralı Büyük Kyros, M.Ö. 546 yılında Lydia Kralı Kroisos'u yenilgiye uğratarak, krallığın başkenti Sardeis'i ele geçirmiştir. Böylece, Anadolu 200 yıl kadar sürecek olan Pers egemenliğine girmiştir. Babil Krallığıda Yıkılmıştı. Burada, dikkat edilmesi gereken nokta, satraplıkların coğrafi bölgelere veya ülkelere göre değil, halk(etnik) esasına dayalı olduğudur. Perslerin iki başkenti Susa ile Persepolis

5 M.Ö. 546 M.Ö M.Ö Küçükasya Hellenleri nin PERS egemenliğine girmesi İonia İsyanı(Persler isyan merkezi MİLETOS yakargeçer) Pers Savaşları M.Ö. 492 den 479 a kadar HELLENLER savunmada kalmışlar. M.Ö. 480 Salamis ve 479 da Platia savaşlarında PERSLER yenilmişlerdir. M.Ö. 477 M.Ö. 449 M.Ö M.Ö. 387/6 Attika-Delos Deniz Birliği Küçükasya HELLEN egemenliğinin başlaması Kıbrıs-Salamis de PERSLER yenilirler. Atina da PERİKLES devri KRAL BARIŞI

6 İYONYA İHTİLALİ ve ONU İZLEYEN OLAYLAR M.Ö. 5.yy da Yunan kentleri nin (İonia-Aiolis-Doris-Kıbrıs-Karya) birleşmesiyle, Önasya üzerindeki Akamenid İmparatorluğu hakimiyetine PERS saldırılarına karşı geliştirdikleri, MÖ tarihleri arasında gerçekleşen askeri bir ayaklanmadır.

7 İSYANIN NEDENLERİ Ionia Ayaklanması'nda Batı Anadolu'daki kent devletleri, egemenliği altında bulunduğu Perslere karşı ayaklanmıştı. Ayaklanma, M.Ö. 494'te bastırıldı. Siyasal, ulusal ve ekonomik nedenlerden ötürü İSYAN MÖ.6.yy. da Yunan kentlerinin çoğu İonia PERS satraplığına girmiştir. Persler, gelişmiş bir bürokrasi ve güçlü bir orduya sahiptirler. Tiranlık bir hükümet şekli olmuş.. Olumsuzluklar Siyasal bağımsızlık yok, Yunan ve İon kentlerini ekonomik sıkıntılar içerisine girmiştir. Pers gümrük vergilerinin yüksek olması, Pers hakimiyeti, Batı Anadolu dan Hindistan sınırlarına kadar ulaşmıştır. Büyük Kyros; Med-Lidya-Suriye-Filistin-Babil. Kral Dareius; Balkanlar ve Kuzey Karadeniz seferleri sonrası Tuna Irmağı nı aşarak Makedonya Krallığı nı haraca bağlamıştır. Persler Boğazlara ve TÜM Karadeniz e hakim olmuştur. İonialılar ın Karadeniz kolonileri ile olan bağının kesilmesi, Byzantion, Kalkhedon, Perinthos un Pers boyunduruğundan çıkmak istemesi Fenike rekabeti ve Mısır bozgunu (Yunan Kolonisi Naukratis in yıkılması)

8 İYONYA AYAKLANMASI Tarih MÖ Bölge Sonuç İyonya, Aiolis, Doris, Karya, Atina, Eretria, Kıbrıs Batı Anadolu, Kıbrıs Akamenid zaferi Taraflar Akamenid İmparatorluğu Aristagoras Charopinos, Hermophantus, Eualcides, Melanthius, Histiaeus, Phokaia lı Dionysius Komutanlar ve liderler Megabates, Artaphernes, Daurises, Hyamees, Otanes, Datis

9 EPHESOS SAVAŞI Aristagoras ve Histiaeus adlı 2 TİRAN Perslerin desteği ile MİLETOS un başına geçerler. Aristagoras Perslere karşı Batı Anad. kentlerini savaşa ikna etmiş. SPARTA, Aigina ve Korint gibi büyük donanma kentleri katılmamıştır. Atina ve Eretria kentlerinin destekleri ile PERS-YUNAN savaşları başlar Atina 20, Eretria da 1 gemi gönderecektir. Yunan ordusu Sardeis e saldırmıştır. Perslerin başında Artaphanes Sardeis satrabı :Kral Dareius un kardeşidir. Bunun üzerine Pers birlikleri Efes de Yunan birlikleri ile savaşmıştır. M.Ö.498 Pers ordusu Ephesos civarında İonia Ordusunu bozguna uğratır. İonialılar kendi kentlerinde savaşa devam etmek üzere çekildiler. Atinalılar ve Eretrialılar gemilere kaçmayı başardı ve Yunanistan'a döndüler.

10 AYAKLANMANIN YAYILMASI Ephesos yenilgisinin ardından Atina ile İyonya arasındaki ittifak da çözülmüştü ve Perslerin karşısındaki kuvvet güç kaybetmişti. Atinalılar kentlerine döndüler ve Aristogaras'ın tüm mesajlarının yakarışlarına karşı İyonya'ya yardıma gitmediler İyonya kent birlikleri ayaklanmaya devam etmişlerdir. Kısmi bir başarı kazanmışlardır. Karya, Likya, Kıbrıs şehirleri de ihtilale katılır. PERSLER toparlanıp ilk olarak Kıbrıs daki Yunan şehirlerine saldırır. M.Ö.495 te Miletos önderliğindeki Ege Ordusu Milet açıklarında LADE yakınlarında tekrar yenilmiştir. MÖ.494 de Persler MİLETOS u kuşatır. Halkı da sürgüne yollar. 6 yıl süren isyan sürecinde mücadeleyi Dareius çoğu kenti kendine bağlayarak sindirmiştir. Dareius tüm Batı Anadolu kentlerini yeniden düzene sokar, kalkındırır.

11 lonia Ayaklanması'nın nedeni olarak Perslere karşı duyulan hoşnutsuzluk ve Miletos'un ticari çıkarları ön plana çıkartıldı ise de; bir görüşe göre, Pers yönetimi altındaki Miletos, daha önce olmadığı kadar refaha ulaşmıştı; dolayısıyla, ticari çıkarlar söz konusu olamazdı. Ayrıca Pers satrapları arasında husumet ve çıkar ilişkileri de vardı. Bütün bunlar, lonia Ayaklanması'nın, Perslere karşı oluştuğu düşünülen "milliyetçi" duyguların bir tepkisi olmadığının göstergesidir. Bireysel çıkarlar daha ön plandaydı. Dolayısıyla, olayları yorumlarken geniş bir bakış açısı ile yaklaşmak her zaman için daha akılcıdır.

12 Pers Akamenid İmparatorluğu ya da akılda daha kolay kalıcı şekilde ifade edecek olursak bildiğiniz Persler, M.Ö. 6.yy'da Avrupa hariç medeniyetlerin yaşadığı tüm toprakları fethetmeye başlar. En sonunda Anadoluyu karış karış yürüyerek önce Manisa'da Lidyalıların başkenti Sardes'i ele geçirirler ve Lidya'yı ortadan kaldırırlar. Lidya Devleti yıkılmadan önce, kıyı egede bulunan tüm şehir devletleri, Lidya'nın vasalı halinde yaşamaktaydı. Pesler Lidya'yı tarihten sildikten sonra, Lidya'ya bağlı olan şehir devletleri koşulsuz şartsız yeni Krala itaat etme kararı alır. ve M.Ö. 4. yüzyılın ortalarında tüm kıyı ege şehirleri Pers kontrolüne geçer. Derken Persler artık en batıdaki sömürülmemiş topraklara göz diker. Yunan yarım adası! M.Ö. 500'de Milet kentinin Tiran'ı Aristagoras, tarihte Nakşa Kuşatması adıyla anılan, güney ege'de bulunan Kiklad adalarını ele geçirmeyi planlar. Pers kontrolüne giren şehir devletleri Kiklad Adaları

13 Aristagoras bu işgal planı için ilk önce Sardes (Manisa) Tiranı Artaphernes'den destek ister. Kendisine İmparatorluk sınırlarını genişleterek Kral Darius'un gözüne girmeyi ve işgal edilecek torpaklardan ganimet vermeyi vaad eder. Artaphernes'in de bu fikir hoşuna gider. Aristagoras, Tiran'dan 100 adet gemi ister. Ama Tiran büyük bir jest yaparak ona 200 gemi vereceğini söyler. Bu güzel anlaşmadan sonra Milet tiranı hoplaya zıplaya güler yüzle Milet'e geri döner. Lakin Kral Darius'un da bu harekat için ikna edilmesi gerekir. Tabi ki sömürgeye aç Kral bu teklifi geri çevirmez ve söz verildiği gibi 200 adet gemiyi 1 yıl içinde tamamlar. Fenike'den kalkan 200 gemilik donanma önce Milet(Söke Ovası) kıyılarına yanaşır. Aristagoras, Miletteki kuvvetleri ile Pers donanmasına katılır ve Kiklad'a doğru sefere çıkar. Bu kısmı hızlı bir şekilde geçiyorum. Çünkü dramatik bir mağlubiyet söz konusu. Başka bir başlıkta ileri ki zamanlarda anlatmayı daha uygun gördüm. Nakşa seferinden ağır bir mağlubiyet ile dönen Pers ordusu ve Aristagoras, Milet'e varır. Aristagoras'ın içini derin bir korku kaplar. Büyük vaadlerde bulunduğu Sardes Tiranına ve Krala karşı başarısız olmuştur ve başarısızlığın cezası elbet bir gün kesilecektir. Çünkü kendisini Milet Tiranı yapan kişi Sardes Tiranı Artaphernes'dir. Üstüne üstlük Artaphernes'e seferden önce vaad ettiği işgal edilen topraklardan gelecek ganimet sözünü yerine getirememektedir. O günden sonra Krallık ile ilişkileri soğumaya başlar. Kellesi gitmeden önce son bir plan yapar...

14 Pers İmparatorluğu Başkenti Susa'dan Milet'e gizemli bir adam gelir... Gelen adam Aristagoras'ın amcası Histiaeus'un kölesidir. Aristagoras gelen bu adamı hemen tanır. Köle, Aristagoras'a '' Saçlarımı kazı. '' der. O dönemde şifreli mesajlar birçok farklı yöntem ile iletilirdi. Histiaeus, kölesinin saçlarını kazıtıp, dövme ile başına gizli mesajı yazmıştır. Köle, saçları uzayınca mesajı gideceği yere kadar gizlemiş olur. Mesaj sahibi de mesajı getiren kişinin saçlarını kazıyarak gizlenmiş mesajı okur. Aristagoras kölenin saçlarını kazır ve mesaj ortaya çıkar. Mesajda amcası, '' Pers kralına baş kaldır! '' yazmıştır. Histaeus bu süreçte Pers başkenti Susa'da rehindir. Yeğeninin isyan etmesi demek, bu isyanı batırması için kendisinin görevlendirilmesi anlamına gelmektedir. Histaeus bu durumdan kendine bir avantaj sağlama niyetindedir. Aristagoras mesajı aldıktan sonra, Milette yakın olduğu aristokratlar ile durumu tartışmaya başlar. Bir kişi hariç geri kalan herkes ayaklanmaya destek verir. Kalan bir kişi de o dönem milette yaşayan tarihçi olan Hekataios'dur. Hekataios Perslere karşı yapılacak bir ayaklanmanın başarısız olacağını öngörür. Kimseyi ikna edemez ama o da en sonunda '' madem isyan edeceksiniz o vakit perslerin güçlü olmadığı denizde güçlenin '' der. Lakin Milet'in yeteri kadar donanma gücü yoktur. Yeni bir donanma kurmak için de yeterli parası yoktur. Hekataios, Didim'de bulunan Apollon tapınağının hazinesine el koyulmasını teklif eder. O dönemde Apollon tapınağının hazinesi çok güçlüdür. Çünkü zamanında Lidya Kralı Krezus, tapınağa yüklü miktarda bağış yapmıştır. Ama bu önerisi de reddedilir.

15 İçlerinden birisini Myus'a(Söke Ovası 20 km güney-o dönem kıyısı vardı) gönderirler. Myus'da Nakşa seferinden dönmüş gemiler bulunmaktadır. Gemiler limanlarda bağlı haldedir ve sefere katılan diğer Ege kıyılarındaki şehir devletlerinin Tiranları o gemilerde bulunmaktadır. Mynus'a gönderilen elçi, ya Tiranları ikna eder ya da Gemileri ele geçirir. Bu konuda kesin bir bilgi yoktur. Lakin sonuç olarak Myus'da bulunan Pers gemilerinin saf dışı kaldığı kesindir. Çünkü Ayaklanma sonrası Pers donanması, ayaklanmayı bastırmak için yeni donanma kurmak zorunda kalmıştır. Bu başarılı ikna hareketinden sonra Aristagoras Milet'de Tiranlıktan çıkıp Demokrasiyi ilan eder. O dönemde bir Tiran'ın kendi insiyatifi ile kontrolü meclise bırakması görülmemiş olaydır. Ama Heredot bu hareketi, Miletlilerin ve diğer Tiranlıkla yönetilen şehirlerin, gözüne girmek için gövde gösterisi yapmak istemesine bağlar. İsyan başarılı bir şekilde başlar. Myus'da ikna edilen Tiranlar şehirlerine gönderilir ve hepsi aynı şekilde Perslere baş kaldırarak demokrasiyi ilan ederler. Diğer Tiranlıkla yönetilen şehirlere de teklifler gönderilir. Teklifi kabul etmeyenler ya alaşağı edilerek öldürülür ya da sürgün edilir. Bilinen en ağır sonucu yaşayan Tiran Mylasa (Milas) Tiranıdır. Mylasa halkı Tiran'ı şehir dışına kadar kovalamış. Şehir surlarının dışında taşlayarak öldürmüştür. ( Tüm Tiranların sonunun böyle olması dileğiyle... ) Aristagoras batı ege'de bulunan tüm grek toplumlarını ayaklanmada yanına almıştır. Ama bu kadarının kendisine yetmeyeceğini bilir. Aristagoras'ın aklına savaşçı toplumu ile ünlü Spartalılar gelir.. M.Ö 499 yılı kışında bir trireme ( antik yunan savaş gemisi )'ye binerek Sparta'ya doğru yol alır.

16 Sparta'ya varan Aristagoras ilk olarak Sparta Kralı 1. Kleomenes ile görüşür. Aristagoras konuya ilk olarak Spartalıları överek girer. + Siz Dünyanın en iyi savaşçılarısınız! Pers askerleri ok, yay ve kısa mızraklar kullanır! Ayaklarına pantolon giyer, başlarına türban takarlar! Onları yenmek o kadar kolaydır ki... Altın, gümüş, pirinç, ince işlenmiş kumaşlar, yük hayvanları! Bunlar isterseniz hepsi sizin olabilir! Der; Aristagoras... Suskun olan Kleomenes'in yavaş yavaş gözleri açılmaya başlar... Aristagoras yanında getirdiği Bakır üzerine işlenmiş Dünya haritasını çıkartır. Harita'da Pers İmparatorluğunun başkenti Susa'ya giden yolu parmağıyla Krala gösterir. Parmağı ile önce Kilikya'yı işaret eder. + Her yıl Krala 500 Talent haraç öderler! ( O dönemde Talent bir ağırlık biçimidir. Günümüzde 27 Kilograma denk gelir. 27x500= 13,500 ton altın ve gümüş demektir ve müthiş bir servettir. )

17 Armenyalılar yani Ermenilerden bahseder. Armenyalıların küçük ve büyük baş hayvancılıkla uğraştığını dile getirir. Kralın sürekli aklını çelmeye çalışır. En sonunda Pers kralının bulunduğu şehri Susa'yı gösterir. Kleomenes cevap vermek için 3 gün süre ister. Üç gün sonunda taraflar tekrar bir araya gelir. Kleomenes, '' Ege denizinden yola çıksam, Susa'ya kaç günde varırım? '' diye Aristagoras'a sorar. Aristagoras'da '' Üç ay '' Cevabını verir. Bu cevaptan sonra Kleomenes'in tepkisi muhtemelen '' Eyvallah... '' olmuştur. Çünkü Spartalılar için bu Dünya'da şandan, şöhretten, zenginlikten ve zamandan değerli tek yer var ise orası Sparta'dır. Aslına gelecek olursak eğer Pers İmparatorluğunun büyüklüğü de Kleomenes'in gözünü korkutmuş olabilir. O cevaptan sonra Aristagoras ne kadar uğraşsa da Kralı ikna edemez. Kleomenes, konuşma sonrası '' Gece olmadan Spartayı terk et! '' diye Aristagoras'a giderini yapar ve topraklarından kovar. Bu aşamadan sonra geriye tek bir sığınak noktası kalır. Aristagoras atını Atina'ya doğru sürer...

18 LADE söke DENİZ MUHAREBESİ Söke Ovasında Bir Deniz Savaşı M.Ö.495 te Miletos önderliğindeki Ege Ordusu Milet açıklarında LADE yakınlarında tekrar yenilmiştir. Düz ovada deniz savaşının işi ne? '' vaktinde buralar hep denizmiş bataklıkmış '' Mesela günümüzün Foça'sı bundan 2000 sene önce bir yarımadaydı. O uçsuz bucaksız Menemen ovası tamamen denizdi. Ege denizine dökülen akarsular taşıdıkları alüvyonlar ile döküldükleri deniz kıyısını doldurarak, kara sınırlarını sürekli genişletirler. Bunların içlerinden tarihin akışını değiştirebilecek etkiler bırakan nehirlerden üçünü Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes olarak sıralayabiliriz. Gediz nehri az kalsın alüvyonları ile İzmir Körfezini bir göle çevirmek üzere iken 2. Abdülhamit'in emri ile 1880 yılında Rauf Paşa tarafından nehir yatağı değiştirilir. Vaktinde günümüz Sasalısında denize akan GEDİZ, şuanda Foçanın biraz daha güneyinde denizle buluşmaktadır. Bundan dolayı Sasalı bataklık hale gelir. Aynı şekilde KÜÇÜK MENDERES nehri '' Ephesus Limanı '' gibi Ephesus şehrini tarihten siler. Bu alüvyon taşımalarına en mühim tarihsel kanıtı ortaya koyan ise '' Maeander '' yani BÜYÜK MENDERES olmuştur.

19 Günümüzden 2510 yıl öncesine M.Ö 494'e gidiyoruz. Batı Anadolu karışık. Kıyı Ege'de bulunan İyon şehir devletleri, Pers işgaline karşı ayaklanalı henüz 6 sene olmuş. 6 senede başardıkları en büyük olay ise Atinalıların desteği ile yaptıkları Sardes (Manisa) baskını. Pers güçleri ne var ne yoksa ellerindeki tüm kara kuvvetleri ile Kuzey Egeden Güney Ege'ye kadar isyanları bastırmakla meşgul. İyon ayaklanmasının merkez üssü Milet olduğundan Pers İmparatoru Dareius doğrudan saldırının Milet'e olması gerektiğini öngörür ve Pers ordusu Milet'e doğru yol almaya başlar. Pers kuvvetleri Milet'in surlarını aşabileceğinden ve Pers ordusunun sayıca çok üstün olmasından, Miletliler Şehirlerinden ayrılarak '' Savaşacaksak Denizde savaşırız! '' fikrini benimser. İyon ayaklanmasına katılan şehir devletleri, Milet'in savunulması için, halbuki bir iyon devleti olmayıp Aioli birliğine dahil olan ( Ailoi birliği günümüz Karşıyaka ilçesinin kuzeyinde bulunan şehir devletleri) Midilli ile ittifak yaparak bir donanma oluşturmaya başlar.

20 Herodot savaşa katılan şehir devletlerinin ve gemilerin sayılarına küsuratına kadar bize vermiştir. Dönemin en sağlam deniz gücüne sahip Sakız Adası en başı çeker; Savaşa Katılan Devletler ve Gemi Sayıları Sakız Adası : 100 Milet (Didim) : 80 Midilli : 70 Sisam : 60 Teos (Seferihisar): 17 Priene (Söke) : 12 Erythrae (Çeşme) : 8 Myus (Bafa Gölü Civarı): 3 Phokaia (Foça) : 3 Efes ve Kolophon, İyon birliğine dahil olmalarına rağmen, savaşa katıldıklarına dair resmi bir kanıt bulunmuyor. Ya Pers korkusundan ya da olaylar kayda geçirilirken gözden kaçtı bilemiyoruz. İyon donanmasına karşı Pers donanması da irili ufaklı 600 civarı gemiden oluşuyor. Pers İmparatorluğunun o dönemde eli her yere uzandığından Fenike, Mısır ve Kıbrıstan getirtilmiş gemiler sahneye çıkıyor. Herodot Pers Donanmasının komutanından bahsetmez ama Pers kaynaklarında General Datis olarak geçer. İyon donanması, savunmanın yapılacağı Milet şehri açıklarında bulunan Lade Adası çevresine konuşlanır.

21 Herodot savaşa katılan şehir devletlerinin ve gemilerin sayılarına küsuratına kadar bize vermiştir. Dönemin en sağlam deniz gücüne sahip Sakız Adası en başı çeker; Savaşa Katılan Devletler ve Gemi Sayıları Sakız Adası : 100 Milet (Didim) : 80 Midilli : 70 Sisam : 60 Teos (Seferihisar): 17 Priene (Söke) : 12 Erythrae (Çeşme) : 8 Myus (Bafa Gölü Civarı): 3 Phokaia (Foça) : 3 Efes ve Kolophon, İyon birliğine dahil olmalarına rağmen, savaşa katıldıklarına dair resmi bir kanıt bulunmuyor. Ya Pers korkusundan ya da olaylar kayda geçirilirken gözden kaçtı bilemiyoruz. İyon donanmasına karşı Pers donanması da irili ufaklı 600 civarı gemiden oluşuyor. Pers İmparatorluğunun o dönemde eli her yere uzandığından Fenike, Mısır ve Kıbrıstan getirtilmiş gemiler sahneye çıkıyor. Herodot Pers Donanmasının komutanından bahsetmez ama Pers kaynaklarında General Datis olarak geçer. İyon donanması, savunmanın yapılacağı Milet şehri açıklarında bulunan Lade Adası çevresine konuşlanır.

22 Yeşil ama silik olan alan, günümüzde tamamen toprakla kaplı Söke ovasıdır. Bugün Söke ovasında gittiğinizde, düzlük ova üzerinde gördüğünüz tepecikler eskiden irili ufaklı birer adadır ve denize yakın en yüksek tepeyi yani Lade adasını da görebilirsiniz.

23

24

25 İyon birliği donanması 353 Trirem ile Lade deniz adasının çevresinde, milet şehrinin kıyısında ve söke körfezinde konuşlamış durumdaydı. Pers donanması 600 gemi ile şöyle yavaş yavaş Lade adasına doğru yaklaşır. Donanma komutanları iyice bir istihbarat yapar ve '' Yok abi biz bunları yenemeyiz. Yenilirsek canımızı geçtim Darius'un gazabından kaçamayız, biraz düşünelim '' derler. Yine her zaman ki gibi Persler göz korkutma işine yönelir. Ayaklanma öncesi İyon kentlerinin başında bulunan, ayaklanma sonrası şehirlerden kovulan Pers Tiranlarına şu emir verilir. '' Eski Tiranlık yaptığın şehire git ve de ki, eğer ayaklanmaya asker ve destek göndermekten vazgeçerseniz, Darius'a itaat eder iseniz, bugüne kadar tüm yaptıklarınız affedilecek ve cezalandırılmayacaksınız. Ne tapınağınız yanacak ne evleriniz. Lakin inadına hala isyana devam ederseniz, ananızı babanızı köle eder, erkek çocuğunuzu hadım eder bacınızı da alır Darius'a dansöz ederiz '' de. '' diye talimat verilir. ( Biraz mizah katmak fena olmaz ) Tabi ki gemileri yakmış olan İyonlar bu teklifi olduğu gibi geri çevirirler. Çünkü vaziyetin ciddiyetini henüz kavrayamamışlardır. Persler ayaklanmaları bir bir bastırmakta, çoğu kent devletinin de henüz bundan haberi olmamaktadır. Hatta kibirleri o kadar yüksektir ki, bazı şehirler bu teklifin sadece kendilerine özel yapıldığını düşünür. Halbuki teklif isyana karışan tüm devletlere yapılmıştır.

26 Bu sırada İyon Donanmasının Generali Foçalı Dionysius, donanmaya eğitim ve taktik öğretmeyi diğer devletlere önerir. Dionysius vaziyetin '' bıçak sırtında '' olduğunu söyleyip, '' bu savaşın sonunda ya köle olucaz ya da özgür kalacağız '' der. Bazı sıkıntıları aşarsak sayısal azlığımıza rağmen bu savaşı kazanırız der. Sıkıntıdan kastı taktiksel yetersizliktir. Eğitim teklifi diğer devletler tarafından kabul edilir ve vira bismillah diyerek Acemi birliğindeki askerler nasıl yoğrulursa Dionysius bütün gemicileri yoğurmaya başlar. Her gün gemileri teker teker denize açar, mahmuzlama ve kürek çekme taktikleri diğer yandan da gemileri bordaladıktan sonra piyade savaşı eğitimi verir. Eğitimler tamı tamına 7 gün sürer. Grek donanmasının büyük çoğunluğu sonunda isyan patlatır. Dionysius'a '' Yeter hoca öldürdün bizi bırakta biraz dinlenelim '' ayağı çeker. '' Zaten Phokaia'dan gele gele üç gemiyle geldin 350 gemiyi perişan ettin nedir senin derdin? '' derler ve bir daha eğitimlere katılmazlar. Donanmaya 60 gemi ile katılan Sisamlılar, gemilerdeki disiplinsizliği görünce çekimser davranmaya başlar. Perslerin teklifi yavaş yavaş akıllarına uyar gibi olur. '' Şimdi bunları buraya gömsek bunun gibi yine bi donanma daha gelir ohoo '' derler. Tabi ki bu vaziyeti anlatan kişi Herodot. Günümüz tarihçileri Sisam'ı koruma maksadıyla öyle bir şey olmadı diye inkar ederler ya da Sisam'ın ihanete kılıf uydururlar. Pers gemileri en sonunda pozisyon alır ve Lade adasında doğru yelken açarlar. Pers donanmasını gören Sisamlılar 49 gemisiyle birlikte anında ortadan toz olur. Geri kalan 11 gemi de muhtemelen ya vicdanına yedirediğinden ya da savaş hattında kaldığından, savaşa katılır. An itibari ile toplam grek gemisi sayısı 304'e düşer. İhanetler peşi sıra birbirini kovalar. Sisamlıların geri çekildiğini gören Midilli donanması da 70 gemisiyle birlikte daha bir ok fırlatmadan olduğu gibi geri çekilip kuzeye yelken açar. Birden gemi sayısı 234'e iner. Muharebe alanından kaçan kaçana olduğunu gören diğer gemiler de komutanlarından bağımsız bireysel şekilde savaş alanından kaçışmaya başlarlar ve grek hattının bir kanadı olduğu gibi çöker.

27 Savaş alanında kalan asıl kuvvet Sakız'ın 100 gemilik filosu ve diğer geri çekilmeyen bir kaç gemi Persler ile savaşa tutuşur. Sayısal azlığın yetersizliği ve moralsizlik teker teker grek gemilerini batırır kaçabilen gemiler kaçar, kaçamayan da ya esir olur ya denizde can verir. Kaçan gemilerin bir kaçı Söke Ovasının kuzeyinde bulunan Mykale dağının eteklerinde karaya çıkıp, dağın tepelerine kaçarlar ( Mykale dediğimiz yer günümüzde Dilek yarım adası diye geçiyor. ). Mykale den Efes yaklaşık 25 km'lik mesafe olduğundan, karaya çıkan grek askerleri Efes'e sığınmak için son sürat koştururlar. Diğer bir tabirle savaşın kadersizliği peşi sıra devam etmektedir. Efeste o sıra Efesli kadınların kutladığı Thesmophoia Festivali gerçekleşmektedir. Festival sırasında Efes'in topraklarına gece vakti güneyden silahlı adamların girdiği haberi alınır ve bu silahlı adamların Efesli kadınları kaçırmak için gelen haydutlar olduğu zannedilir. Bundan dolayı Efesliler kendilerine göre haydutları karşılamak için Efes'e doğru kaçan Grek askerlerinin yollarına kendi kuvvetlerini gönderir. Gece karanlığında sadece sığınma amacıyla Efese çekilen donanma askerleri tam anlamıyla kim vurduya giderek sorgusuz sualsiz katledilirler. Savaş sonunda Sakız'ın kaybı ortalama 24 bin askerdir. Muharebe bitince Pers donanması karaya çıkar ve Milet'i kuşatır. Neyi var neyi yoksa Milet'in güçlü surlarını yıkmak için uğraşır ve şehire girmeyi başarırlar. Tehditlerinde söyledikleri gibi, şehirde taş üstünde taş baş üstünde baş bırakmazlar. Günümüzde yapılan kazılarda da şehirde çok ciddi bir yangın yaşandığı da ortadadır. Erkekler ve kadınların çoğu katledilir, erkek çocukları hadım edilir ve kalanlar köle yapılarak Pers İmparatorluğunun dört bir yanına zorla iskan ettirilir. Hatta Herodot'a göre Dicle'nin döküldüğü Basra körfezine kadar sürülmüşlerdir. Böylece Anadoluda gerçekleşen ilk ayaklanma olan İyon ayaklanması topyekün bastırılır ve devamında İyon ayaklanmasına destek olmuş Atina'ya bilenen Darius'un Yunan seferi başlar.