ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-III 6.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Eski BATI Yunan Pers Savaşları

Transkript

1 ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-III 6.Ders Dr. İsmail BAYTAK Eski BATI Yunan Pers Savaşları

2 PERS-HELLEN savaşlarının nedenleri; Perslerin dünya egemenliği planları, Pers kralı I.Dareios un MÖ. 513 yılında İskitler e karşı giriştiği seferin Hellenler in Karadeniz kolonilerinden tahıl sevkiyatını tehlikeye sokması, Hellenler in en büyük ticari rakibi olan Fenikeliler in Pers Devleti nin himayesinde bulunması, Atina demokrasisi ve Pers despotizmasının birbirlerine olan karşıtlığı, (...) İskitler, devasa Pers ordusunun karşısında savaş düzenine geçmişlerdir. Savaş için yerler alındığı sırada, İskit süvarilerinin önünden bir tavşan geçmiştir. Ve bunu gören süvariler, Pers ordusunun varlığını unutup, tavşanın peşine düşmüşlerdir. İskit safları karışmış, eğlenceli naralar yükselmeye başlamıştır... Darius, bu kargaşanın nedenini sorduğunda, düşmanlarının tavşan avına çıktıklarını öğrenip şaşırmıştır. Ve O, Darius, yanındaki arkadaşlarına şunları söylemiştir: Evet arkadaşlar, bu adamlar bizleri gerçekten umursamıyorlar. Şimdi anlıyorum ki Gobryas, onlardan gelen armağanları doğru yorumlamıştır. Artık ben de onların anlamının bu olduğunu görüyorum. Şimdi bize buradan kurtulmamızı sağlayacak akıllıca bir öğüt gerekiyor.

3 Darius ve İskitler üzerine Herodotus tan bir anlatım Tarihin babası kabul edilen Halikarnaslı Herodotus (MÖ ), çocukça bir üslüpla yazılmış olan ve gerçeklerle efsanelerin birbirlerine karışmış olduğu hemen fark edilen ve bir sürü ayrıntı, iç içe farklı öyküler içeren tarih kitabında, -Roma İmparatorluğu ndan çok önce- Tarihte en mükemmel merkezi devlet örgütlenmesinin temellerini atmış olan büyük Pers İmparatoru I. Darius un (Büyük Darius, İÖ ; yönetimi, İÖ ), Grek kıyılarına yolladığı gemileri ve hemen ardından İskitler ülkesine yaptığı cezalandırma seferini anlatır.

4 YUNAN SEFERİ Persler için potansiyel tehlike olan ve İonia Ayaklanması'nı destekleyen Yunanistan hâlâ Pers egemenlik alanının dışında kalıyordu. Müdahale edip bu isyanını bastırdıktan sonra Grekleri cezalandırmak için Yunanistan a bir sefer düzenler. MÖ. 492 de Mardonius komutasında bir donanmayı Atina ve Eretria üzerine göndermiştir. Mardonius burada Trak kabilelerindeki isyanı önledi. Makedonya Krallığı nı vasal devlet olarak PERS lere bağladı. Eretria nın yakılması üzerine Miletos SPARTA dan yardım ister. Olumsuzdur. Maraton Savaşı Öncesinde Bölgenin Coğrafi Görünümü...

5 Pers istilası o zamana değin uygulanagelmiş Yunan savaş taktikleri üzerinde büyük bir değişimin yaşanmasını beraberinde getirdi. Pers istilasından evvel Yunan coğrafyasında yaşayan toplumların gerçekleştirdikleri savaşlar strateji unsurları barındırmayan, kuralları önceden belirlenmiş oyun ya da törenler niteliğindeydi. Kimi savaşların sonucunu tarafların kendi içlerinden seçtikleri cengaverler arasındaki vuruşmalar belirleyebiliyordu. Kazananların amacı düşmanı tümüyle yok etmek değil, cesaretlerini gösterip bu yolla istediklerini elde etmekti. Böylelikle savaşlar dar kapsamlı ve az masraflıydı. Kazanan taraf zaferini ölümsüzleştirmek için bir anıt diker, kaybeden taraf ise ölülerini gömmek için izin ister ve dinsel bazı ritüellerle ölülerini defnederlerdi. Bu teamül kolay kolay bozulmazdı. Pers istilası mevcut anlayışı derinden etkiledi. İstilanın mahiyeti ve tehlikenin boyutu Yunanlıları stratejiye başvurmaya sevketti. Helen gelenekleri dışında savaşan ve yenmenin kolay olmadığı bir düşmanla karşılaştıklarında özgürlüklerini kaybetmekle savaş teamüllerini değiştirmek arasında tercih yapmak zorunda kaldılar.

6 Pers tarafına baktığımızda ise doymak bilmeyen bir fetih iştahlarının olduğunu görüyoruz. Hükümdar Dareios'un öncelikli gayesi Eretria ve Atina devletlerinin Anadolu üzerindeki Yunan uyruklu insanları kışkırtmalarını engellemek gibi görünse de, fırsatını bulursa Yunan topraklarını da denetim altına almak istediği biliniyordu. Bu düşünceyle hareket eden Persler öncelikle Eretria devletini denetim altına aldılar. Şimdi sıra Atina'ya gelmişti. Atina'daki aşırı demokratik parti ile muhafazakârlar arasında çekişme yaşandığı, birbirlerini sevmedikleri ve aşırı demokratların muhafazakârların etkisini azaltmak / ortadan kaldırmak için Persler ile işbirliği yapacakları biliniyordu. Bundan güç alan Persler de Atina'ya yürümek amacıyla bölgenin 38 km. kuzeydoğusunda bulunan Maraton Ovası'na asker çıkardılar. MÖ. 490 yılında Datis ve Artaphernes komutasındaki Pers donanması Ege Denizi'ni aşarak Yunanistan'a ayakbastı. Pers kara ordusu Yunanistan'ın Attika bölgesinin doğu kıyısında ve Atina'nın 30 km kuzeydoğusundaki Marathon Körfezi'ne ulaştı; körfezin gerisinde Marathon Ovası bulunuyordu. Persler hem Atinalılara hadlerini bildirmek hem de lonia Ayaklanması sırasında tahrip edilen Sardeis'in öcünü almak istiyorlardı.

7 Perslerin Maraton Ovası'na Çıkarken Kullandıkları Güzergâh... PERSLER: Artaphanes Kilikya-Rodos-Naksos-Euboia-Eretria ATİNA: Kleistenes-Hipparhos-Temistokles-Miltiades-Hippias-

8 Maraton Savaşı'nda Pers Ordusunun Savaş Unsurları... Sparabaralar: (Pers ordusunun elit kuvvetleri "Ölümsüzler" olsa da, temel direkleri Sparabaralardı. Sparabara, "Kalkan Taşıyıcı" anlamındadır. Kalkanları kuvvetlendirilmiş hasırdandı ve dikdörtgen şeklindeydi. Bir ellerinde mızrak ile savaşırken en önemli görevleri arkalarındaki savunmasız okçu birimleri korumaktı. Kalkanları okçuları korumak için ideal olsa da Yunan Hoplitleri gibi nispeten ağır zırhlı birimlere karşı zayıf kalmaktaydılar. Buna ilaveten Sparabaralar çocukluktan itibaren eğitim alan askerlerdi.) Sparabaralar Pers Savaş Düzeni... "Ölümsüz" sınıfındaki askerler

9 Maraton Savaşı'nda Yunan Ordusunun Savaş Unsurları... Hoplitler: (Hoplitler elit Yunan piyadeleridir. Ağır zırhları ve uzun mızrakları ile ünlenmişlerdir. Ağır zırhları onlara savunma konusunda büyük avantaj sağlarken hücumda diğer piyadelere nazaran yavaş hareket etmelerini beraberinde getirmiştir. Zira taşıdıkları ekipmanın ağırlığı kg. arasındaydı. Zırhları; başlarında bir tolga, göğüslük ve dizlikten mürekkepti. Bu zırhlar iki-üç kat manda derisi ya da tunçtan yapılırdı. Korunmak için ayrıca bir kalkan kullanırlarken, taarruz ederken kullandıkları en etkili silah olan mızrakları 4 metreyi bulabiliyordu. Buna ilaveten, sol omuzlarında ufak bir tunç kılıç da taşırlardı ve ekseriyetle 8 veya 16 hoplitin yan yana durduğu bir formasyon ile harp ederlerdi. )

10 Yunan Hafif Piyadeleri ve Okçuları...

11 Maraton Ovası SAVAŞI Tarih MÖ Ağustos/Eylül 490 Bölge Sonuç Maraton, Yunanistan Kesin Grek (Yunan) zaferi Atina Platea Miltiades Kallimakhos Themistokles Aristides Atinalı Platealı 192 Atinalı [1] 11 Platealı (Heredot) ölü (modern tahminler) Taraflar Ahameniş İmparatorluğu Komutanlar ve liderler Datis Artephernes Güçler bin piyade süvari 600 trireme Kayıplar ölü 7 trireme (Heredot) [2] ölü (modern tahminler)

12 Maraton SAVAŞ ALANI Yunan ordusu komutanı Miltiades ise yine yerinde bir karar verip muharebe alanında fazla zaman geçirmeksizin hızlıca Atina'ya geri döndü. Buna Atina'daki isyancıların ellerini çabuk tutmaması da eklenince Atina potansiyel bir yıkım tehlikesini savuşturulmuş oldu.

13 Perslerin Atina'ya doğrudan yürümeyerek Maraton Ovası'na asker çıkarmalarındaki ana düşünce Atina ordusunu üzerlerine çekerek meşgul etmek ve Atina içindeki aşırı demokratların yapacakları bir kalkışmayla iktidarı ele geçirmelerinin önünü açmaktı. Ayrıca şehire yapılacak doğrudan bir taarruz aşırı demokratların yanında ayaklanmaya katılabilecek bazı kararsızları muhafazakârların saflarına itebilirdi. Pers planındaki ilk safha başarılı oldu; Atina ordusu Maraton'daki Pers ordusunun üzerine doğru yürüyüşe geçti. Ardından Persler planlarındaki ikinci aşamayı uygulamaya soktular. Buna göre; teşkil edilecek örtme kuvvetinin koruması altındaki bir kısım Pers ordusu askeri Phalerum çevresine giderek orada karaya çıkmak ve himayeden yoksun kalan Atina üzerine taarruz etmek için tekrar gemilere bindirildi. Plataia kentinden gelen 1000 hoplit destekle Attika da Euripos koyunda Maraton Ovası nda Pers ordusunu yenilgiye uğratırlar. Halk meclisi tarafından başkomutan seçilen Miltiades 7 pers gemisini alır. Fakat yaklaşık hoplit (ağır piyade) ile Pers ordusunun üzerine gelen Atina kumandanı/strategos Miltiades, Perslerin harekat mantığını önceden sezip Pers örtme kuvvetlerine saldırdı. Miltiades sayıca Perslerin yarısı kadar olan birliklerini kıyı boyunca sıralanan düşmanın karşısına merkezden kanatlara doğru kaydırarak dizmişti. Akabinde 1500 metrelik koşar adım niteliğindeki bir hücum ile Pers kuvvetleriyle göğüs göğüse muharebeye girildi. Pers ordusu okçu birlikleri ve onları koruyan Sparabaralarla sayıca üstün oldukları Yunanlıları yenebileceklerine inanıyorlardı. Bu yüzden yanlarında getirdikleri süvarileri savaş alanına sürmediler bile. Bu durum Persler açısından önemli bir hata oldu. Yunan hoplitlerinin ağır zırhları ve uzun mızrakları göğüs göğüse muharebede kendilerine büyük avantaj sağladı. Kanatlardan manevra yapan hoplitler Pers güçlerini sardı. Muharebe 200 civarı Atina askerine karşılık 6000 civarı Pers askerinin ölümüyle sonuçlandı. Daha fazla kayıp vermek istemeyen Persler gemilerine sığındılar.

14 Pers ordusu mevcut manzara karşısında geri adım atmak zorunda kalmıştı. Öncelikli amacı Atina devletini uyarmak / gözdağı vermek olan Persler, Atina'daki aşırı demokratların başarılı olamaması sonrasında muhasara opsiyonlarını kullanmayı göze alamadı. Zira bölgeye intikal ettirilen askerin sayısı ve teçhizatın niteliği bir muhasara yapmayı ya da yapılacak muhasarayı başarılı kılmayı engelleyecek mahiyetteydi (Tarihsel kaynaklar Pers ordusunun asker ve teçhizat durumu hakkında tahmini rakamlar verebilmektedir. Heredot 600 savaş gemisi ile 3000 nakliye gemisi gibi abartılı sayılabilecek bir sayıyı öne sürerken, Heredot dışındaki diğer kaynaklar Pers ordusunun asker sayısını , gemisi sayısını ise savaş gemisi ile nakliye gemisi arasında tahmin etmektedir). Bundan dolayı Pers ordusu Asya'ya geri dönmüştür.

15 Maraton Savaş Alanının Günümüzdeki Görünümü...

16 STRATEJİ - TAKTİK: Ünlü İngiliz askeri tarih uzmanı ve stratejist Sir Liddell Hart; Maraton Savaşı'nın Avrupa Tarihi nin ilk büyük savaşı olduğunu ifade etmektedir. Perslerin planları uygulanabilirlik açısından oldukça iyi görünse de, harekat tarzlarındaki ağırlık ve tereddüt başlangıçta sayı ve teçhizat bakımından Perslere göre oldukça dezavantajlı olan Yunan ordusunu savaştan galip çıkarmıştır. Yunanlılar ise Perslerin tam aksine, savaşın her safhasında çabuk hareket ederek Pers planındaki kilit öneme haiz unsurların başarıya ulaşmasını engellemişlerdir. Miltiades önce Pers örtme kuvvetlerinin amacını çabuk sezerek tüm gücüyle o bölgeye yüklenmiş, ağır zırhlı hoplitleriyle süratli bir saldırı başlatarak göğüs göğüse harbe girdiği hafif Pers piyadesini perişan etmiştir. Savaşın hemen akabinde muharebe alanında oyalanmadan Atina'ya dönen Yunan askerinin orada konuşlanması da Atina'ya saldırmak için bekleyen diğer Pers ordusu unsurları için caydırıcı olmuştur. Böylelikle savaşlarda dirayet ve süratin ne denli etkili olduğu bir kez daha kanıtlanmıştır.

17 ARTEMİSİON DENİZ MUHAREBESİ Persler de II.Yunan seferi sırasında Dareius yerine Kserkes kral olur. Sardeis üzerinden Çanakkaleye devam ettiler. MÖ.480 de Harpalos adlı bir mühendis tarafından önden ve arkadan demirle birbirine bağlı gemilerden 2 köprü üzerinden Trakya ya geçildi. Atina ve Sparta öncülüğünde Pers işgaline karşı HELLEN Birliği oluşturuldu 4000 Peloponnes, 3000 Yunan kuvveti, 300 spartalı. Komutan olarak Sparta kralı LEONIDAS yer almaktadır. Grekler Pers donanmasının 270 kadar Yunan gemisi ile Euboia Adası nın kuzeyinde Artemision Burnu nda yenilgiye uğrattı. MÖ.480 Ancak BOIOTIA ve ardından ATINA kaybedilir. Artemision ve Thermopylai Savaşları: Persler Orta Yunanistan'ı ele geçirip Atina'yı yakıp yıktılar.

18 TERMOPYLAE KARA MUHAREBESİ Küçük bir Sparta birliği Termopylae de 7 gün boyunca bir geçidi savundu. EFIALTES adlı hain klavuz ile dağ yolundan Persleri geçirince Leonidas başarısız oldu. MÖ.480

19 SALAMİS DENİZ SAVAŞI Artemision sonrasında Yunan kuvvetleri Korinthos ve Salamis Körfezi ne çekilmişlerdir. Aigina, Peloponnes,Kiklad adaları brlikleri ile 300 gemi kalmıştır. Pers ordusunun yarısı takipte yarısı daatina Akropolünü yakmaktadır. Temistokles in stratejisi ile, Kserkses in aceleci tavrından dolayı 12 saat süren eylül savaşında MÖ 480 de Salamis de yapılan savaşta Pers ordusu yenilmiştir. Yapılan savaşta Hellenler Perslere karşı kesin bir zafer kazandılar. Bu sırada Kserkses, Babil de ayaklanma çıkınca Mardonius u ordunun başına bırakarak Anadolu ya geçmiştir.

20

21 Yılanlı Sütun (Burmalı Sütun): İstanbul Sultanahmet semtinde yer alan Hipodrom'dan (At Meydanı) kalan, birbirine dolaşmış 3 piton yılanının tasvir edildiği bronzdan yapılmış Antik Yunan anıtıdır. İstanbul un Klasik döneminden günümüze kadar ulaşmış en eski büyük boyutlu anıttır. 29 boğumu günümüze ulaşan bronz sütun, MÖ 479'da Pers ordusu karşısında birleşen Yunan şehirlerinin kazandığı zafer anısına yapılmış ve Delfi'deki Apollo mabedine dikilmişti. Sparta kralı Pausanias tarafından yaptırılan ve üzerine savaşa katılan kentlerin ismi yazdırılan 3 ayaklı altın kazanın kaidesi İst.Sultan Ahmed meydanındadır. Günümüze 5 metrelik bölümü gelebilmiştir; alt ve üst kısmı kırıktır. Yılanlı Sütuna ait yılan kafalarından ikisi kayıptır; üçüncü kafa İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndedir. Eserin İstanbul a İmparator Konstantin tarafından 324 yılında getirildiği kabul edilir. Şehri böceklere ve sürüngenlere karşı korumak için büyülü güçlere sahip olduğuna inanılırdı.

22

23 Plataia ve Mykale Savaşları Perslerle Atinalılar arasındaki çarpışmalardan sonra Pers Kralı Kserkses Persia'ya (eski İran) dönmüş, Hellenlerle mücadele için Mardonios'u bölgede bırakmıştı. Sparta kralı Leoty-khides emrindeki Hellen donanması Ephesos'un hemen güneyindeki Mykale (Samsun) burnu üzerinde karaya çıkarak orada mevzilenmiş olan Persleri püskürtüp gemilerini ateşe verdi. Böylece, Plataia ve Mykale savaşları sonunda Batı Anadolu Perslerden temizlendi (M.Ö. 479). Buradaki kentler, Ionia Ayaklanması'nda olduğu gibi, tekrar ayaklanarak Pers boyunduruğundan kurtuldular. Atina da yönetime Temistokles yerine Ksantippos ve Aristeides geçer. Hellen Birliğini bozmak için çalıştılar. Pers kuvvetleri, Boiotia ve Attika da Yunanlıları yenilgiye uğratır. Ancak MÖ. 479 da Plateia da Spartalı Pausanias komutasındaki orduya yenilir. Bu savaş sırasında komutan Mardonius öldürüldü.

24 Yunan donanması Mykale limanında bulunan Pers donanmasına ani bir baskın düzenleyerek ateşe verdi. Persler geri çekilirken Batı Anadolu kentlerinin çoğu ayaklanarak özgür kalmıştır. Bu durum üzerine İonların önerisiyle 478 de Atina başkanlığında ATTİKA- DELOS deniz birliği kurulacaktır.

25 ATTİKA-DELOS DENİZ BİRLİĞİ (M.Ö.477) Hellen Birliği sonrası yeni hedefler ve tedbir amacıyla bu birlik kurulur. Atina öncülüğünde birliğin merkezi Athena Tapınağı merkezi DELOS 478/ kent devleti vardı. Perslerin Adalar ve denizlerdeki hakimiyetine son vermek. Sparta dışında tüm Yunan kentleri dahil olmuştur. Hellenlerin komutanı olarak Sparta kralı PAUSANIAS vardı. Persleri püskürtüp Trakya ve Boğazlara hatta BYZANTION a hakim olur Fakat bir tiran olarak hareket etmekteydi., Bu sebeple İonların önerisi üzerine donanmanın başına Atina getirildi. ARISTEIDES Atina birliğin hazinesini ve imkanlarını çıkarları için kullanmıştır. Bu durum Sparta ile Atina arasını iyice açmış ve PEL. Savaşı

26 I. Delos Deniz Birliği Sparta ve Atinalılar Persleri püskürtmek için kurdu liderliğinide Atina yaptı. Her ne kadar M.Ö arasındaki savaşlardan sonra Persler geriye püskürtülmüşlerse de, adalar ve Anadolu'daki kentler için Pers tehlikesi halen mevcut idi. Bu nedenle Hellenlerin bir birlik kurmaları kaçınılmazdı. Birliğin ilk işi Karadeniz ile olan ticaret yolunun açık tutulması için Trakya ve boğazları Perslerden temizlemek oldu; hatta Byzantion ele geçirildi. Birliğin ilk işi Karadeniz ile olan ticaret yolunun açık tutulması için Trakya ve boğazları Perslerden temizlemek oldu; hatta Byzantion ele geçirildi. Delos Birliği, giderek Atina İmparatorluğu'na dönüştü. Öyle ki, birliğin kurulmasından yaklaşık 25 yıl sonra, M.Ö. 5. yy ortalarında, Atina, birlik içinde kendi para ve ağırlık sisteminin kullanılması için bir kararname yayımlayarak müttefiklerine gümüş sikke basımını yasakladı. Böylece, Atina sikke üretimini tekelinde tutarak yalnızca kendi bastığı tetradrahmilerin dolaşımını zorunlu kılıyordu. Sparta ile Atina'nın aralarının açılmasında başlıca rolü oynayan Atina'nın hegemonya sevdası M.Ö. 431 de birliğin sona ermesine neden oldu. Perslere karşı omuz omuza mücadele veren Atina ve Sparta, artık karşı kutuplarda olacak birbirlerine karşı savaşacaklardı. (Peloponnesos Savaşı).

27 İKİNCİ DELOS Birliği MÖ.378 de Spartaya karşı yeni bir deniz birliği kurulur. Birlik çok geçmeden dağılmıştır. Hellas da MAKEDONYA egemenliği başlar. M.Ö.338 II.Philippos KHAIRONEIA(Batı Ionia) savaşında Atina ve Thebai kuvvetlerini yener M.Ö. 337 de HELLEN BİRLİĞİ Maklider öncülğğünde kurulur. EURYMEDON SAVAŞI Marathon zaferinde Yunanlıların başında bulunan Miltiades in oğlu Kimon komutasındaki Perslere karşı birçok operasyonda delos deniz birliği lideriydi. M.Ö. 468 de Kimon Akdeniz kıyılarına inerek Anadolu da Eurymedon Irmağı köprüsü civarında mevzilenmiş Pers donanmasını bozguna uğratır. Anadolu nun güney kıyıları Perslerden temizlenir. Bölgede bazı kentler buşarısından dolayı BİRLİK e dahil olur.

28 Hellenlerin Doğu Akdeniz Seferi ve Kallias Barışı Buğday açısından çok zengin olan MISIR öteden beri Atina nın ilgisini çekmekteydi. M.Ö. 459 da Atina donanması Mısır da patlak veren PERS KARŞITI isyanı canlandırmak desteklemek için Mısır'a gitti. Kısmi başarılar elde ettiler. MÖ.454 de Yunanlılar MEMPHİS yakınlarında büyük bir yenilgi yaşarlar. MÖ.450 de Yunanlılar Mısır yenilgisinin öcünü almak üzere Doğu Akdeniz e 2 ordu gönderirler. Kimon komutasındaki donanma Kıbrıs'a giderken, bir ordu da Mısır'daki isyanı canlandırmak desteklemek için Mısır'a gitti. Doğu Akdeniz ticaretini elinde tutan FENİKE hakimiyetine son vermek ister. Fakat Kimon'un hastalanarak ölmesi Hellenlerin savaş planını bozdu. Atinalı devlet adamı PERİKLES geçer. Perslerle barış yapmak zorunda kaldı.449 M.Ö. 449 yılında Kıbrıs ya da Susa'da yapılan görüşmelere Hellen tarafını temsilen, Atina'nın ileri gelen diplomatlarından ve aynı zamanda Olympia (Olimpiyat) Oyunları'nda üç kez araba yarışı kazanmış olan Kallias katıldı. Bu nedenle söz konusu barış "Kallias Barışı" olarak anılır. M.Ö. 490'da Marathon'da başlayan Pers-Hellen Savaşları, yaklaşık yarım yüzyıl sonra Kallias Barışı ile son bulmuş oldu. Bu antlaşma ile Batı Anadolu kent devletleri bağımsızlıklarını ilan eder.

29 PERİKLES DEVRİ Pers Savaşları sonunda Atina da büyük gelişmeler oluşur. Atina vatandaşlarından bir üst tabaka oluşur. M.Ö. 461 Demokratik Parti lideri PERİKLES devreye girer. M.Ö. 443Atina da birinci strategos haznedar/ dış politika sorumlusu, M.Ö Atina da yeniden PERİKLES devri Hellen Dönemi ALTIN ÇAĞ MÖ.431 yıllarında partiler üstü büyük bir devlet adamı olan Perikles sağ ve sol kesim tarafından hedef alınarak harbe zorlanmıştır. 27 yıl sürmüştür. Pers Savaşları sonrasında savaş ekonomisi nedeniyle zor durumdaki Atina nın bundan böyle rahat nefes alabileceğini ve Perslerle yeniden başlayacak ticaret ilişkileri sayesinde de ekonominin canlanabileceğini düşünmüş olmalıydı. Atina ticaret ve ulaşım merkezi olmuş PARA ekonomisi gelişir. TARIM out Devlet gelirleri; gümrük, alım vergisi, müttefiklerin aidatları, ceza için kesilen paralar, maden ocakları, atölye ve gayrimenkul kaynakları Ekklesia=Halk meclisi Aeropag yalnızca denetleyici olarak kalmış Metoikoslar ve köleler

30 PERİKLES DEVRİ PERS-HELLEN savaşlarının sonuçları; Hellenler Perslere karşı siyasal özgürlüklerini koruyabilmiştir. Ege Denizi nde Hellen egemenliği sağlanmıştır. Atina HELLAS da siyasal, ekonomik, kültürel açıdan ön plana çıkmıştır. Sparta ve Atina arasındaki karşıtlık iyice belirginleşmiştir. YARARLANILAN KAYNAKLAR: * Nicholas Sekunda - Richard Hook, Marathon 490 BC. - The First Persian Invasion of Greece, Osprey Publishing, * Nicholas Victor Sekunda - Angus McBride, The Ancient Greeks, Osprey Publishing, * Nicholas Sekunda - Adam Hook, Greek Hoplite BC., Osprey Publishing, * Jack Cassin - Scot, The Greek and Persian Wars BC., Osprey Publishing, * Christon I. Archer - John R. Ferris vd., Dünya Savaş Tarihi, (Çev.) Cem Demirkan, Tümzamanlar Yayıncılık, 2006, (s ). * Liddel Hart, Strateji: Dolaylı Tutum, (Çev.) Cemal Enginsoy, ASAM Yayınları, 2002, (s. 4-6).