ITEC115 Bilgisayara Giriş

Transkript

1 ITEC115 Bilgisayara Giriş Ünite 7: İşlem Tabloları Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar ve Teknoloji Yüksek Okulu Bilgisayar Teknolojisi ve Bilişim Sistemleri Bölümü

2 Giriş İşlem tabloları bilgisayarların sahip olduğu gizli gücün en iyi görülebileceği uygulamalardan biridir. Bu ünitede işlem tablolarının hayatımızı nasıl kolaylaştıracağı üzerinde durulacaktır. 2/57

3 Amaçlarımız Bu üniteyi tamamladığımızda aşağıdaki yetkinliklere sahip olacağız: İşlem tablosu kavramını tanımlayarak, karşılaşılan örneklerde işlem tablolarının üstelendiği işlevleri saptayabileceğiz. İşlem tablosu yazılımlarında kullanılan temel kavramları tanımlayabileceğiz. Yerine getirilmesi istenen bir işlemin, işlem tablosu yazılımı ile gerçekleştirilebilmesi için aşılması gereken basamakları sıralayabileceğiz. 3/57

4 İşlem Tablosunu Tanıyalım İşlem tablosu aslında bilgisayar ortamında yaratılan elektronik bir çalışma sayfasıdır. İşlem tabloları verilerin sunulması, düzenlenmesi, işlenmesi ve grafik biçiminde sunulması amacıyla kullanılır. Önceleri mali tablo hazırlamada yoğun kullanılan işlem tabloları kişisel bilgisayar kullanımının yaygınlaşmasına bağlı olarak toplumun her kesiminde yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. 4/57

5 İşlem Tablosunu Tanıyalım İşlem tabloları yardımı ile aylık harcamalarımızı takip edebilir, kredi kartı faizlerimizi hesaplayabilir, tanıdıklarımızın adres ve telefonlarını tutabilir, futbol takımımızın haftalara göre puan durumunu gösteren tablolar hazırlayabilir, dönem notlarımızı ve geçme notlarımızı hesaplayabilir, kitap,cd ya da kasetlerimizin listesini hazırlayabiliriz. 5/57

6 İşlem Tablosunu Tanıyalım Tüm bu işleri yaparken, hazırladığımız tablolardaki değerleri değiştirmek, düzenlemek ve işlemek zorunda kalırız. Örneğin; aylık harcamalar için ayrılan tutarın üzerinde bir harcama yapabilirsiniz, bir yakınınızın adres ve telefon bilgileri değişmiş olabilir, sahip olduğunuz müzik CD lerini gösteren listeyi sanatçı adlarına göre sıralamak gerekebilir, dersi başarıyla tamamlamak için bir sonraki sınavdan kaç puan almanız gerektiğini hesaplamanız gerekebilir. 6/57

7 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım İşlem tablolarının gelişimi, bilgisayarların gelişimine bağlı olarak hızlanmıştır. Özellikle kişisel bilgisayar donanım ve yazılımları geliştikçe daha fazla özellik içeren, daha kolay kullanılabilen işlem tablosu yazılımları geliştirilmiştir. Diğer yandan işlem tablosu yazılımları da kişisel bilgisayarların yaygınlaşmasında itici güç olmuştur. 7/57

8 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım İşlem tabloları ile günlük hayata ilişkin sorunların kolay çözümlenebilmesi kişisel bilgisayarların kullanımı yaygınlaşmıştır. Aynı anda farklı pencerelerle çalışılabilmesi, grafik ve metin gibi uygulamalara tablolarla yer verilebilmesi, diğer bazı yazılımların geliştirilmesine de dayanak olmuştur. 8/57

9 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım İşlem tabloları özellikle rakamları içeren çeşitli bilgileri, anlamlı parçalara ayırmamıza, bu parçaları kolay anlaşılabilir biçimde ve istediğimiz düzeyde sunmamıza, gerektiğinde bu bilgilerle hesaplamalar yapmamıza, yapılan hesaplamalardaki değişimleri kolay gerçekleştirmemize, geçmişte farklı davranılsaydı, bugün ne konumda olunabileceğini görmemize ya da ileride bizi nelerin beklediğini kestirmemize yardımcı olmak amacıyla tasarlanmış yazılımlardır. 9/57

10 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım İşlem tabloları birbirleriyle yakın ilişki içinde olan veriler arasındaki ilişkileri kolayca görmemizi sağlamanın yanı sıra bu verilerin birinde oluşan değişimin diğerlerine yansıtılabilmesi için gerekli matematiksel, statiksel, mantıksal işlemleri ve hesaplamaları kolayca gerçekleştirmede kullanılır. Örneğin, bir işletmenin muhasebe servisi personelin aylık bordrosunu, yalnızca işlem tablosuna personelin çalıştığı gün ve saat sayıları, fazla mesai saatleri ve katsayıları, izinli olduğu günler gibi verileri girilmesiyle her ay itibarıyla hiçbir matematiksel işlem yapmaya gerek kalmadan kolayca düzenleyebilir. 10/57

11 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım İşlem tabloları yardımı ile yapılabileceği belirtilen tüm hesaplamalar hesap makinesi ve kağıt-kalem kullanılarak da gösterilebilir. Ancak bu şekilde sadece bir soruna çözüm bulunabilir. İşlem tabloları ile daha fazlasını, genel çözümleri buluruz. Genel çözümler için öncelikle bazı sorunlar ortaya konmalıdır. Örneğin, çalışanların çalışma saatlerine yapılacak artış işletmen için her ay ne kadar bir ek ödeme getirecektir? İşlem tabloları öncelikle bir kez girilmiş ve çeşitli hesaplamalar ya da işlemler yapılmış olan rakamların herhangi birinde değişiklik olduğunda tüm hesaplama ve işlemleri bu değişiklik doğrultusunda kendiliğinden güncelleştirir. 11/57

12 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım İşlem tablolarının kendiliğinden güncelleme özelliği bize eğer türü sorular sorma olanağı verir. Başka bir deyişle, geçmişte farklı davranılsaydı nasıl bir sonuçla karşılaşabileceğine ilişkin bilgi sahibi olmamızı, ne olurdu sorusunu cevaplamamızı sağlar. Benzer şekilde ileride ne gibi sonuçlarla karşılaşabileceğimizi kestirmemize ve ne olabilir sorusunu cevaplamamıza yardımcı olur. 12/57

13 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım Bir kez işlem tablosunu hazırladıktan sonra bu tablodaki herhangi bir veriyi, bu değişikliğin sonuca olan etkisini gözlemleyebiliriz. Kısaca işlem tabloları, farklı seçenekleri kolayca sınamamıza ve sonuçları karşılaştırarak sağlıklı kararlar almamıza da yardımcı olur. İşlem tablosuna girilmiş bilgileri ve hesaplama ya da işlem sonuçlarını, tablo biçiminde sunabileceği gibi farklı grafikler halinde de sunulabilir. Hemen hemen tüm işlem tablosu yazılımlarında hesap ya da işlemlerin sonuçları bir komutla grafik haline dönüştürülebilmektedir. Grafik biçiminde görselleşen rakamlara ilişkin bilgiler daha kolay algılanabilir. 13/57

14 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım İşlem tabloları; Farklı türdeki verileri anlamlı parçalara ayırmamıza, Birbirleriyle olan ilişkilerini tablo ya da grafik halinde sunmamıza, Bu verileri farklı biçimlerde işlememize, Sonuçları yorumlamamıza, Doğru kararlar almamıza, yardımcı olur. 14/57

15 İşlem Tablosunu Tanıyal yalım Kişisel bilgisayarlarda kullanılan ilk işlem tablosu yazılımı VisiCalc dır. VisiCalc bugün yerini Corel Quattro Pro, Lotus ve Microsoft Excel gibi gelişmiş örneklerine bırakmıştır. Tüm bu yazılımlarda bazı küçük değişimler gözlenmesine karşılık ortak kavramlar kullanılır. Kullanımı en yaygın olan işlem tablosu yazılımı Microsoft Excel programıdır. 15/57

16 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar Herhangi bir işlem tablosunu açtığımızda karşımıza satır ve sütunların oluşturduğu bir tablo gelir. Bu tablonun sütunları soldan sağa, alfabenin harfleri ile (A, B,C,D,...Y, Z, AA, AB, AC,...ZY, ZZ) adlandırılır. Satır ve sütunların kesişmesi ile oluşan dikdörtgen kutucuklara hücre adı verilir. Her hücre kendisini oluşturan sütun ve satıra bağlı olarak bir adres alır. Örneğin; ilk sütun ve ilk satırın oluşturduğu hücrenin adresi A1; üçüncü sütun ve dördüncü satırın oluşturduğu hücreninki ise C4 olur. 16/57

17 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar İşlem tablosuna girilmek istenen veriler hücrelere yazılır. Ancak öncelikle bilgilerin yazılacağı hücrenin aktif hale getirilmesi gerekmektedir. İşlem tablosu ilk açıldığında A1 hücresi aktiftir. Aktif olduğunu diğer hücreler göre daha kalın çizgilerle belirlenmiş olduğundan anlayabiliriz. 17/57

18 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar Aktif hücreyi değiştirmek için ya klavyedeki yön tuşlarını kullanırız ya da fare yardımıyla imleci istediğiniz hücrenin üstüne tıklayarak aktif hale getirebiliriz. İşlem tablosundaki hücrelere üç ayrı veri girilebilir. Değer Rakam, tarih gibi sayılar için Etiketler Aylar, dolar kuru, değişim % kavramları gibi Formüller Tablodaki verileri kullanarak hesaplama yapmak amacıyla 18/57

19 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar Formüller yardımı ile tabloya girdiğimiz sayısal verilere ilişkin hesaplamalar yapabiliriz. Öğreğin, A3 hücresinden başlayarak 5, 10, 15, 20, 25 ve 30 değerlerini A sütununa girdikten sonra B sütununa B3 hücresinden başlayarak A sütunundaki değerlerin 5 ile toplamlarını yazmak istediğinizi düşünelim. Bu işlemi yapmak için takip edeceğimiz işlem adımlarışunlardır: 1.adım: A3 hücresini aktif hale getiriniz. 2.adım: Klavyeden 5 rakamını hücreye yazıp Enter tuşuna basarız. A4 hücresi kendiliğinden aktif hale gelir. 3.adım: Ayni işlemi diğer sayıları girmek için tekrarlarız. 4.adım: B3 hücresini aktif hale getiririz. 5.adım: Bu hücreye formül gireceğimizi belirtmek için eşitlik işareti kullanarak =A3 + 5 yazarız. 6.adım: Enter tuşuna bastığımızda B3 hücresinde hesaplamanın sonucu olan 10 sayısını görürüz. 7.adım: Ayni işlemi diğer hücrelere uygulayabiliriz. 19/57

20 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar İşlem tablosuna yazılan bir formülü başka bir hücreye kopyalamak için, 1.adım: Formülün yazılı olduğu hücre seçilir. 2.adım: Düzen (Edit) menüsünden Kopyala (Copy) komutuna tıklanır. 3.adım: Formülün yapıştırılacağı hücre seçilir. 4.adım: Düzen menüsünden Yapıştır (Paste) komutuna tıklanır. 20/57

21 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar İşlem tablosuna yazılan bir formülü başka bir hücreye kopyalamak için bir örnek: 1. Adım 2. Adım 3. Adım 21/57

22 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar 4. Adım 5. Adım 6. Adım 7. Adım 22/57

23 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar İşlem tablosunda =A3+A4+A5+A6+A7+A8 gibi bir formül girilebileceği gibi çeşitli fonksiyonlar yardımı ile formül yazımı kolayca yapılabilir. Bu işlemin Toplama Fonksiyonunu kullanarak yazımı =TOPLA(A3:A8) (=SUM(A3:A8)) biçiminde olacaktır. Bazen formül ve fonksiyon bir arada kullanılabilir. Örneğin =(TOPLA(A3:A8)*5) işleminde hem formül hem de fonksiyon bulunmaktadır. 23/57

24 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar İşlem tablosu ile yarattığımız dosyalara genelde çalışma kitabı adı verilir. Çalışma sayfası ise verileri girdiğimiz hesaplama ve işlemleri yaptığımız satır ve sütunların oluşmuş alanıdır. Çalışma kitabı bu anlamda çeşitli çalıma sayfalarını birbirine bağlayan bir cilt olarak düşünebilir. Örneğin Excel çalışma kitabı üç çalışma sayfası ile açılır ve her bir çalışma sayfası 65,536 satır, 256 sütun ve 16,277,216 hücreden oluşur. 24/57

25 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar Farklı çalışma sayfaları ile çalışmak; Farklı işlem tabloları arasında kolay gezinmek, Farklı sayfaları aynı anda bir grup olarak seçip düzenleyebilmek, Aynı verilerin girmiş olduğu sayfalarda veri değişikliklerini bir seferde yapabilmek gibi kolaylıklar sağlar. 25/57

26 İşlem Tablolarını Kullanmak Excel menüleri, Ad kutusu, Formül çubuğu, Tümünü seç kutusu, Sütun başlığı, Satır başlığı, Hücre belirteci ve Sayfa sekmeleri olarak sayılabilir. 26/57

27 İşlem Tablolarını Kullanmak 1. Excel menüleri: Dosya, Düzen, Görünüm, Ekle, Biçim, Araçlar, Pencere, Yardım menülerinin yanı sıra Excel e özgü Veri menüsü bulunmaktadır. Herhangi bir menü üzerine tıklayarak çeşitli komutların listesine ulaşabilirsiniz. 2. Ad kutusu: Aktif hücrenin adını gösterir. Kutu üzerinde bir kez tıkladıktan sonra aktif hale getirmek istediğimiz hücrenin adını yazabiliriz. 3. Formül çubuğu: Aktif hücredeki değeri ya da kullanılan formülü gösterir. 4. Tümünü seç kutusu: Çalışma sayfasındaki tüm hücreleri seçmeye yarar. 5. Sütun başlığı: Çalışma sayfasında harfle tanımlanan bölümlerdir. Tıklandığında tüm sütun seçilir. 6. Satır başlığı: Çalışma sayfasında rakamlarla tanımlanan bölümlerdir. Tıklandığında tüm satır seçilir. 7. Hücre belirtesi: Kalın kenar çizgileri aktif hücreye gösterir. 8. Sayfa sekmeleri: Çalışma sayfalarının adlarını gösterir. Bu adlara tıklanarak çalışma sayfalarına ulaşılır. 27/57

28 İşlem Tablolarını Kullanmak Standart Araç Çubuğu 1. Otomatik Toplama: TOPLA (SUM) fonksiyonu kısa yoludur. Sayıları toplar. 2. Fonksiyon ekle: Fonksiyon ekleme iletişim kutusunu açar. 3. Artan Sıralama: Etiket türü verileri alfabetik sırada, sayıları küçükten büyüğe, tarihleri önceki tarihlerden yakın tarihe doğru sıralar. 4. Azalan Sıralama: Etiket türü verileri alfabetik sıranın tersi bir sırada, sayıları büyükten küçüğe, tarihleri yakın tarihten daha öncekilere doğru sıralar. 5. Grafik sihirbazı: Grafikler yaratmak için yararlanılan iletişim kutusunu açar. 6. Çizim: Çizim araç çubuğunun görünmesini ya da saklanmasını sağlar. 7.Yakınlaştır: Çalışma sayfasının daha yakın ya da daha uzak görünmesini sağlar. 28/57

29 İşlem Tablolarını Kullanmak Biçimlendirme Araç Çubuğu 8. Birleştir ve ortala: Bitişik durumdaki hücreleri birleştirerek tek bir hücre haline getirir ve veriyi bu hücrede ortalar. 9. Para biçimi: Seçilen değerlere istenilen para biriminin kısaltmasını ekler. 10. Oran biçimi: Seçilen değerlerin oran biçiminde sunulmasını sağlar. Yüzde (%) işaretini ekler. 11. Virgül biçimi: Seçilen değerlerin sunumunda virgül ekler (örneğin 2,000 ya da 2000 vb). 12. Ondalık değerleri artırma ya da azaltma: Seçilen değerlerin sonuna her seferinde bir sıfır ekler ya da siler. 29/57

30 İşlem Tablolarını Kullanmak Grafik Araç Çubuğu 13. Grafik nesneleri: Bir grafiğin farklı bölümlerinin seçilmesini sağlar. 14. Grafik alanını biçimlendirir: Bir grafiğin seçilmiş bölümlerinin biçimlenmesinde kullanılan iletişim kutusunu açar. 15. Grafik türü: Tam üzeri tıklandığında program tarafından kendiliğinde seçilmiş olan grafik türünü uygular. Yanındaki aşağı doğru ok tıklandığında farklı grafik türleri seçilebilir. 16. Gösterge: Grafik alanının hemen sağında bir göstergenin görünmesini ya da saklanmasını sağlar. 17. Veri tablosu: Her veri serisini değerlerini bir tablo gibi grafiğin altında sergiler. 18. Satıra göre: Veri serilerini yer aldıkları satırlara göre grafik haline getirir. 19. Sütuna göre: Veri serilerini yer aldıkları sütunlara göre grafik haline getirir. 20. Metni aşağı doğru eğ: Seçili metni 45 derece aşağıya doğru çevirir. 21. Metni yukarı doğru eğ: Seçili metni 45 derece yukarıya doğru çevirir. 30/57

31 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Excel yazılımında, herhangi bir hücreyi aktif hale getirdikten sonra klavyeyi kullanarak istediğiniz veriyi girebiliriz. Örneğin bir haftalık Antalya gezisinde yapılabilecek genel harcamalara ilişkin bir işlem tablosu hazırlayalım. Tablonun öncelikle Antalya Gezi Maliyeti gibi bir başlığı olmalıdır. A2 hücresini seçerek bu metni yazıp Enter tuşuna basalım. Daha sonra bu gezide yapılabilecek Şehirlerarası otobüs, Otel, Yemekler, Alışveriş, Giriş Ücretleri, Minibüs gibi harcamaları A4 hücresinden başlayarak yazalım. 31/57

32 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Hücreye sığmayan verileri nasıl düzenleyebiliriz? Bazı veriler hücreye sığmayıp taşabilir. Bu verileri hücreye sığdırabilmek için, birkaç yol kullanılabilir. Bunlar: Yazı boyutunu küçültmek, Sütün genişliğini artırmak, Sığmayan veri metinse metni hücreye sığacak biçimde bir kaç satır olarak düzenlemektedir. 32/57

33 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Sütun başlıklarının olduğu bölümde A ve B sütunu arasındaki çizgiye geliriz, ( )görünüm alan imleci fare ile sağa sola sürükleyerek sütun genişliğini değiştirebiliriz. Bu işlemden başka Biçim (Format) menüsünden Sütun (Column) ve ilk seçenek olan Genişlik (Width) tıklanarak, gelen kutuya istediğimiz genişlik değerini girerek de sütun genişliğini değiştirebiliriz. 33/57

34 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Metni hücreye sığdırmanın bir diğer yolu da satır yüksekliğinin artırılmasıdır. Satır yüksekliğini artırma Sütun genişliğini artırmaya benzer şekilde yapılabilir. 34/57

35 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Satır genişliğinin arttırmanıza rağmen metindeki kelimeler ikinci satıra geçmeyecektir. Bunu sağlayabilmek için aşağıdaki işlem adımları takip edilmelidir. 1.adım: Uzun metnin olduğu hücreler seçilir. 2.adım: Biçim (Format) menüsünden Hücreler (Cells) komutu tıklanır. 3.adım: Hücreleri Biçimlendir (Format Cells) iletişim kutusu görüntülenince Hizalama (Alignment) sekmesi seçilir. 4.adım: Hizalama sekmesinde yer alan Metni Kaydır (Wrap Text) seçeneğinin solundaki onay kutusu işaretlenerek Tamam (OK) düğmesine tıklanır. 35/57

36 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar Satır genişliği ayarlanması için bir örnek: 1. Adım 2. Adım 3. Adım 36/57

37 İşlem Tablosuna İlişkin Temel Kavramlar 4. Adım 5. Adım 37/57

38 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Excel verileri nasıl hizalar? Excel de bir etiket yazıldığında program bunu sola dayalı yazarken, sayısal değerleri sağa dayalı yazmaktadır. Excel de sayısal veriler nasıl girilmelidir? Excel de sayısal verileri 20 TL gibi düz metin olarak girersek Excel bunu etiket olarak kabul edeceğinden hesaplama yapılamaz. Bunun için bu veriyi 20 şeklinde girmeniz gerekmektedir. 38/57

39 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Hazırladığımız Antalya Gezi Maliyeti tablosuna geçen yıl harcamalarını ve bu yıl harcama için ayrılan miktarları girelim. Geçen yılki harcamalar: Otobüs 20, otel 1000, yemek 100, alışveriş 50, giriş ücretleri 30, minibüs 30. Bu yılki harcamalar: Otobüs 30, otel 2000, yemek 250, alışveriş 100, giriş ücretleri 50, minibüs 75. Hazırladığımız bu tabloyu daha anlaşılır hale getirmek için şu değişiklikleri yapabiliriz: Sayılarda binlik ayıracı olarak virgülleri kullanalım. Sayılarda parasal değer ifadesi olarak TL kullanalım. Verilerin ne olduklarını ifade eden etiketler yazalım ve bu etiketlerde farklı renkler kullanalım. Başlığımızı diğerlerine göre farklı renkte ve büyük yapalım. 39/57

40 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Önce sayısal verileri düzenleyelim. Bunun için şu adımları izlememiz gerekir: 1.adım: Biçimini değiştireceğimiz sayısal verilerin tümünü seçeriz. 2.adım: Biçim (Format) menüsünden Hücreler (Cells) komutu seçilir. 3.adım: Hücreleri Biçimlendir (Format Cells) iletişim kutunun üst tarafında yer alan Sayı (Number) sekmesi seçilir. 4.adım: Kategori (Category) bölümünden Para Birimi (Currency) seçilir. 5.adım: Ondalık Basamak (Decimal Places) sayısı olarak sıfır seçilir. 6.adım: Simge (Symbol) düzenleme kutusundan TL seçilir. 7.adım: Tamam (OK) düğmesine tıklanır. 40/57

41 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Hücreleri biçimlendir iletişim kutusunda yer alan sekmelerle başka ne tür işlemler yapılabilir? Hizalama (Alignment) sekmesi, bilgilerin hücre içinde görünme biçimlerinin değiştirilmesinde, Yazı Tipi (Font) sekmesi, metin biçimlerinin farklılaştırılmasında, Kenarlık (Border) sekmesi, hücrelere farklı biçimde kenarlık yapılmasında, Desen (Patterns) sekmesi, hücre zeminlerine desen oluşturulmasında, Koruma (Protection) sekmesi ise hücre içeriklerinin başkaları tarafından değiştirilmesini engellemek amacıyla kullanılır. 41/57

42 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Excel de işlem tablosuna yeni bir satır nasıl eklenebilir? Excel de satır eklemek istediğiniz satırın üzerine gelip, Ekle (Insert) menüsünden Satır (Rows) komutunu seçtiğinizde Excel o satır ve altındakileri bir alt satıra iterek boş bir satır açar. 42/57

43 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Excel de satır eklemek için uygulanan adımlar: 1. Hangi satırın üzerine boş bir yeni satır eklenmek isteniyorsa o satır komple seçilir. 3. Açılan komut penceresinden Satır (Row) komutu tıklanır. 2. Sonra Menü çubuğundaki Ekle (Insert) menüsü tıklanır. 4. Böylece seçilmiş satırın üzerine yeni satır eklenmiş olur. 43/57

44 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Excel de işlem tablosuna yeni bir sütun nasıl eklenebilir? Çalışma sayfasına sütun eklemek için satır ekleme işlemine benzer bir işlem yapmanız gerekir. Ekle (Insert) menüsünden Sütun (Columns) komutunu seçtiğinizde seçtiğiniz sütunu ve diğerlerini sağa kaydırarak boş bir sütun ekler. 44/57

45 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Excel de sütun eklemek için uygulanan adımlar: 1. Hangi sütunun önüne boş bir yeni sütun eklenmek isteniyorsa o sütun komple seçilir. 3. Açılan komut penceresinden Sütun (Column) komutu tıklanır. 2. Sonra Menü çubuğundaki Ekle (Insert) menüsü tıklanır. 4. Böylece seçilmiş sütunun önüne yeni sütun eklenmiş olur. 45/57

46 Veri Girmek ve Biçimlendirmek Hücrelerdeki verilerin rengini değiştirmek için ne yapmalıyız? Rengini değiştirmek istediğiniz hücreleri seçip Biçimlendirme (Formatting) araç çubuğundaki Yazı Tipi Rengi (Font Color) düğmesine tıklayarak istediğiniz yazı rengini seçebilirsiniz. 46/57

47 Hesaplamak Excel ile sayısal verileri sunmanın yanı sıra çeşitli formüller ve fonksiyonlar ile hesaplamalar da yapılabilir. Örneğin Antalya Gezi Maliyeti başlıklı işlem tablomuzda şu hesaplamaları yapalım. Her harcama için geçen yıl ödediğiniz ile bu yıl ödeyeceğimiz arasındaki farkı D sütununda hesaplayalım. Her harcama için değişim oranını E sütununa yazalım. Geçen yılın ödeme toplamı ile bu yılın ödeme toplamını bulalım. 47/57

48 Hesaplamak Bizden istenen ilk hesaplama (Her harcama için geçen yıl ödediğiniz ile bu yıl ödeyeceğimiz arasındaki farkı D sütununda hesaplayalım) basit bir çıkarma işlemidir. D5 hücresine =C5-B5 yazmamız yeterli olacaktır. Bu hesaplamayı D5:D10 aralığına kopyalamanız ya da bu aralıkta tekrarlamamız gerekecektir. Son olarak D sütununa Fark etiketini yazarak D sütununu tamamlayalım. 48/57

49 Hesaplamak İkinci işlem olarak geçen yıl yapılan harcamalarla bu yıl yapılan harcamaların değişim oranını E sütununa yazmak istiyorduk. E5 hücresine =D5/B5*100 formülünü yazdıktan sonra değişimi yüzde cinsinden görebiliriz. Bu hesaplamayı E5:E10 aralığına kopyalayarak ya da bu aralıkta tekrarlayarak E sütununu doldurabiliriz. Son olarak E4 hücresine % etiketini yazarak E sütununu tamamlayalım. 49/57

50 Hesaplamak Üçüncüİşlem olarak da geçen yılın ödeme toplamı ile bu yılın ödeme toplamını bulalım. Önce A11 hücresine büyük harflerle TOPLAM yazalım ve yazıyı kalın yapalım. B5:B10 aralığını seçerek Standart araç çubuğundaki Otomatik Toplam (AutoSum) düğmesine tıklayalım. B11 hücresini seçerek kopyalayalım ve C11 hücresine yapıştıralım. Son eklediğimiz satır biçimlendirelim. 50/57

51 Hesaplamak İşlem tablosunda sayı aralığı kavramı nedir? Sayı aralığı yan yana ya da alt alta gelmiş hücrelerin oluşturduğu dizindir. Sayı aralığını belirtmek için, başlangıç ve bitiş hücre adresleri arasına (:) konur. Örneğin B5 ve B13 hücreleri dahil olmak üzere bu iki değer arasındaki tüm hücrelerdeki sayıları içine alan sayı aralığı (B5:B13) biçiminde belirtilir. Bu aralığın aynı sütun ya da satır aralığı içermesi gerekmemektedir. (B5:C13) gibi sayı aralığı da seçilebilir. 51/57

52 Hesaplamak Excel programının İşlev Yapıştır (Insert Function) iletişim kutusu, 200 den fazla işlev içermektedir. Bu işlevler aşağıdaki başlıklarında yer almaktadır: Finansal (Financial) İşlevler: Bu kategoride FAİZ ORANI, AZALAN BAKİYE, DEVRESEL ÖDEME gibi çeşitli mali işlemlerin kolayca yapılmasını sağlayacak işlevler yer alır. Tarih ve Saat (Date and Time) İşlevleri: Bu kategoride BUGÜN, HAFTANIN GÜNÜ, TARİHSAYISI, SAAT gibi işlem tablosunda zamana bağlı hesaplamaları kolaylaştıran işlevler yer alır. Matematik ve Trigonometri (Math & Trig) İşlevleri: Bu kategoride TOPLA, ÇARPIM gibi temel matematik, LOG, LN, ÜS gibi logaritma Pİ, SİN, COS gibi trigonometri işlemleri için gerekli işlevler yer alır. İstatistiksel (Statistical) İşlevler: Bu kategoride ORTALAMA ve VAR gibi basit istatistiksel hesaplamalardan, DOT, EĞİM, STHYX gibi karmaşık hesaplamalara kadar farklı istatistiksel işlemleri kolaylaştıran işlevler yer alır. 52/57

53 Hesaplamak Arama ve Başvuru ( Lookup & Reference) İşlevleri: Bu kategoride ADRES, ARA, DÜŞEYARA, İNDİS gibi çok sayıda veri içeren işlem tablolarında özel değerleri arama ve karşılaştırma işlemlerini basitleştiren işlevler yer alır. Veritabanı (Database) İşlevleri: Bu kategoride DVAR, DSTDERP, DCOUNT gibi veritabanı işlemleri için gerekli işlevler yer alır. Metin (Text) İşlevleri: Bu kategoride METNEÇEVİR, LİRA, UZUNLUK gibi etiket türü verileri düzenleme, çevirme işlemlerinin yapılmasının sağlayan işlevler yer alır. Mantıksal (Logical) İşlevler: Bu kategoride EĞER, VE, YADA, DEĞİL gibi işlem tablosunda belirli bir koşulun sağlanıp sağlanmadığını denetlemeye yarayan işlevler yer alır. Bilgi (Information) İşlevleri: Bu kategoride HÜCRE, ISHATA, NA gibi hesaplamalar öncesinde ya da sonunda hücrelerdeki verilere ilişkin bilgileri göstermede kullanılan işlevler yer alır. 53/57

54 Hesaplamak Elimizde içinde bulunduğumuz yılın ilk altı aylık ortalama dolar fiyatlarının olduğunu ve ilk altı ayın ortalama dolar fiyatını bulmak istediğimizi varsayalım. Bu işlemi yapabilmek için ORTALAMA (AVERAGE) işlevini kullanmamız gerekir. Bunun için: 1.adım: B8 hücresi seçilir. 2.adım: Standart Araç Çubuğu ndaki İşlev Yapıştır (Insert Function) düğmesine ( ) tıklanır. 3.adım: Ortaya çıkan Fonksiyon Kategorisi kutusundan İstatistiksel seçilir. 4.adım: Fonksiyonun adı kutusundan ORTALAMA (AVERAGE) komutu seçilerek Tamam (OK) düğmesine tıklanır. 5.adım: Açılan Formül Paleti nde Sayı1 (Numer1) alanına B2:B7 aralığı girilir. 6.adım: Tamam (OK) düğmesine tıklandığında B8 hücresinde altı aylık ortalama dolar fiyatı görünecektir. B8 hücresi seçildiğinde ise =ORTALAMA(B2:B7) (=AVERAGE(B2:B7)) formülü görüntülenecektir. Kısa Yol: 2-6 adımlar arasındaki işlemleri gerçekleştirmek için B8 hücresine =ORTALAMA(B2:B7) (=AVERAGE(B2:B7)) yazmanız da yeterli olacaktır. 54/57

55 Hesaplamak Excel de EĞER (IF) işlevi hangi amaçla kullanılır? Değerler ve formüller üzerinde koşullu sınamalar yürütmek için EĞER fonksiyonu kullanılır. Belirttiğiniz koşul DOĞRU olarak değerlendirilirse bir değer, YANLIŞ olarak değerlendirilirse başka bir değer verir. Antalya Gezi Maliyeti örneğine dönerek, %100 ve daha altında gerçekleşen artışları normal üstündekileri ise abartılı olarak ifade ederek, F sütununda göstermek istersek: 1.adım: F5 hücresine =EĞER(E5<=100; Normal ; Abartılı ) formülü girilir. 2.adım: Bu formül kopyalanarak F10 hücresine kadar yapıştırılır. 55/57

56 Excel de Grafik Oluşturmak Excel de tablo olarak hazırlanan her verinin grafik biçiminde sunulması mümkündür. Örneğin Antalya Gezi Maliyeti tablosunda, geçen yılki harcamalarla, bu yılki harcamaları görsel olarak karşılaştırabileceğimiz bir grafik oluşturalım: 1.adım: Antalya Gezi Maliyeti tablosundan A4:C10 aralığını seçin. 2.adım: Standard Araç Çubuğu ndaki Grafik Sihirbazı (Chart Wizard) düğmesine ( ) tıklayınız. 3.adım: Grafik Türü (Chart Type) bölümünde Sütun (Column) grafik türünü, Grafik Alt Türü (Chart Sub-type) bölümünden 3-B Sütun (3-D Column) grafik alt türünü seçin. İleri (Next) düğmesine tıklayın. 4.adım: Grafik Sihirbazının 2. adımında Sütunlar (Columns) seçeneği işaretliyken İleri (Next) düğmesine tıklayın. 5.adım: Grafik Sihirbazının 3. adımında Grafik Başlığı (Chart Title) bölümüne klavyeden Harcamaların Karşılaştırılması, (X) kategori eksenine Harcamalar, (Y) değer eksenine Fiyatlar yazarak İleri (Next) düğmesine tıklayın. 6.adım: Grafik Sihirbazının son adımında grafiğin konumunu Yeni Sayfa olarak (As New Sheet) seçeneğini işaretleyerek grafiği yeni bir çalışma sayfasında görüntüleyin. 7.adım: Grafik oluşturulduktan sonra grafiğin biçimi değiştirilebilir. 56/57

57 Excel de Grafik Oluşturmak 57/57