GEDĠZ DELTASI 5. FLAMĠNGO HALKALAMA RAPORU

Transkript

1 GEDĠZ DELTASI 5. FLAMĠNGO HALKALAMA RAPORU Fotoğraf: İlker Kül Ağustos 2009 Gediz Deltası, Ġzmir

2 Bu rapor, flamingoların Türkiye üreme popülasyonuyla ilgili bilimsel veriler içermektedir ve ilgili konularda yalnızca kaynak gösterilmek şartıyla kullanılabilir. Kaynak Gösterme: Balkız, Ö., Kartal, E., Parmak, B., Onmuş, O., Sıkı, M. ve Aydın, A Flamingo Halkalama Raporu, 44 sf, Doğa Derneği, Ankara, Türkiye. Doğa Derneği, Ankara, Ekim

3 Ġçindekiler: Flamingo Projesi Hakkında Genel Bilgi... 4 Gediz Deltası nda Üreyen Flamingolar Flamingo Halkalama Çalışması... 6 Çalışma Yöntemi , 2., 3. ve 4. Flamingo Halkalama Çalışmalarının Sonuçları...10 Halkalama Çalışmasına Destek Veren Kurumlar...11 İletişim Bilgileri...12 EK 1. Flamingo Halkalama Çalıştayı Programı...14 EK 1. Flamingo Halkalama Çalıştayı Programı...14 EK 2. Flamingo Halkalama Kışkışlama Ekipleri...15 EK 3. Flamingo Halkalama Katılımcılarının Görev Dağılımları...16 EK 4. Flamingo Yavrularını Halkalama Kılavuzu...17 EK 5. Türkiye Ulusal Halkalama Programı Koloni Kreş Halkalamaları Değerlendirme Formu...30 EK 6. Halkalama Verileri...36 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

4 Flamingo Projesi Hakkında Genel Bilgi Doğa Derneği, Türkiye de 2002 yılı Aralık ayında Flamingo Projesi ni yürütmeye başlamıştır. Flamingo Projesi ne Tour du Valat Biyoloji İstasyonu (Fransa) destek vermektedir. Bu proje, Fransa da 1977 yılından bu yana uygulanan geniş ölçekli bir projenin Türkiye ayağıdır. Proje, İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü ve Tabiat Tarihi Uygulama - Araştırma Merkezi, Ege Doğal Yaşamı Koruma Derneği, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ornitoloji Araştırma Merkezi, Kuş Araştırmaları Derneği ve Kuş Gözlem Toplulukları ile işbirliğiyle uygulanmaktadır. Ayrıca Erciyes Üniversitesi, Adana ve Aydın İl Çevre ve Orman Müdürlükleri ve Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü de projeye katkı vermiştir. Proje geçmiş yıllarda, İzmir Kuş Cenneti ni Koruma ve Geliştirme Birliği, TUBİTAK İkili Anlaşmalar Programı (Tübitak Pia 103Y182 numaralı proje), Fransa dan PACA bölgesinin bilimsel ortaklık fonu, Erciyes Üniversitesi ve Kuş Araştırmaları Derneği Küçük Destek Programı çerçevesinde de desteklenmiştir. Flamingo Projesi, Batı Akdeniz Havzası ölçeğinde hareket eden flamingoların (Phoenicopterus roseus) dağılım davranışlarının anlaşılmasını, bu yolla türün kullandığı önemli sulakalanların belirlenmesini ve bu alanların türün devamı için korunabilmesi için gerekli çalışmaların yapılmasını amaçlayan bir projedir. Türkiye de hayata geçirilmeye başlanan projeyle, flamingoların ülkemizde kullandıkları önemli sulakalanları ve bu alanlara yönelik tehditleri ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu proje çerçevesinde her yıl belirli çalışmaların gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir: 1. Her yıl Ocak ayında gerçekleştirilecek halka okuma arazileri yapılması Amaç: Ocak ayı boyunca belirlenen alanlarda kuş gözlemcilerin yardımıyla flamingo popülasyonlarının sayımlarının yapılması ve eğer halkalı birey varsa, bu bireylerin halka kodlarının okunması. 2. Her yıl gerçekleştirilecek halkalama çalıştayı Amaç: Halkalamaya katılacak kişilerin, yavru flamingoların halkalanması öncesinde, halkalamanın neden ve nasıl yapılacağı konusunda ve halkama sırasındaki görevleriyle ilgili bilgi verilmesi amaçlı yapılmaktadır. 3. Her yıl gerçekleştirilecek halkalama çalışması Amaç: Halkalama çalışması; Türkiye de Gediz Deltası nda yumurtadan çıkan flamingoların belirli bir kısmına, bireylere özgü kodlar içeren renkli halkaların takılmasıdır. Böylece Türkiye de flamingoların dağılımlarıyla ilgili bilgi toplanmaya devam edilmesi. Gediz Deltası nda Üreyen Flamingolar Tuz Gölü ve Gediz Deltası - İzmir Kuş Cenneti, flamingoların Akdeniz Havzası ölçeğinde kullandıkları en önemli üreme alanları arasında bulunmaktadır 1. Bu alanların önemi, 2003 den beri her yıl yapılan sayımlar ile doğrulanmıştır yılları arasında hem ülkemizde hem de yurtdışında farklı ülkelerde yapılan sayımlar doğrultusunda, Akdeniz Havzası, Güneybatı Asya ve Batı Afrika kolonilerinde yumurtadan çıkan flamingo yavrularının bu yıllar boyunca büyük bir oranının Türkiye de yumurtadan çıktıkları belirlenmiştir (bkz. Tablo 1 ve Şekil 1). Bu bilgiler göz önüne alındığında, flamingoların Akdeniz Havzasındaki varlıklarının sağlıklı bir biçimde devam edebilmesi için Tuz Gölü ve 1 Balkız, Ö., U. Özesmi, R. Pradel, C. Germain, M. Sıkı, J.A. Amat, M. Rendón-Martos, N. Baccetti and A. Béchet Range of the Greater Flamingo, Phoenicopterus roseus, metapopulation in the Mediterranean: new insights from Turkey. Journal of Ornithology 148: Doğa Derneği, Ankara, Ekim

5 Gediz Deltası nın çok büyük öneme sahip olan hassas bölgeler oldukları ortaya çıkmaktadır. Tablo ve 2008 yılları arasında Türkiye de ve Akdeniz Havzası (Türkiye dahil), Güneybatı Asya ve Batı Afrika da yumurtadan çıkan flamingoların sayıları aşağıdaki tabloda bulunmaktadır. Son olarak Türkiye orijinli flamingoların oranı ayrı bir sütunda belirtilmiştir. Yıl Türkiye de yumurtadan Akdeniz Havzası, Güneybatı çıkan Flamingoların sayısı Asya ve Batı Afrika Oran ,2% ,5% ,2% 2006* ,8% ,9% 2008** ,3% *2006 yılında Acıgöl de üreyen küçük bir flamingo kolonisi belirlenmiş ve sayımlara dâhil edilmiştir. Ancak aynı yıl ki sayımlara Tuz Gölü nde yumurtadan çıkan yavru flamingoların sayıları eklenememiştir. Bunun nedeni, Tuz Gölü nde kuluçkaya yatan ergin birey sayısının bilinmesi ancak yumurtadan çıkan yavru sayısının bilinmemesidir. Bu nedenle verilen yüzdenin bir alt eşik değeri olduğu ve gerçek oranın bunun çok üzerinde olması beklendiği bilinmelidir. **2008 yılında Tuz Gölü nde çok küçük bir flamingo kreşi bulunduğu belirlenmiştir. Bunun nedeninin Konya havzasında yaşanan su sıkıntısı olduğu düşünülmektedir. ġekil ve 2008 yılları arasında Türkiye de (portakalrengi barlar) ve Türkiye dahil olmak üzere diğer kolonilerde (örn. Akdeniz Havzası, Güneybatı Asya ve Batı Afrika yeşil renkli sütunlar) yumurtadan çıkan yavru flamingo sayılarının karşılaştırması (mavi çizgi). Gediz Deltası, flamingoların 1982 den 2003 e kadar düzensiz ve düşük sayılarda, 2003 ten bu yanaysa her yıl yüksek sayılarda üredikleri, Türkiye deki en önemli üreme alanlarından biridir (Sıkı, 1985). Geçtiğimiz dokuz yılda, alandaki flamingo kolonisinin üreme başarısı şöyledir: 2000 yılında 405 yuva sayılmış ancak yavrulama olmamıştır, 2001 yılında 958 yuva sayılmıştır ancak tilkilerin verdigi rahatsizliktan ötürü yavrulama gerçekleşmemiştir, 2002 yılındaysa 768 yuva sayılmış ve yaklaşık 70 yavru gözlenmiştir (M. Sıkı ve Ege Kuş Gözlem Topluluğu nun sayımları) ten bu yanaysa alanda büyük flamingo üreme kolonileri oluşmakta ve yüksek üreme başarısı gözlenmektedir (2003 te yaklaşık 3.200, 2004 de yaklaşık 3.500, 2005 te 4.025, 2006 da 7.140, 2007 de yaklaşık ve 2008 de yaklaşık yavru). Bu başarıda, kuşkusuz, alanın korunması için uzun yıllardır çalışan Prof. Dr. Mehmet Sıkı nın yanı sıra, Tekel Çamaltı Tuz İşletmesi nin duyarlı davranışları, İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli Parklar Doğa Derneği, Ankara, Ekim

6 Şube Müdürlüğü, İzmir Kuş Cenneti görevlileri, İzmir Kuş Cenneti ni Koruma ve Geliştirme Birliği ve Ege Doğal Yaşamı Koruma Derneği nin katkıları büyük rol oynamaktadır ten bu yana elde edilen bu başarı 2009 yılında da devam etmiştir. Alanda yapılan çalışmalar sonucunda 2009 yılında yavrunun yumurtadan çıktığı belirlenmiştir. 5. Flamingo Halkalama ÇalıĢması Gediz Deltası nda flamingolar üreme kolonisini, geçen senelerde olduğu gibi Tekel Çamaltı Tuzlası nda bulunan bir tuz tavasında (Şekil 2) oluşturmuştur. ġekil 2. İzmir Gediz Deltası Çamaltı Tuzlası nda flamingo üreme kolonisinin bulunduğu tuz tavası 28 Mart 2009 da flamingoların tüm üreme adalarında yoğunlaşmaya başladıkları gözlenmiştir. Kolonin oluşma tarihinden itibaren alanda Orhan Gül, Ömer Döndüren, Burcu Parmak, Esen Dayıcık, Dr. Ortaç Onmuş ve Prof. Dr. Mehmet Sıkı tarafından gerçekleştirilen gözlemlerle kolonideki çiftlerin en yoğun yuva yapma tarihleri göz önüne alınarak halkalama çalışmasının yapılacağı 16 Ağustos 2009 tarihine karar verilmiştir. Ayrıca bu halkama tarihi konusunda İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Şubesi ile görüşülerek izin alınmıştır. Belirlenen tarih çerçevesinde Türkiye de lisanslı halkacı olarak aktif halkalama yapan ve bu çalışmaya katılabilecek dört kişiyle görüşülmüştür. Ancak bu kişilerin üçünün o tarihte Samsun da bulunan Cernek ve Kars ta bulunan Kuyucuk ötücü halkalama istasyonlarındaki görevleri nedeniyle flamingo halkalama çalışmasına katılamamıştır. Üç ekiple gerçekleştirilecek olan Flamingo yavrularını halkalama çalışması için yeterli sayıda lisanslı halkacının olmaması konusunda, İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü nün gözetiminde bir yabancı lisanslı halkacı ve bir Türk yardımcı halkacı çalışmada metal halkacı olarak görev almıştır. Yabancı lisanslı halkacı, flamingo halkalama çalışmasına destek veren Tour du Valat Biyoloji İstasyonu nun uzmanlarından Antoine Arnaud olmuştur. Doğa Derneği, Ankara, Ekim

7 Halkalama tarihinin 2,5 ay öncesinde organizasyon ve araştırma çalışmalarına başlanmış ve katılımcılara dağıtılmak üzere sertifika, t-shirtler ve Flamingo Halkalama Kılavuzu hazırlanmıştır (sırasıyla Şekil 3, 4 ve Ek 4). ġekil 3. Sertifika örneği ġekil T-shirt tasarımı 5. Flamingo Halkalama Çalıştayı, halkalama çalışması öncesinde Ağustos 2009 tarihlerinde iki gün süre ile Gediz Deltası nda bulunan Çiğli nin Sasalı Mahallesi nde gerçekleştirilmiştir. Halkalama çalışmasının önemi ve uygulamalar, Gediz Deltası nın doğası, koruma çalışmaları ve flamingo halkalama çalışmasının tekniği konularında sunumlar yapılmıştır. Gediz Deltası nın korunması için tüm çalışmaların deltada yaşayanlarla birlikte yapılması hedeflenmektedir. Bunun için 2007 yılının başından itibaren Seyrek ve Sasalı Doğa Derneği, Ankara, Ekim

8 mahallelerinde yerel yönetimlerle birlikte çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Gediz Deltası nın değeri haline gelen ve pek çok doğaseverin ve uzmanın ilgisini çeken Flamingo Halkalama çalışmalarının da deltada yaşayanlarla birlikte düzenlenmesi gerektiğine inanılmaktadır. Bu nedenle 5. Flamingo Halkalama Çalışması nın Çalıştayı ve çadırlı konaklaması Sasalı da, Sasalıların katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın organizasyonuna, Çiğli Belediyesi Sasalı Birim Amirliği ve Sasalı da bulunan Halk Eğitim Merkezi eğitmen, kursiyerleri ve çok sayıda Sasalılı katkı göstermiştir. Çalışma sırasında ve sonrasında Sasalı da yaşayanların İzmir Kuş Cenneti ve kuş gözlemcilerinin çalışmaları hakkında daha fazla bilgiye ve olumlu görüşe sahip oldukları gözlenmiştir. Gelecek yıllardaki flamingo halkalama çalışmalarına Sasalı dan da katılımcıların olması öngörülmektedir. Çalıştayın birinci gününde Flamingo Projesi, Gediz Deltası, Ulusal Halkalama Programı ve halkalama çalışmaları konularında sunuşlar yapılmış, ikinci gün de halkalama yöntemine, katılımcıların görev dağılımlarına ve dikkat edilmesi gereken noktalara yönelik bilgiler verilmiştir. Halkalama çalışması, bu 2 günlük eğitimin ardından 16 Ağustos Pazar günü, planlandığı süre olan yarım günde tamamlanmıştır. Halkalama çalışması, İzmir dışından 49, İzmir den 27 ve yurtdışından da 3 kişi olmak üzere toplam 79 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir (Tablo 2 ve 3). Fransa da bulunan Tour du Valat Biyoloji İstasyonu Flamingo Proje Yürütücüsü Dr. Arnaud Béchet, halkalama çalışmalarını organize eden flamingo proje teknisyeni ve ornitolog Antoine Arnaud ve Flamingolar üzerine genetik doktorası yapan Julia Geraci çalışmaya katılan yabancı uzmanlardır. Bu uzmanlar, Fransa da yürüttükleri flamingo halkalama çalışmalarında edindikleri deneyimleri paylaşmak ve projenin destekçi kurumlarından biri olarak çalışmaya katılmıştır. ÇalıĢma Yöntemi Halkalama iki temel bölümden oluşmaktadır: yavruların önceden hazırlanmış olan çevrik adı verilen düzeneğe yönlendirilmesini sağlayan kışkışlama ve sonraki aşama olan halkalama. Çapı 7 metre ve yüksekliği yaklaşık 1.5 metrelik bir daire şeklindeki çevrik, 2007 yılında olduğu gibi bu yıl da flamingoların ürediği tuz tavasının en doğusunda bulunan büyük adada kurulmuştur. Kışkışlamanın amacı, tüm katılımcıların 4 ayrı ekip olarak tuz tavasındaki yavruları çevriğin bulunduğu noktaya yönlendirmek üzere, planlı bir biçimde hareket etmeleridir. Bunun için de yavru flamingolar, koloninin güneyindeki tavadan kuzeye hareket ettirilerek çevriğin bulunduğu tavaya getirilmiş daha sonra da çevriğe yönlendirilmişlerdir. Her ekibin başında, ekipteki diğer kişilere, planlar doğrultusunda yön veren bir ekip başı bulunmaktadır (Kışkışlama Listesinde (*) olarak işaretli kişiler). Ekip başları daha önceki deneyimleri göz önüne alınarak seçilmiştir. Ayrıca her ekipte, ekip başının komutlarını, ekiplerin geri kalan üyelerine hızlı bir biçimde iletmekle yükümlü kişiler bulunmaktadır (Kışkışlama Listesinde koyu renkle belirtilmiş kişiler). Bu ekiplerin dışında 2 kişi (Özge Balkız ve Arzu Gürsoy) bütün ekiplerden önce çevriğin bulunduğu adaya giderek hem bütün halkalama malzemelerini ekiplerin bulunacağı noktalara yerleştirmek hem de çevriğin içerisine giren yavruları saymaktan görevli olmuştur. Kışkışlama ekiplerinin alana ulaşımları Milli Parkların araçlarıyla ve Ege Üniversitesinin servis aracıyla sağlanmıştır. Ekipler saat 05:01 ile 06:00 arasında değişen saatlerde kamp yerinden ayrılmışlardır. Ekiplerin alandan hareket saatleriyle ilgili ayrıntılı bilgi Ek 5 te verilmektedir. Kışkışlama saat 06:05 de başlamıştır. İlk ekiplerin suya giriş ve harekete geçiş zamanından (06:00) 35 dakika sonrasında (06:35) biten kışkışlamanın ardından ekipler giydikleri t-shirtlerin renklerine göre çevrik çevresindeki yerlerini aldıktan sonra halkalama işlemi 06:45 de başlamıştır. Halkalama çalışmasındaki görev dağılımı aşağıdaki gibidir: Doğa Derneği, Ankara, Ekim

9 1. Teslimatçılar tarafından çevriğin içerisindeki flamingo yavrularının taşıyıcılara verilmesi 2. Yavrulara PVC ve metal halkanın takılması 3. Yavruların kanat, tarsus ve gaga uzunluklarının ölçülmesi 4. Yavruların ağırlık ölçümünün yapılması 5. Yavrulardan tüy örneklerinin alınması 6. Belirli yavrulardan parazit örneklerinin alınması 7. Yavruların serbest bırakılması. Halkalama sırasında herkesin belirli bir görevi olup, halkalama boyunca katılımcılar yalnızca o görevlerini yerine getirmekle yükümlüdürler. Ayrıca bir veteriner ekibi, bir denetçi, bir parazit araştırma ekibi ve üç bağımsız kişi de çalışmada görev almıştır. Halkalama sırasında Lisinia Yaban Hayatı Rehabilitasyon Merkezi kurucusu veteriner Öztürk Sarıca bir yardımcıyla birlikte bir yaralanma olması durumunda flamingolara gerekli müdahaleyi yapmak için gerekli ekipmanıyla birlikte hazır bulunmuştur. Çalışmanın Ulusal Halkalama Programı na uygunluğu konusunda gerekli bilgileri toplamakla yükümlü olan denetçi Mine İzmirli de, çalışmanın başından sonuna kadar gözlem yapmış ve gerekli bilgileri toplamıştır. Flamingo yavrularından parazit örneği toplamak için görevli bir kişi (M.Sc. Julia Geraci) ve yardımcısı (Hakan Yılmazyerli) belirli bireylerden örnek toplamak için görevli olmuştur. Bağımsız olarak görev alan Özge Balkız, bütün ekipleri çalışma boyunca takip ederek çıkan sorunlara müdahale etmekle sorumlu olmuştur. Son olarak Mehmet Öztaş ve Okyay Bulut çalışmada bağımsız katılımcı olarak bulunmuşlardır. Halkalama çalışması doğrultusunda bu yıl Çamaltı Tuzlası nda yumurtadan çıkan yavru flamingoların 247 sinin sağ tibialarına birer PVC ve sol tibialarına da birer metal halka takılmıştır. Takılan renkli PVC halkalar beyaz fon üzerine siyah karakterlerden oluşmakta olup, üzerlerindeki kodlar birey bazında değişmektedir: ilk 2 karakter Türkiye ye özgü ve ( T/ ) sabit olup geri kalan 3 karakter 15 harfin kombinasyonlarından oluşmaktadır (A, B, C, D, F, H, J, K, L, N, P, S, T, V, Z; Şekil 5). Bu sene, halkalar yukarıdan aşağıya bakacak şekilde takılmıştır. Takılan halka kodları T HKA T/HTV, T/HZA T/HZZ, T/FDA T/FDF, T/FDK T/FJN, T/HAA THAF, T/HAJ T/HJB arasında değişmektedir. Metal halkaların üzerinde de yine Türkiye ye özgü bir adres bulunmaktadır: ODTU-KAD ANK-TURKEY. Takılan metal halkalar ayrıca yine bireye özgü bir kod içermektedir, bu kodlar F574, F737 F790, F792, F797 F799, F801, F804, F805 F808 - F847, F862 F864, F866 F941, F958 F1024 arasında değişmektedir. ġekil 5. Takılan PVC halkalara bir örnek. Çalışma sonucunda 3 ekip, 247 flamingo yavrusunu halkalamıştır. Halkalama sırasında ekiplerin halkaladıkları birey sayıları aşağıdaki gibidir: Beyaz Ekip: 91, Mavi Ekip: 67, Gri Ekip: 89. Çalışma sırasında toplam 18 yavru flamingodan parazit örneği alınmıştır. Her bireyin iki kanadı ve boyun bölgesinde birer dakika boyunca parazit aranmış ve toplanan parazitler alkolde sabitlenmeleri için tüplere yerleştirilmiştir. Aynı şekilde bireylerden alınan tüy örnekleri üzerinde yapılacak DNA analizi yoluyla bireylerin cinsiyetleri belirlenecektir. Bu analizler tamamlandığında sonuçları, flamingo projesinin ortaklarıyla paylaşılacaktır. Halkalama çalışması 08:20 de bitirilmiş ve alan bütün ekiplerin alandaki malzemeleri toplayarak tuz tavasından ayrılmalarıyla 08:51 de sona ermiştir. Tavalara girildiği andan, alandan çıkıncaya kadarki 3 saat 11 dakikalık sürede (05:40 08:51) halkalama çalışması tamamlanmıştır. Buradan katılımcıların hepsi kamp alanına araçlarla dönmüşlerdir. Çadırlarını toplamalarının ardından öğle yemeği için Tuzla nın Doğa Derneği, Ankara, Ekim

10 misafirhanesine gidilmiş ve burada sertifikaların dağıtılmasının ardından program yaklaşık 15:30 gibi sonlandırılmıştır. Halkalama çalışması başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiş, ölen hiçbir birey olmamış ancak bir birey yaralanmış (bacak üzerinde deri kesiği sonucu yaralanma) fakat bu birey de tedavi edilerek serbest bırakılmıştır. Halkalama sırasında katılımcıların fotoğraf çekmesi çalışmanın sağlıklı yürümesi için yasak olup bu nedenle Murat Ataol ve İlker Kül alanda fotoğraf çekmekle görevli olmuştur. Ayrıca kamera çekimi için de bir kişi görevlendirilmiştir. 1., 2., 3. ve 4. Flamingo Halkalama ÇalıĢmalarının Sonuçları 2003, 2004, 2005 ve 2007 yıllarında İzmir de gerçekleştirilen dört Türkiye Flamingo Halkalama Çalışması sonucunda, toplam 933 flamingoya bireylere özgü PVC halkalar takılmıştır yılında 66 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen çalışmada 200 yavru flamingoya, üzerlerindeki kodlar T/AAA T/AVF arasında değişen PVC halkalar takılmıştır yılında, 71 kişinin katılımıyla toplam 247 yavru flamingoya üzerlerindeki kodlar T/AZA T/CAK arasında değişen PVC halkalar takılmıştır yılında toplam 77 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen çalışmada 270 yavru flamingoya, üzerlerindeki kodlar T/CBA- T/CBZ, T/CDA, T/CFA-T/CSZ, T/CVH, T/CZA-T/DBZ, T/DDA-T/DLZ arasında değişen PVC halkalar takılmıştır yılındaysa toplam 75 kişinin katılımıyla 216 flamingoya üzerlerindeki kodlar T/CAL-T/CAZ, T/CCA T/CCZ, T/CDB T/CDZ, T/CTA T/CVF, T/CVJ- T/CVZ, T/DCA T/DCZ, T/DNA T/DVZ, T/DZA, T/DZC T/FCZ, T/FDH-T FDJ aralığında bulunan PVC halkalar takılmıştır. Halkalama çalışmalarının ardından, Türkiye de ve yurtdışındaki kuş gözlemciler tarafından yapılan gözlemler doğrultusunda Türkiye de doğan flamingoların dağılım davranışlarıyla ilgili ilk bilgiler elde edilmeye başlanmıştır. Bugüne kadar Türkiye de halkalanan flamingo yavruları Türkiye dışında 13 ayrı ülkede gözlenmiştir: Moritanya, Slovenya, Birleşik Arap Emirlikleri, Kıbrıs, Libya, Cezayir, Portekiz, İsrail, İspanya, Fransa, Tunus, Yunanistan ve İtalya (Şekil 6). ġekil 6. Türkiye de halkalanan flamingoların bugüne kadar gözlendikleri ülkeler Yurtdışında yapılan çalışmalarda, flamingoların birey bazındaki davranış bilgileri uzun yıllardır elde edilmekteyken bu çalışmalara ülkemizde yakın tarihte başlanmıştır. Bu nedenle Türkiye de yumurtadan çıkan flamingoların halkalanması yoluyla elde edilen bilgiler büyük önem taşımaktadır. Bu davranış verileri, flamingoların Akdeniz Havzası ndaki hareketleri konusundaki araştırmalara yeni bir yön verecektir. Artan halkalı birey sayısıyla birlikte, halka okuma gözlemlerinin ve Türkiye de yumurtadan çıkan flamingoların davranışlarına ait bilgiler de artacaktır. Doğa Derneği, Ankara, Ekim

11 Halkalama ÇalıĢmasına Destek Veren Kurumlar Halkalama çalışmasına, proje ortağı İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli Parklar Şubesi, deneyim ve lojistik olarak destek vermiştir. Halkalama çalışmasının öncesindeki ve halkalama sırasında Doğa Koruma ve Milli Parklar Şubesinin tüm çalışanları özveriyle çalışmaya destek vermiştir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Şubesi nin arazi araçlarıyla halkalama görevlileri ve gerekli ekipmanların halkalama yapılacak alana taşınması sağlanmıştır. Projenin ortağı Ege Üniversitesi nin yetkilileri, halkalama öncesinde çevriğin kurulmasına yardımcı olmuş, flamingo halkalama çalışmasının zamanlaması ve sağlıklı yürümesi için teknik ve lojistik destek sağlamıştır. Flamingo halkalama çalışmasının gerçekleşmesi için destek sağlayan Tour du Valat Biyoloji İstasyonu ndaki Flamingo Proje yürütücüsü Dr. Arnaud Béchet, Flamingo proje teknisyeni Antoine Arnaud ve doktora öğrencisi Julia Geraci, halkalama öncesinde çevriğin kurulmasına ve halkalama stratejilerinin belirlenmesine yardımcı oldular. Tekel Çamaltı Tuz İşletme Müdürlüğü, özellikle Savaş Kiriş, kolonide gerçekleştirilen araştırma çalışmalarında ve halkalama çalışmasının gerçekleşmesinde destek sağlamıştır. Tuzla çalışanları yardımıyla halkalama alanına çevrik malzemeleri taşınmış ve çevrik kurulmuştur. Tübitak ikili anlaşmalar (Tübitak Pia 103Y182) çerçevesinde desteklenen Flamingo Projesiyle bu sene çalışmada kullanılan halkaların bedelleri karşılanmıştır. İzmir Kuş Cenneti ni Koruma ve Geliştirme Birliği uzmanları Ömer Döndüren, Hüseyin Çelik ve Okyay Bulut, Gediz Deltası hakkında bilgilerini halkalama katılımcılarıyla paylaşmış, yapılan koruma çalışmaları hakkında bilgi vermiş ve halkalama alanının kurulmasına destek vermiştir. Ege Doğal Yaşamı Koruma Derneği nin birçok üyesi, halkalama çalışmalarının organizasyon aşamasından itibaren büyük destek vermiş ve çalışmanın sağlıklı bir biçimde gerçekleştirilmesini sağlamıştır. Ege Doğal Yaşamı Koruma Derneği üyelerinden Orhan Gül, Esen Dayıcık ve İzmir Kuş Cenneti ni Koruma ve Geliştirme Birliği nden Ömer Döndüren halkalama tarihinin belirlenmesini sağlayan flamingo koloni araştırma çalışmasını gerçekleştirmiştir. Lisinia Yaban Hayatı Rehabilitasyon Merkezi uzmanları, Veteriner Hekim Öztürk Sarıca ve ekibi, halkalama sırasında flamingolara gerekli sağlık müdahalelerini yapmışlardır. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ornitolojik Araştırma Merkezi nden Dr. Arzu Gürsoy, Ayşegül Atalay, Gökçen Demirbaş ve Tuğba Ağırbay halkacı olarak görev almıştır. Mine İzmirli halkalama çalışmasının Ulusal Halkalama Programı na uygunluğunu kontrol etmiş ve daha sonraki yıllarda iyileştirilmesine olanak sağlayacak önemli öneriler getirmiştir. Sevgili Dr. Uygar Özesmi ve Oya Ayman uzaktan da olsa değerli desteklerini Flamingo Halkalama Çalışması için paylaşmaya devam etmişlerdir. Çalışmanın tüm fotoğraflarını büyük bir özveriyle Murat Ataol ve İlker Kül çekmiştir. Sasalı halkı, flamingo halkalama çalışmasına ev sahipliği yapmıştır. Türkiye nin birçok yerinden halkalama çalışmasına katılan Flamingo Koruma Gönüllüleri de çalışmanın her aşamasında üstlendikleri görevleri başarıyla yerine getirmişlerdir. Flamingoların korunması için yola çıkmış herkese çalışmaya verdikleri büyük destek ve duyarlılıkları için sonsuz teşekkürler... Doğa Derneği, Ankara, Ekim

12 ĠletiĢim Bilgileri Dr. Özge Balkız, Esra Kartal ve Burcu Parmak Doğa Derneği Hürriyet Cad. No:43/12 Dikmen/Ankara Tel: ; Faks: ; e-posta: Ali Aydın Anadolu Caddesi No: 40 Tepekule Kongre ve İş Merkezi Bayraklı / İZMİR Tel: / Faks : e-posta: aliaydin09@gmail.com cevre@izmir-cevreorman.gov.tr orman@izmir-cevreorman.gov.tr Prof. Dr. Mehmet Sıkı ve Dr. Ortaç Onmuş Ege Üniversitesi, Tabiat Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Bornova / İZMİR Tel: Faks: e-posta: mehmet.s@ege.edu.tr ortac.onmus@ege.edu.tr Orhan Gül ve Esen Dayıcık Ege Doğal Yaşamı Koruma Derneği Milli Kütüphane Cad. SSK Rant Tesisleri C Blok No: 354 Konak / İzmir Tel/Faks: e-posta:egedoga@egedoga.org organ.gul@egedoga.org esen.dayicik@gmail.com Ömer Döndüren İzmir Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliği Milli Kütüphane Cad. SSK Rant Tesisleri C Blok No: 316 / 355 Konak / İzmir Tel/Faks: e-posta: kuscenneti@izmirkuscenneti.gov.tr Dr. Arzu Gürsoy Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ornitoloji Araştırma Merkezi, Kurupelit Samsun Tel: e-posta: ornitoloji@omu.edu.tr Doğa Derneği, Ankara, Ekim

13 Dr. Arnaud Béchet, Antoine Arnaud ve Julia Geraci Tour du Valat Le Sambuc Arles Tel : +33 (0) Faks : +33 (0) e-posta: secretariat@tourduvalat.org İlker Özbahar Kuş Araştırmaları Derneği Dr. Mediha Eldem Sokak No: 64/3 Kocatepe / ANKARA Tel: Faks: e-posta:kad@kad.org.tr Çiğli Belediyesi, Sasalı Birimi Anadolu Caddesi No: 951 Çiğli / İZMİR T el: Faks: e-posta: halklailiskiler@cigli.bel.tr TTA Çamaltı Tuz İşletmesi Sasalı Çiğli/İZMİR Tel: Doğa Derneği, Ankara, Ekim

14 EK 1. Flamingo Halkalama ÇalıĢtayı Programı 14 Ağustos Otogarda buluşma ve hareket Tanışma Burcu Parmak-Ege Doğal Yaşamı Koruma Derneği Akdeniz Flamingo Projesi Arnaud Bechet, Tour du Valat Enstitüsü Türkiye Flamingo Projesi Özge Balkız, Doğa Derneği Öğle Yemeği Ulusal Halkalama Programı Arzu Gürsoy, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ornitoloji Araştırma Merkezi Kuyucuk ve Aras Gölü Halkalama Çalışmaları Fatih Mahmutoğlu, KuzeyDoğa Derneği Ara Gediz Deltası Koruma Çalışmaları ve 5. Flamingo Halkalama Projesi Esra Kartal, Doğa Derneği Gediz Deltası Önemli Doğa Alanı Can Yeniyurt, Doğa Derneği Gediz Deltası Yönetim Modeli Ali Aydın, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Film Gösterimi Kamp Alanına Yerleşme AkĢam yemeği 15 Ağustos Kışkışlama ve Halkalama Görev Dağılımları Özge Balkız, Doğa Derneği Kışkışlama Metodolojisi Özge Balkız, Doğa Derneği Sorular Halkalama Metodolojisi Arzu Gürsoy, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ara Halkalama Etiği Ortaç Onmuş, Ege Üniversitesi Sorular Öğle Yemeği Tshirt Dağıtımı Ölçüm, Ağırlık ve Taşıyıcı Görev ve Sorumlulukları Özge Balkız, Doğa Derneği Yazıcı, Yardımcı, Tüy Örneklemesi ve Teslimatçı Görev ve Sorumlulukları Özge Balkız, Doğa Derneği Değerlendirme ve Sorular Gediz Deltası nda Kuş Gözlemi AkĢam Yemeği Serbest Zaman 16 Ağustos Halkalama Çalışması Tüm Ekiplerin Dönüşü Çay Molası ve Toparlanma Öğle Yemeği ve KapanıĢ Doğa Derneği, Ankara, Ekim

15 EK 2. Flamingo Halkalama KıĢkıĢlama Ekipleri 1. Ekip: 1. Ömer Döndüren* 2. Antoine Arnaud 3. Nilüfer Araç 4. Özgün Sözüer 5. Cengiz Nigiz 6. Emre Murat Ermiş 7. Gökçen Demirbaş 8. Soner Deli 9. Julia Geraci 10. Kerem Ali Boyla 11. Turan Çetin 12. Ayşegül Atalay 13. Göksel Hızlıkul 14. Derya Yıldırım 15. Mehmet Deli 16. Deniz Güler 17. Hakkı Yerlikaya 18. Süreyya Gönül 19. Hakan Yılmazyerli 20. Orhan Gül 3. Ekip: 1. Burcu Parmak* 2. Tuğba Gökdoğan 3. Ali Aydın 4. Tuğba Ağırbay 5. Seda Önemci 6. Bülent Öztürk 7. Serap Ertüzün 8. Fethi Bengil 9. Pınar Selçuk Genç 10. Lale Aktay 11. Ediz Erol 12. Şerife Yay 13. Melisa Korkmaz 14. Mustafa Korkmaz 15. Hüseyin Kurtulmuş 16. Esma Karaaslan 17. Hüseyin Çelik 18. Semiha Demirbaş 19. Can Yeniyurt 20. SavaĢ KiriĢ 2. Ekip: 1. Mehmet Sıkı* 2. Ercan As 3. Okan Kadir Nohut 4. Tuğba Başaran 5. Remzi Cevher 6. İlknur Çelebi 7. Duygu Tanrıkulu 8. Nezih Ali Genç 9. Tülay Öztürk 10. Naz Aydemir 11. Ceren Ceylan 12. Gökçe Koray 13. Fatih Mahmutoğlu 4. Ekip: 1. Ortaç OnmuĢ* 2. Özlem Yılmaz 3. Demet Peker 4. Öztürk Sarıca 5. Kadir Sarıca 6. Eray Çağlayan 7. Özlem Antalya 8. Haluk Erol 9. İlker Özbahar 10. Arnaud Bechet 11. Cansu Belen 12. Şeref Esin 13. Yağmur Bacanlı 14. Abdullah Yaşar 15. Eser Yoloğlu 16. Nihan Sırıklıoğlu 17. Serkan Eğrilmez 18. Meltem Özfındık 19. Zafer Koray Doğa Derneği, Ankara, Ekim

16 EK 3. Flamingo Halkalama Katılımcılarının Görev Dağılımları 1. grup taģıyıcı 2. grup taģıyıcı Halkalama Beyaz Ekip Mavi Ekip Gri Ekip 1) Mehmet Sıkı (Ekip baģı) 1) Tuğba Başaran 1) Savaş Kiriş 2) Ali Aydın 2) Semiha Demirbaş 2) Duygu Tanrıkulu 3) Fatih Mahmutoğlu 3) Remzi Cevher 3) Şerife Yay 4) Can Yeniyurt 4) Emre Murat Ermiş 4) Hüseyin Çelik 5) Abdullah Yaşar 5) Meltem Özfındık 5) Hüseyin Kurtulmuş 6) Arnaud Béchet 7) Nilüfer Araç 8) Özgün Sözüer 9) Lale Aktay 10) Cansu Belen 11) Antoine Arnaud 12) Tuğba Ağırbay 13) Serap Ertüzün (yazman) 14) Şeref Esin (yardımcı) 6) Eray Çağlayan 7) Orhan Gül 8) Burcu Parmak (Ekip baģı) 9) Ömer Döndüren 10) Serkan Eğrilmez 11) Ortaç Onmuş 12) Gökçen Demirbaş 13) Nihan Sırıkoğlu (yazman) 14) Özlem Çelik (yardımcı) 6) Zafer Koray (Ekip baģı) 7) Kerem Ali Boyla 8) Turan Çetin 9) Eser Yoloğlu 10) Arzu Gürsoy 11) Ayşegül Atalay 12) Okan Kadir Nohut (yazman) 13) Yağmur Bacanlı (yardımcı) Ölçümler 15) Bülent Öztürk (gaga) 16) Deniz Güler (kanat ve tarsus) 17) Esma Karaaslan (yazman) 15) İlknur Çelebi (gaga) 16) Süreyya Gönül (kanat ve tarsus) 17) Özlem Yılmaz (yazman) 14) Derya Yıldırım (gaga) 15) Mustafa Korkmaz (kanat ve tarsus) 16) Melisa Korkmaz (yazman) Ağırlık Tüy Örneği 18) Nezih Ali Genç 19) Pınar Selçuk Genç (yardımcı) 20) Fethi Bengil 21) Ediz Erol (yardımcı) 22) Tülay Öztürk (yardımcı) 18) İlker Özbahar 19) Soner Deli (yardımcı) 20) Seda Önemci (tüy) 21) Ceren Ceylan (yardımcı) 22) Ercan As (yardımcı) 17) Demet Peker 18) Tuğba Gökdoğan (yardımcı) 19) Göksel Hızlıkul 20) Naz Aydemir (yardımcı) 21) Cengiz Nigiz (yardımcı) Bütün ekipler için ortak çalıģan gruplar Veteriner Teslimatçılar Fotoğraf Denetçi Bağımsız Parazit Örnekleri Öztürk Sarıca, Kadir Sarıca Haluk Erol, Hakkı Yerlikaya, Mehmet Deli Murat Ataol, İlker Kül Mine İzmirli Özge Balkız, Mehmet Öztaş, Okyay Bulut Julia Geraci, Hakan Yılmazyerli Doğa Derneği, Ankara, Ekim

17 EK 4. Flamingo Yavrularını Halkalama Kılavuzu Doğa Derneği, Ankara, Ekim

18 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

19 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

20 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

21 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

22 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

23 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

24 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

25 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

26 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

27 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

28 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

29 Doğa Derneği, Ankara, Ekim

30 EK 5. Türkiye Ulusal Halkalama Programı Koloni KreĢ Halkalamaları Değerlendirme Formu TÜRKĠYE ULUSAL HALKALAMA PROGRAMI KOLONĠ-KREġ HALKALAMALARI DEĞERLENDĠRME FORMU Çalışmanın adı: Flamingo Yavrularının Halkalanması Çalışma sorumlusu: Doğa Derneği Çalışma ekibi: Çalışma iki bölüm halinde gerçekleşti: 1.Kışkışlama yöntemi ile yavruların çevrik alanına toplanması 2.Halkalama Kışkışlama ekibi 4 gruba ayrıldı.1.ve 2. Gruplar tavanın kuzeybatı köşesinden suya beraber girdiler. 1. Grup tuz tavasının tamamını batı yönüne doğru kat ederek flamingo kreşinin bulunduğu mevkiinin kuzeyinde yer aldıktan sonra güney batıya doğru kavis çizerek ilerledi. 2. grup ise aynı tavanın tavanın doğu ucundan suya girdikten sonra doğu-batı hattını koruyarak güneye yönüne doğru ağır ağır ilerlediler. 3 ve 4. gruplar alanın güney doğu köşesinden suya girdiler. Beraber batı yönüne hareket eden iki gruptan 3 numaralı grup doğu tavasında kalırken 4. Grup batıya doğru hareketine devam etti ve kreşi güney ve güney batı yönlerinden sarmak için kavis oluşturdu. 1. Grup kreşi güney yönüne doğru kışkışlarken 4. Grup tavalar arası geçit yakınlarında bekleyerek 1. Grubun yönlendirdiği flamingoları bekledi. Daha sonra 1. ve 4. Gruplar birleşerek flamingoları batıdan doğuya doğru, üreme adalarına doğru geçirdiler. Bu sırada tuz tavasının güney kenarında hazır bekleyen 3. Grup kışkışlamaya katılarak kreşi çevriğe doğru sürdüler. Doğu tavasının kuzeydoğu ucundan güney yönüne doğru çok yavaş hareket eden 2. Numaralı grup son anda yetişerek nolu grupları 3 grubun başlattığı çember daraltma hareketine katıldılar, ancak bu esnada kışkışlama sırasında sıkışma ve ezilme riskinin azalması için flamingolardan üzerlerine doğru gelen bir grubun geçmesine izin vererek Doğa Derneği, Ankara, Ekim

31 kreşte bulunan flamingoların ayrı gruplara bölünmesini sağladılar. Bu sırada 2. grubun kışkışlamasıyla kreş güneye 3. grubun üzerine doğru kaçışmaya başladı. 3. ve 4. grubun koordinasyonuyla kreşin yönlendirilmesi kontrol altına alındı. Ardından 4 grup çemberi daha da daraltarak kontrolü 1 ve 4. gruptan kişilere bıraktı. Grubun 248 Bireylik kısmı çevrik içerisine sokuldu. Bu işlem sırasında 1. ve 4. Gruptan yeter sayıda kişi çevrik ağzında yönlendirme yaptı. Bu sırada 2 ve 4 grup cevrik kanatlarının arkasında bekledi. Halkalama ekibi ise Beyaz Ekip, Mavi Ekip ve Gri Ekip olarak 3 gruba ayrıldı. Çevrik alanının hemen etrafında toparlanan her bir halkalama ekibi aşağıdaki alt gruplardan oluşmakta idi: *1. ve 2. grup taşıyıcılar *Halka takanlar ve yazıcılar *Ölçüm yapanlar *Tüy örneği alanlar *Ağırlık tartanlar Ayrıca alanda bir veteriner klubesi ve bir de Parazit örneği alım noktası vardı. Halka Takıcılar: Beyaz Ekip: Antoine Arnaud (Metal Halka)- Tuğba Ağırbay (PVC Halka) Mavi Ekip: Ortaç Onmuş (Metal Halka)- Gökçen Demirbaş (PVC Halka) Gri Ekip: Arzu Gürsoy (Metal Halka)- Ayşegül Atalay (PVC Halka) Çalışmaya Toplam 79 Kişi katılmıştır. Çalışma alanı: İzmir Kuş Cenneti, Çamaltı tuzlası Çalışma alanının büyüklüğü (ha): 8000 hektar Çalışma tarihi: Halkalanan tür: Flamingo, Phoenicopterus roseus Çalışma alanına ulaşım yöntemi (yürüyerek, botla, motorlu tekneyle vs.): Doğa Derneği, Ankara, Ekim

32 Öncelikle Özge Balkız ve Arzu Gürsoy çevrik alanının bulunduğu tuz tavasına araçla ulaştı ve yürüyerek çevriğe vardı. Halkalama ekibi kamp yerinden 4 grup şeklinde hareket etti gruplar araçlarla çevrik düzeneğinin bulunduğu doğu tavada suya giriş noktasına 3 tava mesafedeki yolda araçlardan inerek kalan mesafeyi yürüyerek tamamladılar. Yaklaşık 15 dakikalık bir yürüyüşten sonra tuz tavasına ulaştı. 1. grup ise ikinci olarak kamptan ayrıldı. Suya girilecek noktaya kadar araçlarla ulaştırıldı. Kamptan en son 2. Grup ayrıldı. Araçların geri dönüşünün uzun sürmesinin dolayı çevrik düzeneğinin bulunduğu tavaya diğer ekipler kışkışlamaya başladıktan sonra ulaştılar. Tüm Gruplar kışkışlama alanına yürüyerek ilerledi. Kuşları yakalama yöntemi: Kışkışlama metodu ile Halkalanan birey sayısı: Mavi Ekip: 67 Flamingo yavrusu Beyaz Ekip: 91 Flamingo yavrusu Gri Ekip: 89 Flamingo yavrusu Toplam 247 flamingo yavrusu başarıyla halkalanmıştır. Halkalama dışında yapılan diğer işlemler (ölçüm, kan örneği alma vs.): 1-Kursak ölçümü: Halkaları takanlar tarafından gerçekleştirildi. 2-Gaga Tarsus Kanat ölçümü 3-Ağırlık: El kantarı ile her 10 ölçümde bir bezin ağırlığı alınarak yapıldı. 4-Tüy Örneklemesi: Göğüs tüylerinden örnekleme alındı ve bunlar ayrı ayrı zarflara konulup halka kodu yazılarak zarflar kapatıldı. 5-Parazit örneği alındı. 18 adet parazit örneği alındı. Örnek alımına 06:50 de başlandı. Doğa Derneği, Ankara, Ekim

33 Çalışmanın başlangıç ve bitiş saati: (alana ulaşım, yavruların yakalanması, halkalanması ve alanı terkedene kadar harcanan zamanı ayrı ayrı belirtiniz): Tüm Ekip Saat te kamp yerinde toplandı ve kışkışlama ile ilgili planlar tekrar ekiplere ve ekip başlarına anlatıldı. Kamptan ayrılış zamanı Çalışma alanına varış zamanı Suya giriş zamanı Kışkışlamanın başlangıç zamanı 1. Grup Grup 06: Grup :01 4. Grup Halkalama Başlangıç ve Bitiş zamanı: Halkalama 06:45 te başladı. Mavi Ekip: 08:16 Beyaz Ekip: 08:20 Gri Ekip: 08:15 da halkalamayı bitirdiler. Çevrik alanı içine alınan birey 248 dir. Gri Ekip halkalama yaparken saat 07:13 te T/HLJ Halkası takılan bir bireyin sol ayağında kanama tespit edildi. Çevrik alanı içerisindeyken bir bireyin yorgun düştüğü ve hareketlerinin yavaşladığı fark edildi ve halkalama sürerken 07:44 te bu birey veteriner klübesine getirildi.gerekli müdahaleden sonra bu birey halkalama işlemi uygulanmadan tuz tavasına geri salındı. Halkalamanın sonunda çevrik içinde kalan birey olmadı. Çevriğe giren birey sayısından bir eksik kadar halkalama yapıldı. Halkalama Bitiş: 08:20 Alanı terk etme :08.51 Alanda üreyen kuşlar ne zaman alarm davranışlarına başladılar, ne kadar sürdü? Alarm Davranışları 1. ekibin kışkışlamaya başlamasıyla 06:10 da başladı ve davranışlar da kapının kapanmasına kadar devam etti. Çalışma sırasında başka bir aktivite gerçekleştirildi mi? (fotoğraf video çekimi gibi ) Fotoğraf çekimi (2 kişi), kamera çekimi (1 kişi), gözlem (1 kişi) gerçekleşti. Çalışmaya izleyici katıldı mı? Koloniye ve çalışmaya etkilerini değerlendiriniz? Doğa Derneği, Ankara, Ekim

34 Çalışmaya gözetmen olarak Doğa Derneği Bilim Koordinatörü Özge Balkız katıldı. Çalışma sırasında tüm gruplara gerekli gördüğü uyarıları yaparak, çalışmanın daha verimli geçmesini sağladı. Çalışma sırasında ölen ya da yaralanan kuş oldu mu? Olduysa nedeni?: Gri Ekip halkalama yaparken saat 07:13 te T/HLJ Halkası takılan bir bireyin sol ayağında kanama tespit edildi. Çevrik alanı içerisindeyken bir bireyin yorgun düştüğü ve hareketlerinin yavaşladığı fark edildi ve halkalama sürerken 07:44 te bu birey veteriner klübesine getirildi. Müdahaleden sonra bu birey halkalama işlemi uygulanmadan tuz tavasına geri salındı. Birey kendiliğinden Tuzlaya yöneldi. Çalışma sırasında ölmüş olan (ölü bulunan)hayvanlardan ya da yuvalardan örnek alındı mı? (yumurta kabugu, ölü yavru, yuva materyali, ölü erişkin vs.) Bu örnekler hangi amaçla alındı? (kimyasal analiz, vs) Hayır alınmadı. Çalışma alanının yakınında üreyen diğer kuş türleri (üreme döneminin hangi aşamasında olduklarını da belirtiniz): Phoenicopterus roseus : erişkin yavru Pelecanus crispus :erişkin Sterna hirundo:erişkin Çalışma sırasında diğer türler nasıl etkilendi?: Çalışma başlangıcında grupların suya girmesiyle beraber erişkin flamingolar etraftaki diğer tuz tavalarına uçtular. Ayrıca çalışma başlangıcında sumru ve tepeli pelikan görüldü. Belirtilmesi gerektiğini düşündüğünüz diğer gözlemler: Halkalama sırasında flamingo yavruları seri şekilde taşındığı ve iki işlem arasındaki zamanlama başarıyla takip edildiği için taşıyıcıların elinde bekletilmedi. Bu duruma istisna olarak çalışmanın sadece ilk dakikalarında mavi ekibin 1. taşıyıcılarının hızla yeni bir yavru alarak halkalamaya getirmeye çalıştığı görüldü. 3-4 halkalama işleminden sonra tempo kendiliğinden ayarlandı. Buna karşın gri ekipte halkacının komut vererek yavru getirme zamanlamasını yönettiği gözlemlendi. Bu yönetimin halkalamanın etkinliğini ve hızını arttırdığı görüldü. Veteriner kulübesinde görevliler hızlı ve etkin biçimde çalıştı. Doğa Derneği, Ankara, Ekim

35 Yavrular suya bırakılırken problem yaşanmadı. Ortamda yavruları rahatsız edecek düzeyde olmamakla birlikte karşılıklı konuşmaların yarattığı uğultu mevcuttu. Bu diyaloglar daha az seviyeye indirilebilirdi. Halkalama ekibinden hiç kimse, yavrular üzerinde baskı yaratabilecek, çevrik alanı çevresine toplanma tarzı bir davranışta bulunmadı. Formu dolduranın adı ve soyadı: Mine İZMİRLİ Tarih: Doldurulan form çalışma sorumlusuna teslim edilir. Çalışma sorumlusu çalışma raporu ve çalışmadan 1-7 gün sonra alanda yapılacak gözlem sonuçlarını içeren rapor ile birlikte değerlendirme formunu Halkalama Yürütme Kurulu na teslim eder. Doğa Derneği, Ankara, Ekim

36 EK 6. Halkalama Verileri Mavi Ekip Halkalama Verileri SAYI METAL HALKA GAGA KANAT TARSUS AĞIRLIK TORBA GERÇEK AĞIRLIK PVC HALKA KURSAK 1 T/HZA* F T/HZB* F , T/HZC* F , T/HZD* F , T/HZF F T/HZH F , T/HZJ F T/HZK F T/HZL F , T/HZN F T/HZT F T/HZS F T/HZP F T/HZV F , T/HZZ F T/FDB** F , T/FDA F , T/FDC F , T/FDD F , T/FDF F , T/FDK*** F , T/FDL F T/FDN F , T/FDP F * 4 bireyin PVC halkaları, diğer bireylerden farklı olarak sol tibiaya takılmıştır. ** Metal halka formunda PVC kodu hatalı olarak girilmiştir (T/HDB- başka bir ekipte kullanılan halka kodu), verilerde bu bilgi düzeltilmiştir. *** Metal halka formunda PVC kodu hatalı olarak girilmiştir (T/FDF iki kez girilmiş), verilerde bu bilgi düzeltilmiştir. Doğa Derneği, Ankara, Ekim

37 SAYI METAL HALKA GAGA KANAT TARSUS AĞIRLIK TORBA GERÇEK AĞIRLIK PVC HALKA KURSAK 25 T/FDS F T/FDT F T/FDV F T/FDZ F T/FFA F T/FFB F , T/FFC F , T/FFD F T/FFF F , T/FFH F , T/FFJ F , T/FFK F T/FFL F T/FFN F , T/FFP F , T/FFS F , T/FFV F T/FFZ F , T/FHA F , T/FHB F , T/FHC F , T/FHD F , T/FHF F , T/FHH F , T/FHJ F , T/FHK F T/FHL F , T/FHN F T/FHP F , T/FHS F T/FHT F , T/FHV F , T/FHZ F , T/FJA F , T/FJB F Doğa Derneği, Ankara, Ekim

38 SAYI METAL HALKA GAGA KANAT TARSUS AĞIRLIK TORBA GERÇEK AĞIRLIK PVC HALKA KURSAK 60 T/FJC F , T/FJD F , T/FJF F , T/FJJ F , T/FJK F , T/FJL F , T/FJN F , T/FJH F Doğa Derneği, Ankara, Ekim

39 Beyaz Ekip Halkalama Verileri SAYI METAL HALKA GAGA KANAT TARSUS AĞIRLIK TORBA GERÇEK AĞIRLIK PVC HALKA KURSAK 1 T/HAA F T/HAB F , T/HAC F , T/HAD F , T/HAF F T/HAJ F , T/HAK F , T/HAL F , T/HAN F , T/HAP F , T/HAS F , T/HAT F T/HAV F , T/HAZ F , T/HBA F , T/HBB F T/HBC F , T/HBD F , T/HBF F , T/HBH F , T/HBJ F , T/HBK F , T/HBL F , T/HBN F , T/HBP F T/HBS F , T/HBT F , T/HBV F , T/HBZ F , T/HCA F , T/HCB F , T/HCC F T/HCD F , T/HCF F , Doğa Derneği, Ankara, Ekim

40 SAYI METAL HALKA GAGA KANAT TARSUS AĞIRLIK TORBA GERÇEK AĞIRLIK PVC HALKA KURSAK 35 T/HCH F , T/HCJ F , T/HCK F , T/HCL F , T/HCN F , T/HCP F , T/HCS F , T/HCT F , T/HCV F , T/HCZ F , T/HDA F , T/HDB F T/HDC F T/HDD F T/HDF F , T/HDH F , T/HDJ F , T/HDK F T/HDL F T/HDN F , T/HDP F , T/HDS F , T/HDT F T/HDV F T/HDZ F , T/HFA F , T/HFB F , T/HFC F T/HFD F T/HFF F , T/HFH F , T/HFJ F , T/HFK F , T/HFL F , T/HFN F , T/HFP F , Doğa Derneği, Ankara, Ekim

41 SAYI METAL HALKA GAGA KANAT TARSUS AĞIRLIK TORBA GERÇEK AĞIRLIK PVC HALKA KURSAK 71 T/HFS F , T/HFT F , T/HFV F , T/HFZ F , T/HHA F , T/HHB F T/HHC F , T/HHD F , T/HHF F , T/HHH F , T/HHJ F , T/HHK F , T/HHL F T/HHN F , T/HHP F , T/HHS F , T/HHT F , T/HHV F , T/HHZ F , T/HJA F , T/HJB F , Doğa Derneği, Ankara, Ekim

42 Gri Ekip Flamingo Halkalama Verileri SAYI METAL HALKA GAGA KANAT TARSUS AĞIRLIK TORBA GERÇEK AĞIRLIK PVC HALKA KURSAK 1 T/HKA F , T/HKB F , T/HKC F , T/HKD F , T/HKF F , T/HKH F , T/HKJ F , T/HKK F , T/HKL F T/HKN F , T/HKP F , T/HKT F T/HKS F T/HKV F T/HKZ F , T/HLA F , T/HLB F , T/HLC F , T/HLD F , T/HLF F , T/HLH F , T/HLJ* F , T/HLK F , T/HLL F , T/HLN F , T/HLP F , T/HLS F , T/HLT F , T/HLV F , T/HLZ F , T/HNA F , * Tedavi edilip veteriner gözetiminde geri salınan birey. Doğa Derneği, Ankara, Ekim

43 SAYI METAL HALKA GAGA KANAT TARSUS AĞIRLIK TORBA GERÇEK AĞIRLIK PVC HALKA KURSAK 32 T/HNB F , T/HNC F , T/HND F , T/HNF F , T/HNH F , T/HNJ F , T/HNK F , T/HNL F , T/HNN F , T/HNP F , T/HNS F , T/HNT F , T/HNV F , T/HNZ F , T/HPA F , T/HPB F , T/HPC F , T/HPD F , T/HPF F , T/HPH F , T/HPJ F , T/HPK F , T/HPL F , T/HPN F , T/HPP F , T/HPS F , T/HPT F , T/HPV F , T/HPZ F , T/HSA F , T/HSB F , T/HSC F , T/HSD F , T/HSF F , T/HSH F , Doğa Derneği, Ankara, Ekim