Birinci Basamakta Baş Ağrısı. Yrd.Doç.Dr. A.Selda TEKİNER Dr. Ozan ŞENGÜL

Transkript

1 Birinci Basamakta Baş Ağrısı Yrd.Doç.Dr. A.Selda TEKİNER Dr. Ozan ŞENGÜL

2 Sunum Planı Tanımı Epidemiyoloji Baş Ağrısı Sınıflama Migren Baş Ağrısı Gerilim Tipi Baş Ağrısı Küme Tipi Baş Ağrısı

3 Ağrı Tanımı Poena (Latince) Uluslararası Ağrı Araştırmaları Teşkilatı (IASP) ağrıyı; Vücudun herhangi bir yerinden kaynaklanan, gerçek ya da olası bir doku hasarı ile birlikte bulunan, hastanın geçmişteki deneyimleriyle ilgili, sensoryal veya emosyonel hoş olmayan bir duygu olarak tanımlamaktadır. Baş ağrısı, beyinde ağrı reseptörü olmadığından başın diğer bölümlerinden ve boyundan kaynaklanan ağrıların yansıması sonucu ortaya çıkar.

4 Epidemiyoloji Migren: yaş grubunda prevalansı %16.4 kadınlar için %21.8, erkekler için %10.9 dur Küme Baş Ağrısı: prevalans değerleri % Erkek/Kadın : 5/12 Gerilim Baş Ağrısı: (%5.1) episodik tipi için %20-30, süregen tip için %3.1

5 Doktora Başvuru Oranları Hastaların büyük bölümü doktora başvurmaz. %36.9 u Nöroloji %27.8 i Dahiliye %16.3 ü Kulak Burun Boğaz %12 si Beyin Cerrahi %16.3 Birinci Basamağa

6 Baş Ağrıları Sınıflaması Primer Baş Ağrıları Sekonder Baş Ağrıları Kraniyal nevraljiler, santral ve primer yüz ağrısı ve diğer baş ağrıları

7 Primer Baş Ağrıları 1. Migren 2. Gerilim tipi başağrısı 3. Küme başağrısı ve diğer trigeminal otonomik başağrıları 4. Diğer primer başağrıları

8 Sekonder Baş Ağrıları 1. Baş ve/veya boyun travmasına bağlanan başağrıları 2. Kraniyal ya da servikal damarsal bozukluklara bağlanan başağrısı 3. Damarsal olmayan kafaiçi bozukluklarına bağlanan başağrısı 4. Madde (kullanımı) ya da kesilmesine bağlanan başağrısı 5. Enfeksiyona bağlanan başağrısı (sinir sistemi veya sistemik) 6. Homeostazis bozukluğuna bağlanan başağrısı 7. Kraniyum, boyun, gözler, kulaklar, burun, sinüsler, dişler, ağız ya da diğer yüz veya kraniyal yapılara bağlanan başağrısı ya da yüz ağrısı 8. Psikiyatrik bozukluklara bağlanan başağrısı

9 Kraniyal nevraljiler, santral ve primer yüz ağrısı ve diğer baş ağrıları 1. Kraniyal nevraljiler ve santral yüz ağrısının nedenleri 2. Diğer başağrısı, kraniyal nevralji, merkezi veya primer yüz ağrısı

10 Hikayede sekonder baş ağrısı düşündüren özellikler 10 yaşından önce, 50 yaşından sonra başlaması Son 6 ay içinde başlamış olması veya karakter, sıklık ve şiddet gibi özelliklerinde değişiklik göstermesi Günler içinde ilerleyici seyretmesi ve tedaviye yanıt vermemesi Yeni başlayan başağrısının akut ve şiddetli özellikte olması Kişinin yaşamındaki en şiddetli ağrı olarak tanımlanması Hamilelik döneminde veya doğum sonrası ortaya çıkması Fiziksel aktivite, ıkınma veya öksürmekle artması Vücut ve baş pozisyonu ile ilişkili olması Başlangıç yaşı ve klinik özelliklerin tanımlanan başağrısı için tipik olmaması İlerleyici ve tedavi edilemeyen kusmanın olması

11 Hastanın muayenesinde Ateş, ense sertliği Epileptik nöbetlerin varlığı Fokal nörolojik bulgu Bilinç bozuklukları veya senkop Göz dibi bulguları (papilödem, subhyaloid hemoraji) Halsizlik, kilo kaybı ve sistemik bir hastalığın varlığı Uyku bozukluğuna neden olan bir hastalığın olduğu durumlarda sekonder başağrısı düşünülmelidir.

12 MİGREN Aurasız migren Auralı migren Sıklıkla migren öncülü olan çocukluk çağı periyodik sendromları Retinal migren Migren komplikasyonları

13 Migren başağrısı ataklar halinde, 4 72 saat sürebilir Genellikle başın bir yarısında lokalizedir, ancak bilateral de olabilir. Ağrı enseden veya göz çevresinden başlayarak yayılır. Sıklıkla zonklayıcı özelliktedir. Orta veya şiddetli derecede olabilir ve fiziksel aktiviteler ağrının şiddetini arttırır. Kişinin günlük aktivitelerini sürdürmesini kısıtlar veya engeller. Bulantı ve/veya kusma olur. Işık, ses ve kokudan rahatsızlık ağrıya eşlik eder Migren başağrılarının %80 85 ini aurasız ve %10 15 ini auralı migren oluşturur.

14 Aura, başağrısı ataklarında ağrı döneminden önce dakikalar içinde yavaş olarak gelişen (5 20 dak) ve 60 dakikadan kısa süre içinde kaybolan geçici fokal nörolojik semptomlardır. Aura semptomları, görsel, duysal, motor, lisan ve beyinsapı bozukluklarını içerir. Migren atağından, ağrı öncesi (prodrom) veya sonrası (postdrom) dönemde bazı davranış ve ruhsal durum değişiklikleri olabilir. Kronik migren IHS sınıflamasında son 3 aydır en az 8 günü migren olmak üzere ayda 15 günden fazla başağrısı olanları tanımlamaktadır.

15 TANI Başağrılarını değerlendirmede en önemli faktör iyi bir anemnezdir. Hastaya yeteri kadar vakit ayırarak alınan iyi bir anamnez, tanıya varmada, muayene ve tetkiklerden çok daha faydalı olacağı bilinmelidir. Hastanın yanlış değerlendirilmesi ve gereksiz tetkiklerin yapılması büyük oranda önlenmiş olacaktır

16 Baş ağrısı değerlendirmede temel bilgiler; Ağrının ilk başlangıç yaşı veya zamanı Ağrının sıklığı ve atak süresi Ağrının lokalizasyonu Ağrının şiddeti ve karakteri Ağrının gün içinde ortaya çıkış zamanı ve şekli Ağrıya eşlik eden özellikler Ağrıyı başlatan veya kötüleştiren nedenler Ağrıyı geçiren veya hafifleten nedenler

17 Ağrının zaman içinde değişimi Ağrısız dönemlerde genel durum Tedaviye cevap, kullanılan ilaçlar ve ilaç kullanma alışkanlığı Psikiyatrik özellikler ve sosyal durum Hastanın özgeçmiş ve sistemik hastalık özellikleri Soy geçmişinde migren bulunması

18 TANI Migrende 3 soru testi (ID Migraine) yaş aralığında Son 3 ay içinde 2 veya daha çok baş ağrısı olanlar Ön tarama sorularından birine evet yanıtı verenler Baş ağrınız hakkında doktorunuzla görüşmek isteği duyuyor musunuz? Baş ağrılarınız iş, çalışma veya sosyal aktivitelerinizi kısıtlıyor mu?

19 MİGRENDE 3 SORU TESTİ (ID Migraine ) 3 sorunun en az ikisi pozitif ise TEST POZİTİF Son 3 ay içinde baş ağrınız sırasında aşağıdakileri yaşadınız mı? Midenizde bulantı veya rahatsızlık hissettiniz mi? Baş ağrısı sırasında ışık rahatsız etti mi? Baş ağrılarınız en az bir gün işten güçten kısıtladı mı? Sensitivite: %81 Spesifite: %75

20 Tam Fizik Muayene Kan basıncı Kalp hızı ve sesleri Boyun kasları ve eklemleri Temporomandibuler eklem Sinüsler Nörolojik Muayene ek testlere ve görüntülemeye gerek olup olmadığını anlamak için yeterlidir

21 Görüntüleme Başağrısı olanların %3 üne BT istenmekte %49 tümör şüphesi %9 SAK şüphesi %17 hasta baklentisi ve yasal nedenler

22 Migren Baş Ağrısı Tedavisi 1. İLAÇ DIŞI TEDAVİ Hastanın hastalık hakkında bilgilendirilmesi Yaşam şeklinin düzenlenmesi: Düzenli uyku ve beslenme Egzersiz Relaksasyon teknikleri Tetikleyicilerin farkında olma ve kaçınma Diyet (Alkol, nitritler, aspartam, peynir, narenciye) Çevresel faktörler (Parlak ışık, hava değişiklikleri, yükseklik, koku) İlaçlar Hormonal faktörler (Menstrüasyon, ovulasyon, oral kontraseptifler) Kognitif davranışsal tedaviler

23 2. İlaç Tedavisi Akut atak ve profilaktik tedavi olarak iki alt gruba ayrılır. Akut Atak Tedavisi Migren atak tedavisi Basamaklı veya Atağa uygun tedavi şeklinde uygulanabilir. Basamaklı tedavide, ilk tercih spesifik olmayan migren ilaçlarıdır (basit ve kombine analjezikler, NSAİİ). Spesifik olmayan migren ilaç tedavisinden hasta fayda görmez ise spesifik migren ilaçlarına (triptanlara veya ergotamin ve türevlerine) geçilir. Atağa uygun tedavi de, migren ataklarının şiddetine, süresine, sıklığına, semptomlara, eşlik eden hastalıkların varlığına, daha önce kullanılan tedavilerin başarı durumuna ve hastanın tercihine göre ilaç seçimi yapılır.

24 Hafif ataklarda basit analjezikler (MIDAS derecesi I ve II olanlar), orta şiddetteki ataklarda kombine analjezik veya NSAİ İlaçlar (MIDAS derecesi III olanlar), şiddetli ataklarda (MIDAS derecesi IV olanlar) ergotamin veya triptanlar seçilir. Şiddetli bulantı veya kusmanın eşlik ettiği durumlarda anti emetik ilaçlar eklenir. İlaç aşırı kullanım başağrısından kaçınmak için akut atak tedavisinde kullanılacak olan basit analjezikler ayda 15 günden fazla, kombine analjezikler, ergotamin türevleri, triptanlar ayda 10 günden fazla alınmamalıdır.

25 Atak Tedavisinde Kullanılan İlaçlar Basit ve Kombine analjezikler, Non steroidal anti inflamatuvar ilaçlar (NSAİ İlaçlar) Migrene özgü ilaçlar (Triptanlar, Ergot türevleri) Anti emetikler Opioidler Nöroleptikler

26 Non spesifik ilaçların (analjezik, NSAİ ve kombine analjezik) doz, yan etki ve kontrendikasyonları (Aspirin) (Parol) (Dikloron)

27

28 Flurbiprofen: Majezik, Maxaljin İbuprofen: Brufen, Dolven, Profen Ketoprofen: Profenid Metamizol: Novalgin Naproksen: Apranax Parasetamol+Kafein: Vermidon, Minoset Plus, Gripin

29 Triptanların doz, yan etki ve kontrendikasyonları

30 Eletriptan: Relpax Fravotriptan: Migrex Sumatriptan: Imigran Zolmitriptan: Gravis

31 Ergotamin ve türevlerinin doz, yan etki ve kontrendikasyonları Ergotamin+kafein: Avmigran

32 Anti emetik ilaçların doz, yan etki ve kontrendikasyonları Domperidon: Motilium Metoklopromid: Metpamid Trimetobenzamid: Emedur

33 Opioidlerin doz, yan etki ve kontrendikasyonlarıa Meperidin: Aldolan

34 Nöroleptiklerin doz, yan etki ve kontrendikasyonları Klorpromazin: Largactil

35 Migren Profilaktik Tedavi Atakları önlemek, atak sıklığını, şiddetini ve süresini azaltmak Akut atak tedavilerini en aza indirmek Özürlülük yaratan durumun ortadan kalkması ile yaşam kalitesini yükseltmek Hastanın en az yan etkiye maruz kalmasını sağlamaktır.

36 Profilaktik Tedavi Gerektiren Durumlar Ayda 2 atak, ayda 4 ya da daha çok ağrılı gün Seyrek, ama uzun süreli ve/veya özürlülüğe yol açan ataklar, 2 3 gün süren ve kayıp oluşturan, daha seyrek fakat ciddi kayıp oluşturan ataklar Atak tedavisine rağmen günlük aktiviteleri engelleyen ataklar Atak ilaçlarına kontrendikasyon, ciddi yan etki ya da atak ilaçlarının aşırı kullanımında Giderek sıklaşan ataklar ve ilaç aşırı kullanım baş ağrısı gelişme riskinde Hastanın profilaksi isteğinde

37 Profilaktik Tedavide Genel Prensipler Seçilecek olan ilaçta en önemli etken ilacın etkinliğidir. Etkinlik için genellikle kabul edilen ölçüt atakların sıklığında en az %50 azalma olmasıdır. Bunu eşlik eden hastalıklar ve olası yan etkiler izler. Olası yan etki durumlarında ilacın dozu değiştirilir veya aynı gruptan ya da başka gruptan bir başka ilaca geçilebilir. İlaç düzenli olarak, yeterli dozda kullanılmalı, düşük dozdan başlanıp, yan etki oluşmadan etkin doza çıkılmalıdır. Yeterli süre, etkinlik için en az 2 ay ve tedavi için en az 6 ay olarak kabul edilmektedir. Gebelik, aşırı ilaç kullanımı ve eşlik eden diğer hastalıkların varlığına dikkat edilmelidir.

38 Profilaktik Tedavide Kullanılan İlaçlar Beta blokerler Anti depresanlar Anti epileptik ilaçlar Kalsiyum kanal blokerleri Serotonin Antagonistleri Onabotulinumtoksin A

39 Beta blokerler ilaçların doz, yan etki ve kontrendikasyonları Propranolol: Dideral Atenolol: Tensinor Metoprolol: Beloc

40 Antidepresan ilaçların doz, yan etki ve kontrendikasyonları Amitriptilin: Laroxyl Fluoksetin: Prozac Venlafaksin: Efexor

41 Antiepileptiklerin doz, yan etki ve kontrendikasyonları (Depakin) (Neurontin) (Lamictal)

42 Kalsiyum kanal blokerlerin doz, yan etki ve kontrendikasyonları

43 Gerilim Tipi Baş Ağrısı Seyrek episodik, Sık episodik (ayda 15 günden az, 30 dak 7 gün süren ataklar) Kronik (ayda 15 gün veya daha fazla süreklilik gösteren, saatler süren veya devamlı olan) gerilim tipi başağrısı olmak üzere 3 tipi vardır.

44 Gerilim Tipi Baş Ağrısı Toplumda en sık görülen başağrısı tipidir. Ağrı genellikle yaygın iki taraflı oksipital veya frontal bölgede belirli, bazen çember gibi başı sarar özelliktedir. Künt, sıkıştırıcı tarzdadır, hafif veya orta şiddette olabilir Fiziksel ve günlük aktiviteyi engellemez Bulantı ve kusma gibi ağrıya eşlik eden bulgular genellikle yoktur. Fotofobi veya fonofobi gibi semptomlardan biri eşlik edebilir.

45 Tanı Ayrıntılı anamnez Sekonder baş ağrısı nedenleriyle ayrıcı tanı Fizik Muayene

46 Gerilim Tipi Baş Ağrısı Tedavisi 1. İLAÇ DIŞI TEDAVİ Hastalık hakkında bilgilendirme Yaşam şeklinin düzenlenmesi: Düzenli uyku ve beslenme Egzersiz Relaksasyon teknikleri Postur düzenlenmesi Tetikleyicilerin farkında olma ve kaçınma Biyofeedback Kognitif davranışsal tedaviler Psikolojik destek, kaygıların giderilmesi Fizik tedavi Akupunktur

47 2. İLAÇ TEDAVİSİ Akut Tedavi Atağı durdurmak veya şiddetine azaltmaya yönelik olarak basit analjezikler ve NSAİ (parasetamol, aspirin, ibuprofen, ketoprofen, naproksen, diklofenak) ve kafeinli kombine preparatlar kullanılır. Hafif şiddetli olanlarda basit analjezikler, orta şiddetli olanlarda NSAİ ve yanıt alınamayan durumlarda kafeinle kombine edilmiş preparatlar kullanılır. Parasetamol 1000 mg altında etkili değildir. NSAİ ların birbirilerine üstünlükleri gösterilmemiştir.

48 Analjezikler, epizodik formda etkindirler. Özellikle sık epizodik ve kronik gerilim tipi başağrısı olan hastalarda analjezik kullanımı sınırlanmalıdır. Analjezikleri kullanırken ilaç aşırı kullanımını başağrısı gelişebileceğinden sık ve aşırı miktarlarda kullanımından kaçınmak gerekir. Kafein içeren kombine analjezikler üçüncü sırada tercih edilmelidir mg kafein ile basit analjeziklerin ve NSAİ kombine edilmesi etkinliğini arttırır ancak muhtemel ilaç aşırı kullanımı başağrısı geliştirme riskini de arttırmaktadır. Kodein ve barbiturat ile kombine edilmiş preparatlar tercih edilmezler. Kas gevşeticilerin ve triptanların gerilim tipi başağrısında etkinliği gösterilememiştir. Opioidler tedavide önerilmez.

49 PROFİLAKTİK TEDAVİ Başağrısı sıklığı haftada 2 den fazla, süresi 3 4 saatten uzun veya ciddi biçimde sosyal engellemeye yol açtığı durumlarda profilaktik tedaviye geçilmelidir. Sık epizodik ve kronik formda profilaktik tedavide ilaç tedavisine ek olarak ilaç dışı tedavilerinde birlikte uygulanması gerekir. Eşlik eden diğer hastalıkların (özellikle kilo fazlalığı ve depresyonun) varlığına dikkat etmeli ve çözümlenmelidir.

50 Profilaksi için ilk seçenek amitriptilindir. Tolere edilemediği ve depresyonun eşlik ettiği durumlarda diğer, mirtazapin, venlafaksin ve diğer trisiklik antidepresanlar denenebilir. SSRI profilakside etkisiz ya da amitriptilinden daha az etkilidirler. Santral etkili kas gevşetici ilaçların (tizanidin) kronik gerilim başağrısında kullanımı ile ilgili bilgiler çelişkilidir. Kas gevşetici ilaçlar kronik formda ve sınırlı olgularda kullanılabilir.

51 Gerilim tipi Başağrısında kullanılan basit ve kombine analjezikler ve NSAİ ilaçların doz, yan etki ve kontrendikasyonları

52 Gerilim tipi Başağrısında kullanılan antidepresan ilaçların doz, yan etki ve kontrendikasyonları

53 Kas Gevşetici İlaçlar doz, yan etki ve kontrendikasyonları

54 Küme Baş Ağrısı Toplumda görülme sıklığı yaklaşık % 0,4 tür. Erkeklerde daha sıktır. Haftalar veya aylar süren ağrılı dönemleri aylar veya yıllar süren ağrısız dönemler izler. Küme başağrısının (%85 kadarı) episodik ve ağrısız dönemlerin olmadığı (%15) kronik form olmak üzere iki tipi vardır. Günde 1 8 kez tekrarlayan, sıklıkla gece uykudan uyandıran bir ağrıdır.

55 Küme Baş Ağrısı Her zaman aynı göz çevresine orbital, supraorbital ve/veya temporal ağrı lokalize olur. Ağrı çok şiddetli, batar, oyulur özelliktedir. Ortalama 1 saat ( dak) sürer. İpsilateral otonomik bulgular (ipsilateral konjunktival kanlanma ve/veya göz yaşarması, nasal konjesyon ve/ veya burun akıntısı, göz kapağı ödemi, alın ve yüzde terleme, miyozis ve/veya pitozis) eşlik eder.

56 Küme Baş Ağrısı Tedavi 1 İlaç dışı tedaviler 2 İlaç tedavisi a. Atak tedavisi b. Profilaktik tedavi Uzun süreli İdame Profilaktik tedavi Kısa süreli Geçici profilaktik tedavi 3 Cerrahi tedaviler

57 İlaç Dışı Tedavi Hastaların kendi deneyimleriyle belirlenen tetikleyici faktörlerden uzaklaşmak Alkol ve gündüz uykularından kaçınmak Atak dönemlerinde uçucu maddelere uzun süreli maruz kalmamak Nitrik oksit içerikli preparatlardan kaçınmak

58 Atak Tedavisi Küme başağrılarının kısa zamanda ve çok şiddetli olması nedeni ile akut tedavide etkisi hızlı başlayan tedaviler seçilir. Akut atak tedavisinde hızla etki eden subkutanöz ve intranazal uygulamalar tercih edilir. Oral yoldan tedavinin alınımı çok yavaştır ve nadiren kullanılır. Oksijen inhalasyonu ve triptanlar küme başağrısının akut tedavisinin temelini oluştururlar.

59 Normobarik O2 inhalasyonu Atak tedavisinde etkin, güvenli ve ucuz bir yöntemdir. Oksijen tedavisinde iyi yanıt almak için uygun teknik ve maske ile uygulanması şarttır. Uygulama şekli etkinlikte önemlidir. Oturur ve dik pozisyonda olmalıdır. Geri dönüşsüz maske (Non rebreather mask) kullanılmalıdır (Yüz maskesi ile torba arasındaki bağlantı tüpü tek yönlüdür). En az 7 10 L/dk. hızda olmalıdır. Gerekli olan durumlarda Lt/dk. kadar çıkılabilir. Optimal oksijen akım hızı kişiye göre ayarlanmalıdır dakikada etki görülür. Başağrısı geçse de en az dakika devam edilmesi gerekir.

60 Triptanlar Subkutan Sumatriptan (İmigran ) İntranazal Sumatriptan(İmigran ) ve Zolmitriptan(Zomig ) Oral Zolmitriptan

61 Subkutan Sumatriptan İlk tercih ilaçtır. Enjektable form etkilidir ve hastaların çoğunluğunda iyi tolere edilir İlaç etkinliği hızlı başlangıçlıdır Etkili ve önerilen doz 6 mg dır. 12 mg kullanım 6 mg kullanımdan daha etkin değildir. Ayrıca daha düşük dozlarda 2 3 mg bazı hastalarda etkili olabilir. Migren tedavi protokolünün aksine küme atak döneminde günde 2 kez kullanılabilir. Bu dönemlerde iyi tolere edilir ve etkinliği azalmadan devam eder. En sık olarak görülen ciddi olmayan yan etkiler; Enjeksiyon yeri reaksiyonları, bulantı/kusma, sersemlik, yorgunluk ve parestezilerdir.

62 İntranazal Sumatriptan ve Zolmitriptan İntranazal preparatların etkinliği subkütan Sumatriptandan daha azdır. Etkileri subkütan uygulamaya göre daha geç başlar. Günlük pratikte nazal spreyler günde 3 uygulama ile sınırlanmalıdır. Yan etkiler, kötü tat, nazal boşlukta rahatsızlık, uyku hali, sersemlik, bulantı, boğazda sıkışma görülebilir.

63 Oral Zolmitriptan Epizodik küme başağrısında etkilidir. Kronik küme tip başağrısında etkili değildir. Etkinliği Subkütan ve İntranazal formlara göre daha düşüktür. Orta derecede etkindir. Oral Zolmitriptan 5 10 mg epizodik küme başağrısında akut tedavide diğer ilaçların tolere edilemediği durumlarda tercih edilebilir.

64 Profilaktik Tedavi Profilaktik tedavi geçiş profilaktik ve idame profilaktik tedavi olarak ikiye ayrılır. İki haftadan daha uzun süreli olan küme periyodlarında profilaktik tedavi başlanır. İdame profilaktik tedavi tüm küme periyodu boyunca kullanılır. Küme periyodunun bitimi ile sonlandırılır ve bir sonraki küme periyodunun başlamasıyla tekrar başlanılır. İdame profilaktik tedavide monoterapi tercih edilir ancak bazı hastalarda kombine ilaç tedavisi gerekebilir. Profilaktik tedavinin başlangıcında geçici profilaksi de başlanılmalıdır.

65 Kısa Süreli Geçici Profilaktik Tedavi Kortikosteroidler Başlangıç profilaktik tedavi için çok etkili bir seçenektir. Küme ataklarının kısa sure içerisinde, birkaç haftalık dönemde hızlı kontrol gereksiniminde başlanılır. Kortikosteroidler kısa zamanda kümenin kontrolünü sağlamak için sıklıkla idame tedavisi ile birlikte başlanılır. Bazı hastaların atakları yalnızca steroid ile kontrol altına alınabilir. Farklı uygulamalar mevcuttur. Steroidler arasında tercih klinik deneyimlere göre değişmektedir. Epizodik ve kronik küme başağrısında etkinlikleri benzerdir.

66 Uzun Dönem İdame Profilaktik Tedavi Verapamil: Epizodik ve kronik küme başağrısının idame tedavisinde ilk tercihtir. Verapamil dozu mg/gün kullanılır ancak nadiren 720 mg /gün üstünde kullanılır. Yavaş titre edilerek doz artısı ile gelişebilecek yan etkileri azaltır. Her 3 günde bir 80 mg artışlarla doz ayarlamasının yapılması önerilmektedir.

67 Tedavi başlamadan önce, doz değişiminde ve 3 ayda bir EKG kontrolü yapılması önerilmektedir. Sumatriptan, ergotamin, kortikosteroidler ve diğer profilaktik ajanlar ile birlikte kullanılabilir. Genellikle 1 2 hafta içerisinde etkinliğini gösterir. Tam etkinlik 2 3 haftada ortaya çıkabilir. Yan etkileri, bradikardi, konstipasyon, ödem, GI rahatsızlık, gingivalhiperplazi ve künt başağrısıdır.

68 Diğer İlaçlar Lityum, Topiramat, Metiserjid Melatonin, Pizotifen, Valproat, İntranazal Civamid, Gabapentin ve Baklofen

69

70 Sonuç Aile Hekimliği Yaklaşımı Tekrarlayan başağrılarını taramak Primer/sekonder ayrımını yapmak Başağrısına bağlı morbidite/mortaliteyi azaltmak Uygun ilaç kullanımını sağlamak Başağrısının topluma maliyetini azaltmak

71 Teşekkür Ederim