SPİNALDE AKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr. Elif Başaran Gündoğdu. Uludağ Üniversitesi Beyin ve Sinir Cerrahisi.

Transkript

1 SPİNALDE AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr. Elif Başaran Gündoğdu. Uludağ Üniversitesi Beyin ve Sinir Cerrahisi.

2 Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ilacı, fizyolojik sistemleri veya patolojik durumları, kullanıcının yararı için değiştirmek veya incelemek amacıyla kullanılan veya kullanılması öngörülen bir madde ya da ürün olarak tanımlar

3 20. yüzyılda, geniş çaplı ulaşılabilir tek modern ilaç olan asetil salisilik asit (aspirin) in keşfiyle büyük bir atılım yapılmıştır lere gelindiğinde, her önemli hastalığın tedavisi için etkili ilaçlar mevcut hale gelmiştir.

4 İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi nde (1949), kişilerin sağlık hakkının temel sosyal bir hak olarak kabul edilmesiyle ülkelerin vatandaşları için sağladığı sağlık hizmetlerinde ilaçlar önemli yer tutmaya başlamıştır.

5 Piyasadaki ilaç sayısının hızlı artışı, İlaç kullanımına bağlı risklerin çoğalması, Gittikçe yükselen ilaç harcamaları; ilaçların akılcı olmayan kullanılışları Gibi nedenlerle AİK, üzerinde önemle durulması gereken konudur.

6

7 DSÖ, tarafından hazırlanan iyi reçete yazmada, ölçütler; 1- Etkinlik (İlaçların farmakodinamik ve farmakokinetik özellikleri) 2- Güvenlilik (İlaçların yan etkileri) 3- Uygunluk (İlaçların kontrendikasyonları) 4- Tedavi Maliyeti (İlaçların fiyatı)

8 Hasta uyumunun arttırılması ve halkın eğitimi AİK da tedavinin başarısını doğrudan etkilemektedir (broşür, notlar ve doz cetvelleri ve doktor, hemşire ve eczacının bilgilendirmesi ÖNEMLİ!).

9 Ağrı; kişinin yaşam kalitesini bozan, fiziksel olarak kısıtlayan, üretici konumdan uzaklaştıran, psikolojik açıdan zorlayan, uyku bozukluklarına neden olan ve aslında yaşamsal önemi olan fizyolojik bir fonksiyondur.

10 Ağrıya multidisipliner yaklaşımın odak noktası hastanın değerlendirmesidir. Tanı ve tedavinin etkinliğinde kişisel faktörler yanında, psikolojik ve çevresel faktörler de göz önüne alınmalıdır..

11 Spinal ağrıların büyük bir bölümünün bir ay içinde düzelmesine karşın %10 kadarı kronikleşmektedir

12 Kronik bel-boyun ağrısı, genelde 3-6 aydan uzun süreli mekanik nonspesifik bölgesel ağrıyı ifade etmektedir.

13 Kronik spinal ağrılarda erken müdahale önemli olabilir. Bu sayede ağrı döngüsü kırılarak hastaların rehabilitasyona uyumu artırılabilir.

14 Spinal ağrılarda kilit nokta ağrı kaynağını ortaya çıkarmak ve daha sonra hedefe yönelik en uygun tedavi yöntemini uygulamaktır

15 Spinalde ağrı tedavi yöntemleri: Farmakolojik Yöntemler Sinir Blokları Sensoryal Stimülasyon Yöntemleri Fizik Tedavi Yöntemleri Termokoagülasyon Yöntemleri Psikolojik Rehabilitasyon Cerrahi Girişimler

16 Lomber patolojilerde 1. İlk tercih; (parasetamol/nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar) hafta tedavi sonrasında ağrı devam ediyorsa; opioidler kullanılır. ( kodein ya da tramadol) 3. Kas gevşetici olarak; benzodiazepin ( diazepam) 4. Siyatik ağrılarında; trisiklik antidepresanlar ve gabapentin

17 Servikal patolojilerde 1. Analjezik ve kas gevşeticiler 2. Eğer ağrı kronik ve ciddi bir hal aldıysa, tedaviye amitriptilin veya gabapentin eklenir. 3. Diazepam, ciddi kas spazmlarında etkilidir

18 NSAİİ: Bağımlılık yapmamaları, antiinflamatuar etkilerinin bulunması ve tolerans oluşmaması terapötik değerini artırır

19 Opioidlerden daha zayıf etkilidirler SSS de solunum depresyonu, bağımlılık gibi etkileri daha azdır Ağrıda sensoriyal duyuyu inhibe etmezler Kronik ve somatik ağrılar daha iyi kontrol edilirler

20 NSAİ İlaçlar: Salisilik asitler (aspirin) Propionik asitler (Majezik, Apranax ) Asetik asitler (Voltaren, endol ) Fenamatlar Oksikamlar ( Felden, Xefo, Tilcotil ) Pirazonlar ( Novalgin ) Diğer narkotik olmayan analjezikler ( parol, tantum ) Selektif COX 2 inhibitörleri (Etol )

21 NSAİİ ler; -metastatik kemik ağrıları -postop ağrılar -inflamatuar artropatilerde daha etkilidir.

22 İki ana yan etki grubu; gastrointestinal ve renal yan etkilerdir. Bu etkiler doza bağımlıdır ve birçok vakada ülserin nüksetmesi riski, üst gastrointestinal sistemde kanama vb. ( İndometazin, ketoprofen vepiroksikam en fazla gastrik etkiler gösterirken, düşük dozda ibuprofen ve diklofenak da bu etki daha az görülür. )

23 Farmakolajik ajan DOZ YAN ETKİ DOZ AŞIMI Aspirin 100 mg 3X1-2 tb 9-15 yaş 2-3x1 tb. 7-9 yaş 3x1/2 tb Gastrointestinal hemoraji, vertigo, geçici işitme kaybı vb Konfüzyon, hipervantilasyon, hipertermi vb Majezik 100 mg Bölünmüş dozlar halinde 150 mg- 200 mg'dır. 300 mg a çıkarılabilir Hafif şiddette, doza bağlı ve geçicidirler. Dispepsi, mide bulantısı vb? Apranax 275 mg Başlangıçta: 2x1 tb/1 fort tb Takiben; 3-4x1 tb-1/2 fort tb Gastrointestinal, dermatolojik, kardiyovasküler ve santral sinir sistemi ile ilgili. Baş dönmesi, mide yanması, hazımsızlık, bulantı vb

24 Farmakolajik ajan DOZ YAN ETKİ DOZ AŞIMI Voltaren 75 mg 1x mg İdame: 1x1 tb Gastrointestinal, dermatolojik, kardiyovasküler ve santral sinir sistemi ile ilgili. Hipotansiyon, ARY, nöbet, gastrointestinal iritasyon ve solunum depresyonu Endol mg 2-3x1 8 tb/gün e kadar Baş ağrısı, psikoz, diyare, hemoraji ve bulantı vb? Xefo 8 mg IM/IV 2X8 mg Kısa süreli ve geçicidir. Gastrointestinal, dermatolojik, KZ uzatıcı vb?

25 Farmakolajik ajan DOZ YAN ETKİ DOZ AŞIMI Novalgin 500 mg 2x1 tb; max:4x2 IV: 1X5 ml; max: 10 ml Şok ve agranülositoz, lökopeni, trombositopeni Parol 500 mg 6-4X500 mg Max:6 tb/gün Alerjik ve aşırı duyarlılık reaksiyonlarına, makülopapüler döküntülere Kc toksisitesi, methemoglobinmi vb Etol fort 400 mg 3x400 mg Max:1200 mg Gastrointestinal ve hipersensitivite reaksiyonları Bulantı-kusma

26 Opioid Aanaljezikler: Narkotik analjezikler de denilir. Güçlü analjezik etki yaparlar. Bağımlılığı yapma potansiyeli vardır. Yaygın depresif etkileri nedeniyle narkoz hali oluştururlar. Analjezik tesirleri tamamıyle santral sinir sistemi üzerindeki etkilerinin bir sonucudur.

27 Opioid analjezikler; 1. Fentanil (Durogesic, Fentanyl)) 2. Morfin 3. Meperidin (Aldolan) 4. Eroin 5. Alfentanil (Rapifen) 6. Remifentanil (Ultiva) 7. Sufentanil (Sufenta)

28 Farmakolojik ajan Kullanım Dozu Yan Etkileri Fentanyl (IV) Önce mikrogram, Sonra 50 mikrogram Ürtiker, döküntü, ışığa hassasiyet, ağız, burun kuruluğu, fazla terleme Morfin 2-10 mg/70 kg Solunum depresyonu, konstipasyon, baş ağrısı Durogesic tts 25/50/75/100 mcg 25 mg/saat ile başlanır Hipoventilasyon, konstipasyon Aldolan 8x2 ml (İM-SC ) Max: 500 mg Solunum depresyonu, hipotansiyon, bradikardi

29 Benzodiazepinler: GABA-A reseptörleri üzerinde spesifik regülatör bölgeye bağlanarak GABA nın inhibitör etkinliğini arttırlar. Anksiyolitik ve sedatif etkilidir,. Diazepam: Florozepamdan sonra en uzun etkili benzodiazepindir. Antikonvülzif ve kas gevşetici etkisi mevcuttur.

30 Diazem Adele spazmında: 5-10 mg (IM/IV) Baş ağrısı, görme bulanıklığı, ataksi, hipotansiyon ve kemik iliği depresyonu vb

31 Gabapentin Nöropatik ağrılarda kullanılmaktadır (Özellikle de diabetik polinöropati ve postherpetik nevraljide tercih edilir.) Kullanım şekli: 1'inci gün (300 mg/gün) 2'inci gün (600 mg/gün) 3'üncü gün (900 mg/gün) Başlangıç dozu 900 mg/gün Max: 3600 mg/gün Yan etkileri: Uykuya meyil, halsizlik, baş dönmesi vb)

32