Türkiye denizlerinde bulunan karides türleri üzerine etüt M. Levent Artüz 2004

Transkript

1 ZOO-NATANTIA Publications Scientifiques 2005 Türkiye denizlerinde bulunan karides türleri üzerine etüt M. Levent Artüz 2004 Özet: Bu çalışmada Türkiye sularında bulunan ve benim çeşitli fasılalar ile, numune teminlerini yaptığım karideslerin tanımları ve dağılımları belirtilmiştir. Ticari olarak değerlendirilen türlerin yanı sıra, Akdeniz faunasına ait olan ancak sularımızda nadir olarak rastlana karides türlerine de, elde edilmiş olan numuneler bazında değinilmiştir. 9 familya altında, 30 adet türün incelendiği bu çalışmada, söz konusu türlerin sularımızdaki dağılımı ve bölgesel olarak yumurtlama zamanları tespit edilmeye çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Gennades elegans, Aristeomorpha foliacea, Aristeus antennatus, Penaeus kerathrurus, Penaeus japonicus, Penaeus semisulcatus, Parapenaeus longirostris, Metapenaeus monoceros, Sicyonia carinata, Solenocera membranacea, Sergestes vigilax, Lucifer typus, Stenopus spinosus, Pasiphaea sivado, Nematocarcinus ensifer, Plesionika martia, Plesionika edwardsii, Parapandalus naval, Hippolyte inermis, Hippolyte holthuisi, Hippolyte longirostris, Paleomon elegans, Palaemon adspersus, Palaemon serratus, Palaemon xiphias, Palaemon longirostris, Palemonella vestigialis, Pontonia pinnophylax, Typton spongicola, Crangon crangon, karides, dreç, sepet, kafes, trawl, algarna. Materyal- Metot: Numuneler ağırlıkla balıkçılardan karşılanmıştır. Özellikle dip sürtme ağları ile karides avcılığı yapan balıkçıların avladıkları toplam materyal içindeki tali türlerin sınıflandırmaları yapılmış, tür tespitlerinden sonra gruplandırılarak işlenmişlerdir. Bunun yanı sıra, dalarak (Scuba-ABC) numuneler toplanmış ve aynı işlem safhalarından geçirilmiştir. Birçok tür de direkt olarak çalı, sepet ve kafes ile avlanılarak sınıflandırmaları yapılmıştır. Av veren türlerin avcılıklarına devam edilmiş ve yumurta gelişimleri gözlenilmeye çalışılmıştır. Numune temin edilen sahaların GPS ile koordinatları kaydedilerek. Türlerin dağılımları hakkında bilgi veri tabanı oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu vesile ile benim çilemi çeken, beni teknesinde misafir eden, alışılagelmişin dışında bir tür ile karşılaştığında haberdar eden balıkçı dostlara teşekkürü bir borç bilirim. KARİDESLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER. Karidesler, kabuklu hayvanlar (Crustasea) sınıfından dekapodların ekonomik açıdan da önemli bir grubunu oluştururlar. Karideslerin vücudu, birleşik bir baş-göğüs (sefalotoraks) ve halka şeklinde segmentlerden yapılmış karın (abdomen) bölgesi olmak üzere iki bölümden oluşur. Abdomeni saran kabuk halkalar halindedir ve birbirinden kolayca ayrılabilir. Vücutları toraks ve abdomen üzerinde uzamış şekildedir. Aşağıdaki şekilde (Şekil:1) bir karides gövdesinin bölümleri gösterilmiştir. Sefalotoraksı örten kabuğun (karapaks) ön ucunda sivri bir diken şeklinde, kenarları testere gibi dişli bir çıkıntı (rostrum) yer alır ki, bu rostrum genel olarak türlerin bir birinden ayırt edilmeleri ve tanınmalarında rol oynar.

2 Şekil:1. Bir karidesin vücut bölümleri. Aşağıdaki şekilde Türkiye denizlerinde yaşayan bazı karides türlerinin rostrumları karşılaştırma amacı ile birlikte gösterilmiştir. (Şekil:2) Şekil:2. Değişik tür karideslerde rostrum yapıları. Karideslerin başında iki çift anten bulunur. Abdomen kısmı sefalotorakstan daha uzun ve daha kuvvetli yapılmıştır. Bu bölüm karideslerin yenebilen bölümünü oluşturur. Abdomenin arka ucunda yelpaze şeklinde, beş adet loptan oluşan kuyruk (telson) yer alır. Göğüs kısmındaki ayaklar, avı tutmaya ve yürümeye yarayacak şekilde (pereiopod'lar), buna karşın karın kısmındaki ayaklar ise, kürek şeklinde, hayvanın yüzmesini sağlayan yüzme ayakları (pleopod'lar)dır. Bu yüzme ayakları dişilerde yumurtaların saklanmasına ve yavru bakımına yarayacak biçimde şekillenmişlerdir. Bazı karides türleri yumurtalarını bu ayaklar aracılığı ile abdomenlerinin altında saklar,diğer bazı türlerde ise, yumurtalar serbestçe suya bırakılırlar. Karidesler genellikle iyi yüzebildikleri halde, genellikle deniz dibi zemininde yaşarlar. Avlanmak ve üreme nedenleri ile zaman zaman zemin üzerinden kalkarak, daha yukarılardaki su kütlesine yükselirler. Genellikle gündüzleri kendilerini kısmen kuma gömen karidesler, geceleri avlanmak üzere yukarı doğru yükselirler. Karideslerin çoğunluğu ya çevrelerindeki besin parçacıkları (plankton) içeren suyu veya zemin çamurundaki çürüme materyalini süzerek beslenirler. Karides türleri arasında devamlı olarak pelajik yaşama uymuş olanlar da vardır. Karides türleri belirli derinlik sınırları içersinde yaşamlarını sürdürürler. Bazı türler sahilde sığ suları diğerleri ise, m kadar olan derinlikleri işgal ederler.

3 Denizlerimizde aşağıdaki türler bulunmaktadır : Familya : Penaeidae Gennades elegans (Smith, 1882) Aristeomorpha foliacea (Risso, 1827) Aristeus antennatus (Risso, 1816) Penaeus kerathrurus (Forskål, 1775) Penaeus japonicus (Bate, 1888) Penaeus semisulcatus (de Haan, 1844) Parapenaeus longirostris (Lucas, 1846) Metapenaeus monoceros (Fabricius, 1798) Sicyonia carinata (Brünnich, 1768) Solenocera membranacea (Risso, 1816) Familya : Sergestidae Sergestes vigilax Stimpson, 1860 Lucifer typus H. Milne Edwards, 1837 Familya : Stenopodidae Stenopus spinosus (Risso, 1827) Familya : Pasiphaeidae Pasiphaea sivado (Risso, 1816) Familya : Nematocarcinidae Nematocarcinus ensifer (Smith, 1882) Familya : Pandalidae Plesionika martia (H. Milne Edwards, 1883) Plesionika edwardsii (Brandt, 1851) Parapandalus naval (Fabricius, 1787) Familya : Hippolytidae Hippolyte inermis Leach, 1815 Hippolyte holthuisi Zariquiey-Alvarez, 1953 Hippolyte longirostris (Czerniavsky, 1868) Familya : Palaemonidae Paleomon elegans Rathke, 1837 Palaemon adspersus (Rathke, 1837) Palaemon serratus (Pennant, 1777) Palaemon xiphias Risso, 1816 Palaemon longirostris H. Milne Edwards, 1837 Palemonella vestigialis Kemp 1922 Pontonia pinnophylax (Otto, 1821) Typton spongicola Costa, 1844 Familya : Crangonidae Crangon crangon (Linne, 1758) Bu listede yer alan türlerden P. semisulcatus, P. japonicus, M. monoceros türleri 1872 yılında Süveyş Kanalının Akdeniz i Kızıldeniz ve dolayısı ile de Hint okyanusuna bağlaması sonucunda, başta Doğu Akdeniz sahillerimiz olmak üzere denizlerimize gelmiş ve yerleşmişlerdir. Aşağıdaki tabloda (Tablo:1) Türkiye sularında avlanan ekonomik değere sahip karides türlerinin boyları, av derinlikleri ve yayılış alanları gösterilmiştir. Tablo1. Türkiye sularında ekonomik olarak avcılığı yapılan karides türlerinin boy, av derinliği ve yayılış alanları. T ü r ü n a d ı Boy (cm) azami ortalama Av derinliği (m) P. longirostris M. monoceros P. japonicus P. semisulcatus P. kerathrurus Yayılışı Marmara denizi Saros körfezi Edremit körfezi Çandarlı körfezi Sığacık körfezi Finike körfezi Taşucu körfezi Mersin körfezi İskenderun körfezi Finike körfezi İskenderun körfezi Antalya körfezi Mersin körfezi İskenderun körfezi Mersin körfezi İskenderun körfezi Taşucu körfezi Akdeniz Ege Marmara

4 Gennades elegans (Smith, 1882) Syn:Amalopanaeus elegans Rostrumları gözlerin boyunu geçmeyecek şekilde kısadır. Abdominal segmentlerin yan tarafları pürüzsüz ve düzdür. Vücut rengi koyu kırmızı, özellikle sefalotoraks bölgesinde daha belirgindir. Gözün kornea bölümü kahverengi ve altın rengi parıltılıdır. Tam bir açık deniz formudur, m derinliklerde dağılım gösterir. Genç formlar geceleri deniz yüzeyine doğru hareketlenirler. Bütün Akdeniz bölgesinde yaygın olarak bulunur. Maksimum boyları 4cm., yaygın bulunan boyları 3.5cm. civarıdır. Ekonomik bir önemleri bulunmamaktadır. G. elegans Rostrum ve göz seviyesi Gökçeada açıklarında trawl ile avlanmış teknenin artık materyali içersinde 12 adet örneğe rastlanılmıştır. (2004) Aristeomorpha foliacea (Risso, 1827) En: Giant red shirimp, Fr: Cerevette rouge, Sp: Langustino moruno, Cez: Kam rûn, Kıbr: Karida, Yun: Garíde İsr: Ariston adom, İt: Gambero rosso, Malt: Gamblu tal-fond, Mon: Gambaru de fundu, Tun: Gambri ahmar, Yug: Kozika crevena Karapaks kısa kıllar ile bezelidir. İleriye uzanmış karina bölgesi, karapaksın her iki alt yanında ve diğer karina boyunca, hafif eğik bir şekilde ve üst tarafına doğru uzanır. Dişi formlar ve genç formlarda rostrum uzun, kuvvetli ve aşağıya doğru eğiktir.. Rostrumun üst kenarında5 veya 6 adet oldukça kuvvetlidiş, kaideye doğru yer alır. Uç kısma doğru ise, birkaç küçük dişçik bulunur. A. foliacea Dişi ve genç bir formun rostrumu Yetişkin erkek formlarda rostrum oldukça kısadır ve sadece 5 veya 6 adet basal diş bulunur. Kuvvetli bir hepatik diken mevcuttur.

5 Renkleri şarap kırmızısı, karapaksın üst kenarında viyole renklenme şeklindedir. Abdominal segmentlerin I. ve II. Karinasızdır.takip edenler, arka tarafa doğru ufalarak ufak bir diş görünümü kazanan dorsal bir karinaya sahiptirler.telson boydan boya uzanan bir oluk içerir. Antenülün alt flagellumu kısa ve yassıdır. A. foliacea ile tek benzerlik gösteren Akdeniz formu Parapenaeus longirostris dir. Ancak, bu benzerlik sadece dişi formlar ve genç formlara mahsustur. Çünkü A. foliacea yetişkin erkek formlarının rostrumları P. longirostris lerinkinden çok daha kısadır. Her halükarda, A. foliacea da, P. longirostris de bulunan dorsal dişin eksikliği, bu iki türün ayrımında kolaylık sağlamaktadır. Ek olarak, P. longirostris pembe renklidir. Diğer species Aristeus antennatus ise, rostrum uzunluğuna bağlı olarak aynı seksüel dimorfizm, gösterir. Ancak, rostrum üzerinde sadece 3 adet diş bulunur (A. foliacea da 5-6 adet) ve daha koyu şarap kırmızısı renktedir. Maksimum boyları 22cm., yaygın bulunan boyları 15-18cm. civarıdır. Karadeniz hariç tüm denizlerimizde bulunur. Ayrıca Doğu Atlantik (Biscay körfezinden, Rio d Oro kadar), Güney Afrika, Japonya ve Avusturalya da bulunur. Çamurlu zemin üzerinde yayılım gösteren bu form, genellikle m. derinliklerde yaşamaktadır. 1300m. derinliğe kadar bulunduğu da rapor edilmiştir. Avcılığı trawl ağları, derin su algarnası ile yapılmaktadır. Avcılığı genellikle P. longirostris ve diğer türlerle birlikte olduğundan, bu tür için ayrı bir istatistik bulunmamaktadır. Diğer türler ile birlikte, karışık olarak taze ve donmuş olarak değerlendirilmektedir. Penaeus kerathrurus (Forskål, 1775) Syn: Penaeus trisulcatus Leach, 1815 En: Triple-grooved shrimp, Fr: Ceramote, Sp: Langustino, Cez: Ceramote, Mıs: Gambari azzari, Yun: Garída, İsr: Penon tellat-harizi, İt: Mazzancolla, Lib: Gambari, Malt: Gamblu mperjali, Mon: gambaru grossu, Rus: KrevetkaSur: Keréides, Tun: Gambri kebir. Rostrum sert ve kuvvetlidir. Gözlerin iki yanından çıkıntı şeklinde uzantıları vardır. Karapaks kuvvetli bir biçimde sertleşmiştir. Üst tarafında testere şeklinde bir karinanın üzerinde 10 adet dorsal diş bulunur. Son dişin arkasından, medyan karina ikiye ayrılarak yan karinaları oluşturur. İki yanında rostruma kadar uzanan yüksek ve keskin bir yapı mevcuttur. Bu yapının arasında kalan derin yarık, karapaks uzunluğu boyunca uzanır. Kuvvetli bir hepatik diken vardır.

6 I.-III. abdominal segmentler karinasızdır. IV.-VI. segmentlerde gittikçe büyüyen karina gittikçe keskinleşir ve VI. segmentte diş olarak sonlanır. Telsondaki dorsal kanal, iki adet uzunlamasına, keskin karina oluşturur. İki antennül flagellası da kısadır. Kaplan karidesi adı ile tanınır. Genellikle sığ sularda ve en fazla 30-40m. ye kadar derinlikte yaşayan bu karides türüne, dere ve nehir ağızları yakınındaki deniz dibi çayırlarında (Posedonia, Zostera vb.) rastlanır. Boyu 20cm ye erişir. Bu karides türüne kaplan karidesi adı verilmesi, pembemsi sarı renkteki zemin üzerinde koyu kahverengi banların bulunuşundan ileri gelmektedir. Gündüzleri genellikle kendisini kuma gömer, yalnızca göz ve antenleri dışarıda kalır. Geceleri kumdan çıkarak avlanır ve bu sırada fanyalı ağlara takılarak avlanır. Yumurta adedi çok fazladır. İrice bir dişide adet yumurta bulunabilmektedir. Yumurtlama mevsimi Mayıstan Kasıma kadar devam ederse de, esas üreme Haziran- Ağustos döneminde gerçekleşmektedir. Maksimum boyları 20cm., yaygın bulunan boyları 14-16cm. civarıdır. İskenderun körfezinden İstanbul Boğazına kadar olan sularda yaşar, Boğaz da da rastlanmaktadır. Avcılığı fanyalı ağlar, karides sepetleri ve Trawl ile yapılmaktadır. Akdeniz bölgesinde kafes ve sepet ile de avcılığı yapılmaktadır. P. kerathrurus Karapaks ve rostrumun dorsalden görünüşü Özellikle İtalya, Güney Fransa, İspanya ve Portekiz de revaçta olan bir su ürünüdür. Kuzey Afrika nın Akdeniz kıyılarında bol miktarda ve daha iri boylarda avlanmakta ve dondurulmuş veya taze olarak ihraç edilmektedir. Bol miktarda avlanmadığından Türkiye de ihracat açısından bir önem taşımamaktadır. Genellikle yerel piyasada tüketilen bu karidesler büyük şehirlere buzlanmış, taze olarak sevk edilirler. Penaeus japonicus (Bate, 1888) Syn: Penaeus pulchricaudatus Stebbing, En: Kuruma prawn, Fr: Crevette kuruma, İsr : Kristal, Sp: Langostino japonés, Australya: Japanese king prawn, G. Afrika: Ginger prawn, Hong Kong: Flowery prawn, Jap: Kuruma ebi, Saimaki ebi, Kore: Oriental brown shrimp, Taiwan: Banded shrimp, U.S.A: Kuruma shrimp, Y. Gin: Japanese king prawn. Rostrum sert, keskin, kalın ve kuvvetlidir. Gözlerin iki yanından çıkıntı şeklinde karinalar uzanır.karapaks kuvvetli bir biçimde kitinleşmiş ve serttir. Karapaksın üst tarafında, yüksekçe bir karinanın üzerinde, testere şeklinde sıralanmış, ön tarafa bakan 10 adet, sivri ve keskin dorsal diş bulunur. Oldukça ayrık duran son dişin arkasından, medyan karina iki yana ayrılarak, ana karinaya paralel yan karinaları oluşturur. Bu yapının arasında kalan derin yarık, karapaks uzunluğu boyunca uzanır. Kuvvetli bir hepatik diken vardır. P. japonicus Rostrum ve karina

7 Telsondaki dorsal kanallar, uzunlamasına, keskin karinalar oluşturur. Antennül flagellaları kısadır m. derinlikler arasında kumluk, çamurlu, kumlu-çamurlu zeminlerde dağılım gösteriri. Karanlık ile birlikte, daha üst seviyelere doğru hareket eder. Karasularımızda özellikle İskenderun Körfezi ile Taşucu (Silifke) arasındaki 25-50m arasındaki düz kumluk zeminde yaşar. Boyu 30cm kadar olabilir. Maksimum boyları 35cm., yaygın bulunan boyları 20-25cm. civarıdır. Canlı fertlerin rengi sarımtırak pembedir; ölü fertlerde pembemsi renk kaybolur, sarı renk hakim olur. Bu tür de Süveyş kanalından geçerek sularımıza yerleşmiş bulunmaktadır. Japon karidesi, İskenderun karidesi, Jumbo gibi adlarla tanınan bu İndo-Pasifik tür, yurdumuz sularında rastlanan en iri karides olarak önem taşır. Avcılığı fanyalı ağlar, karides sepetleri ve Trawl ile yapılmaktadır. Kafes ve sepet ile de avcılığı yapılabilmektedir. Dondurulmuş veya taze olarak iç piyasada tüketilmekte, donmuş ve taze olarak da ihraç edilmektedir. Penaeus semisulcatus (de Haan, 1844) Syn: Penaeus ashiaka Kishinouye, Penaeus semisulcatus paucidentatus Parisi, Penaeus monodon manillensis Villaluz & Arriola, En: Green tiger prawn, Fr : Crevette tigrée verte, İsr : Kastanie, Sp: Langostino tigre verde. Arab: Rebian, Australya : Green tiger prawn, Grooved tiger prawn, Northern tiger prawn,g. Afrika : Green prawn, Hong Kong : Bamboo node prawn, Fa ha, Flower prawn, Japan : Kuma-ebi, Thailand : Kung kula lai, Karapaks yumuşak ve kitinimsi bir yapıya sahiptir. Rostrumun üst kenarında ard arda testere şeklinde dizili 5-8 adet diş, alt kenarında ise 2-4 adet diş bulunur. Rostrum kenarlarındaki ön karina-kanal, postorbital dikene kadar, postrostral kanal-karina ise neredeyse karapaksın arka kenarına kadar uzanır. Anten ve hepatik dikenleri belirgindir, anten kaidesi ileriye fırlamış, belirgin ve çıkıntılı şekildedir. Telson serbest, birinci ve ikinci yürüme bacaklarının eksopoditleri simetriktir. P. semisulcatus Rostrum ve postorbital diken Thelycum konveks-yuvarlak plaklar ile kapalıdır. Bu plaklardan arkadaki, kısmen segmente gömülü şekildedir. Canlı fertlerde renk yeşilimsi pembedir. Abdomende belli belirsiz daha koyu renkte halkalar bulunabilir. Göz sapları, pleopodlar, urapodlar ve anten kaideleri pembemsi veya kırmızımsı renktedir. Pereipodlar ve antenler sarı renkte ve kırmızımsı bantlıdır. Çamur ve ince kumlu çamur zemin üzerinde, yaklaşık 25-50m derinlikler arasında yaşar. Maximum boyları 25cm., yaygın bulunan boyları 15-20cm. civarıdır. (Erkek erişkin formlar ort. 19cm., dişi erişkin formlar ise ort. 23cm. kadardır. İri karides veya yabancı dilden direkt olarak tercüme edilmiş Yeşil Kaplan Karides adı ile tanınan, sularımıza

8 Süveyş kanalı açıldıktan sonra Hint okyanusu ve Kızıldeniz den göç etmiş olan bu İndo-Pasifik karides türü, halen İskenderun Körfezinden Ege denizine kadar olan denizlerimizde yerleşmiş durumdadır. Avcılığı ağlar vasıtası ile, sepet ve kafeslerle ve dip sürütme ağları ile yapılır. Bu tür Japonya ve Hindistan da büyük ekonomik değer taşır. Dondurulmuş veya konserve edilmiş olarak iyi bir pazara sahiptir. Denizlerimizdeki en iri boy karideslerden oluşu nedeni ile ekonomik değeri büyüktür. İskenderun ve çevresinden istihsali yapılan iri karidesler, dondurulmuş olarak ihraç edilmekte veya buzlanarak taze, iç piyasaya sevk edilmektedir. Parapenaeus longirostris (Lucas, 1846) Syn: Peneus cocco Prestandrea, Penaeus bocagei Johnson, Penaeus politus Smith, Parapenaeus politus Smith, Neopenaeopsis paradoxus Bouvier, Parapenaeus paradoxus Bouvier, Penaeopsis paradoxus Schmitt, En: Deepwater rose shrimp, Fr: Crevette rose du large, İsr: Bar-penon, İt: Gambero rosa, Kıbr:Karides, Lib: Gambari ahmar, Lübn: Kraïdes, Malt: Gamblu mezzan, Mıs: Gamberi agouz, Rus: Krevetka, Sp: Gamba de altura, Tun: Gambri abiedh, Yug: Kozica golema,yun: Garidâki. Karapaks kısa ve görünebilir, sert kıllarla kaplıdır. Sutural çizgi, gözler hizasından başlamak üzere, karapaks boyunca uzanır. Rostrumun kaide kısmı aşağı bakışlıdır, uç kısma doğru yay şeklinde yukarı uzanır. Rostrumun alt kenarı düzdür, üst kenarında ise 7-8 adet diş bulunur. Diğer bir diş ise rostrumun devamı olan karinanın epey gerisinde tek olarak yer alır. Hepatik diken mevcuttur. I. den II. segmente kadar karina bulunmaz. IV. segmentten VI. segmente gittikçe gelişen bir karina mevcuttur. Bunların her biri küçük ve keskin bir posterior diş ile sonlanır. P. longirostris Rostrum ve dorsal diş Telson, uç tarafına doğru uzunlamasına basık bir şekildedir. Antennül flagellaları uzundur. Rostrum formu dolayısı ile diğer Akdeniz formu karidesler ile karıştırılsa da, rostrumun arkasındaki tek duran dorsal diş türün karakteristiğidir. Bütün Akdeniz ve Marmara denizinde bulunan bir türdür. Çamur zeminlerde, 100m.- 400m. derinlikler arasında dağılım gösterir. Su karakteri ve zemin yapısına göre dağılım sınırları 50m. ile 700m. arası derinliklerdir. Marmara denizinde, termoklin altında yer alan Akdeniz kökenli suyun, tüm sene boyunca sabit olarak 14.2ºC olmasından dolayı bu tabaka içinde yayılmıştır. Bu sebeple Marmara denizi için 40m. ile 110m. derinlikler arasında dağılım gösterdiği söylenebilir. Marmara karidesi veya derin su pembe karidesi olarak isimlendirilen bu türün, özellikle Marmara denizinde istihsal edilen su ürünleri arasında ciddi bir önemi bulunmaktadır. Avcılığı, dip sürütme ağları ve sepet ile yapılır. Özellikle avcılığı için geliştirilmiş olan metot beam-trawl dür (Algarna). Bu tür, tüm dünyada büyük ekonomik değer taşır. Dondurulmuş veya konserve edilmiş olarak iyi bir pazara sahiptir. Denizlerimizdeki en bol av veren karideslerden oluşu nedeni ile ekonomik değeri büyüktür. Marmara denizi ve çevresinden istihsali yapılan derin su pembe karidesleri, dondurulmuş olarak ihraç edilmekte veya buzlanarak taze ve donmuş et olarak, iç piyasaya sevk edilmektedir.

9 Metapenaeus monoceros (Fabricius, 1798) Syn: Penaeopsis monoceros (Fabricius, 1798) En: Ginger prawn, speckled prawn, speckled shrimp, Fr: Crevette mouchetée, Sp: Camarón moteado. Rostrum kalın ve uzundur. Rostrum üzerinde dişler sadece ön tarafta yer alırlar. Karapaksın yan tarafında büyük bir diken bulunur. Skaposeritin alt kenarı sert ve kalın kıllarla kaplıdır. Tüm segmentlerde dikenlenme mevcuttur. Abdomen ve karapaksı örten beyazımsı sarı kabuğun üzeri hafif kabarcıklı olması nedeni ile, parlak ve pürüzsüz olan diğer türlerden kolaylıkla ayrılır. Penaeus türlerinin aksine metapenaeus'larda rostrumun altında ikinci bir diken bulunmaz. M. monoceros Rostrum şekli Bu karides türü, dış ülkelerde ticari önem taşımakla birlikte, yurdumuzda pek önem taşımamaktadır. Bunun baslıca nedeni, pişirildiği zaman, karideslere has kırmızı renk yerine beyazlaşmasıdır. Boyu 18cm kadar olabilir. Ortalama 12cm. civarındadır. İndo-Pasifik kökenli olan bu tür, İskenderun körfezinden Finike önlerine kadar yayılmıştır. Sicyonia carinata (Brünnich, 1768) Rostrum uzun ve dişleri sefalotoraks sonuna kadar uzanır. Üzeri düzensiz olarak dişli olan rostrumda, tipik bir diş de, ön tarafın alt kenarında tek olarak bulunur. Rostrumdaki dişlerin arası fırça şeklinde düzensiz kıllar ile kaplıdır. Telson ucunda da sert ve düzensiz kıllar bulunur. Abdominal segmentlerin yan yüzleri girintili-çıkıntılıdır. Kum renginde ve kahverengi noktalıdır. S. carinata Rostrum şekli Üreme zamanı III. Aydan IV. Aya kadar devam eder. Yaklaşık boyu 4cm. kadardır. Ticari bir öneme sahip değildir. Kumluk, Zostera-posidonia çayırlarında ve algal vegetasyonun kuvvetli olduğu bölgelerde 4m.-5m. derinliklerde, bütün Akdeniz bölgesinde sıkça olarak bulunur. Tarafımdan, Saros körfezinden başlamak üzere Taşucu na kadar, dağılım gösterebileceği tüm bölgelerde rastlanmıştır. ( )

10 Solenocera membranacea (Risso, 1816) En: Atlantic mud shrimp, Fr: Cerevette atlantique de vase, Esp:Gamba de fango del Atlántico Karapaks, rostral kaidenin iki yanından kısa kıllar ile kaplıdır. Karapaksın ön tarafına doğru kabuk katlanarak bir karina oluşturmuştur (servikal karina) rostrum kısadır, üst kenarında, 2-3 adedinin göz boşluğunun arkasında kaldığı 7 adet diş vardır. Kuvvetli bir post-orbital diken ve hepatik diken mevcuttur. Antennular flagella çok uzundur. İç yüzeyi konkav şekillidir ve bir araya geldiğinde silindirik bir tüp oluştururlar. Abdominal segmentler I. ve II. karinasızdır. II. segmentten VI. Doğru karina yavaşça şekillenmeye başlar. Sadece son segmentin arka tarafında ufak bir diş bulunur. S.membranacea da Antennular flagellanın kesiti S. membranacea dışında hiç bir Akdeniz kökenli penaidde bu şekilde bir antennular flagella ve post-orbital diken bulunmaz. Renk az-çok şeffaf, portakal-kırmızı renktedir. maksimum boyu 12cm. yaygın bulunan boyları 8cm.-10cm. kadardır. çamurlu zeminlerde, 20 ila 700m. derinlikler arasında dağılım gösterir. Özellikle de 100m. ve 400m. derinliklerde bol olarak bulunur. Avcılığı dip sürütme ağları ile yapılmaktadır. Bilinmediğinden ve ayrımı yapılmadığından, tek başına ticari bir öneme sahip değilmiş gibi gözükmektedir. Ege ve Akdeniz deki dağılım alanları ve stok yoğunlukları avcılar tarafından takip edilmediğinden, ekonomik olarak ancak diğer karides türleri ile karışık olarak değerlendirilmektedir. Dip sürtme ağları ile diğer karides türleri ile beraber yakalanmakta ve değerlendirilmektedir. Sergestes vigilax Stimpson, 1860 Rostrum kısa ve birbirine yay şeklinde konumlu, iki diken şeklinde, baş kısmı uzamamış şekildedir. 4. ve 5. pereipodlar kısadır. III. maksilipedin sadece üst kenarında fırça şeklinde kıllar bulunur. Renksiz ve neredeyse şeffaf bir görünümü vardır, baş üstü ve skaposeritleri kırmızımsıdır. Tüm Akdeniz bölgesinde, yüzey ile 1000m. derinlikler arasında, pelajik olarak yaygın bulunur.

11 Akdeniz bölgesinde plankton arasında dağılım gösteren türlerden biridir. Yaklaşık boyu 2.5cm. kadardır. Ticari bir öneme sahip değildir. S. vigilax Çift çıkıntılı rostrum S. vigilax III. maksiliped Tarafımdan (36º N-26º ), (36º N-30º26 42 E) ve (36º N-30º E) bölgelerinde üç adet numune tespit edilmiştir.(2004) Lucifer typus H. Milne Edwards, 1837 Syn: Lucifer acestra Dana, 1852 Bu planktonik krustasenin adı, Latince de ışık giyisili veya İbranice de parlak olarak nitelendirilmektedir. Buna göre dini literatürde, Lucifer ismi şeytanı kast etmektedir. Bu canlı, bu isimleri kuvvetli Bioluminesans özelliğinden dolayı kazanmıştır. L. typus tipik uzun ensesi, kısa nokta şeklinde rostrumu ve farklı ekstremiteleri ile ayrılabilen bir formdur. Dişi formda telson görünümü Erişkin formlarda sadece ilk 3 çift pereipod mevcuttur ve bunlar kıskaçlıdırlar. Kitin kapları, yok denecek kadar zayıftır.göz stamenleri uzun, yaklaşık total karapaks boyunun yarısı kadardırlar. Dişi formlar yumurtalarını 3. pereiopoda bağlı olarak taşırlar. Yumurtalar çoğu zaman oldukça belirgindir. Yumurtadan çıkan naupiluslar, metamorfozlarında kısa sürede protozoeal ve mysis kademelerini geçirerek, ergin formların sahip oldukları özelliklere ulaşırlar. Yetişkin dişi formlar, 1. pleopod üzerinde karakteristik bir petasmaya, VI. abdominal segmentte iki adet özel ventral yapıya ve telsonun ventral yüzeyinde kabarık bir yapıya sahiptirler. Üreme dönemi dışında, erkek ve dişi formları ayırmak oldukça zordur. Bu ayrım ancak ptesma ve telsonun alt bölgesindeki kabarıklık ile olabilir. Renksiz ve şeffaf görünümlü bir formdur. Yaklaşık boyu 1cm. kadardır. Pelajik olarak her derinlikte yaşamlarını sürdürürler. Dişi formun 3. pleopodunda yumurtalar Naupilus Protozoea Genç birey Tarafımdan, Saros körfezi 2003,2004, Gökçeada çevresi 2004 (Kömür burnu açıkları), 38º25 20 N- 26º14 54 E ve civarı, 36º19 54 N-29º03 13 ve civarı bölgelerde, 0.5m. ile 25m. arası çekilen plankton kepçelerinde çok sayıda numuneye rastlanmıştır.

12 Stenopus spinosus (Risso, 1827) En: Boxer Shrimp, Esp: Camarón naranja, Fr: Crevette jaune cavernicole, İt: Alifantozza Tüm vücut kuvvetli bir şekilde tüberküllü ve dikenlidir. Rostrum hem altta hem üst tarafta sık dişlerle bezelidir. Üst sıradaki dişler kesintisiz olarak karapaksın üst-orta çizgisinden, karapaksın sonuna kadar devam ederler. Son pereipod diğerlerine nazaran 3/1 oranında daha uzundur. III. Pereipod diğerlerine nazaran oldukça büyük kıskaçlıdır. Anten ve antennüller çok uzundur. Renk çok kuvvetli parlak sarıdan, çok kuvvetli parlak portakal rengine kadar S. spinosus rostrum ve tüberküller olabilir. Segment bağlantıları ve antenler açık renktedir. Kornea koyu siyahtır. Doğu Akdeniz bölgesinde dişi formlar IV.-XI. aylar arasında yumurtlamaya hazır hale gelir. Genellikle dipte, orta-derin sularda kayalar, taşlar altında saklanarak yaşamlarını sürdürürler. Genellikle geceleri beslenme amaçlı olarak nispeten saklandıkları yerlerden çıktıklarından, kayalar arasındaki güvenli oyuklarda sıkça rastlanırlar. Boyları yaklaşık 8cm. kadar olabilir. S. spinosus gerçekte bir İndo-Pasifik tür olmasından dolayı, Süveyş kanalının 1930 senesinde açılmasından sonra Akdeniz e gelmiş ve yayılmış olması muhtemeldir. Ekonomik bir önemi yoktur. Parlak renkleri ve ilginç tipi ile dalış turlarının aranan canlıları arasındadır. S. spinosus 2004 yılında Datça da rapor edilmiş (OKUŞ et. al.) tarafımdan 2004 yılında, Taşucu, Antalya/Adrasan, Fethiye ve İzmir(38º44 54 N-26º53 44 E) bölgelerinde, 10m.-16m. derinliklerde rastlanmıştır. Pasiphaea sivado (Risso, 1816) Syn: Alpheus sivado Risso, 1816 En: White glass shrimp, Port:Camarão-cristal-branco Fr: Sivade blanc Esp: Camarón cristal blanco Rostrum kuvvetli bir şekilde gerilemiştir. Kıskaçlı pereipodlar diğerlerinden daha uzundur. Kıskaçlar küçük ve eşit şekilde incedir. Abdominal segmentleri zayıf bir şekilde karinalıdır.

13 Cam şeklinde şeffaf, üzerinde kırmızı nokta serileri bulunur. Sadece kornea siyah renklidir. XII.-IV. ve VI.-VII. Aylarda yumurta bırakır. Bütün Akdeniz de açık deniz formu olarak tüm derinliklerde bulunur. Yoğun olarak bulunduğu derinlik 300m-500m arasıdır. Boyları yaklaşık 3cm. kadar olabilir. Ekonomik bir önemi bulunmamaktadır, ancak gerek erişkin fertler olarak, gerekse larval safhada, özellikle uskumru Scomber scombrus (Linneaus,1758) koyoz Scomber japonicus (Hottuyn,1782) ve İstavrit Trachurus trachurus (Linneaus,1758) balıklarının, özellikle ilkbahar evresinde, ciddi bir şekilde yemini oluşturmaktadırlar. P. sivado rostrum Akdeniz bölgesinde dağılım gösteren bu form ile ilgili olarak karasularımızdan bir rapora tarafımdan ulaşılamamıştır. P. sivado ile ilgili olarak 1987 senesinde Arar gemisi trawl materyali içersinde(37º14 13 N- 27º13 35 E civarı) ve 2003 senesinde, Gökçeada açıklarında trawl ile avlanmış teknenin artık materyali içersinde 5 adet örneğe rastlanılmıştır. Nematocarcinus ensifer (Smith, 1882) Uca doğru kertikli rostrumu, yukarı doğru yönelik ve düz bir şekildedir. Rostrumun üst kenarında belli-belirsiz testere şeklinde çok ufak dişler bulunur. Son üç pereipodu alışılmadık şekilde uzundur. İlk 4 pereipod çiftinin eksopoditleri ve 3. maksilipedin eksopoditi uzun bir tırnak ile sonlanır. Anten ve antenülleri çok uzundur. Üremesini II. ayda gerçekleştirir. Yaklaşık boyu7.5cm. kadar olabilir. Derin deniz formu olarak 300m. derinliklerde yaşamını sürdürür. N. ensifer rostrum Türkiye sularında net bir rapora tarafımdan rastlanamamıştır. Tarafımdan 2005 senesinde, Kıbrıs ile Anakara arasında 500m. ve üzeri derinliklerde Trawl yaptıklarını ifade eden balıkçıların trawl artığı materyali içersinde bol miktarda, aynı şekilde Hatay ilinde Suriye sınırına doğru Trawl ile avlandıklarını ifade eden balıkçıların trawl materyali içinde 12 adet numuneye rastlanmıştır.

14 Plesionika martia (H. Milne Edwards, 1883) En: Martia shrimp, Esp: Camarõn marcia, Fr: Cerevette martia, Tun:Gambri sghir Karapaks yumuşaktır, karapaks üzerinde bulunan postrostral, üzeri dişli, bir karina bulunur. Rostrumun uzunluğu, karapaksın yaklaşık 2 katı kadardır. Rostrumun üzeri düz,dişsiz, kaidesi 6-9 adet diş ile bezelidir. Alt kenarında ise,40-50 adet diş bulunur. Renk pembemsibeyaz üzerine, çok sayıda kırmızı puan şeklindedir. Puanlar, dorsal kenar boyunca ve abdominal segmentlerin iç kenarları boyunca yoğunlaşmıştır. Yumurtaları mavi renklidir.ilk 4 çift pereipodun her birinde, tek bir epipodit bulunur. Pereipodların 2. çifti aynı boydadır. Bu tür, diğer Akdeniz panalidlerinden farklı büyüklüğü ile ayrılır. (Plesionika. edwardsi ve Parapandalus narval) Bu 2 tür ile arasında fark yaratan en önemli özellik, P. martia da rostrumun üst kenarında diş bulunmamasıdır. Plesionika ensis ve P. martia arasındaki fark da boylarının yanı sıra, 3. abdominal segmentin arka kenarında bulunan küçük dorsal diştir. (P. martia da bulunmaz.). Maksimum boyu 10cm. (rostrumsuz), yaygın bulunan boyları 7cm.-8cm. kadardır. Üremeleri III.-XI. Aylarda olmaktadır. Dibe yakın olarak, 200m. ile 500m. derinlikler arasında bulunur. Tek başına ticari bir öneme sahip değildir. Ege sahillerinde uzatma ağları ile, Akdeniz sahillerinde dip sürtme ağları ile diğer karides türleri ile beraber yakalanmakta ve değerlendirilmektedir. Eti lezzetli, özellikle aranılan bir türdür. A. P. edwardsi, B. P. narval, C. P. martia P. ensis, 3. abdominal segmentin yandan görünüşü

15 Plesionika edwardsii (Brandt, 1851) En: Edward s shrimp, Fr: Crevette d Edwards, Esp: Camarón de Edwards, Tun: Gambri sghir Karapaks yumuşak, karına rostrumun arka 3/1 bölümünde yer alır. Rostrum yaklaşık karapaks uzunluğundadır ve alt-üst her iki kenarı da dişlidir. Üst kenarda yaklaşık 33 adet diş, alt kenarda da 50 adet diş bulunur. Üst taraftaki dişlerin gözün üzerinde yer alanları iri ve daha kuvvetlidir. Rengi pembe, abdomende kırmızı renkli bantlar bulunur. Ovaryum ve yumurtaları mavidir. P. edwardsii rostrum Tek başına ticari bir öneme sahip değildir. Ege sahillerinde uzatma ağları ile, Akdeniz sahillerinde dip sürtme ağları ile diğer karides türleri ile beraber yakalanmakta ve değerlendirilmektedir. Eti lezzetli, özellikle Akdeniz sahilleri ve Japonya da aranılan bir türdür. Parapandalus naval (Fabricius, 1787) En: Narwal Shrimp, Fr: Crevette Narval Karapaks yumuşaktır ve post-rostral karinası hafif bir çıkıntı oluşturarak, posteriora doğru yavaşça kaybolur. Rostrumun uzunluğu, 2 1 / 3 den 3 kez karapaksın boyu kadar olabilir. Rostrumun altında 50 adet diş, üst

16 kenarında ise 60 adet diş bulunur. Genel rengi kırmızıdır, yoğun kirli sarı çizgiler ile bezelidir. Periopodların kaidesinde epipodit bulunmaz. Maksimum boyu 10cm. (rostrumsuz), yaygın bulunan boyları 7cm.-8cm. kadardır.erişkin formlar dibe yakın olarak, 250m. ve 400m. derinlikler arasında yaşarlar. Tek başına ticari bir öneme sahip değildir. Ege sahillerinde uzatma ağları ve dip sürtme ağları ile, diğer karides türleri ile beraber yakalanmakta ve iç pazarda taze, dış pazarda da donmuş olarak diğer türler ile karışık değerlendirilmektedir. Eti lezzetli, özellikle aranılan bir türdür. Hippolyte inermis Leach, 1815 Syn: Hippolyte prideauxiana Leach, 1817 P. naval rostrum 2. pereipod 3 eklemli ve bu sebepten kısadır.rostrum oldukça uzundur, karapaksın boyunu geçer. Rostrumun üst kenarında diş bulunmaz veya en uçta yukarı doğru bir çatallanma vardır. Genellikle koyu yeşil renklidir. Ortama göre kahverengi fertlere de rastlanır. Sularımızda V. İle VI. aylar H. inermis rostrum arasında yumurta atarlar. Yumurtalar çok sayıda ve büyüktür. yumurtalar çok koyu yeşil renktedir. Yaklaşık boyları2cm. kadardır. Özellikle vegetasyonun yoğun olduğu bölgelerde, Zostera-posidonia çayırlıklarında, 3m.- 30m. derinlikler arasında yaygın olarak bulunurlar. Hippolyte holthuisi Zariquiey-Alvarez, 1953 rostrum kalın ve yukarı bakar konumdadır. Rostrumun üst kenarında 2 veya 3 adet diş bulunur. Bunlardan 1-2 adedi posteriorda, 1 adedi ise anteriordadır. Farklı varyasyonlarda yeşil rengin tonlarındadır. Üremeleri sularımızda V. İle VI. aylar arasında gerçekleşir. Özellikle vegetasyonun yoğun olduğu bölgelerde 1m. 60m. derinliklerde yayılım gösterirler. H. holthuisi rostrum Hippolyte longirostris (Czerniavsky, 1868) Syn: Hippolyte garciarasoi d'udekem d'acoz, 1996 Uzun ve pala şeklinde bir rostruma sahiptir. Rostrumun üst kenarında, kaidesine yakın konumlu 3 adet iri diş bulunur. Alt kenarda ise uca yakın dişler yarık şeklini almıştır. Kahverengi ve yeşil arasındaki tonlardadırlar. Üremelerini sularımızda V. İle VI. aylar arasında gerçekleştirirler. H. longirostris rostrum 1m.- 30m. derinlikler arasında, vegetasyonun kuvvetli olduğu bölgelerde sık olarak bulunurlar. Batı Marmara, Saros körfezi, Ege denizi ve Akdeniz bölgesinde Posidonia-Zostera çayırlıklarında, her 3 speciesten de bol miktarda örneğe rastlanmıştır.

17 Paleomon elegans Rathke, 1837 Syn:Leander squilla Holthuis, 1950 En:Common prawn, Esp:Quisquilla, Fr: Crevette rose, İt: Gambaro, Kıbr: Çimçime,Tun: Gembri, Yun: Garidáki, 2. pereipodun hareketli kıskacının boyu, 2 / 3 oranında propoddan kısadır. Karpus 2/ 3 oranında, kıskaç uzunluğundan fazladır. Rostrumun üst kenarında 7-9 adet, alt kenarında2-3 adet diş bulunur. Karapaksın önünde yer alan dişler normaldir. Şeffaf bir görünüme sahiptir. Segment ve eklem sınırları kahverengimsidir. Palma gök mavisi renktedir. Kornea gri-yeşil renklidir. Üremelerini V. İle VIII. aylar arasında gerçekleştirirler. Kıyı ve sahillerde, özellikle de korunaklı kesimlerde yoğun olarak bulunurlar. P. elegans rostrum ve kıskaç oranı Yaklaşık boyu 4.5cm. kadardır. Kepçe ve çalı vasıtası ile yakalanabilir. Teke ismi verilen bu tür, birçok ülkede yense de ticari bir öneme sahip değildir. Balık avcılığında aranılan bir yem olarak kullanılmaktadır. Palaemon adspersus (Rathke, 1837) Syn:Leander adspersus De Man,1915 Hareketli kıskaç parmağı, propoddan 2 / 3 oranında kısadır. Karpus, kıskaç uzunluğunun 2 / 3 ü kadardır. Rostrumun üst kenarında 5-7 adet, alt kenarında 3-4 adet diş bulunur. Karapaks ön dişleri normaldir. Cam gibi şeffaftır. Segment ve eklem bağlantı kesimleri bir dereceye kadar kahverengi-portakal rengidir. Üremelerini V. İle VIII. aylar arasında gerçekleştirirler. Kıyı ve sahillerde, özellikle de korunaklı kesimlerde yoğun olarak bulunurlar. P. adspersus rostrum ve kıskaç oranı Yaklaşık boyu 4.5cm. kadardır. Kepçe ve çalı vasıtası ile yakalanabilir. Teke ismi verilen bu tür, birçok ülkede yense de ticari bir öneme sahip değildir. Balık avcılığında aranılan bir yem olarak kullanılmaktadır.

18 Palaemon serratus (Pennant, 1777) Syn:Leander serratus (Pennant, 1777) Hareketli kıskaç parmağı, propoddan 2 / 3 oranında kısadır. Karpus, kıskaç uzunluğunun 2 / 3 ünden azdır. Rostrumun üst kenarında 7-8 adet, alt kenarında genellikle 5 adet diş bulunur. Karapaks ön dişleri ön konumludur. Şeffaf, sarımtırak, vücut ve bacaklarda violet ve kahverengi bantlar bulunur. Extremitelerinde mavi tonlarda renklenme vardır. Üremelerini V. ile VI. ve VIII. ile IX. aylar arasında gerçekleştirirler. Litoralde, özellikle de korunaklı, vegetasyonun kuvvetli olduğu ve taşlık zeminlerde, yoğun olarak bulunurlar. P. serratus rostrum ve kıskaç oranı Yaklaşık boyu 6.5cm. kadardır. Kepçe ve çalı vasıtası ile yakalanabilir. Çim-çim ismi verilen bu tür, ciddi bir ticari öneme sahiptir. Donmuş olarak veya eti donmuş olarak değerlendirilebilmektedir. Palaemon xiphias Risso, 1816 Syn:Leander xipias Pennant, 1777 Hareketli kıskaç parmağı, propoddan 2 / 3 oranında kısadır. Karpus, kıskaç uzunluğunun 2 / 3 ünden azdır. Rostrumun üst kenarında 6-8 adet, alt kenarında genellikle 4-5 adet diş bulunur. Karapaks ön dişleri ileri-alt konumludur. Parlak, bazen belirgin bir şekilde mavi-yeşil puanlıdır.bacak kaidelerinde ve urapodlarda mavi izler bulunur. Kornea kızılımsıesmer renktedir. Üremelerini V. ile VI. aylar arasında gerçekleştirirler. P. xiphias rostrum ve kıskaç oranı Litoralde, özellikle de korunaklı, vegetasyonun kuvvetli olduğu ve taşlık zeminlerde, 2m.- 6m. derinlikler arasında yoğun olarak bulunurlar. Teke ismi verilen bu tür, birçok ülkede yense de, ticari bir öneme sahip değildir.

19 Palaemon longirostris H. Milne Edwards, 1837 Hareketli kıskaç parmağı, propoddan 1 / 3 oranında kısadır. Karpus, kıskaç uzunluğunun 1 / 2 sinden azdır. Rostrumun üst kenarında 8-10 adet, alt kenarında genellikle 4-5 adet diş bulunur. Karapaks ön dişleri ileri-üst yönelimlidir. Parlak, şeffaf bazen belirgin bir şekilde kahverengi puanlıdır.bacak kaidelerinde ve urapodlarda, bağlantı yerlerinde mavi çizgiler bulunur. Kornea esmer renktedir. Üremelerini V. ile VI. aylar arasında gerçekleştirirler. P. longirostris rostrum ve kıskaç oranı Litoralde, özellikle de korunaklı, vegetasyonun kuvvetli olduğu ve taşlık zeminlerde, 2m.- 30m. derinlikler arasında yoğun olarak bulunurlar. Teke ismi verilen bu tür, birçok ülkede yense de, ticari bir öneme sahip değildir. Tüm bahsi geçen paleomon türleri tarafımdan,, Karadeniz de dahil olmak üzere tüm denizlerimizde birçok kereler tespit edilmiştir. Aşağıdaki tabloda speciesler bazında, 2004 senesi içinde, tespit edilen numune sayıları ve yerleri gösterilmiştir. Türler Karadeniz Marmara K. Ege G. Ege B. Akdeniz D. Akdeniz P. elegans P. adspersus P. serratus P. xiphias P. longirostris

20 Palaemonella vestigialis Kemp 1922 Mandibular palpler ve karapaksın ön tarafında yer alan belirgin diken ile karakteristiktir. Rostrum kuvvetli ve sık dişlidir. 2. Periopodlarda kuvvetli bir kıskaç bulunur. İndo-Pasifik bir türdür. Akdeniz de ilk olarak 1958 senesinde rapor edilmiştir. (Holthuis and Gottlieb, 1958) Boyu yaklaşık 1.2cm. kadardır. Çamur zeminde 18m.-50m. derinliklerde bulunur. Ticari bir önemi bulunmamaktadır. P. vestigialis rostrum Tarafımdan 2004 senesinde İskenderun körfezi dip materyalinde, İskenderun ve Hatay lı karides avcılarının (Trawl) takımlarına bulaşmış çamur içinde, birer numune tespit edilmiştir. Pontonia pinnophylax (Otto, 1821) Syn: Pontonia custos Forskål, 1775 Rostrum kısa, aşağıya dönük bir boynuz şeklindedir. 2. antendeki plaka belirgin bir şekilde iyi gelişmiştir. 2. pereipoddaki büyük kıskacın alt kenarı karinasızdır. Parlak et rengindedir. Üreme dönemi VI. aydan VIII. aya kadar sürmektedir. Süngerlerin kovuklarında, Pinna sp. kabukları içinde saklanarak yaşamlarını sürdürürler. Boyları yaklaşık 4cm. kadar olabilir. Ticari bir önemi bulunmamaktadır. Tarafımdan, Ege denizinde (özellikle Saros körfezi) ve Akdeniz de canlı Pinna sp. içersinde ve genellikle Pinnotheres pinnotheres (Linne, 1758) ve P. pisum (Linne, 1758) ile birlikte ve tek olarak sıkça tespit edilmiştir. P. pinnophylax Rostrum

21 Typton spongicola Costa, 1844 Rostrum kısa, boynuz şeklinde, dikensiz ve çatallıdır. 2. antenindeki plaka indirgenmiştir. Çok büyük ve kıvrık kıskaçlı pereipodu ile tipiktir. Rengi opak beyazdır. Üremeleri V. aydan IX. aya kadar sürmektedir. Kabuklular arasında, süngerlerin boşluklarında, sediment karakterli diplerde, 0.5m. ile 50m. derinlikler arsında serbest olarak yaşamlarını sürdürürler. boyları yaklaşık 2.5cm. kadardır. T. spongicola Rostrum Tarafımdan, Marmara denizinde Şarköy iskelesinin bacaklarındaki kara midyeler (Mytilus galloprovincialis Lamarck,1819) arasında, Çanakkale Boğazı çevresi istiridye (Ostrea edulis (Linne, 1758)) yataklarında, Gökçeada çevresi, farklı türden süngerleri ile birlikte, Akdeniz bölgesinde farklı sünger kolonileri içersinde birçok numuneye rastlanmıştır. Crangon crangon (Linne, 1758) Syn: Crangon vulgaris (Fabricius, 1798) En: Common shrimp, Fr: Crevette grise, İt: Gamberetto grigio, Malt: Gamblu, Rom: Crevette, Rus: Krevetka, Sp: Quisquilla, Bul: Pjasachna skarida, Tun: Bargouth el bahr, Yug: Pieskorovna kozicz, Yun: Garida, Çok kısa ve küt bir rostruma sahiptirler. Dorso-ventral olarak yassılaşmış bir vücut yapısına sahiptirler. 2. pereipodları 1. lerden daha kısa değil, ancak daha zayıftır. 1. pereipodun kıskacı kuvvetli, diş tarağı içeren ve kuvvetli bir tırnak ile sonlanan, bir propoda sahiptir. Genellikle kum renklerindedirler. Ortama uyma amaçlı olarak gri, yeşil-gri, sarı veya yeşil renkte de olabilirler. Üremeleri I. aydan II. aya ve VII. Aydan VIII: aya kadar sürmektedir. Maksimum boyu 9cm., yaygın bulunan boyları 4cm.-6cm. kadardır. Kum, kum-çamur ve çamur zeminlerde 10m. ile 50m. derinlikler arasında yaşamlarını sürdürürler. Özellikle lagünler ve tatlısu ağızlarında büyük guruplar oluştururlar. Dip sürtme ağları, drenler ve sepet ile avlanırlar. Ticari öneme sahiptirler. Donmuş ve donmuş et olarak değerlendirilirler. Karadeniz de dahil olmak üzere, tüm denizlerimizde yaygın olarak bulunurlar. C. crangon Dorsalden görünüş

22 KAYNAKLAR: Artüz. İ Karidesler hakkında genel bilgiler. C.B.T. ABH Report, The Greek aquaculture status of Ministry of Agriculture. Bruce A.J., Observations on the Indo-West-Pacific species of the genus Palaemonella Dana, 1852 (Decapoda, Pontoniinae). Crustaceana, 19(3): Bruce A.J., A report on a collection of pontoniinae shrimps from Madagascar and adjacent seas. Zoological Journal of the Linnean Society, 62: Burukovsky R. N Taxonomy of Nematocarcinus (Decapoda, Nematocarcinidae). Description of Nematocarcinus from waters of the American continent. Zoologischeskii Zhurnal 80 (12): (Rusca-İngilizce ek ile birlikte). By H. N. Cabral1 and A. G. Murta. 2000, The diet of blue whiting, hake, horse mackerel and mackerel of Portugal, Instituto de Oceanografa, Faculdade de Ciäncias da Universidade de Lisboa, Lisboa, Portugal; Instituto Portugues de FAO CATALOGUE Vol.1 - Shrimps and Prawns of the World. An Annotated Catalogue of Species of Interest to Fisheries.L.B. FAO d'identification des espèces pour les besoins de la pêche. Méditerranée et mer Noire. Zone de pêche 37. Vol. 1. Végétaux et Invertébrés, Rome, pp Gruvel A., Répartition géographique de quelques crustacés comestibles sur les côtes d'egypte et de Syrie. Comptes rendus de la société de biogéographie, 5: Heffernan, J. J Vertical Distribution and Feeding Ecology of the Penaeid genera Gennades and Benthoogennema in the Eastern Gulf of Mexico / by John J. Heffernan. Holthuis FAO Fisheries Synopsis No.125, Volume 1 Holthuis L.B. and E. Gottlieb, An annotated list of the decapod Crustacea of the Mediterranean coast of Israel, with an appendix listing the Decapoda of the Eastern Mediterranean. Bulletin of the Research Council of Israel, Section B, Zoology, 7B(1-2): Holthuis L.B., 1987a. Crevettes. In: Fischer W., L. Bauchot and M. Schneider (eds.), Fiches Investigacë ao das Pescas e do Mar, Lisboa, Portugal Kevrekidis K., The temperate shrimp P. monodon. The alternative cultural proposal in the Mediterranean. Fishing News, April 1994, p Kevrekidis K., The present status of prawn culture in Greece, A review 7 pages, (in press) Kevrekidis K., Kevrekidis T., The occurrence of Penaeus japonicus in the Aegean Sea. Crustaceana 69(7): Kevrekidis K., Kevrekidis T., Psaltopoulou H., Preliminary note of Aqua. Soc., Spec. Publ., no. 23, Klaoudatos S., Breeding of P. kerathurus in the laboratory as a proposition to culture them on a commercial scale. Thalassographica,2, Lumare F., Crucial points in research into and commercial production of shrimps. Mediterranean Aquaculture, eds (Flos R., Tort L., Tores P.), Ellis Horwood, N.Y. Okuş E., Sur H.İ., Yüksek A., Yılmaz İ.N., Aslan-Yılmaz A., Karahan S.Ü., Öz M.İ., Demirel N., Taş S., Altıok A., Müftüoğlu A.E., Gazioğlu C. ve Yücel Z.Y Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesinin Denizsel ve Kıyısal Alanlarının Biyolojik Çeşitliliğinin Tespiti Projesi. Final Raporu, (Sunulan Kuruluş, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı) Olaso, I., Cendrero, O., Abaunza, P., 1999: The diet of the horse mackerel, Trachurus trachurus (Linnaeus 1758) in the Cantabrian Sea. J. Appl. Ichthyol. 15, 193±198. Perez Farfante, I. and Kensley, B.,1997 The Penaeoid and Sergestoid Shrimps and Prawns of the World: Keys and Diagnoses for the Families and Genera Memoirs du Museum nationale d'histoire naturelle Perez-Farfante I. and B. Kensley, Penaeoid and sergestoid shrimps and prawns of the world. Keys and diagnoses for the families and genera. Mémoires du Muséum national d'histoire naturelle, Paris, 175: T. Sequeira, M. Vilanova, A. Lobo-da-Cunha, L. Baldaia and M. Arala-Chaves 1995 Flow Cytometric Analysis of Molt-Related Changes in Hemocyte Type in Male and Female Penaeus japonicus Laboratory of General Physiology, Porto, Porgugal, The Biological Bulletin, Vol 189, Issue , Marine Biological Laboratory Türkay, M Decapoda, in: Costello, M.J. et al. (Ed.) (2001). European register of marine species: a check-list of the marine species in Europe and a bibliography of guides to their identification. Collection Patrimoines Naturels,