DENETİMLİ SERBESTLİK SİSTEMİ AÇISINDAN; MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ

Transkript

1 DENETİMLİ SERBESTLİK SİSTEMİ AÇISINDAN; MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ * FATMA YASSI **KADRİYE KAÇTI AMAÇ; Ülkemizde son yıllarda madde kullanımı ve şiddetin olumsuz sonuçlarından etkilenen kadınların sayısı her geçen gün giderek orantılı bir şekilde artmaktadır. Yapılacak araştırmada Denetimli Serbestlik Sistemi kapsamında madde kullanan bireylerin; aile içinde annelik ve eşlik rollerini yerine getirdiğine inanılan kadınlara, şiddet uygulama nedenleri ortaya çıkarılmak istenmekte ve bu konuda gereken Denetimli Serbestlik tedbirleri ile eğitim ve iyileştirme faaliyetleri kapsamında bu oranın azaltılması amaçlanmaktadır. YÖNTEM; Yapılacak araştırmanın problem cümlesi: İzmir Denetimli Serbestlik Müdürlüğünde TCK 191. Madde kapsamında madde kullanan ya da kullanılan ortamda bulunan bireylerin, kadınlar üzerinde şiddet uygulama durumları nedir? Uygulama durumu varsa bu durumda yapılacak iyileştirme faaliyetleri neler olabilir? Bu soruların cevabı yapılacak araştırma ile bulunmaya çalışılacaktır. Yapılacak araştırmada temelde nitel araştırma teknikleri kullanılacaktır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat ve gözlem tekniği kullanılması amaçlanmaktadır. Yapılacak araştırmada İzmir Denetimli Serbestlik Müdürlüğündeki madde kullanan ya da kullanılan ortamda bulunan 50 cevaplayıcı yükümlü ile görüşme yapılması planlanmaktadır. Görüşmeler Bakanlıktan alınacak izin tarihi ile yapılmaya başlanıp, kasım ayının üçüncü haftasında bitmesi planlanmaktadır. Yapılacak araştırma verileri literatür taraması ve yarı yapılandırılmış mülakat tekniği; önceden araştırmacı tarafından belirlenmiş sorular yükümlülere yöneltilecektir. Planlanan araştırmada amaca uygun olarak hazırlanacak 70 soru yükümlülere eğitim ve iyileştirme kapsamında yapılacak rehberlik görüşmelerinde yöneltilecektir. Araştırmada 62 soru kapalı uçlu sorulurken, 8 soru açık uçlu olarak yükümlülere sorulacaktır. MUHTEMEL BULGULAR; Yapılacak araştırma sonucunda elde edilecek bulgular araştırmaya katılan yükümlülerin Demografik Bilgileri, Şiddete Uğrayan Kadın ile İlgili Bilgiler, Yükümlünün Madde Kullanım Durumu, Yükümlünün Denetimli Serbestlik Sistemi Hakkındaki Düşünceleri ve Denetimli Serbestlik Sistemi Kapsamında Eğitim ve İyileştirme Faaliyetlerinin Yükümlü Üzerindeki Etkileri olmak üzere 5 başlık altında ele alınıp incelenecektir. ANAHTAR KELİMELER; Aile, Şiddet, Kadına Yönelik Şiddet, Madde Kullanımı, Denetimli Serbestlik *Sosyolog, İzmir Denetimli Serbestlik Müdürlüğü, sslyg-71@hotmail.com ** Sosyolog, İzmir Denetimli Serbestlik Müdürlüğü, kadus_89@hotmail.com

2 2 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI IN PROBATION SYSTEM; RELATIONSHIP BETWEEN USING DRUG AND VIOLENCE AGAINST WOMEN * FATMA YASSI ** KADRİYE KAÇTI PURPOSE; in recent years in our country the number of drug users and the number of women who are impacted on negative results of violence, have ever risen in proportion. With this study, we want to learn what are the causes of violence by drug users against women who have a role of mother or wife in the family. And we aim to reduce the violence against women by using education and rehabilitation programs of the probation system. METHOD; in this study main question is in what conditions and how often were women exposed to violence by drug users or persons in a drug used surrounding who were obligated to the law, article 191 in İzmir Probation Directorate. If the obligated abuse to woman, what kind of rehabilitation can we apply? We will try to find answers of this question through this investigation. On this study qualitative research techniques will be used basically. semi-structured interviews and observation techniques will be used as Data collection tool. on this study 50 respondents who are obligated for drug users or to be in drug used surroundings, would be answered on the interview by İzmir Probation Office. The interviews are going to start after allowed by Turkish Ministry of justice and finish second week of november. 70 questions prepared in accordance with the purpose, will be asked for education and rehabilitation In guidance interviews. On this investigation we are going to use literature research and semi-structured interviews techniques; the interviewer will ask the specified question to the obligated. On this investigation we will ask 62 closed-ended questions and 8 open-ended questions to the obligated. CONTİNGENT FİNDİNGS: At the end of inverstigation, we are going to analyze the result of investigation and collect under 5 topics as Demographics İnformation, İnformation about abused woman, Situation of obligated using drug, Obligated think about the probation system, Effects of education and rehabilitation programs on obligated KEYWORDS: Family, Violence, Violence Against Women, Use Drug, Probation System.

3 MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ GİRİŞ 3 Aile, toplumsal düzenin en küçük ve en önemli parçasıdır. Toplumun en küçük birimi olarak kabul edilen ailenin insan yaşamında vazgeçilmez bir önemi vardır. İnsanın ihtiyaçlarını karşılayabileceği doğal yer kendi ailesidir(nazlı,2000). Aileden her bireyin yapması gereken sorumlulukları vardır. Problemleri nedeniyle üzerine düşen görevi yerine getirmeyen aile üyesi, diğer aile üyelerini olumsuz etkilemekte, bu da aile içinde sorunların çıkmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte, hızla artan toplumsal değişmeler ve madde kullanımları, aile yapısını ve eşlerin uyumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Bu durum da aile içinde şiddet in doğmasına sebep olmaktadır. İnsanlık tarihiyle birlikte ortaya çıkmış olana şiddet olgusu, birçok bireysel ve toplumsal öğe ile birlikte karmaşık bir yapı ortaya koymaktadır. Tek bir neden şiddeti doğurmaz, şiddet toplumsal bir sorundur ve çevreden de kaynaklanmaktadır. Şiddetin tek bir nedene indirgenerek algılanması, bilimsel gerçeklerle bağdaşmaz. Toplumdan topluma, kişiden kişiye göre şiddet olgusunun uygulanma biçimleri değişse de özünde hep aynı kalmaktadır. Şiddet konusu yeni ortaya çıkmış bir olgu değildir. İnsanlık tarihinin başlangıcından beri varlığını çeşitli şekillerde göstermektedir. Son yıllarda madde kullanan bireylerin eşlerine bu tür madde kullanım sonrası uyguladıkları şiddet konusunda çeşitli çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Kadınlar, şiddetle sadece dış dünyada değil, aynı zamanda aile içi yaşantılarında da karşı karşıya kalmaktadır. Aile içi yaşantıların özel olması, şiddetin bu nedenden dolayı önlenmesi için üretilen politikalarında yüzeysel kalmasına neden olmaktadır. Madde kullanımından dolayı eşine şiddet uygulayan bireyin, uyguladığı şiddet aynı zamanda önemli bir toplumsal sorundur. Bu sorun diğer bireyleri, çevreyi ve özellikle de çocukları etkilemesi bakımından önem teşkil etmektedir. Madde kullanan yükümlülerin, madde kullanım sonrası kadına uyguladıkları şiddet, kadının; fiziksel, cinsel, ekonomik ve psikolojik olarak zarar görmesi ya da acı çekmesi ile sonuçlanan, özel hayatta ve kamusal mekânlarda da meydana gelen her türlü şiddet anlamına gelmektedir. Madde tanımı, kötüye kullanım ve bağımlılığa yol açabilecek, değişik yollarla alınabilen, duygu durum, algılama, biliş ve diğer beyin işlevlerinde değişikliğe yol açan her türlü kimyasal ı kapsamaktadır. Madde bağımlılığı; alınmakta olan maddenin kişinin yaşamında merkezi bir rol oynuyor oluşunu, bireyin madde alımı üzerindeki kontrolü kaybetmiş olmasını ve maddeye bağlı bedensel ve psikolojik sorunların varlığını göz önünde tutan geniş bir kavramdır.

4 4 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI Madde kullanımı bireyleri kural tanımamaya, kendine ve çevreye zarar verme gibi davranışlara itmekte, şiddete ve suça neden olmaktadır. Şiddet davranışının önde gelen kaynaklarından birisi, uyuşturucu madde kullanımıdır. Alkol ve madde kullanımıyla, saldırganlık ve şiddet eylemlerinin birbirini tetiklediği tespit edilmiştir. Amfetaminler, kokain ve hallüsinojenler, kimyasal etkileriyle saldırgan davranışların, şiddet eylemlerinin ortaya çıkmasında rol oynar. Bu maddelerin insan beyni üzerinde kontrol mekanizmalarını zayıflatması veya yoğun enerji halinin ortaya çıkması neticesi, şahıslar daha saldırgan ve kontrolsüz davranış içerisinde olabilmektedirler. Denetimli Serbestlik Tedbirinin amacı; yükümlülerin madde kullanımından kaynaklı eşine yönelik uyguladıkları şiddetin neden olduğu davranışları düzeltmek ve madde kullanımının, eşine yönelik şiddeti oluşturmasını önlemektir. Yükümlülerin uyguladıkları şiddeti, yapılan çalışmalarla engelleme ve çeşitli yöntemlerle yükümlünün topluma yeniden kazandırılmasının yollarını bulmaya çalışmaktadır. Madde kullanımı ile şiddet arasındaki ilişkiyi araştıran birçok araştırma yapılmış ve uyuşturucu kullanımı ile şiddet arasında bir ilişkinin olduğu ortaya konulmuştur. Madde bağımlılığı ve kadına yönelik şiddet arasında yapılan her türlü çalışma buna ilişkin yapılacak düzenlemeler açısından oldukça önem taşımaktadır. Çalışma giriş ve sonuç bölümleri dışında araştırma bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde; konunun amacı, önemi ve problem yönü ele alınmıştır. Araştırma kısmının yer aldığı bölümde ise İzmir Denetimli Serbestlik Müdürlüğü nde madde kullanımından dolayı eşine şiddet uygulayan yükümlülere yapılan bir anket çalışması doğrultusunda Denetimli Serbestlik açısından madde kullanımı ile şiddet arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmış ve anket çalışması bulgularının değerlendirilmesine de yer verilmiştir. Sonuç bölümünde, çalışma bütün olarak değerlendirilerek sonuç kısmı oluşturulmuştur.

5 MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ DENETİMLİ SERBESTLİK SİSTEMİ AÇISINDAN; MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ 5 1. ARAŞTIRMANIN AMACI Yapılacak araştırmada Denetimli Serbestlik Sistemi kapsamında madde kullanan bireylerin; aile içinde annelik ve eşlik rollerini yerine getirdiğine inanılan kadınlara, şiddet uygulama nedenleri ortaya çıkarılmak istenmekte ve bu konuda gereken Denetimli Serbestlik tedbirleri ile eğitim ve iyileştirme faaliyetleri kapsamında bu oranın azaltılması amaçlanmaktadır. 2. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ Araştırmada temelde nitel araştırma teknikleri kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat ve gözlem tekniği kullanılmıştır. Araştırma örneklem kümesi, İzmir Denetimli Serbestlik Müdürlüğü nde madde kullanımından kaynaklı programlara katılan yükümlülerden oluştuğu için mülakat tekniği seçilmiştir. Araştırmada, eşine madde kullanımından kaynaklı şiddet uygulayan erkek yükümlüler arasından yaş, sosyo-ekonomik düzey, öğrenim düzeyi, madde kullanma durumu, şiddet uygulama gibi kriterler temel alınarak 50 yükümlü ile görüşülmüştür. Görüşmeler tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Uygulanan anketler, belirlenen grup çalışmalarında(samba, HAYDE) yükümlülerle yüz yüze görüşülerek gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler dakika arası sürmüştür. Yapılan görüşmeler mülakat formu şeklinde gerçekleşmiş ve konu ile ilgili yükümlülerin verdikleri açıklamalar ve düşünceler mülakat içinde kullanılmıştır. Sonuç olarak eşine madde kullanımından kaynaklı şiddet uygulayan yükümlülerden bilgi toplanmış ve şiddetin madde kullanımından kaynaklı olup olmadığı da sınanmıştır. Araştırma verileri literatür taraması ve yarı yapılandırılmış mülakat tekniği önceden araştırmacı tarafından belirlenmiş sorular yükümlülere yöneltilmiştir. Araştırmada amaca uygun olarak hazırlanan toplam 70 soru yükümlülere birebir görüşmelerle yöneltilmiştir. Araştırma da 62 soru kapalı uçlu olarak sorulurken 8 soru açık uçlu olarak yükümlülere sorulmuştur.

6 6 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI 3. ARAŞTIRMANIN MUHTEMEL BULGULARI Yapılan araştırma sonucunda elde edilen bulgular araştırmaya katılan yükümlülerin Demografik Bilgileri, Şiddete Uğrayan Kadın ile İlgili Bilgiler, Yükümlünün Madde Kullanım Durumu, Yükümlünün Denetimli Serbestlik Sistemi Hakkındaki Düşünceleri ve Denetimli Serbestlik Sistemi Kapsamında Eğitim ve İyileştirme Faaliyetlerinin Yükümlü Üzerindeki Etkileri olmak üzere 5 başlık altında ele alınıp incelenmiştir Demografik Bilgiler uygulayan erkek yükümlülerin demografik özelliklerini belirlemek ve diğer veriler ile birlikte değerlendirilmesi gerekli görülmüştür. Bu çerçevede yükümlülerin yaşı, eğitim durumları, meslek bilgileri, evliliklerinin gerçekleşme şekli, eşleri ile ilgili bilgiler, şiddet ile ilgili bilgiler ve madde kullanım bilgileri çerçevesinde belirlenmeye çalışılacaktır Yaş Şekil 1. Yaş Dağılımı uygulayan erkek yükümlülerin yaş dağılımı grafikte verilmiştir. Grafik incelendiğinde 50 eşine şiddet uygulayan yükümlülerden %44'lük dilimini yaş aralığı, bunu %32'lik dilim ile yaş aralığı, %16'lık dilimi yaş aralığı, %6'lık dilim ile yaş aralığı,% 2'lik dilim ile yaş aralığı takip etmektedir. Yaş aralığına bakıldığında; evli kalma dönemi kısa olanlardan uzun olanlara doğru gidildikçe eşe uygulanan şiddet sayısında

7 azalma olduğu görülmektedir. MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ Medeni Durum RESMİ NİKAH BOŞANMIŞ EVLİ AMA AYRI YAŞIYOR 4% 12% 28% İMAM NİKAHI BEKAR 48% 8% Şekil 2. Medeni Durum uygulayan erkek yükümlülerin medeni durumu incelendiğinde %48'lik dilimin resmi nikahlı olduğu, %28'lik dilimin boşandığı, %12'lik dilimin su anda evli ama ayrı yaşadığı, % 8'lik dilimin imam nikahlı olduğu, % 4'lik dilimin şu anda bekâr olduğu bilinmektedir. Eşine şiddet uygulayan erkek yükümlülerin büyük bir kısmının resmi nikâhlı eşlerine şiddet uyguladığı görülmektedir Öğrenim Durumu uygulayan erkek yükümlülerin öğrenim düzeyi incelendiğinde, %36'lık dilimin ilkokul mezunu, %30'luk dilimin lise mezunu, %26 'lık dilimin ortaokul mezunu, %4'lük dilimin yüksekokul (2 yıl) mezunu, % 2'şerlik dilimleri okuryazar olmayan ve lisans mezunu oluşturmaktadır. Yapılan araştırmada, madde kullanımından kaynaklı eşine şiddet uygulama sayısı en az olanların, eğitim düzeyi en düşük ve en yüksek olan dilimlerde olduğu görülmektedir.

8 8 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI Şekil 3. Öğrenim Durumu Doğum Yeri uygulayan erkek yükümlülerin doğum yerleri incelendiğinde, %30'luk dilimin köyde, % 20'lik dilimin de ilde yaşadığı görülmektedir. Araştırmaya katılan yükümlülerin oranı ile doğum yerleri karşılaştırıldığında il ve ilçede doğanlar %66'lık dilimi oluştururken, köyde doğan yükümlüler ise %30'luk dilimi oluşturmaktadır. Yapılan araştırmada yükümlülerin doğum yeri ile madde kullanımından kaynaklı şiddet uygulama durumları arasında bir ilişki saptanmamıştır Çalışma Durumu uygulayan erkek yükümlülerin çalışma durumu incelendiğinde 48 kişinin çalıştığı, 2 kişinin çalışmadığı bilgisi elde edinilmiştir. Mesleki durumları incelendiğinde %62 'lik dilimin işçi, %34'lük dilimin esnaf, %2'lik dilimin de emekli olduğu görülmektedir. Oranlara bakıldığında günümüzde madde kullanımından kaynaklı eşine şiddet uygulayan erkeklerin büyük bir oranının çalıştığı görülmekte, iş sahibi olmanın madde kullanımını engellemediği ve şiddetin devamında etkinliğini azaltmadığı görülmektedir.

9 MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ 9 Şekil 4. Meslek Gelir Düzeyi Şekil 5. Gelir Durumu uygulayan erkek yükümlülerin gelir düzeyi incelendiğinde, TL maaş alanlar %32'lik dilimi, 2000 ve üzeri TL maaş alanlar %26'lık dilimi, TL maaş alanlar %20'lik dilimi, TL maaş alanlar %14'lük dilimi oluşturduğu görülmektedir. Aylık geliri olmayanlar ise %8'lik dilimi oluşturmaktadır. Askeri ücretin 2015 yılı için brüt TL(net TL)olması, madde kullanımından kaynaklı eşine şiddet uygulayan erkek yükümlülerin %22'lik diliminin askeri ücretin altı, %78'lik dilimin ise

10 10 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI askeri ücretin üstü çalıştığı grafikte görülmektedir. Sonuç olarak ekonomik durumun iyi olduğu halde, eşine madde kullanımından kaynaklı şiddet uygulayan yükümlülerin sayısının hiç de az olmadığı görülmektedir. Yükümlülerin ekonomik durumun iyi olması sonucu, kullanılan maddeye ulaşımı kolaylaşmakta, bunun sonucu madde kullanımı artmaktadır Sosyal Güvence uygulayan erkek yükümlülerin sosyal güvence durumları incelendiğinde %68'lik dilimin SSK'sının olduğu, % 16 lık dilimin hiçbir sağlık güvencesi olmadığı, %14'lük dilimin Bağ-kur'u olduğu, %2'şerlik dilimin de emekli sandığı ve yeşil karta sahip olduğu bilgisi elde edinilmiştir Yapılan Evlilik Sayısı uygulayan erkek yükümlülerin, yaptıkları evlilik sayısı incelendiğinde %92'lik dilimin ilk evliliklerini yaptıktan sonra tekrar evlenmediği, %6'lık dilimin ikinci evliliğini yaptığı, %2'lik dilimin de dördüncü evliliğini yaptığı görülmüştür Toplam Çocuk Sayısı uygulayan erkek yükümlülerin, sahip olduğu çocuk sayısı incelendiğinde %52'lik dilimin hiç çocuğunun olmadığı, %42'lik dilimin 1-3 arası çocuğu olduğu, % 6'lik diliminde 4-5 çocuğu olduğu grafik incelendiğinde anlaşılmaktadır. Araştırmada çocuğu olmayan % 52 'lik dilimin evliliklerinin boşanma ile sonuçlanan %8'lik dilim içinde olduğu bilgine ulaşılmıştır Evlilik Biçimleri uygulayan erkek yükümlülerin, yaptıkları evlilik biçimleri incelendiğinde %53'lük dilimin eşiyle anlaşarak, % 33'lük dilimin ailesi istediği için, %12'lik dilimin kaçarak, %2'lik dilimin berdel şeklinde gerçekleştiği grafikten anlaşılmaktadır. Yapılan evlilik biçimlerinin büyük oranını anlaşarak evlenmenin oluşturduğu görülmektedir. Eşler arasında evlilik konusunda zorlama ve baskı olmasa bile şiddetin madde kullanımından dolayı var olabileceği sonucu ortaya çıkmaktadır.

11 MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ 11 Şekil 5. Evliliğin Gerçekleşme Şekli 3.2. ŞİDDETE UĞRAYAN KADIN İLE İLGİLİ BİLGİLER Eşle Aradaki Yaş Farkı uygulayan erkek yükümlülerin eşleri ile aradaki yaş farkına bakıldığında en fazla dilimi %46 ile 0-5 yaş eşlerinden büyük olan yükümlüler yer almakta, sonrasında sırası ile 6-10 yaş büyük olanlar % 18'lik dilimi, yaşıt olanlar %16'lık dilimi oluşturuyor. %12"lik dilimi oluşturan eşlerden 0-5 yaş küçük olanlar, %8 'lik dilimde ise 6-10 yaş küçük olanlar oluşturuyor. Araştırma sonucunun %64'lük dilimini eşlerden büyük olanlar oluştururken, %20'lik dilimini eşinden yaş olarak küçük olanlar oluşturmaktadır. Madde kullanım sonucu eşinden şiddet gören kadınların büyük bir oranını eşinden küçük yaşta olanlar oluşturmaktadır Kadın Eşin Öğrenim Durumu uygulayan erkek yükümlülerin, eşlerinin öğrenim durumları incelendiğinde %32'lik dilimin ortaokul mezunu olduğu, %26'lık dilimin ilkokul mezunu olduğu, %24'lük dilimin lise mezunu olduğu, %6'lık dilimlerin okuryazar olan ve okuryazar olmayan, %4'lük diliminde üniversite mezunu olduğu grafik incelendiğinde görülmektedir. madde kullanımından kaynaklı eşinden şiddet gören kadının eğitim düzeyi ile şiddet arasındaki ilişki incelendiğinde, eğitim düzeyinin yükselmesinin şiddete uğramayı düşürmediği sonucuna ulaşılmıştır.

12 12 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI Kadın Eşin Mesleği uygulayan erkek yükümlülerin, eşlerinin mesleği incelendiğinde büyük oranın diğer olarak işaretlenen %82'lik dilimde yer aldığı görülmektedir. %10'luk dilimi işçi, %2'lik dilimleri esnaf ve öğrenci, %4'lük dilimi memur oluşturmaktadır. Veriler incelendiğinde diğer olarak işaretlenen kısmın görüşmelerde ev hanımı olarak işaretlendiği bilgisi elde edinilmiştir. Sonuç olarak her iş kolundan kadının madde kullanımından kaynaklı eşinden şiddete maruz kaldığı gözükse de, büyük bir farkla ev hanımı olarak çalışan kadınların şiddete maruz kalma oranı diğerlerinden daha fazla olduğu bilgisine ulaşılmıştır. Ekonomik özgürlüğünü elde etmiş kadınların şiddete maruz kalma durumunda azalma görülmüştür Kadın Eşin Kötü Alışkanlık Durumu Şekil 6. Eşlerin Alışkanlıkları uygulayan erkek yükümlülerin eşlerinin, kötü alışkanlık durumu incelendiğinde %76'lık dilimin hiçbir kötü alışkanlığının olmadığı, %22'lik dilimin sigara kullandığı, %2'lik dilimin ise alkol kullanımın olduğu sonucu elde edilmiştir. Sonuç olarak madde kullanımından dolayı şiddete maruz kalan kadınların büyük bir oranının, kötü alışkanlığının olmadığı, şiddete uğrama nedenleri olan uyuşturucu maddeyi ise hiç kullanmadıkları bilgisi grafikten elde edilmiştir.

13 3.3. YÜKÜMLÜNÜN MADDE KULLANIM DURUMU MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ Madde Kulanım Yaşı uygulayan erkek yükümlülerin madde kullanmaya başlama yaşları incelendiğinde %70'lik dilimin 15-24, %30'luk dilimin ise yaşlarında ilk kullanmaya başladıkları bilgisi grafikten elde edilmiştir. İlk kullanılan madde ise yapılan araştırmada %94'lük oran ile esrarın ilk sırayı aldığı, %2'lik oran ile bunu eroinin takip ettiği görülmüştür. %6'lık oran ise diğer uyuşturucu madde kullanımları olduğu bilgisi elde edinilmiştir. Sonuç olarak madde kullanmaya yaş aralığında, esrar içerek başlanıldığı varsayılabilinir. 13 Şekil 7. Başlama Yaşı Şekil 8. İlk Kullanılan Madde '15-24 YAŞ ARASI '25-34 YAŞ ARASI 70 '15-24 YAŞ ARASI 30 '25-34 YAŞ ARASI Diğer kullanılan maddelerin türü, ilk kullanım dışında incelendiğinde yine ilk sırayı 45 kişi ile esrar olduğu, sırasıyla 13 kişi ile ectazy'nin, 9 kişi ile kokainin, 5 kişi ile taşın, 2 kişi ile de eroinin takip ettiği görülmektedir. Veriler değerlendirildiğinde; yaş ilerlemesine bağlı olarak ilk kullanılan maddenin esrar olmasının yanında diğer madde kullanımların da olduğu bilgisi elde edinilmiştir. (Birden fazla seçenekte işaretleme yapılmıştır) Şekil 9.Kullanılan Maddeler

14 14 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI Madde Kullanımına Başlama Nedeni Şekil 10. Başlama Nedenleri uygulayan erkek yükümlülerin, madde kullanımına başlama nedenleri incelendiğinde %46'lık dilimin merak ederek başladığı, %22'lik dilimin aile içi problemler yaşadığı için, %20'lik dilimin diğer nedenlerden dolayı, %10'luk dilimin ekonomik yetersizlik yaşadığı için, %2'lik dilimin sağlık problemleri yaşadığı için kullanmaya başladığı grafikten anlaşılmaktadır Madde Kullanımına İlk Olarak Teşvik Eden Kişi ya da Kişiler uygulayan erkek yükümlülerin, madde kullanımına ilk olarak teşvik eden kişi ya da kişiler incelendiğinde %92 lik dilimin çevresinde madde kullanan kişilerin var olduğu, %16 lık dilimin ise olmadığı bilgisi elde edilmiştir. Yükümlülerden 36 kişinin madde kullanımına teşvik eden ilk kişinin arkadaşları olduğu, 3 kişinin iş ortamındaki kişiler olduğu, 2 kişinin ailesinde yaşayan bireylerin olduğu, 11 kişinin ise diğer kişiler olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak madde kullanımı ile arkadaş ortamının doğru orantılı olduğu görülmüştür.

15 MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ Şekil 11. Çevrede Madde Kullanımı Teşvik Etme Şekil 12. Madde Kullanımına 15 EVET 8% HAYIR AİLEM ARKADAŞLARIM İŞ ARKADAŞLARIL DİĞER 92% Ailede Uyuşturucu Madde Kullanma Durumu uygulayan erkek yükümlülerin, ailesinde uyuşturucu madde kullanma durumu incelendiğinde 42 kişinin hayır cevabı verdiği, 8 kişinin evet cevabını verdiği bilgisi elde edinilmiştir. Ailede ise uyuşturucu madde kullanan kişi ya da kişiler incelendiğinde 7 kişi akrabalarının, 3 kişi kardeşlerinin, 2 kişi babasının, 1 er kişi annesinin ve çocuğunun kullandığı grafikte görülmüştür. Sonuç olarak uyuşturucu madde kullanımı az da olsa ailede kullanılan bir durum olduğu ve kendilerine yabancı olmadığı sonucuna varılmıştır Madde Kullanmaya Devam Etme Durumu uygulayan erkek yükümlülerin, madde kullanımına devam etme durumu incelendiğinde %96 lık dilimin kullanmadığı, %4 lük dilimin ise kullanmaya devam ettiği görülmüş, sıklık durumu incelendiğinde ise kullanmaya devam eden 2 kişinin nadiren kullandığı cevabını verdikleri bilgisi elde edinilmiştir. Araştırmada yükümlülerin kullanma durumu ile gerçeği çok yansıtmayan cevaplar verdiği düşünülmektedir. Bu sonucun gerçeği yansıtmadığı yapılan bireysel ve grup çalışmalarındaki bilgilerinden anlaşılmaktadır Uygulanan Şiddet Türü

16 16 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI uygulayan erkek yükümlülerin, eşlerine uyguladıkları şiddet türü incelendiğinde 40 kişinin sözel şiddet, 4 kişinin duygusal şiddet ve fiziksel şiddet, 2 kişinin ise cinsel şiddet uyguladığı grafikte görülmektedir Uygulanan Şiddet Zamanı uygulayan erkek yükümlülerin, eşlerine uyguladıkları şiddet zamanı incelendiğinde 39 kişinin son 1 yıl içinde, 8 kişinin evliliğinin ilk yıllarında, 3 kişinin de doğum sonrasında şiddet uygulamaya madde kullanımından kaynaklı başladığı anlaşılmaktadır. Uygulanan şiddet sıklığı ise incelendiğinde 45 kişinin nadiren uyguladığı, 4 kişinin yılda birkaç kere, 1 kişinin de her gün uyguladığı sonucu ortaya çıkmaktadır. En son uygulanan şiddet zamanı ise incelendiğinde bir yıldan daha fazla süre önce ile 43 kişi, bir yıldan önce ile 5 kişi birkaç gün önce ve geçen hafta ile 1 er kişi uyguladığını belirtmiştir Madde Kullanımı İle Şiddet İlişkisi Araştırmaya katılan yükümlülerin, madde kullanımından kaynaklı eşlerine şiddet uygulama durumlarını, eşlerinin maddenin etkisi olarak görmeleri incelendiğinde 33 kişi maddenin etkisi ile yükümlü eşin uyguladığını, 13 kişi ise madde kullanımının etkili olmadığını düşündüğü bilgisi elde edinilmiştir. Şiddet uygulayan yükümlülerin, eşine şiddeti madde kullanımını bir sonucu olduğunu kabul edenlerin sayısı 34 kişi iken, kabul etmeyenlerin sayısı 16 dır Eşin Şiddet Sonucunda Verdiği Tepkiler uygulayan erkek yükümlülerin eşlerinin şiddet sonucunda verdikleri tepkiler incelendiğinde ilk sırayı 37 kişinin verdiği cevapla Evi terk etti, sonrasında sırası ile 19 kişi Ailesine haber verdi, 4 kişi Küstü bir süre konuşmadı, 3 kişi Polis çağırdı, 1 kişi Komşu/Arkadaş çağırdı, 1 kişi Yatağı ayırdı, 1kişi Bana karşılık verdi, 1kişi Çok korktu, sadece ağladı, 1 kişi de Diğer seçeneklerine cevap vermiştir. (Birden fazla seçenekte işaretleme yapılmıştır.) Yaşatılan Şiddetin Değerlendirilmesi uygulayan erkek yükümlülerin,eşlerine şiddet uyguladıktan sonra yaşattıkları

17 şiddet değerlendirildiğinde 40 kişinin madde kullanımından sonra uyguladığı MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK şiddeti eşinin ŞİDDET hak ARASINDAKİ etmediğini, İLİŞKİ 10 kişinin ise hak ettiğini düşündüğü ortaya çıkmıştır. Uygulanan şiddet sonrasında 33 kişinin Kendini hatalı gördüğü, 13 kişinin Eşini hatalı gördüğü, 7 kişinin İkisinin de hatası olduğu, 2 şer kişinin Şiddete başvurmasına eşinin ailesinin/ çevresinin sebep olduğu ve Eşinin psikolojik problemleri olduğu için şiddete başvurduğu, 1 er kişinin de Eşinin başka bir kişi ile ilişkisi olabileceğini düşündüğü için şiddete başvurduğu ve Maddi yetersizlik nedeniyle eşine şiddet uyguladığı görülmüştür. Araştırma sonucunda genellikle yükümlülerin büyük bir kısmının kendini hatalı gördüğü seçeneğini işaretledikleri görülmüştür. (Birden fazla seçenekte işaretleme yapılmıştır.) Şiddet Sonrası Vücutta Oluşan Şikâyetler uygulayan erkek yükümlülerin, şiddet sonrası eşlerinin vücudunda oluşturdukları şikayetleri incelendiğinde 41 kişinin herhangi bir fiziksel şiddet sonucunda çok ağır bir durumla karşılaşmadıkları için yok seçeneğini işaretledikleri, 3 kişinin çürüme ve morarma, 3 kişinin kırık, 3 kişinin diğer ve 1 kişinin de eşine sonucunda iç kanama şikayetinin olduğu grafikte görülmüştür. Şiddetin sadece fiziksel boyutu incelendiğinde bu sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Şiddete maruz kalan ve çoğunluğun oluşturduğu kesimde ise çok ağır bir darbeye uğramadıklarını ama karşısındakinin kendilerinin üstünde hakimiyet kurarak zarar verdiği çürüme ve morarma seçeneklerinden anlaşılmaktadır. (Birden fazla seçenekte işaretleme yapılmıştır.) Şekil 13. Şiddet Sonrası Vücutta Oluşan Şikâyetler 3.4. YÜKÜMLÜNÜN DENETİMLİ SERBESTLİK SİSTEMİ

18 18 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİ Verilen Programların Yeterlilik Durumu Şekil 14. Verilen Programların Yeterlilik Durumu uygulayan erkek yükümlülere verilen programların yeterlilik durumları incelendiğinde 35 kişinin evet cevabını verdiği, 15 kişinin hayır cevabını verdiği sonucu elde edinilmiştir. Evet diyen 35 kişinin madde kullanımını bırakmalarında nelerin etkili olduğu incelendiğinde 23 kişinin Yapılan programların etkili olduğu, 20 kişinin Kullanılan arkadaşlardan uzaklaştığı, 19 kişinin Kullanılan ortamlara girmediği ve 15 kişinin de Sağlık açısından zararlı gördüğü için bıraktığı bilgisi grafikten elde edinilmiştir. (Birden fazla seçenekte işaretleme yapılmıştır) Samba Programının Etkili Olma Durumu uygulayan erkek yükümlülere uygulanan SAMBA programının, yükümlüler üzerinde etkili olma durumu incelendiğinde 32 kişinin Madde bağımlılığına ilgisinin azaldığı, 17 kişinin Hiç etkilenmediğini ve 3 kişinin de Madde bağımlılığına karşı ilgisinin arttığı sonucuna ulaşılmıştır DENETİMLİ SERBESTLİK SİSTEMİ KAPSAMINDA EĞİTİM VE İYİLEŞTİRME FAALİYETLERİNIN YÜKÜMLÜ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Programların Caydırıcılık Durumu Şekil 15. Programların Caydırıcılık

19 Durumu MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK ŞİDDET ARASINDAKİ İLİŞKİ 19 uygulayan erkek yükümlülere verilen programların, madde kullanımından uzak durmak için caydırıcı bir yöntem olup olmadığı incelendiğinde 34 kişinin evet, 16 kişinin hayır cevabını verdiği görülmektedir Programlar Sonrası Madde Kullanımının Azalma Durumu Şekil 16. Programlar Sonrası Madde Kullanımının Azalma Durumu Araştırmaya katılan madde kullanımından kaynaklı eşine şiddet uygulayan erkek yükümlülere verilen programların sonucunda gelecekte madde kullanımının azalma durumu incelendiğinde 35 kişinin evet, 15 kişinin hayır cevabını verdiği görülmektedir. Sonuçta yapılan programların %70 lik bir dilime etkili olduğu görülmekte ve olumlu bir bakış açısının var olduğu sonucu elde edilmektedir.

20 20 *Fatma YASSI **Kadriye KAÇTI SONUÇ Kadına yönelik şiddetin belirtildiği üzere bir çok sebebi ve sonucu vardır. Şiddetin; psikolojik, sosyal ve ekonomik sebeplerinin yanında şiddet gösteren kişilerin madde kullanımlarından kaynaklanan sebepleri de bulunmaktadır. Madde kullanımının zararlarından fiziki etkilerinin yanı sıra sosyal ve maddi etkileri de yıkıcı sonuçlar verecektir. Yani sosyal bir varlık olan insanın çevresi ile uyum içinde olması, akıl ve zihin sağlığı ile mümkündür. Akıl ve zihnin en büyük düşmanlarından biri ise uyuşturucudur. İnsanın uyum gücünü zaafa ve iflasa götürmekle kalmayıp, onu aileden, toplumdan ve çevreden kopararak yalnızlığa ve hemen ardından sorumsuz bir hayata mahkûm eder. Yani bağımlıyı, yaşayan bir ölü haline getirir. Yapılan araştırmada yaş aralığına bakıldığında; evli kalma dönemi kısa sürenlerle, uzun sürenlerin eşine şiddet uygulama durumunda azalma olduğu sonucu elde edilmiştir. Eşine şiddet uygulayan erkek yükümlülerin büyük bir kısmının resmi nikâhlı eşlerine şiddet uyguladığı, uygulayan yükümlülerdende eğitim düzeyinin çok düşük olanların ve çok yüksek olanların eşine madde kullanımından kaynaklı şiddet uygulama oranının az olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Oranlara bakıldığında günümüzde madde kullanımından kaynaklı eşine şiddet uygulayan erkek yükümlülerin büyük bir oranının çalıştığı görülmekte, çalışmanın madde kullanımını engellemediği ve şiddetin devamında etkinliğini azaltmadığı görülmektedir. Sonuç olarak ekonomik durumun iyi olduğu halde, eşine madde kullanımından kaynaklı şiddet uygulayan yükümlülerin sayısının hiç de az olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ekonomik durumun iyi olması madde kullanımını artırmaktadır. Yapılan araştırmada evlilik biçimlerinin büyük oranını anlaşarak evlenmenin oluşturduğu görülmektedir. Zorlama ve baskı olmadan bile şiddetin madde kullanımından dolayı var olabileceği sonucu ortaya çıkmaktadır. Eşinden madde kullanım sonucu şiddet gören kadınların büyük bir oranını eşinden küçük yaşta olanlar oluşturmaktadır. Madde kullanımından kaynaklı şiddet gören eşin eğitim düzeyi ile şiddet arasındaki ilişki incelendiğinde, eğitim düzeyinin yükselmesinin şiddete uğramayı düşürmediği bilgisi elde edinilmiştir. Sonuç olarak her iş kolundan kadının madde kullanımından kaynaklı eşinden şiddete maruz kaldığı gözükse de, büyük bir oran farkı ile ev hanımı olarak çalışan kadınların şiddete maruz kalma oranı diğerlerinden daha fazla olduğu bilgisine ulaşılmıştır.araştırma sonucunda madde kullanımından dolayı şiddete maruz kalan kadınların büyük bir oranının kötü alışkanlığının olmadığı, şiddete uğrama nedenleri olan uyuşturucu maddeyi ise hiç kullanmadıkları bilgisi elde edilmiştir.

21 Yapılan araştırmada erkek yükümlülerin ilk olarak kullanmaya MADDE KULLANIMI İLE KADINA YÖNELİK başladıkları ŞİDDET madde ARASINDAKİ yaşının İLİŞKİ olduğu, kullanılan maddenin de ilk olarak esrar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yaş ilerlemesine bağlı olarak ilk kullanılan maddenin esrar olmasının yanında diğer madde kullanımların da olduğu bilgisi elde edinilmiştir. Sonuç olarak madde kullanımı ile arkadaş ortamının doğru orantılı olduğu sonucu elde edilmiştir. Araştırmaya katılan yükümlülere verilen programların yetrelilik durumu incelendiğinde çocunluğun verilen programları yeterli gördüğü sonucuna ulaşılmıştır. Verilen Samba programının etkili olma durumu incelendiğinde yükümlülerin madde bağımlılığına ilgisinin azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. 21