A Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret AŞ. Kavga: Arap Baharı nda Türk Dış Politikası. 2013, İnkılâp Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret AŞ

Transkript

1 GÜRKAN ZENGİN KAVGA

2 Kavga: Arap Baharı nda Türk Dış Politikası 2013, İnkılâp Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret AŞ Yayıncı ve Matbaa Sertifika No: Bu kitabın her türlü yayın hakları Fikir ve Sanat Eserleri Yasası gereğince İnkılâp Kitabevi ne aittir. Tüm hakları saklıdır. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında, yayıncının izni alınmaksızın, hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz. Editör Ahmet Bozkurt Yayıma hazırlayan Sena Polatoğulları-Elçin Kazancı Kapak uygulama Zühal Üçüncü Sayfa tasarım Derya Balcı Kapak Fotoğrafı Mahmoud Khaled / AFP / Getty Images Turkey ISBN: İstanbul, 2013 Baskı ve Cilt İnkılâp Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret AŞ Çobançeşme Mah. Sanayi Cad. Altay Sk. No Yenibosna İstanbul Tel : (0212) (Pbx) A Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret AŞ Çobançeşme Mah. Sanayi Cad. Altay Sk. No Yenibosna İstanbul Tel : (0212) (Pbx) Faks : (0212) posta@inkilap.com

3 KAVGA Arap Baharı nda Türk Dış Politikası GÜRKAN ZENGİN A

4 Gürkan Zengin 1968 yılında Ankara da doğdu. Trabzonludur. Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi nden mezun oldu. Mesleğe 1989 da TRT Haber Merkezi nde adım attı. Çeşitli televizyonların Ankara bürolarında muhabir, editör ve haber müdürü olarak çalıştı yılında Çiğdem Anad ile birlikte Son Durak programını hazırlayıp sundu yılında çalışmaya başladığı CNN Türk Haber Merkezi nde on yıl boyunca Suat Toktaş ile birlikte Editör programını hazırladı yılında El Cezire Türk kanalının haber direktörü oldu. Evli ve iki çocuk babasıdır.

5 Bu kitap, Türkiye nin verdiği kavgada Mayıs 2013 te Reyhanlı saldırısında daha iki yaşındayken can veren Fatma Nur Erboz a ithaf edilmiştir.

6

7 İçindekiler Önsöz 13 Giriş 15 BU KAVGA NEYİN KAVGASI? 1 Tunus taki Kıvılcımın Yangına Dönüşmesi Arap Baharı nda Beş Prensip...28 Komşularla Sıfır Problem Öldü mü?...33 Türkiye Mezhep Politikası mı İzliyor? Mısır ın Ayağa Kalkışı Mübarek Döneminde Mısır Amerika nın Gözü Tahrir de...46 Tel Aviv Panikte...48 İsrail den Amerika ya: Mübarek e Sahip Çıkın...48 Devrimin Kaderinde Kritik Bir Aktör: Mısır Ordusu...51 Ankara nın Girdiği Risk...53 Firavun un Çöküşü...59 Yeni Mısır ve Kahire-Ankara Ekseni...61

8 3 Albay Kaddafi nin Çadırı Sallanıyor Libya nın Mısır dan Farkı...67 Kaddafi İçin Çember Daralıyor Paris Toplantısı ve Libya ya Gönüllü Saldırı...72 Fransa yı Frenlemek ve Libya Temas Grubu...75 Tahliyeler ve Akdeniz de Bir Gövde Gösterisi: Misrata...78 Operasyonu...78 Misrata Operasyonu...80 Çözüm Yolunda İki Senaryo ve Türkiye nin Üçüncü Yolu...83 Yeni Libya da Fransız-Türk Çekişmesi Arap Baharı nın En Kanlı Sayfası: Suriye Esed e İlk Uyarılar: Ne Kendini Yak Ne Bizi!...98 Derâ Vak ası ve Esed in Dönüşü Olmayan Yola Girişi Suriye Muhalefetinin Antalya Toplantısı Esed in Sarayı nda Tarihi Diyaloglar Kritik Saatler Başlıyor Ankara-Şam Telefon Trafiği Ağustos, Şam ile Temas Tamamen Kopuyor Amerika Suriye de Elini Taşını Altına Koymuyor Annan Planı ve I. Cenevre Toplantısı Barzani nin Suriye deki Hamleleri PYD Saf Değiştiriyor Rusya Esed i Neden Savunuyor? El Muhaberat ın Türkiye deki Provokasyonları Beşşar Esed: Bir Hayal Kırıklığı...145

9 5 Ortadoğu da Gizli Ortaklık İsrail-Suudi Arabistan-İran Gizli Ortaklığın Birinci Ayağı: İSRAİL Bölgeye Yerleştirilmiş Bir Bomba Arap Baharı ndan Sonra İsrail in Konumu İsrail i Dize Getirmek Gizli Ortaklığın İkinci Ayağı: SUUDİ ARABİSTAN Körfez de Dörtlü Paslaşma Arap Baharı nda Suudi Arabistan ın İki Yüzlü Tavrı Gizli Ortaklığın Üçüncü Ayağı: İRAN Körfez deki Hayalet İran ın İtibarını Sıfırlayan Dosya: Suriye Bağdat ta Bir Müstebit: Nuri El Maliki Irak ın Hassas Dengeleri Mart 2010 Seçimleri ve Irakiye Listesi Maliki Değişiyor Talabani Maliki yi Kurtarıyor Maliki nin Suriye Politikası Mezopotamya nın Yeni Şafağında Kürtler ve Türkler Acılı Bir Kadim Halk: KÜRTLER İmparatorluğunu Kaybeden Bir Millet: TÜRKLER Yeni Ortadoğu da Sahneye Çıkan Bir Millet: KÜRTLER..199 Yükselen Bölgesel Güç: TÜRKİYE...202

10 Enerji Kaynaklarının Üzerinde Oturan Bir Halk: KÜRTLER Enerjiye Aç Bir Ülke: TÜRKİYE Denize Çıkışı Olmayan Bir Bölge: KÜRDİSTAN Kürt Petrolünü Denize Ulaştıracak Bir Kapı: CEYHAN Kürtler ve Öteki Bölge Halkları İçin Bir Tuzak: Kürt Devleti Barış ve Refah İçin Ortak Reçete: MEZOPOTAMYA VİZYONU Kaderi Birlikte Yazılmış İki Halk: TÜRKLER ve KÜRTLER Yüzyıllık Yaranın Kapanması: PKK ile Müzâkereler Güvenlik ve İstihbarat Kurumları Yeni Döneme Hazır Mı? Türk Ordusu (TSK) Darbecilik Kültürünü Aşabilecek mi? 233 Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Ölçek Büyütebilecek mi? 249 Hakan Fidan: Hedefteki Adam Sonsöz 259 Arap Baharı nda 2011 kronolojisi 263 Kaynakça 283 Dizin 285 Haritalar 289

11 Hesabımıza sevabımıza sırtlan payını kabul etmeyişimiz yazılacaktır. Lâkin edemezdik, edersek ecdâdın yüzüne bakamazdık. Attilâ İlhan, Sırtlan Payı

12

13 Önsöz arasında Cihan Harbi nde büyük devletlerin birbirleriyle boğazlaşmalarına sebep, Osmanlı İmparatorluğu nun topraklarıydı. Yani o zamanki kuşakların Harb-i Umûmi dedikleri I. Dünya Savaşı nda Cavit Bey in ifadesiyle mevzû bizdik ; Osmanlının parçalanması, parçaların Avrupa nın büyük güçleri arasında nasıl pay edileceğiydi. Bir başka deyişle maksat Şark Mes elesi nin halliydi. Mithat Cemal Kuntay, Üç İstanbul kitabında 93 Harbi nde vatan toprağının hududu yoktu der. Balkan Harbi nde onca toprak kaybından sonra Cihan Harbi nin başlarında bile durum hâlâ öyleydi, vatan toprağının hududu yoktu başlarında Osmanlı bayrağı, eski zamanlardaki itibarı kalmamış olsa bile hâlâ üç kıtada dalgalanıyor, bugün kendi devleti ve kendi bayrağı olan pek çok millet Osmanlı bayrağının gölgesinde yaşıyordu. Önce Osmanlı-Rus Harbi, sonra Balkan Harbi ve son olarak Cihan Harbi ile Osmanlı dan geriye mendil kadar bir toprak parçası kalmıştı da Paris Barış Konferansı nda, 1920 de San Remo da, bir yıl sonra da Kahire toplantısında ve İsviçre de Şark Mes elesi ne bir hâl çaresi arandı ve bulundu. Bağdat ın, Şam-ı Şerif in, Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevvere nin kaderi buralarda İngiliz ve Fransız eliyle çizildi. Arabistan ın kaç parçaya ayrılacağını, hangi parçanın isminin ne olacağını, başına kimin getirileceğini Intelligence Service in adamları belirledi. Yüz yıl önceki Ortadoğu nun siyasi mimarları, Gert- 13

14 rude Bell ve Arabistanlı Lawrence gibi İngiliz istihbaratının ajanlarıydı. O bir tarihi an dı. İşte bundan yüz yıl sonra Tunuslu seyyar satıcı Muhammed Buazizi nin kendini yakarak tetiklediği Arap Uyanışı ile Gertrude Bell ve Arabistanlı Lawrence ın çizdiği o haritalar, o siyasi mimari tarihin çöp tenekesine atılıyor. Ve bugün, yüz yıl önce toprakları Avrupalı sömürgeci güçler tarafından parça parça edilmiş, sırtlan payı na razı edilmiş bir milletin çocukları ve torunları olarak yüz yıl sonra yeni bir tarihi an ı yaşıyoruz. Türkiye nin siyasi karar mevkiinde bulunan insanları, aydınları, kanaat önderleri, iş dünyasının temsilcileri bu coğrafyada siyasi haritalar yeniden şekillenirken bize ne diyemezler. İçinde yaşadığımız evin, sokağın, mahallenin kaderini o evin, o sokağın, o mahallenin insanlarıyla birlikte belirleyebilmek gerektiği için bize ne diyemeyiz. O kaderin başkaları tarafından belirlendiği zamanlarda neler olduğunu yüz yıldır görüyor, yaşıyoruz. Arap Baharı na müdahil olmak kendi kaderine sahip çıkmak demektir. Türkiye, kendi kaderini başkalarına bırakmamak için bu kavganın içindedir ve olmak zorundadır. Bu kitap Türkiye nin bölgenin kaderi üzerinden kendi kaderine sahip çıkma çabasını konu etmektedir. Başta Yunus Şen olmak üzere kitabın hazırlığında büyük emek harcayan ve desteklerini esirgemeyen Furkan Güldemir, Osman Kaytazoğlu, Ece Göksedef, Zeynep Özyol, Begüm Güven, Hüseyin Narin, İlke Gültekin, Murat Başbuğ, Ozan Bakır, Nigâr Hacızade, Şahin Nazır, Çağrı Özdemir, Furkan Aksoy ve Mustafa Kutlu ya, ayrıca editörüm Ahmet Bozkurt a ve sayfa tasarımını gerçekleştiren Derya Balcı ya teşekkür borçluyum. Gürkan Zengin 04 Mayıs

15 Giriş Bu Kavga Neyin Kavgası? Savaşların galipleri yeni düzenin siyasi mimarisini çizer, kurumlarını belirler. Yeni statüko bu şekilde oluşur ve hayat o statükoya uygun şekilde akmaya başlar. Avrupa da 30 Yıl Savaşları diye bilinen kanlı dönemin ardından 1648 yılında Westfalya Barışı kuruldu. Katolik-Protestan mücadelesi sonunda Avrupa nın siyasi mimarisi değişti da Fransız İhtilali nin açtığı büyük sarsıntılardan sonra 1815 te, Viyana Kongresi nde Avrupalı büyük güçler masaya oturdular ve uzun pazarlıklardan sonra Avrupa ya bir nizam verdiler. I. Dünya Savaşı nın galipleri 1919 da Paris Barış Konferansı nda dünyanın yeni düzenini belirlediler. Milletler Cemiyeti ni oluşturup dünyanın yeni düzenini bu örgüt üzerinden yürütmeye başladılar. Milletler Cemiyeti düzeni II. Dünya Savaşı na kadar devam edebildi. II. Dünya Savaşı öncesinde Almanya yeniden bir büyük güç olarak sahneye çıkmış, düzenin kanunlarını tanımadığını ilan etmişti arasındaki II. Dünya Savaşı nda milyonlarca insanın öldüğü kanlı bir hesaplaşma oldu. Bu savaşın galipleri bu kez Birleşmiş Milletler i kurup, yeni düzeni onun üzerinden yönetmeye başladılar. Bu dönemin adı Soğuk Savaş, simgesi Berlin Duvarı idi. Bu düzen kendisinden öncekine göre daha uzun ömürlü oldu, ama yine de yaklaşık 50 yıl sürdükten sonra Berlin Duvarı nın yıkılmasıyla 1989 da sona erdi. Soğuk Savaş ın yönetim orga- 15

16 nı durumundaki Birleşmiş Milletler, Soğuk Savaş sonrasında anlamını fiilen yitirerek dünya sorunlarına çözüm üretemez, ürettiği çözümleri uygulatamaz, dahası Suriye örneğinde olduğu gibi hayati konularda karar alamaz hale geldi. BM bugün fiilen meflûç haldedir, ancak yenisi henüz oluşturulmamış olduğu için varmış gibi görünmektedir. Bu haliyle içinden geçmekte olduğumuz zaman dilimi bir ara dönem dir. Ama herkes biliyor ki, çok uzak olmayan bir gelecekte, bir yerlerde bir masa kurulacak ve o masada yeni aktörler yeni bir düzenin çatısını çatacak. Muhtemelen çetin pazarlıklar sonrasında yeni bir düzen kurulacak. O yeni aktörler kimler, yeni döneme hangi küresel ve bölgesel güçler nizam verecek? Bu yeni dönemin büyük güçler i, etkili aktör leri, bölgesel güçler i kimler olacak, bunlar henüz netleşmiş değil. Galipler ve Mağluplar diyebileceğimiz çok net çizgileriyle birbirinden ayrılabilen bir güçler tablosu yok ortada. Bütün stratejistlerin görüş birliği içinde olduğu tespit şu: Dünya jeopolitiğinde muazzam güç kaymaları oluyor. Amerikan istihbarat yapılanmasının her dört yılda bir açıkladığı Küresel Eğilimler araştırmasının Alternatif Dünyalar başlıklı bölümünde, en az 200 yıllık Batı hâkimiyetinin kırıldığı, Batı nın siyasi ve ekonomik üstünlüğünün sona ermekte olduğu, gücün ağırlık merkezinin Batı dan Doğu ya doğru kaydığı belirtiliyor. Berlin Duvarı nın çöküşü, ardından 11 Eylül saldırıları, Amerika nın Afganistan ve Irak harekâtlarından sonra ortaya çıkan jeopolitik tablo, masanın etrafında oturacak aktörleri bize net çizgileriyle göstermiyor. Türkiye dünyaya nizam verecek bu yeni aktörler arasında bulunmak istiyor. Önümüzdeki yıllarda bir gün bir yerde masa kurulup bu konular karara bağlanacak ise, ki mutlaka öyle olacak, Türkiye o masada olmak istiyor. Kavga, bunun kavgasıdır. Bu sebeple bu kavga ya girmemek de mümkün değildir. Belki kazanmanın garantisi yoktur, ancak nasıl kaybedileceği bellidir: O kavgaya hiç girmemek. 16

17 Türkiye, bu kavga ya neyine güvenerek giriyor? Türkiye dünyada imparatorluk geçmişine ve bir medeniyet birikimine sahip az sayıdaki ülkeden biridir. Son on yılda yakaladığı polititik-ekonomik istikrar, ekonomisinin eriştiği büyüklük ve kendi coğrafyasındaki etki gücü ile İslam dünyasının en önde gelen ülkesidir. Türkiye dünya ana karası üzerinde merkezi konumdadır. Türk Hava Yolları nın İstanbul dan en uzun iç hat seferi ülkenin doğu ucundaki Van şehrinedir, İstanbul-Van uçuş mesafesi 1304 km dir. Yine İstanbul çıkışlı olarak hesapladığınızda Van dan daha kısa bir mesafeye uçarak 17 ayrı ülkeye varabilirsiniz. Bu 17 ülke üç ayrı kıtada yer alır, bu ülkelerin bir kısmı Batı Avrupa ve Balkanlar, bir kısmı Kafkasya-Orta Asya, bir kısmı da Fas tan İran a kadar uzanan Ortadoğu hattındadır. 1 Türkiye nin dünya ana karasının merkezinde bir coğrafyaya sahip olması, ona deyim yerindeyse üç kıta ve yedi iklime erişim imkânı vermektedir. Türkiye, Doğu ve Batı jeo-kültürel alanlarının her ikisiyle de yüzyıllara dayanan etkileşimi olan bir ülkedir. Doğu yu da bilir, Batı yı da. Türkiye yi çevreleyen Balkanlar-Kafkasya ve Ortadoğu üçgeninde Türkiye den daha büyük bir ekonomi yoktur, dünyanın en büyük 16 ekonomisinden biridir. Türkiye bu kavga ya giriyor, çünkü bundan on yıl sonrası için kendisine iddialı bir hedef koymuş durumda yılında Cumhuriyet in yüzüncü yıldönümünde dünyanın ilk on ekonomisinden biri olma kararındadır. Dünyanın ilk on ekonomisinden biri olmak demek, Avrupa ekonomisinde ya Almanya yı ya İngiltere yi geride bırakmak demektir yılında dünyanın ilk on ekonomisi arasında bulunacak öteki ülkelerin tamamının ABD, Çin, Rusya, Brezilya gibi kıta ölçekli ülkeler olduğu düşünülürse, Türkiye nin bu ülkelerle rekabet edebilmesi ancak onlar gibi kıta ölçekli ve rekabetçi bir ekonomiye sahip olması, yeni ve büyük pazarlara ve enerji kaynaklarına erişebilmesiyle mümkündür. Arap Baha- 1 Bkz. Harita 1. 17

18 rı, bu açıdan tarihin Türkiye nin önüne koyduğu imkânlardan biridir ve ona kendi coğrafyasıyla ekonomik ve sosyal açıdan bütünleşme fırsatı sunmaktadır. Arap ülkeleri, yıllarca kapalı ekonomilerle yönetildi. Siyasi haklar verilmedi, iletişim imkânları sınırlıydı. Halep in Antep ile, Trabzon un Batum ile, Van ın Urumiye ve Tebriz ile irtibatları kopuktu. Bu yeni dönemde 300 milyonluk Arap dünyasında yeni rejimlerin daha özgürlükçü politikalara yönelmesi, sınır kapılarının açılması, aynı coğrafyada yaşayan insanların etkileşiminin artması, kapalı ekonomilerin açılması kuvvetle muhtemeldir. Türkiye nin komşu ve çevre ülkelerle sosyal ve ekonomik entegrasyon arayışının arkasındaki mantık budur. Bu hedefe ulaşmanın olmazsa olmaz şartlarından biri Türkiye nin yakın coğrafyasında barış ve istikrar ortamının hâkim olmasıdır. Güç merkezleri Batı dan Doğu ya doğru kayarken Avrasya coğrafyasının önemi giderek artıyor, buna bağlı olarak güç ilişkileri değişiyor. G-7 diye bilinen ve dünya ekonomisine yön veren güçler, mevcut yapılarıyla bunu yürütemeyeceklerini gördükleri için G-20 yapısına geçtiler. Aralarına, içlerinde Türkiye nin de bulunduğu 13 ülkeyi daha alıp G-20 yapısına geçmek zorunda kaldılar. Ekonomide yapılan bu düzenlemenin bir benzerinin dünyanın siyasi karar organı durumundaki Birleşmiş Milletler de de yapılması elzemdir, zira Birleşmiş Milletler, 2000 li yılların güçler tablosunu yansıtmıyor. Amerika nın kalan tek süper güç kimliği de bir gerçek olarak ortada duruyor, ama mesela Fransa nın BM Daimi Üyesi olarak dünyaya nizam veren güçlerden biri olmasının maddi zemini nedir? Fransa, ekonomik açıdan Almanya dan daha mı güçlüdür? Ortadoğu da örneğin Türkiye den daha mı büyük bir siyasi nüfûz kullanabilmektedir? Bu yeni ama belirsizliğini koruyan ortamda bölgesel aktörler her zamankinden daha fazla önem kazanmaya başladı. Büyük güçler dış politika hedeflerine erişebilmek için bölgesel güçler ile işbirliği yapmak mecburiyetinde olduklarını görmeye başladı- 18

19 lar. Amerika Birleşik Devletleri, elbette küresel sahnenin en önemli aktörüdür ama bugün küresel jeopolitikteki etki gücü, Soğuk Savaş yıllarındaki etki gücünden bile geridedir. Üstelik o Soğuk Savaş ın galip tarafı olmasına rağmen böyledir. Bugün Soğuk Savaş yıllarındaki gibi yaratan ve yok eden bir Amerika yoktur. Dahası kendisi de bunun farkındadır. Zafer tacını başına takarak çıktığı Afganistan seferi, ardından tamamen kurgulanmış verilerle Irak ta giriştiği işgalin sonuçları bu gerçeği kendisine öğretmiştir; bu iki sahadan da bir düzen kuramadan çekilmek zorunda kalmıştır. Amerika, dış politika hedeflerine ancak bölgesel işbirlikleri ve ittifaklarla erişebileceğini kabul etmiş, Obama döneminde buna uygun olarak çok taraflı diplomasi yi devreye sokmuştur. Türkiye, Amerika nın birden fazla bölgede işbirliği yapmaya mecbur olduğu birkaç ülkeden biridir.türkiye nin ilgi ve erişim alanı dikkate alındığında Amerika nın Türkiye yle işbirliği alanları da pek çok başka bölgesel aktörle kurduğu ilişkiden çok daha boyutlu ve derinliklidir. Ankara nın etrafına bin kilometre çapında bir daire çizdiğinizde bunun içine en az 22 ülke girer ve dünyanın bütün sıcak gündemleri bu dairenin içinde olup biter. Amerika bunun farkındadır. Türkiye, Ortadoğu daki İran ile nükleer müzâkerelerden Irak içi dengelere, Arap Baharı sonrası yeni yönetimlerin oluşma sürecinden, Hamas gibi aktörlerin alacağı tavırlara kadar pek çok hassas konuda Ortadoğu dengelerinin içindedir. Amerika, Afganistan-Pakistan hattından tutun, Orta Asya ve Kafkasya bölgesindeki istikrar arayışlarına, bu bölgeden çıkan petrol ve doğalgazın Doğu-Batı ekseninde akışının sağlanmasından Karadeniz bölgesindeki istikrar arayışlarına kadar pek çok sahada Türkiye nin desteğine ihtiyaç duyar. Bu sahalardaki bütün dosyalarda da bir Türk görüşü vardır ve Türk diplomatları bunları Amerikalı muhataplarıyla konuşur, tartışır. İran ile Batı arasında yürütülen gerilimli nükleer enerji pazarlıklarında Batılı aktörlerin elde edemediği sonucu kendi bölgelerinin etkili güçleri ama uluslararası sahnenin de itibarlı 19

20 aktörleri olarak Türkiye ve Brezilya elde edebilmiştir. Yine bunun bir sonucu olarak 2010 yılında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ndeki İran oylamasında Türkiye nin Amerika, İngiltere ve Fransa gibi büyük güçler le ters düşme pahasına aldığı tavır ve kullandığı oy yeni güç dengelerinin apaçık bir yansımasıydı. Mayıs 2010 da İsrail in Mavi Marmara gemisine yönelik silahlı saldırısından sonra Türkiye nin İsrail e karşı aldığı tedbirlerle bütün İsrailli diplomatların sınırdışı edilmesi kararını Amerika durduramamıştır. İsrail ile ilişkilerin düzelmesi için Amerikan yönetimi canhıraş çaba harcamış, ancak Türkiye hiçbir geri adım atmadan şartlarını İsrail e dayatabilmiş ve bu ülkenin bileğini bükebilmiştir. Ortadoğu nun yakın tarihini bilenler için gerçekleşmesi mümkün olmayan bir durum gerçekleşmiş, İsrail Türkiye den resmen özür dileyerek işlediği suçu kabullenmiştir. Bütün bunlar Balkanlar-Orta Asya-Ortadoğu üçgeninde yeniden şekillenmekte olan güç ilişkilerinin tezahürleridir. Türkiye nin bu coğrafyada iddialı hedefleri vardır. Hedef koymak kolay, ona ulaşmak zordur diye düşünülebilir, ancak hedef koymayanların hiçbir menzile ulaşamayacakları da bir gerçektir. Kavga bu hedefe ulaşabilmek için verilmektedir ve en önemlisi tarih ve coğrafya bu kavga da Türkiye nin yanındadır. 20