GM TASARIM VE EKONOMİSİ DR. HÜLYA ÇAKMAK

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GM TASARIM VE EKONOMİSİ DR. HÜLYA ÇAKMAK"

Deniz Bercu Akarsu
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 GM TASARIM VE EKONOMİSİ DR. HÜLYA ÇAKMAK Gıda Mühendisliği Bölümü

ticari getiri e.teknik güçlükler f.enerji gereksinimi g.

2 FARKLI PROSESLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 1.Teknik unsurlar a.proses esnekliği b.işlem sürekliliği c.özel kontrolleri kapsama d.ticari getiri e.teknik güçlükler f.enerji gereksinimi g.özel yardımcı gereksinimi h.gelecekte gelişim/iyileştirme potansiyeli i. Hastalık ve güvenlik riskleri

depolama gereksinimleri d.malzeme kullanımındaki problemler 3.

3 FARKLI PROSESLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 2. Hammadde a.günümüzde ve gelecekte bulunabilmesi b.işleme gerekiyor mu? c.depolama gereksinimleri d.malzeme kullanımındaki problemler 3. Atık ürünler ve yan ürünler a.üretim miktarları b.değer c.potansiyel pazarları ve kullanımı d.iskartaya çıkarma yöntemi e.çevresel faktörler

4 FARKLI PROSESLERİN KARŞILAŞTIRILMASI 4. Ekipmanlar a.bulunabilirlik b.inşaat materyalleri c.başlangıç maliyetleri d.bakım ve kurulum maliyetleri e.yer değiştirme gereksinimleri f.özel tasarımlar

5 Fabrikanın belirlenen coğrafi konumu, bu kuruluşun başarısında önemli bir yere sahiptir. Tesis mümkün olan en düşük üretim ve dağıtım (nakliye) maliyetine sahip olacak bir yerde konumlandırılmalıdır. Belirlenen nihai fabrika yeri seçiminde birçok coğrafi konumun detaylı olarak araştırılması gerekmektedir. Tasarım projesi, detaylı tahmini tasarım aşamasına geçmeden önce fabrika yeriyle ilgili yaklaşık bir fikir edinilmiş olmalıdır.

6 1. Hammadde: Miktar, kalite, maliyet 2. Pazara ulaşım için satış ve nakliye maliyeti 3. Otoyol, tren yolu, deniz yolu veya havayoluna taşıma ve dağıtım, depolama tesisleri 4. Yeterli işgücü, eğitimli işgücü, yönetici personel 5. Enerjiye erişim ve enerji maliyetleri 6. İşçilerle ilgili kanunlar, atık bertarafı 7. Vergiler ve bankacılık sistemi 8. İklim (sel, fırtına, kar yağışı) 9. Yaşam koşulları, barınma, okul, hastane 10.Tesis özellikleri (toprak, rakım, kanalizasyon, su baskını)

7 1.Hammadde: Hammaddenin temin edildiği kaynak, nakliye ve depolama masraflarını düşürebilmesi nedeniyle fabrika yer seçimindeki en önemli faktörlerden biridir. Ayrıca; Hammaddenin satın alındığı fiyat, Temin edinilen kaynağa uzaklık, Navlun veya nakliye masrafları, Arz durumu ve temin edilebilirliği, Hammaddelerin saflığı, Depolama gereksinimlerine dikkat edilmelidir.

8 2. Piyasa/Pazar: Piyasa (Pazar) veya ara dağıtım merkezlerin konumları, ürün dağıtım maliyeti ve nakliye için gerekli süreyi etkilemektedir. Pazar; yan ürün ve son ürünler yanında en büyük nihai ürünler için de gerekli ve önemlidir.

9 3. Enerji/güç temini: Birçok endüstriyel tesiste güç ve buhar gereksinimleri fazladır ve bu hizmetlerin sağlanabilmesi için çoğunlukla yakıt kullanılmaktadır. Dolayısıyla güç ve yakıt bir tesisin yerinin belirlenmesinde önemli bir faktördür. Buna ek olarak elektriğin bulunması ve maliyeti de tesis yeri seçiminde önemlidir. Sanayide elektriğin maliyeti, voltajı ve bulunabilirliği hane elektriğine ulaşılabilirlikten farklıdır!

10 4. İklim: Aşırı nem, aşırı sıcak veya soğuk havanın bir fabrikanın çalışma/işletme maliyetleri üzerinde önemli bir etkisi olabilir ve bu faktörler fabrika seçimi için detaylı olarak gözden geçirilmelidir!

5. Ulaşım olanakları Büyük endüstriyel işletmeler tarafından

11 5. Ulaşım olanakları Büyük endüstriyel işletmeler tarafından en yaygın olarak kullanılan ulaşım otoyol, demiryolları ve deniz yoludur. Ulaşım yöntemi seçilirken navlun bedellerine dikkat edilmelidir. Gıda endüstrisinde, hammaddeler ve birçok işlenmiş gıda ürünü büyük miktarlarda ve raf ömrü uzun değildir. Bu sebeple ulaşım mümkün olduğunca özenli ve hızlı yapılmalıdır.

Su kaynağı; çeşme suyu, nehir, göl, derin kuyu ve artezyen kuyular olabilir.

12 6. Su kaynağı/rezervi Proses endüstrileri, soğutma, yıkama, buhar üretimi, taşıma ve hammadde olarak büyük miktarlarda su tüketmektedir. Bu nedenle fabrika güvenilir bir su kaynağı (tesisatı) olan yerde bulunmalıdır. Su kaynağı; çeşme suyu, nehir, göl, derin kuyu ve artezyen kuyular olabilir. Eğer sahip olunan su kaynağı kullanılacaksa; mevcut su seviyesi, mevsimsel değişimler, kimyasal, bakteriyolojik (yük) içerik ile su arıtma ve temin etme maliyetleri de dikkate alınmalıdır.

Son yıllarda atıkların arıtılması/yok edilmesi yöntemleriyle ilgili birçok yasal kısıtlama getirilmiştir.

13 7. Atık Yönetimi: Bir tesis için seçilen saha doğru şekilde atık bertarafı için yeterli kapasite ve imkanlara sahip olmalıdır. Son yıllarda atıkların arıtılması/yok edilmesi yöntemleriyle ilgili birçok yasal kısıtlama getirilmiştir. Bir tesis sahası seçiminde, farklı yöntemlerle atık bertarafı için izin verilen tolerans seviyeleri dikkatle değerlendirilmeli ve ek atık arıtma tesisi gereksinimleri geleceğe yönelik olarak belirlenmelidir.

14 8. İş gücü arzı (tedariği/temini) Fabrika kurulması düşünülen yerdeki mevcut işgücü olanakları mutlaka detaylı olarak değerlendirilmelidir. Geçerli olan işçilik ücret oranları, haftada çalışılabilir saat sayısına getirilen sınırlamalar, rakip işletmeler veya işçiler arasındaki maaş eşitsizlikleri memnuniyetsizliklere neden olabilir. Ayrıca işçilerin etnik özellikleri, beceri ve işçilik kapasitelerindeki farklılıklara da dikkat edilmelidir.

9. Vergilendirme ve mevzuatlar/yasalar Ülkemizde fabrikanın bulunduğu konuma göre vergi oranları, emlak vergisi oranları veya sağlık sigortası maliyetleri değişiklik göstermemekte, ancak son yıllarda

15 9. Vergilendirme ve mevzuatlar/yasalar Ülkemizde fabrikanın bulunduğu konuma göre vergi oranları, emlak vergisi oranları veya sağlık sigortası maliyetleri değişiklik göstermemekte, ancak son yıllarda yatırımda öncelikli illere göre vergi muafiyetleri, indirimleri veya çeşitli özel teşvikler (düşük faizli kredi vs.) olabilir! Sanayi bölgelerinde, alınacak izinler fazladan maliyete ve çeşitli gecikmelere yol açabilir. Yurtdışı kuruluşların yerel vergi oranları ve indirimlerine dikkat etmesi önerilmektedir.

10. İşletme yerine ait özellikler Kurulması önerilen fabrika sahasındaki arazi özellikleri (topografya ve toprak yapısı) dikkatle incelenmelidir.

16 10. İşletme yerine ait özellikler Kurulması önerilen fabrika sahasındaki arazi özellikleri (topografya ve toprak yapısı) dikkatle incelenmelidir. Arazi maliyeti, inşaat maliyetleri ve yaşam koşulları kadar önemlidir. Gelecekte yapılması planlanan değişiklikler tesis yerinin genişletilmesini gerektirebilir! Detaylı arazi analizi, toprak analizi ve yapısal hesaplamalara (inşaatla ilgili) göre inşa edilen binaların yaşam ömrü ve depreme dayanıklılıklara yüksek olmaktadır.

11. Sel Baskını ve Yangından Korunma Bir tesis yeri seçilmeden önce sel veya kasırga gibi doğal olayların o bölgedeki geçmiş tarihlerde yaşanma sıklığı incelenmelidir.

17 11. Sel Baskını ve Yangından Korunma Bir tesis yeri seçilmeden önce sel veya kasırga gibi doğal olayların o bölgedeki geçmiş tarihlerde yaşanma sıklığı incelenmelidir. Yangından kaynaklanan kayıplardan korunma, fabrika yerinin seçimi için önemli bir faktördür. Büyük bir yangın durumunda, yangından korunma sistemlerinin ve önlemlerinin yanı sıra, dışarıdan itfaiye yardımı da gerekmektedir.

18 12. Toplulukla (Çalışanlarla) İlgili Faktörler Bir topluluğun karakteri ve olanakları fabrikanın bulunduğu yer seçimine etki edebilir. Okullar, mağazalar, hastaneler, kafeteryalar, anaokulları, sinemalar gibi sosyal ve kültürel tesisler, fabrikanın kurulumuyla sayısı artan topluluk için önemlidir. Bu sosyal ve kültürel tesisler mevcut değilse, fabrika kurulumuyla bu tür tesislerin de sağlanması gereği ortaya çıkmaktadır.

Benzer belgeler

TESİS TASARIMI ve PLANLAMASI -Giriş-

TESİS TASARIMI ve PLANLAMASI -Giriş- Hazırlayan Yrd. Doç. Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi - Endüstri Mühendisliği Bölümü İşletme: İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla mal ve