Ekonomi Bülteni. 07 Temmuz 2014, Sayı: 27

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 7 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi & Strateji Enflasyon Verisinden Sonra Merkez Bankası nın Oyun Planı Değişir mi? Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1

2 Yurt Dışı Gelişmeler ECB bekledi, Draghi gerekirse daha da fazlasına hazırız dedi. ECB geçtiğimiz hafta gerçekleştirdiği para politikası toplantısında enflasyon oranının %.5 de seyretmeye devam etmesine karşın beklendiği gibi faizlerde herhangi bir değişikliğe gitmedi ve önceki ay tarihi düşük seviyeye indirdiği politi- ECB Politika Faiz Oranı (%) Euro Bölgesi Enflasyon Oranı (%) 5 ka faizini %.15 de ilk defa uygulamaya başladığı negatif 4 mevduat faiz oranını da -%.1 de tuttu. Faiz kararı sonrası 3 konuşan Mario Draghi önceki toplantıda alınan önlemlerin Hedef % para politikası duruşunda daha fazla gevşemeye destek verdiğini belirtti. Önümüzdeki aylarda devreye girecek olan politi- 1 %.5 ka araçlarının bu duruşa destek vermeye devam edeceğini ve banka kredilerini canlandıracağını söyledi. Önümüzdeki aylarda enflasyon oranının düşük seviyelerde devam edeceğini beklediklerini tekrar ederken, tarihi düşük seviyedeki politika faizini mevcut enflasyon görünümünde artırmayacaklarının altını çizdi. Önceki toplantıda açıkladıkları hedefli uzun vadeli refinansman operasyonlarının (TLTRO) boyutunun 1 trilyon ya ulaşılabileceğini tahmin ettiklerini söyledi. Ana amacının reel sektöre destek vermesi olan bu programda, bankaların aldıkları bu ucuz fonlama ile net kredi kullandırıcısı olmadıkları taktirde kredinin geri ödenmesinin talep edileceğini belirten Draghi, ECB nin operasyonların asıl amacına hizmet etmesi konusunda kararlı olduğunun sinyalini verdi. Ek olarak varlığa dayalı menkul kıymet (ABS-Asset backed securities) alımı konusunda çalışmaların daha da yoğunlaştığını ve özellikle şeffaf olması konusunda titizlik gösterdiklerini vurguladı. Sonuç olarak toplantıdan çıkan mesaj ECB nin aldığı önlemlerin etkilerini görmeye başlamadan yeni adımlar atmayacağına işaret ediyor. Benzer şekilde bu toplantıda para politikası toplantılarının 15 yılından itibaren 4 yerine 6 haftada bir yapılacağının açıklanması, piyasanın her ay yeni bir hamle beklememesi gerektiği mesajını içeriyor. ABD de istihdam verileri beklentilerin oldukça üzerinde. ABD de tarım dışı istihdam değişimi 15 bin adet olan beklentilerin oldukça üzerinde 88 bin adet olarak açıklandı. Önceki iki ayın verisi sırasıyla 34 ve 4 bin adete toplamda 9 bin adetlik yukarı yönlü revize edildi. Böylece ABD Tarım Dışı İstihdam (Çeyreklik Ortalama).çeyrekte aylık ortalama 7 bin adetlik ek istihdam yaratılmış oldu. Yılın ilk yarısındaki aylık ortalama 31 bin adetlik ek 4K 7K istihdam artışı geçtiğimiz yılık ilk yarısındaki 4 bin adetlik K ortalamanın oldukça üzerinde yer aldı. Tarım dışı istihdam verisi ile birlikte açıklanan işsizlik oranı, iş gücüne katılım oranının K yatay seyretmesine karşın %6.3 den %6.1 e gerileyerek -K Eylül 8 den bu yana en düşük seviyesini gördü. Açıklanan veriler istihdam piyasasının yılın.çeyreğinde oldukça iyi bir -4K gelişme gösterdiğine işaret etti. Böylece FED in faiz artışlarına daha erken başlayabileceği görüşüne destek verdi. -6K 15 in Haziran toplantısında faiz artırma beklentisi 7 puan -8K artışla %5 ye yükselirken, piyasanın tepkisi USD ye değer kazandırırken ABD tahvil getirilerinin yükselmesine destek verdi Euro Bölgesi nde ise istihdam toparlanmaktan halen çok uzak. Euro Bölgesi nde işsizlik oranı %11.7 olan beklentilerin altında %11.6 olarak açıklanırken önceki ayın verisi de 13 %11.7 den %11.6 ya revize edildi. 1 yılında ABD de tepe İşsizlik Oranı (%) 1 noktasına ulaşan işsizlik oranı ile birlikte sınırlı gerileme gösteren Euro Bölgesi işsizlik oranı yeniden yükselişe geçmiş ve 11 ABD geçtiğimiz yıl %1 ile tarihi yüksek seviyesine ulaşmıştı. Eylül ayından bu yana işsizlik oranı aşağı yönlü bir resim çizmesine karşın Mayıs ayında işsiz sayısının ancak 8 bin kişi azalabildiği görülüyor. Sağlıklı bir toparlanma için ABD deki sayılara yakın istihdam artışı yaratılması gerektiği belirtiliyor. Halen ekonomik ve sosyal olarak negatif etki yaratan bu yüksek işsizlik oranı Avrupa Komisyonu tahminine göre önümüzdeki yıl Euro Bölgesi ancak %11.4 e oldukça yavaş bir oranda gerilemesi bekleniyor

3 Yurt Dışı Gelişmeler ABD de makro veriler büyüme adına moral verdi. ABD de açıklanan bir dizi ekonomik veri 1.çeyrek büyüme oranının aşağı revize edilmesinin ardından.çeyrek adına pozitif bir resim çizdi. ISM imalat endeksi beklentilerin altında kalmasına karşın Haziran ayında 55.3 ile genişlemenin devam ettiğine işaret etti. Önümüzdeki döneme ait bir gösterge olan ISM yeni siparişler alt endeksi ise 56.9 dan 58.9 a yükselerek genişlemenin devamına yönelik sinyal verdi. Açıklanan bir diğer veri otomobil satışları son 8 yılın en yüksek seviyesine ulaşarak ekonomik aktivitenin canlandığına yönelik görüşlere destek verdi. Haziran da yıllık toplam satış adeti 16.9 milyon ile geçen yılın Haziran ayındaki yıllık satış rakamının yaklaşık %7 üzerinde gerçekleşti..el konutların satışı için hazırlanan kontratların miktarını gösteren bekleyen konut satışları da Mayıs ayında beklentilerin üzerinde %6.1 lik artış kaydetti. Bu veri ile birlikte konut sektörünün de son dönemdeki aşağı yönlü trendden çıkabileceğine yönelik olumlu bir sinyal gelmiş oldu. Çin de ufak teşvik paketleri meyvesini verdi. Çin de ekonominin beklenenden daha fazla yavaşlayacağı endişeleri nedeniyle üzerinde baskı oluşan hükümet altyapı yatırımları içeren ufak teşvik paketleri açıklamıştı. Bu paketlerin olumlu etkilerinin Haziran ayı üretim endeksleri üzerinde etkisi görülmeye başlandı. Öncü veride 6 ay sonra ilk defa daralma ile genişlemeyi ayıran 5 seviyesinin üzerine yükselerek genişlemeye işaret eden üretim PMI endeksi 5.7 lik nihai değeri ile genişlemeyi teyit etti. Resmi üretim PMI endeksi de 51 ile yılın en yüksek değerine yükseldi. ABD ISM verisinde olduğu gibi üretim PMI endeksinin alt kalemi olan siparişler endeksi yükselerek 51.8 ile son 15 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Hem iç talep hem de dış talebin göstergesi olarak yeni siparişler endeksindeki yükseliş, Çin de ekonomik aktivitenin yeniden normale dönebileceğine işaret ediyor. Euro Bölgesi nde perakende satışlardaki toparlanma hız kesti. Euro Bölgesi nde Mayıs ayı perakende satışları %.3 lük artış beklentilerine karşın bir önceki aya göre değişim göstermedi. Nisan ayı %.4 lük artış verisi %. lik gerileme olarak revize edildi. Bir süredir tüketici güven endekslerindeki toparlanmaya paralel perakende satışların önceki yıla göre önemli ölçüde toparlanmaya başlamıştı. Fakat Nisan verisinin aşağı revize edilmesi ve Mayıs ta değişim göstermemesi yüksek işsizlik oranının yaşandığı bölgede iç talebin toparlanma trendini desteklemek adına kırılgan olduğunun göstergesi oldu. Halen yukarı yönlü bir trend içinde olan tüketici güven endeksi perakende satışların yükselmeye devam edebileceğine işaret etmesine karşın toparlanmanın kademeli ve yavaş olması beklenmeli ABD Toplam Otomobil Satışları (Yıllık, Milyon adet) Eski araç değişim teşvik programı Perakende Satışlar Yıllık Değişim (%, 3 aylık ort.) Tüketici Güven Endeksi (Sağ Eksen)

4 Yurt İçi Gelişmeler Enflasyon, Haziran 14 Haziran ayında TÜFE aylık bazda %.3 ile % a yakın değişim bekleyen piyasa beklentisinin üzerinde artış kaydetti. Yıllık TÜFE %9.66 dan %9.16 ya geriledi ve %9 un altına inmesi beklentileri gerçekleşmedi. Haziran ayında TÜFE Merkez Bankası nın beklediği şiddette bir düzeltme hareketi göstermezken, gıda fiyatlarında gözlemlenen artış ve ulaştırma kalemine yansıyan toplu ulaşım zamları nedeniyle enflasyon beklentinin üzerinde gerçekleşti. Mevsimsel etkilerden dolayı giyim grubunda beklenen gerileme %1. civarında gerçekleşerek, manşet enflasyonun üzerinde.1 puanlık aşağı yönlü etkisi oldu. Gıda fiyatları Mayıs ta görülen gerilemenin ve beklentinin aksine bir önceki aya göre %.4 artış kaydetti. Bu artış manşet enflasyonun.1 puan artmasına neden oldu. Ramazan etkisinin Temmuz ayı enflasyonu üzerinde daha etkili olabileceği ve gıda fiyatlarındaki yaz dönemi düzeltmelerinin erteleneceği görülüyor. Nisan ve Mayıs ayında manşet enflasyonun toplamda. puan gerilemesine destek veren ulaştırma kaleminin Haziran ayında %.5 lik artış ile TÜFE yi.1 puan yukarı çektiği gözlemleniyor. Enflasyon oranı beklentilerin üzerinde gerçekleşmesine karşın, çekirdek enflasyon göstergelerindeki bozulma son buldu. H tanımlı özel kapsamlı TÜFE (Gıda, Enerji, Alkollü içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) bir önceki aya göre %.4, I tanımlı çekirdek enflasyon göstergesi (Gıda, Enerji, Alkollü ve Alkolsüz içecekler, Tütün ürünleri, ve Altın hariç TÜFE) ise %.3 arttı. Yıllık H tanımlı çekirdek enflasyon göstergesi %1. de yatay seyrederken, I tanımlı çekirdek enflasyon ise %9.7 ye geriledi. Üretici fiyatları ise Haziran ayında aylık bazda %.6 ile sınırlı bir artış gerçekleştirirken, yıllık ÜFE deki gerileme devam etti ve %11.3 ten %9.8 e geriledi. Dış Ticaret Dengesi, Mayıs 14 Mayıs ayında dış ticaret açığı beklentilere paralel 7.1 milyar $ olarak açıklandı. Nisan ayında, ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre %1 gerileyerek.9 milyar $ olurken, ihracat ise bir önceki yıla göre %4 artışla 13.8 milyar $ a yükseldi. 1 aylık birikimli dış ticaret açığı ise bir önceki yıla göre %1 azalarak 89 milyar $ a oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı Mart 13 den bu yana en yüksek seviyesi olan %64 seviyesine yükseldi. 4% Çekirdek I % Dış talep koşullarındaki iyileşmenin sayesinde ihracatta artış eğilimi yavaşlayarak da olsa devam ederken, ihracat ilk 5 ayda önceki yılın aynı dönemine göre %7.4 oranında arttı. Şubat ve Mart aylarında görülen yüklü altın ihracatının son aydır normal seviyelerde olduğu görülüyor (393 milyon $). Geniş ekonomik gruplara göre baktığımızda, ihracatta en büyük paya sahip hammadde (ara malı) ihracatının Nisan ayındaki yavaşlamanın ardından Mayıs ayında önceki yıla göre %.1 gerilediği dikkat çekerken, bu gerilemeyi %8 lik artış gösteren tüketim malları ve %13.5 artış ile yatırım malları ihracatının telafi ettiği görülüyor. Dış ticaret dengesindeki toparlanmanın en büyük nedeni olan iç talepteki yavaşlamaya paralel, ithalat Mayıs ayı ile birlikte son 4 aydır gerileme kaydetmiş oldu. Altın ihracatında olduğu gibi altın ithalatındaki normalleşmenin devam ediyor olması da ithalattaki gerilemeye destek veriyor. Enerji ithalatındaki gerilemenin de devam ettiği ve Nisan ayındaki %3 lük gerilemenin ardında Mayıs da da %11 oranında güçlü bir oranda gerilediği görüldü. Geniş ekonomik gruplar bazında baktığımızda, ara malı (bir önceki yıla göre -%11.5) ve tüketim malı (bir önceki yıla göre -% 7.6) ithalatında gerilemenin sürdüğünü görüyoruz. Ara malı ithalatında güçlü düşüşün devam ediyor olması, ara malı ihracatının da önümüzdeki aylarda gerilemeye devam edebileceğine işaret ediyor. 14 yılında ihracatımızda payı yüksek olan AB ülkelerindeki toparlanmaya paralel olarak bu ülkelere olan ihracatımızın arttığını görüyoruz. 1 yılında %39, geçtiğimiz sene ise %41.5 lik payı olan AB ülkelerine yapılan ihracatın ilk 5 ayda payının 43 e yükseldiği gözlemleniyor. Türkiye nin ihracatı içinde en fazla paya sahip olan Avrupa ülkelerindeki toparlanmanın devam etmesini ve buna paralel ihracattaki artış eğiliminin devam etmesini bekliyoruz. Son aylarda görülen net altın ihracatındaki normalleşmenin de dış ticaret açığına olumlu etki yapmasını beklentimizi koruyoruz. İç talep koşullarındaki sıkılaşmanın devam etmesini ithalattaki gerileme trendine katkısının devam etmesini, bu nedenle 14 yılsonunda dış ticaret açığının 9 milyar $ seviyesinin hafif altında gerçekleşmesini bekliyoruz. 14% 1% 1% 8% 6% Manşet ve Çekirdek TÜFE Manşet 9.65% 9.16% Aylık Yıllık 1 Ay Toplam Yıllık Milyar $ May.13 May.14 % Değ. May.13 May.14 % Değ. İhracat % % İthalat % % Yatırım Malları % % Ara Malı % % Tüketim Malları.7.5-8% 8 3 6% Dış Tic. Dengesi % % 4

5 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Geçtiğimiz hafta risk iştahı son dönemlerin aksine pozitifti Eur Libor faizlerindeki gerileme yerini yatay bir seyre bıraktı Genel olarak primli olan hisse senedi piyasalarında BIST negatif ayrışanlar arasında yer aldı Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Gösterge tahvil getirisi hafif artışla %8.4 e kadar yükseldi Tarım dışı istihdam verisi sonrası USD değer kazandı Tarım endeksindeki gerileme hız kazanarak devam ediyor Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 6

7 Makro Ekonomi & Strateji Enflasyon Verisinden Sonra Merkez Bankası nın Oyun Planı Değişir mi? Haziran enflasyonu Merkez Bankası ve piyasa beklentilerinin üzerinde kaldı ve yıllık enflasyon %9. oldu. Beklentilerin üzerinden gelen değerde gıda ve ulaşım fiyatlarındaki artışlar etkiliydi. %5 lik hedefin 4.; %7 lik hedef üst bandın. puan üzerindeki enflasyon verisi ile birlikte Merkez Bankası nın (MB) 17 Temmuz da yapacağı toplantıda faiz indirimleri ile ilgili kararı daha da önemli oldu. Biz aşağıdaki nedenlerle MB nın faiz indirimlerine devam edebileceğini ve yıl sonuna kadar faizlerde toplamda 1-15 baz puanlık (bps) ek indirim yapabileceğini düşünüyoruz. Birincisi, gelecek aylara ilişkin enflasyonun seyrine ilişkin ipuçları verebilecek indikatörler gerilemeye devam ediyor. Üretici fiyatları Nisan dan %11.9 dan Haziran da %8.7 ye kadar gerilemiş durumda. Benzer şekilde Mayıs ta %1.1 le 4 yılından bugüne en yüksek değerine ulaşmış olan çekirdek (I) enflasyon Haziran da %9.65 e indi. Enflasyon değerleri açısından çok belirleyici olan kur verilerinde de Mart ayının sonundan bugüne arasında yatay bir seyir hakim. İkincisi, iç talep koşulları çok güçlü değil. Haziran PMI verisi 48.8 le 11 yılından bugüne en düşük seviyesine geriledi. Bankacılık sektörü kredileri açısından da durum aynı. Son haftalarda biraz kıpırdanma olsa da son 13 haftalık verilere göre olan trend kredi yıllık artışının (nominal, kur etkisi ayıklanmış) %15 düzeyinde olduğunu gösteriyor. Kaldı ki yaz aylarıyla beraber kredi artış oranı mevsimsel faktörlere bağlı olarak yavaşlamaya başlayacak. Dahası son ayda politika faizi 15 bps indirilmiş olsa bile regülatörler makro-ihtiyati önlemlerde hiçbir gevşeme yapmadı. Bu şartlar altında enflasyona talep taraflı bir baskı gelmesi çok mümkün gözükmüyor. Üçüncüsü, MB enflasyon gerçekleşmesinden daha çok enflasyon beklentisine önem veriyor. Yandaki grafikte görülebileceği gibi Mart ta %7.31 e kadar yükselmiş olan 1 ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentisi Haziran da %7.19 a kadar geriledi. Bu anlamda beklentilerde bozulma olmadığı; tam tersine biraz yavaş da olsa iyileşmenin devam ettiği görülüyor. Dördüncüsü, global risk iştahı ve gelişmiş ülkelerin politika faizlerinin muhtemel seyri GOÜ lere gevşeme için fırsat yaratıyor. Mart sonrasında volatilitenin gerilemesi ile Macaristan ve Meksika dan gevşeme hamleleri geldi (sırasıyla 3 ve 5 bps lik indirimler Türkiye ile karşılaştırıldığında düşük görünebilir fakat MB nin sadece Ocak ayında politika faizini 3 bps arttırdığını hatırlamak gerekiyor). Geçen ay ECB bankaların kendine tuttuğu mevduatın faizini eksiye çekerek bir ilke imza attı (daha önce sadece İsveç ve Danimarka gibi ufak çaplı merkez bankaları bunu denemişti). Eylül den itibaren de 1 trilyon ya ulaşabilecek yeni LTRO başlayacak ve mevcut gidişat bunu yeni LTRO ların ya da ABD tarzı parasal gevşemelerin izleyeceğini gösteriyor. FED tarafında Yellen faizleri arttırmak için bir sebep görmediğini belirtti. Piyasa fiyatlamaları da bu doğrultuda (yandaki grafik) Bu fiyatlamalara göre 16 sonunda bile FED in politika faizi %1 in altında kalacak ki FED in uzun vadeli politika faiz oranı ortalamasının %4 olduğunu belirtmek gerek. Yani Mayıs ta Bernanke nin konuşması sonrasında başlayan faizler bu noktadan sonra artmaya başlayacak endişesi büyük oranda ortadan kalktı. Dün açıklanan tarım dışı istihdam gibi veriler sonrasında kısa dönemli volatiliteler yaşanması uzun vadeli resmi değiştirebilecek nitelikte değil..91%.67%.5%.51%.6%.18%.3%.9%.14%.16%.4%.33%.4% Beşincisi, daha önce 11 de yaptığı gibi politika faizini indirse bile politika faizinin üst koridorunu %1 de tutmaya devam ediyor. Bu sayede herhangi bir nedenle ihtiyaç olduğunda ağırlıklı ortalama faizini yeniden %1 ye yaklaştırarak finansal istikrarı en azından kısa vadeler için- koruyabilecek. Özetle, beklentilerin üzerinde kalan Haziran enflasyon verisi tek başına ve şu an itibarı ile MB nın faiz indirim planını etkileyebilecek nitelikte değil. Global ve yerel gelişmeler MB nın 17 Temmuz da faiz indirimlerine devam edebileceğini; yıl sonuna kadar da ek faiz indirimlerinin devam edebileceğini gösteriyor..5%.% 1.5% 1.%.5% Enflasyon ve Enflasyon Beklentisi (1 Ay sonrası) FED ECB Actual 4% Politika Faiz Beklentileri (%) 1.16% 1.44% 1.9% 1.71%.% % 8% 9.% MB Beklenti Anketi 7.% 7