CERRAHPAġA ÖĞRENCĠ BĠLĠMSEL DERGĠSĠ

Transkript

1 CERRAHPAġA ÖĞRENCĠ BĠLĠMSEL DERGĠSĠ STUDENT SCIENTIFIC JOURNAL OF CERRAHPASA CÖBİD BAHAR 2009;CİLT 2, SAYI 2 SPRING 2009; VOLUME 2, ISSUE 2 BİR KANSER, İKİ DAKİKA, BİR YAŞAM A CANCER, TWO MINUTES, A LIFE Ayşe Yasemin Özgan, Medya Ada İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Online Versiyon:

2 CERRAHPAġA ÖĞRENCĠ BĠLĠMSEL DERGĠSĠ BİR KANSER, İKİ DAKİKA, BİR YAŞAM A CANCER, TWO MINUTES, A LIFE AyĢe Yasemin Özgan Ġ.Ü. CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Ġngilizce Tıp Bölümü 2. Sınıf Medya Ada Ġ.Ü. CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Türkçe Tıp Bölümü 3. Sınıf DERLEME/REVIEW Giriş Basit bir matematikle bir saatte, bir günde ve biraz daha zaman harcadığımızda; bir yılda kaç tane iki dakika olduğunu hepimiz hesaplayabiliriz. Önemsiz gibi görünen bazen bir melodiyi bile dinlemeye yetmeyen bu kısacık zaman diliminde bir kadının yaģamını yitirmesi, her iki dakikada bu melodiyi sonunda dek dinleyemeden bir insanın serviks kanseri gibi önlem alınabilinecek bir hastalıktan dolayı aramızdan ayrılması ne kadar da üzücüdür aslında Evet, dünya da her iki dakikada bir kadın bu hastalıktan dolayı yaģamını kaybetmektedir. Sağlıkla ilgili yaģanmıģ hikâyeleri gazete ve dergilerden okur; baģımıza hiç gelmeyecekmiģ gibi belki birkaç gün ya da birkaç hafta içinde unutur gideriz Bu kadar kısa zamanda bir yaģamın ıģığını söndürebilen bu hastalığın bir gün gerçek hayatta aniden karģımıza çıkması muhtemeldir. Bu yazının yazılıģ amacı da budur zaten: Bir parça bilgi edinip gerekeni yaparak bir melodiyi sevdiklerimizle beraber dinlemek için küçücük bir adım Bu konuyu etraflıca düģündüğümüzde aklımıza gelen ilk soru bellidir: Nedir serviks kanserinin sebepleri? Majör risk etkenleri: Serviksin Human Papilloma Virus(HPV) ile enfekte olması Poligami Sigara Olarak belirtilmekte ve sünnet, oral kontraseptif kullanımı ve Herpes Simplex Virus Tip 2 enfeksiyonu artık risk etkeni olarak kabul edilmemektedir. Karsinoma in situ prevalansı yaģlarında yüksek olarak görülmektedir. Ġnvazif serviks kanseri 40 yaģın üzerinde görülmekte (Sık görüldüğü ortalama yaģ 45-50dir); en önemli majör risk etkeni ise HPV dir. National Cancer Instutite (U.S) tüm kadınların hayatlarının bir döneminde HPV enfeksiyonu geçirdiğini açıklamıģtır. Çoğu kadının immun sisteminin bu sorunla baģa çıkabilmesiyle birlikte dünyada her yıl yarım milyon kadın serviks kanserine yakalanmaktadır. HPV aynı zamanda anüs, vulva, vajina ve penis kanserinde de rol oynamaktadır. Aklımıza bu noktada bir soru daha kurcalar: Bu kadar çok sorunla yüz yüze olmamızı sağlayan HPV den korunma yöntemleri nelerdir? Günümüzde bu konuda kullanılan birkaç yöntem bulunmaktadır bunlardan bir tanesi de aģıdır yılında FDA(the US Food and Drug Administration) Gardasil isimli aģının servikal kanserinin %70 oranında sebebi olan HPV tip16 ve 18 aynı zamanda genital siğillerin%90 oranında sebebi olan HPV tip 6 ve 11 i etkisiz kıldığını açıklamıģtır. Merck & Co Inc (Merck) tarafından üretilen Gardasil 2

3 Özgan A.Y, Ada M CÖBĠD BAHAR SAYISI 2009 CĠLT 2 SAYI 2 isimli aģı tip 6, 11, 16, 18 etken edebildiğinden dolayı kuadrivalent bir aģıdır. Altı aylık bir süreç içerisinde 3 kez uygulanması gerekmektedir. Diğer bir aģı olan Cervarix, Glaxo Smith Kline (GSV) tarafından test edilmiģ ve üretilmektedir. Bununla birlikte Cervarix FDA tarafından henüz onaylanmamıģtır. Bu aģı bivalent bir aģı olup yalnızca HPV tip e karģı koruma sağlar. Gardasil gibi 6 aylık bir süreç içerisinde verilmesi gerekmektedir. Dokuz yaģından itibaren doktor kontrolünde kullanılabilen bu aģıların yaģ sınırlaması ülkelere göre birkaç yıl arayla farklılık gösterir. Avrupa daki bazı ülkelerde serviks kanseri aģısı zorunlu olarak yapılmaktadır. Ülkemizde ise 9-26 yaģlar arasındaki kadınlara uygulanabilmesi için her iki aģıya da Sağlık Bakanlığı ndan ruhsat alınmıģtır fakat yıl sonra serviks kanserlerinin azalmasını sağlayacak uzun vadeli ciddi bir projeye Ģimdiye kadar adım atılmamıģtır. AĢılar tamamen koruma sağlamadığından dolayı düzenli periyotlar halinde, kadınların kontrollerini yaptırması ve aģılamanın yaygınlaģtırılması gerekmektedir. Serviks kanseri aģısının maliyeti diğerlerine göre fazla olması eleģtirilere yol açsa da, kanser olduktan sonra yapılacak olan harcamalarla karģılaģtırıldığında ülke ekonomisine katkıda bulunabileceği de söylenmektedir. GeliĢmiĢ ülkelerde hastalığın insidansında ve mortalitesindeki azalmanın en büyük baģka bir nedeni de bir sitolojik test olan Pap Smear tarama testi kabul edilir. Bu nedenle Serviks kanseri önlenebilir kanserler kategorisinde kabul edilmektedir. Serviks Kadınlar Pap Testi taraması ilk cinsel temastan 3 yıl sonra baģlanmalıdır. Yirmi bir yaģından itibaren ise taramalar her durumda baģlatılmalıdır. Tarama her yıl klasik Pap testi ile ya da 2 yılda bir likit Pap testi ile yapılmalıdır ve 30 yaģ üzerinde 3 normal testi takiben taramalar 2-3 yılda bir gerçekleģtirilir. YetmiĢ yaģ üzerinde 3 ve daha fazla normal testi olanlarda (son 10 yılda hiç anormal pap testi yoksa) total histerektomi olanlarda servikal kanser taraması durdurulabilir. Türkiye de tarama SERVĠKS KANSERĠ TARAMASI ULUSAL STANDARTLARI na göre yapılmaktadır. Bu standartlara göre; temel amaç ülke çapında oluģturulacak bir tarama programını hedef popülasyona uygulayarak servikal patolojileri henüz preinvazif evrede iken tespit edip, etkin ve basit yöntemlerle tedavi etmek suretiyle invazif kanser sıklığını, buna bağlı mortalite ve morbiditeyi düģürmek, aksi takdirde uygulanması gereken karıģık ve pahalı tedavi yöntemleri önlemektir. Belirtilen standardın içeriğinde taramaların alt yapısı, yöntemi, hedef kitleye ulaģılabilirlik, yöntemler ve özel durumlar yer almaktadır. Bu çalıģmalar Kanser Erken TeĢhis ve Tarama Merkezleri (KETEM) ve AÇSAP larda ve Sağlık Ocakları nda yürütülebilir. Bu kuruluģlar sonuçları, Sağlık Bakanlığı Kanserle SavaĢ Dairesi BaĢkanlığı na gönderilmek üzere, Sağlık Müdürlüğüne periyodik olarak bildirmelidirler. Toplum Tabanlı Tarama çalıģmalarının koordinasyonu için Sağlık Müdürlüklerinde bu amaçla Ġl Kanser Kontrol Koordinatörünün sorumluluğunda birer Tarama Kayıt ve Ġdare Birimi kurulur. Bu standartlara göre tarama için gerekli olan malzemeler disposable (tek kullanımlık) spekulum, hastanın isminin yazılabildiği özel lam, sprey, lam kabı, Smear çubuğu önceden Sağlık Müdürlükleri kanalı ile temin edilmeli ve ilgili merkezlere tutanak karģılığı dağıtılmalıdır. Aynı zamanda, Smear klasik yöntemle alınmalı, hasta menstrüel siklusun ilk fazında davet çağırılmalı, disposable (tek kullanımlık) spekulum ve hastanın isminin yazılabildiği özel lamlar 3

4 Özgan A.Y, Ada M CÖBĠD BAHAR SAYISI 2009 CĠLT 2 SAYI 2 kullanılmalı, sprey fiksatifler tercih edilmeli, lamlar özel koruyucu kutulara konmalı ve bu kutular patoloji laboratuarına gönderilmelidir. Sağlık Ocakları, AÇSAP lar ve KETEM lerde görevli pratisyen hekim, ebe ve hemģireler tarafından aldıkları eğitimlere uygun olarak Smear alınmalıdır. Değerlendirme, merkezlerin iliģkili olduğu Devlet Hastanesi patologları tarafından yapılmalıdır. Devlet Hastanesinde patolojik inceleme yönünden bir sıkıntı ( personel, vb. ) mevcut ise Ġl içindeki diğer hastanelerin patologlarından yararlanılabilir. Ġldeki bu düzenlemeyi Ġl Kanser Kontrol Koordinatörü, Ġl Sağlık Müdür Yardımcısı ve hastanede kanser kontrolünden sorumlu BaĢhekim Yardımcısı koordineli bir Ģekilde yürütür. Smearlerin değerlendirilmesinde görev alacak patolog ve gerekirse sitopatolog yetiģtirilmesi konusunda Kanserle SavaĢ Dairesi BaĢkanlığınca yasal düzenlemeler yapılarak, ilgili meslek kuruluģları ile iģbirliği sağlanır. Nihai hedef, Smear Değerlendirme Merkezleri nin oluģturulmasıdır. Smear sonuçları, örneğin alındığı merkez tarafından en geç bir ay içerisinde değerlendirilerek kiģinin kendisine bildirilmelidir. Sonuç normal olsa bile kiģiye bildirim yapılmalıdır. Smearde patoloji saptandığında merkezin iliģkili olduğu hastanenin konuyla ilgili eğitim almıģ uzmanlarının kontrolü için hasta bu uzmanlara yönlendirilmelidir. Ġleri inceleme için gerekli olan Kolposkopi yöntemi eğitimlerini alacak Kadın-Doğum Uzmanları ve Pratisyen hekimlerin bu konu ile eğitimlerinin planlanması için Kanserle SavaĢ Dairesi BaĢkanlığı tarafından yapılacak yasal düzenlemeler çerçevesinde ilgili meslek kuruluģları ile iģbirliği yapılır ve eğitimler gerçekleģtirilir. Kesin tanı konulan hastalar uygun görülen kanser tedavi merkezlerine sevk edilir. göre, aģının 5 yıl boyunca etkili düzeyde antikor yanıtı verdiğini anlatarak, ÇalıĢmalar koruyuculuk süresi üzerinde halen devam ediyor ve ilk veriler 5 yıldan daha uzun süreli korumayı hedefliyor demiģ ve HPV ye karģı 2 firmaya ait aģı bulunduğunu, aģıların eczanelerden temin edinilebileceğini kaydetmiģtir. Son söz olarak Ģunu söyleyebiliriz ki hepimizin de artık bildiği gibi servikal kanser birçok hayata son vermekte ve bunu engellemek de bizim elimizdedir. Bir melodiyi dinlemeye bile yetmez bazen; aslında her iki dakikada birçok Ģey olmaktadır yaģamda. Zaten hayatın kendisi bir melodi değil midir? Ve kulağı bir kez melodiye çalınmıģ olanlar bilir ki onu anlamak için sonuna kadar dikkatlice dinlemek gerekir çünkü ancak tamamını dinledikten sonra tüm güzelliğini görmek mümkündür. En güzeli de zaten bunu sevdiklerimizle doyasıya uzun uzun yaģayabilmektir. Kaynaklar 1) Smith RA, Cokkinides V, Eyre HJ. American Cancer Society Guidelines for the Early Detection of Cancer, 2003 CA Cancer J Clin 2003; 53: ) National Cancer Institute Fact Sheet, The NewYork Times Gardiner Harris, Published: June 30, ) Ceyhan M. İnsan papilloma virüsü (HPV) aşısı uygulamasında ülkemizde mevcut problemler. ANKEM Dergisi 2007; 21(Ek 2): ) Salman N. İnsan papilloma virüs aşısı. ANKEM Dergisi 2007;21(Ek 2): ) Akyüz A, Güvenç G, Yavan T, Çetintürk A, Kök G. Kadınların Pap Smear yaptırma durumları ile bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi 2006; 48: Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği BaĢkanı Prof. Dr. Bülent TıraĢ da verilere 4

5 CERRAHPAġA ÖĞRENCĠ BĠLĠMSEL DERGĠSĠ STUDENT SCIENTIFIC JOURNAL OF CERRAHPASA CERRAHPAŞA ÖĞRENCİ BİLİMSEL DERGİSİ CerrahpaĢa Öğrenci Bilimsel Dergisi, Ġstanbul Üniversitesi CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Öğrenci Bilimsel AraĢtırma Kulübünün Yayın Organıdır. Her dönem bir sayı olmak üzere yılda iki sayı olarak süreli yayın Ģeklinde basılmaktadır. STUDENT SCIENTIFIC JOURNAL OF CERRAHPASA Student Scientific Journal Of Cerrahpasa is the publication of Istanbul University Cerrahpasa Medical Faculty Student Scientific Reserach Club. This Journal is published two times in a year at every semester. If you are interested in Student Scientific Journal of Cerrahpasa, you can send us and we can transmit you the current issue in English. WISSENSCHAFTLICHE STUDENTENZEITSCHRIFT VON CERRAHPASA Wissenschatfliche Studentenzeitschrift von Cerrahpasa ist die Publikation des Studentenforschungsklubs der Universitaet Istanbul, Medizinisches Fakultaet Cerrahpasa. Diese Zeitschrift wird pro Semester zwei mal jaehrlich veröffenlicht. Wenn Sie daran interessiert sind, schicken Sie uns bitte eine über Ihre Forderung; gerne senden wir Ihnen dir deutsche Übersetzung der gewünschten Artikel unserer Zeitschrift. Contact: ctfobakdergi@gmail.com Web: Correspondence to: Prof.Dr. Hakkı Oktay Seymen (Editor in Chief) Ġstanbul Üniversitesi, CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Temel Bilimler Binası Fizyoloji ABD, 34098; Ġstanbul /Turkey 5