Arnavutköy ün Kimli i: Ah ap Evlerden Bir Restorasyon Örne i

Transkript

1 Arnavutköy ün Kimli i: Ah ap Evlerden Bir Restorasyon Örne i A. Feyhan nkaya rnavutköylü ah ap bir evin öyküsü, belki de birbirleriyle yar acak derecede iddial, bir o kadar da mütevaz kimlikleri ile yan yana, s rt s rta olu turduklar doku içinde yürüyerek kaybolmakla ba lad diyebiliriz. Arnavutköy ün, stanbul un di er, Bo az semtleri gibi ah ap yap lar n n ac mas zca yok edili i ve çok kötü restorasyonlarla tan nmaz hale geli ine inat, hâlâ a rba l bir güzelli i ve eski bir Rum köyünün rafine kültürünü hissettirdi ini dü ünüyorum. Arnavutköy, 6-7 Eylül olaylar ile birlikte önemli ölçüde de i ime u ram, giden Rumlar n yerine gelen, eski stanbul kültürünü tan mayan, anlamayan göç dalgas, bu çok özel 19. yüzy l ah ap mimarisi ile bezeli semte vandal damgalar vurmu lar. ükür ki vars l ndan çok yoksulu oldu undan ve Gayrimenkul Eski Eserler ve An tlar Yüksek Kurulu imdada yeti ti inden bir noktada donmu ve korunabilmi. Restorasyonlara dair mükemmel fikirleri olan yarat c mimarlar m z da restorasyonlar na son verebildikleri zaman eminim ki daha iyi korunacakt r. E imle birlikte Arnavutköy de, bu dokuya ait bir binada ya amaya kararl oldu umuz için yerle tik. ki seçenek vard ; ya bak ml bir binay onarmak ya da harap bir binay yeniden yapmak. Kar m za ikincisi ç kt ve mesle in içinden olmam za kar n bürokrasi ile maalesef uzun bir süre u ra arak projemizi onaylatt k. A k oldu umuz bina, bu bölgede bulunan birço u gibi çok küçük (42,5 m2) bir taban alan na oturan kule binalardan. Beli bükülmü haline bakarak yap lm halini görebiliyorduk ve çevremizdeki pek çok insan n aptalca buldu u bir maceraya ba lad k. En fazla ele tirilen konu da geleneksel yöntemle, yani ah ap konstrüksiyonla in a etme inad m z oldu. mal yap s na uyum sa lam yor. Örne in, zeminden sonra her iki katta farkl ç kmalar kullan lm, bir üst kat olan cihannümada yap tekrar taban alan na dönmü. Aç kl klar aksiyal de il (ç kmalar birbirini izlemiyor). Çelik konstrüksiyonda ise doku uyu mazl var. D na ah ap kaplayaca n z bir çelik sistem, malzemelerin davran farklar nedeniyle özel ara detaylara ihtiyaç gösteriyor (örn. keçe kaplama gibi). 2. Ah ap, yang na ve depreme dayan kl. Dü ünüldü ünün aksine yang n riskinde ah ap, çelikten daha uzun süre dayan yor. Kald ki bugünün teknolojisi ile yang n alarm sistemi, duman detektörleri, ya murlama sistemi ve yang n tüpleri kullanmak mümkün. Depremde esniyor ve y k lm yor. 3. Betonarme ya da çelik gibi ölü bir malzeme üzerine ah ap kaplama yapt n zda binan z nefes alm yor. Oysa tamamen ah ap yap nefes al yor. 4. Ömrü uzun. Betonarme bir binan n malzeme ömrü y l, ah ap yap n n 150 y l. Ah ap yap da her türlü onar m yapabiliyorsunuz. Betonarmenin onar m, y kmak ve yeniden yapmak d nda strüktür bütünlü ünü koruyarak mümkün de il. Neden Ah ap Konstrüksiyon? 1. Yap n n güzelli ini, ruhunu olu turan mimari detaylar birebir yapabilmek ancak bu ekilde mümkün. Betonarme strüktür yeni deprem yönetmeli i ile hesapland nda ciddi ebatl kesitler ç kart yor ve aç kl klar bozuyor, iç mekânda oda ortalar na kolonlar geliyor. Hareketli, ç k-

2 Me e ta y c dan ba l k detay. Üstte ta y c lar n montaj. Altta,iki kat dö eme kiri leri. 5. Y llarca restorasyon projelerinde ah ap konstrüksiyonu önermi, srar etmi ve kabul görmemi bir mimar olarak birebir in a ederek göstermek ve yine srar etmek için ah ap konstrüksiyon seçildi. Yap n n Mimarisi 19. yüzy l sonlar n n stanbul ah ap sivil mimarisinin örneklerinden olan yap, s val tu la kâgiri bir zemin kat üzerine üç ah ap kattan olu uyor. Ana yoldan girilen zemin katta özgünlü ü bozulmu iki pencere ve bir kap, yan cephesinde ise orijinal ferforje demiri ile özgün bir pencere vard. Bu kat dükkân olarak tasarlanm. Yan merdivenli yoldan bir üst kata ba ms z bir giri var. ki oda, mutfak, ayr servis kap s, yola bir ç kma ve yan nda bir balkondan olu uyor. Üst kat, iki yola ç kmal, yine balkonlu üç oda. Cepheleri özgün, sadece balkona aç lan kap lar pencereye dönü türülmü. Cihannüma ise tamamen harap, birçok ekle de i tirilmi, saçak ucuna kadar büyütülmü. Özgün kalabilmi iki kat n tavanlar düz pasal, salonda ise biraz daha özenli y ld zl pasal bir tavan kullan lm. Proje A amas Müdahale Kararlar e, çok ayr nt l bir rölöve ç karmakla ba land. Bozulmu zemin kat ve cihannüma cepheleri d nda hiçbir ölçüye ve detaya müdahale edilmemesi temel prensip olarak belirlendi. Zemin katta orijinal pencere modülü tekrarlanarak di er pencereler ve bu proporsiyona uygun bir giri kap s tasarland. Zemine iki basamak gömülmü olan yap, gerçek proporsiyonlar na uygun olarak iki basamak yükseltildi. Hiçbir ipucu vermeyen bodrum penceresi için Arnavutköy yap lar nda çok örne i olan, di erleri gibi bas k kemerli tu la pencereler tasarland. Bodrum ve zeminin s val betonarme, üzerindeki üç kat n ah ap konstrüksiyon, ah ap kaplamal, ah ap giyotin pencereli olmas na karar verildi. Ah ap katlardan ikisi, d lar ayn rölöve ölçüleriyle, cihannümada ise muhdesler ay klanarak, büyütülen k s mlar geri çekilerek, alt katta kullan lan pencere modülü ile yeniden projelendirildi. ç mekânlarda; zeminde küçük bir tuvaleti ve mutfak ni i olan bir ofis, birinci ah ap katta yine küçük tuvalet ve mutfak ni i olan bir çal ma odas, ikinci ah ap katta salon, aç k mutfak ve cihannümada yatak odas, banyo olarak; tek mekân, bir slak hacim, bir merdiven eklinde planland. Orijinal tavanlar, çal ma odas nda tek mekâna yay lan düz pasal, salonda eski üç odan n

3 duvar izdü ümleri eklinde yalanc kiri ler aras na orijinal y ld zl tavan ve yan kanatlarda düz geçme ah ap eklinde projelendirildi. Cihannümada ise çat bo lu unu kullanan eliptik bir kubbe, ah ap kaburgal olarak yap ld. Sökümde tüm silme, pasa, saçak konsollar, giri kap s detaylar topland. Orijinal ferforje balkonlar ve giri kap s n n iki yan ndaki parmakl klar, hol zeminindeki 17 cm. kal nl nda mermer kapak ta lar sökülerek depoland. Çat n n örtülmesi. n aat A amas Radye temel, bodrum, zemin katlar, dö eme ve perdeleri C35 beton kalitesinde döküldü. Ah ap strüktür me e olarak seçildi. Me e taban kiri i betonarme üzerine çelik flan lar ve çelik dübellerle monte edildi. Dikmelerin tabana ba lant bayraklar ve dö eme kiri lerinin mütemadi kiri lere ba lanmalar için özel düz ve burgu eklinde 8 mm. saçtan imal ettirilerek galvanize edildi ve tüm ba lant lar bulon ve vida ile dikme ve kiri lere monte edildi. malatlar yap m n her a amas nda 1/1 detay çizimleri ile desteklendi. Kertme ile ve bulonlanm ba l klar yap lan dikmelerin üzerinde yine 5 x 14 kiri dönüldü. Üzerine dö eme kiri leri 7,5 x 25 cm. çamdan yap ld, esnemelere kar l k 6 m. aç kl k üçe bölünerek, çapraz makaslar konuldu. Dikme aralar çapraz payandalar ve aralar dik parçalarla beslendi. Dikmelerin d yüzlerine nefes pay 1,5 cm. ç talar çak larak içten 3 cm. polistren köpük yerle tirildi. Tüm ah aplar, dald rma yöntemiyle, Protim Solignum firmas n n böceklere kar koruyucu kimyasallar ile emprenye edildi. Dö eme kiri leri aralar na ses yal t m amaçl ta yünü serildi. çte kalan bo luklar YTONG ile örüldü. Tüm iç duvar yüzeyleri rabitz teli çak larak s vand. D tan, polistren köpük üzerine su geçirimsiz, nefes alan, y rt lmaya dayan kl Dupond Tyvec kapland. Üzerine, lamba z vanal, orijinal ölçüsünde Lareks çam kaplama yap ld. Orijinal parçalar ndan profilleri ç kar lan giyotin do ramalar ve pervazlar Dursunbey çam ile uyguland. Çift cam, aç lmay kolayla t rmak için de amortisör uyguland. Orijinal kat silmeleri, koltuk alt pervazlar ve saçak konsollar 1/1 ayn imal edilerek monte edildi. Protim Solignum un nefes alan, transparan renklerinden seçim yap larak boyand. Depolanan orijinal ferforje balkon ve pencere parmakl klar yerlerine tak ld. Zemin kat pencereleri ve d merdiven parmakl klar orijinalinden örnek al narak imal edildi. Cephe kaplamas a amas. Betonarme dö emeye taban kiri i dikme, yanlama ba lant lar. Altta, dikme,ba l k,ki ri,dö eme kiri leri ba lant lar. Altta, kat aras silmeleri detay.

4 Sa da ve altta karkas aras na polistren köpük ve YTONG uygulamas Tyvek uygulamas ve Tyvek üzerine kaplama uygulamas. Islak hacimlerde iki kat su kontras üzerine YKS Lastofleks su izolasyonu ve seramik uyguland. Orijinal kapak ta lar ofis tuvaleti zemininde kullan ld. Merdiven çelik limon kiri üzerine ah ap basamaklar eklinde uyguland. Elektrik donan m yang n güvenli i için alüminyum borular içerisinde dö endi. Su tesisat giderleri için Wavin sessiz boru kullan ld. Her kata duman detektörleri, gaz alarm ve ya murlama sistemi kuruldu. ç ve d güvenlik için kameralar ve hareket detektörleri yerle tirildi. Çat da % 33 e imli ah ap çat, çinko dere ve oluklar, Marsilya tipi kiremit kullan ld. Sonuç Arnavutköy deki bu boynu bükük yap n n soka ah ap koktu. Çok say da dost, kom u edinildi. Bu yap çok sevildi ama bu yap n n güzel olmas için özel bir ey yap lmad ; sadece ayn ölçüler ve ayn detaylarla in a edildi. Yap n n kendisi zaten çok güzeldi. Restorasyon yapan yarat c mimarlar m z n uradan 3 cm., buradan da 5 cm. de i tirsem bir ey olmaz, hatta daha güzel olur dü üncesi ile yapt klar müdahalelerin, proporsiyonlar oturmu, güzelli i tart lmaz binalar ne hale getirdi i ortada. Bu tasarruflar n iç mekânlarda ya da ba ka alanlarda kullanmalar ne kadar ho olur. A. Feyhan nkaya, Y. Mimar Restoratör Ön ve yan görünü.

5 Tekne tavan kaburga ve ç ta uygulamas. Kontrplak üzerine pasal tavan uygulamas. Kasa,pervaz,silme ve konsollar n montaj. Pasal tavan n cilalanmas. Arnavutköy's Identity: An Example for Restoring Timber Houses Uygulaman n bitmi hali. Mimari Proje ve T.U.S.:Y.Mimar Restoratör A.Feyhan nkaya Statik Proje: n.müh. Metin Köksald Tesisat Projesi:Mak.Müh. M. Kaplan ahin Elektrik Projesi:Elk. Müh. Mustafa Ayd n Müteahhit: m Mimarl k Restorasyon Dekorasyon Ltd. ti. A restoration project of a timber house in Arnavutköy, Istanbul is explained in details in the article. As a basic principle, no measurements and details, other than the disturbed ground floor and the roof terrace elevations, were interfered. By repeating the original window module of the ground floor level, other windows and an entrance door suitable to this proportion have been designed. For the basement windows, the typical low-arched windows of which there are many examples in Arnavutkoy have been adopted. Two of the timber floors have been retraced with the same surveyed measurements, while the roof terrace elevation has been redesigned by using lower level window module after its recent additions have been eliminated. All the mouldings, headings, eaves consoles and entrance door details had been carefully recorded during dismantling. The original wrought iron balcony balustrades and railings on either side of the entrance have been removed and stored for reuse. Nothing exceptional was done to beautify the building, except that it has been rebuilt with the same details and measurements; it was already very beautiful. There are many instances of how indisputably beautiful buildings with their perfect proportions are undermined by our restoration architects interfering with the thought of, "no harm would be done through a little alteration".