ORGAN BAĞIŞI ADLAR: ESMA RANA,HURİYENUR,HATİCE ŞEYMA,AYŞE BEYZA,YASEMİN SOYADLAR:ELMALI,BAL,HANER,HANER,KOLAYLI SINIF:10-A ANESTEZİ NOLAR:2,4,6,11,15

Transkript

1 ORGAN BAĞIŞI ADLAR: ESMA RANA,HURİYENUR,HATİCE ŞEYMA,AYŞE BEYZA,YASEMİN SOYADLAR:ELMALI,BAL,HANER,HANER,KOLAYLI SINIF:10-A ANESTEZİ NOLAR:2,4,6,11,15

2 ORGAN BAĞIŞI NEDİR? Organ bağışı, bir insanın organlarının bir kısmının veya tamamının, henüz sağlıklı iken, beyin ölümünün ardından başka insanlarda yararlanılmak üzere bağışlanması Bir bakış açısıyla; organ bağışının, kan naklinden farkı yoktur. Hayat kurtarma anlamında, sağlıklı olan her organ bağışlanabilir.

3 HANGİ ORGANLAR BAĞIŞLANABİLİR? Sağlıklı her organ bağışlanabilir. Ülkemizde; o kalp, o akciğer, o böbrek, o karaciğer ve pankreas gibi organlar; kalp kapağı, gözün kornea tabakası, kas ve kemik iliği gibi dokular başarıyla nakledilebilmektedirler. Bir kişi organlarını bağışlayarak bir çok insana yaşama şansı verebilir.

4 ORGAN BAĞIŞININ ÖNEMİ Türkiye'de tedavileri yalnızca organ ve doku nakliyle mümkün hastaların sayısı giderek artıyor, bu artışla birlikte organ ve doku naklinin önemi de artıyor. Organ ve doku naklinin gerçekleşebilmesi, ancak organ ve doku bağışı ile mümkün olmaktadır. Bu sebeple toplumda, organ nakli bilincinin oluşturulması gerekmektedir. Bu bilincin oluşturulmasında, başta Bakanlığımız olmak üzere bütün eğitim kurumlarına, basına ve sivil toplum kuruluşlarına önemli görevler düşmektedir.

5 BEYİN ÖLÜMÜ NEDİR? Tüm beyin, beyincik ve hayati merkezlerin yer aldığı beyin sapı denilen özel beyin bölgesinin fonksiyonlarının geri dönülmez şekilde kaybolduğu ve mutlak ölümle sonuçlanan bir süreçtir.

6 KİMLER BAĞIŞ YAPABİLİR? 1979 tarih ve 2238 sayılı yasa gereği, organ bağışı yapabilmeniz için 18 yaşını doldurmuş olmanız ve bu dileğinizi iki tanık huzurunda sözlü olarak zikretmeniz; ayrıca bağış için, bir sağlık kuruluşuna başvurarak, Doku ve Organ Bağış Belgesi alıp doldurmanız gerekmektedir. "Organ bağış kartları", kişilerin kendi düzenledikleri belgeler ve resmi kimlik kartlarındaki ilgili bölümlerle, kişilerin kendi kontrolleri altında niyetlerini belirttikleri belgelerdir. Beyin ölümü gerçekleşmiş 18 yaşından küçüklerin organlarının kullanılabilmesi ebeveynlerinin iziniyle mümkündür.

7

8 KİMLERDEN ORGAN NAKLİ YAPILABİLİR? Organ ve Doku nakli, canlıdan ve kadavradan olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilebilmektedir.1. Kadavra donör (verici) : Trafik kazası, kurşunlanma, beyin kanaması vb. nedenlerle yoğun bakımda tedavisi devam ederken beyin ölümü denilen geri dönüşümsüz beyin hasarı gelişmiş hastaların organları bağışlandığı takdirde bunlar kadavra donör olarak tanımlanmaktadır.2. Canlı donör : Organ nakli gereken hastanın eşi veya yakın akrabaları doku, kan grubu vb. uyum mevcut ise organ bağışında bulunabilmektedir.bunlar canlı donör olarak tanımlanmaktadır.böbrek ve karaciğer canlıdan nakil yapılabilen organlardır.

9 BAĞIŞ YAPMAK İÇİN GEREKLİ FAKTÖRLER Organ talebi çoğu ülkede bağışlarla karşılanmaktadır. Bu noktadan hareketle, bireylerin organ bağışına karar vermesini etkileyen konuların belirlenmesi yetersiz organ bağışının artırılması açısından önemlidir. Bireylerin organ bağışlama kararını bilgi, altruistik değerler, dini inançlar, deneyim, korku ve kişilikleri etkileyebilmektedir.

10 Bilgi, organ bağışına karar verme sürecindeki tüm diğer faktörler içinde en önemli unsurlardan biri olarak ortaya çıkar. Bilgi, organ bağış süreci ile ilgili doğruluğu kanıtlanmış şey olarak tanımlanır. Bilgi, organ bağış sürecinin tüm yönleriyle veya organ bağışıyla ilgili gerçek noktaları içermektedir. Bu doğrultuda organ bağışı ile ilgili bilgi; organ bağışında bulunma ile ilgili kanunlar, beyin ölümü, gömülme ve dini konuları içerir. Bilgiye eklenebilecek diğer konular; tıbbi nakil ve ailenin rolüdür.

11 Altruism, dış kaynaklardan gelen ödüllere bakmaksızın başkalarına yararlı olacak eylemleri yapma olarak tanımlanabilir. Altruism, organ nakline ihtiyacı olan kişilerle kurulan empatiden kaynaklanmaktadır. Ölüm sonrası olumlu bir şeyler yapmak, üzüntülülere yardım etmek, diğerlerinin yaşamının devamına ve kalitesine yardım etmek, sağlıklı organların gömülmesi yerine başkalarının sağlığının iyileştirilmesine yardımcı olmak altruistik tutumların en yaygınları arasındadır. Bu tutumlar, organ bağış niyeti ile yaygın şekilde birleştirilmektedir.

12 Dini tutumlar, bir kişinin dini ve manevi geçmişini birleştirdiği inançlarıdır. Dini inançlar, organ bağışına karar vermede önemli rol oynar. Toplumsal algılamaların aksine; organ bağışı tüm büyük dinler (Hıristiyanlık, Musevilik,Protestanlık, İslamiyet, Hinduizm) tarafından desteklenmektedir. İslam dini açısından organ bağışı, başkalarının yaşamını kurtarma olarak bakmaktadır. Kuran-I Kerim de "Kim Bir İnsana Hayat Verirse Onun Tüm İnsanlara Hayat Vermişçesine Sevap Kazanacağı" Beyan Olunmaktadır. (Maide Suresi, Ayet 32)

13 Deneyim, kişinin yaşantıları sonucu elde ettiği bilgilerdir. Organ bağışı konusunda daha önce deneyime sahip olmak, organ bağışı ile ilgili bilgi ve tutumun derecesini etkileyecek bir güce sahiptir. Deneyim yakın çevrede bağışta bulunan ya da organ nakline ihtiyacı olan kişilerin bulunması anlamına gelmektedir ve organ bağışı konusunda ilgilenimi etkilemektedir.

14 Kişilik, kişinin iç ve dış çevresiyle kurduğu, diğer kişilerden ayırt edici, tutarlı ve yapılaşmış bir ilişki biçimidir. Organ bağış davranışı açısından kişilik özellikleri belirleyici olabilmektedir. Potansiyel organ bağışlayıcısının kişilik özelliklerinin tanımlanması, organ bağış kampanyalarının yürütülmesine katkı sağlayabilir. Organ bağış kararını etkileyen faktörlere bakıldığında ırk, yaş, gelir, eğitim ve cinsiyet gibi demografik özelliklerin de etkide bulunduğu görülmektedir. Organ bağışlayanların yaygın karakteristik özelliklerine bakıldığında ise genç, iyi eğitimli ve yüksek sosyo-ekonomik statüye sahip kişiler oldukları görülmektedir.

15 ORGAN BAĞIŞININ FAYDALARI Yaşam boyu kullandığımız bizi yaşatan organlarımızın, öldüğümüzde bambaşka hem de tanımadığımız insanları yaşatmak amacıyla kullanılması ve bu organlardan, bağışlayanların herhangi bir menfaatinin olmaması, kavram olarak gerçek bir bağış olduğu gibi aynı zamanda büyük bir insanlık örneğidir de.

16 Bu aynı zamanda insanın yaşama duyduğu saygının da bir ifadesidir. Dünyanın malının dünyada kalacağı bilinciyle, sadece insana has olan ardında bir şeyler bırakabilme, insanlık adına da bir şeyler yapabilme duygusunun da doruk noktasıdır. Belki o anda organları bağışlanan kişi bunun bilincinde olamamaktadır ama zaten tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de bu bağış daha ziyade yaşayanları ilgilendiren bir olgudur. Ölen kişinin bağış kartı olsa da olmasa da bağışı yapacak olanlar ölenin yakınlarıdır. Yakınlarının istememe halinde kişinin kendi organ bağışı hiçbir şey ifade etmez.

17

18 İnsanların Organ Bağışına Teşviki "HALKIMIZ ORGAN BAĞIŞI HAKKINDA YETERLİ BİLGİYE SAHİP DEĞİL" Organ bağışında, problemin kaynaklarına bakılması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Akçay, Burada en büyük problem halkın güvensizliği. Halkımız organ bağışı hakkında yeterli bilgiye sahip değil ve bu nedenle halkta bir güvensizlik ve tedirginlik söz konusu oluyor. şeklinde konuştu. Problemin kaynaklarından bir diğerinin de dini kaygılar olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Akçay, Diyanet bu konuda çeşitli çalışmalar yapıyor, fakat istediğimiz oranda sonuç alabilmiş değiliz. Bu kaygıların halkla doğrudan irtibat kurabilen kanaat önderleri tarafından giderilebileceğini düşünüyorum. Diyanet in devlet kurumu olması insanlarda bir ön yargı oluşturabiliyor. Bu nedenle sivil toplum örgütleri ve kanaat önderleri vasıtasıyla bu kaygılar daha rahat giderilebilir diye konuştu.

19 "ORGANLARI BAĞIŞLANAN KİŞİNİN AİLESİNE TEŞVİK VERİLMELİ" Bu konudaki sorunun bir diğer kaynağının da organizasyon eksikliği olduğunu ifade eden Prof. Dr. Akçay, Trafik kazaları Türkiye de çok oluyor, bir sürü genç insan ölüyor fakat bunların organları alınamıyor. Organlar olduğu yerde adeta çürümeye terk ediliyor. Bu tip durumlarda çok hızlı bir şekilde tıbbi önlemlerin alınıp vefat eden kişinin organlarının alınabilmesi ve bunun için bu konuda iyi organize olunması gerekiyor. ifadelerini kullandı.

20 Organ bağışının halk tarafından benimsenmesi ve yaygınlaşması için mutlaka devlet tarafından organları bağışlanan kişinin ailesine sosyal ve ekonomik teşvik verilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Akçay şöyle devam etti: Örneğin yaşlı ve engellilerin evde bakımı konusunda devlet o kişilerin ailelerine belirli teşvikler veriyor. Bu teşvikler eskiden sokaklara atılan engellilerin, huzurevlerine terk edilen yaşlıların evde bakılmasını sağladı. Bunun gibi organ bağışı konusunda da, organları bağışlanan merhumun ve merhumenin ailelerine vergi indirimi, erken emeklilik hakkı gibi buna benzer sosyal, ekonomik haklar verilebilir. Devlet teşviki, organ bağışının halk nezdinde kabul görmesinde ve yaygınlaşmasında çok önemli bir yer tutuyor."

21

22 YÜZ NAKLİ NEDİR? Yüz nakli, bir insanın yüzünün bir kısmının ya da tamamının tekrar yerleştirilmesine dair medikal prosedürdür. Dünyanın ilk tam yüz nakli 2010 senesinde İspanya'da tamamlandı.yüzün tamamının nakledildiği dünyanın ilk başarılı yüz nakli ise Türkiye'de 2012 senesinde gerçekleşti.türkiye'deki yüz nakli gerçekleştirilene kadar bu sürecin deneysel olduğu düşünülüyordu.

23 YÜZ NAKLİNDEN FAYDALANANLAR Yüzünde, travma, yanık, hastalık ya da doğuştan özür gibi durumlardan dolayı bozulma olan insanlar bu estetik prosedürden faydalanabilir. Royal Free Hospital hastanesi doktorlarından professör Peter Butler 2002 senesinde bir neşter makalesinde ilk kez bu insanların tedavi edilmesini önermiştir.bu öneri aynı zamanda prosedürün etik çerçevesinin tartışılmaya başlanmasına yardımcı olmuştur. Yüz naklinin başka bir alternatifi ise hastanın arka, popo ya da but derisinin yüzüne nakledilmesi şeklindedir. 50 kadar çok sayıda operasyon gerektiren bu süreç yine de tekrar kavuşulan yüze limitli bir fonksiyon verir. Ve hastanın yüzünü bir maske ya da örtü gibi gösterir.

24 Kendi kendine donör Dünyada ilk kez tüm yüzün yeniden dikilmesi 19 yaşındaki Sandeep Kaur üzerinde yapılmıştır. Saçını harman makinesine kaptıran hastanın yüzü soyulmuştur. Sandeep'in annesi buna tanık olmuştur. Sandeep bilinçsiz olarak hastaneye yüzünün iki parçası plastik bir torbada ulaşmıştır. Kızın yüzünün bazı kaslarının zarar görmesi ve yüzün bazı kısımlarında yara izleri kalmasına rağmen operasyon başarılı geçmiştir. Sandeep'in doktoru Abraham Thomas Hindistan'ın en iyi mikrocerrahilerinden biriydi. Sandeep 2004 yılında hemşire olmak için eğitim almaya başladı.

25 Türkiye 21 Ocak 2012'de Türk cerrah Ömer Özkan ve takımı dünyanın ilk başarılı tam yüz naklini Antalya'daki Akdeniz Üniversitesi hastanesinde gerçekleştirdi. 19 yaşındaki hasta Uğur Acar'ın, çocukken evde çıkan bir yangın yüzünden, yüzü ağır tahrip olmuştu. 39 yaşındaki organ bağışcısı Ahmet Kaya 2012 yılının Ocak ayında ölmüştü.dünya medyasına operasyonun başarılı geçtiği ilan edildi. Halka açık bir etkinlikle Uğur Acar 21 Şubat 2012 gününde basının önüne çıkarıldı. Yüzü doğal görünüyordu. Türk doktorlar onun vücudunun yeni dokuyu kabul ettiğini duyurdu. 24 Şubat 2012 tarihinde yaklaşık bir ay sonra cerrah takımı lideri Serdar Nasır Ankara'daki Hacettepe Üniversitesi'nde 25 yaşındaki hasta Cengiz Gül üzerinde ikinci tam yüz naklini gerçekleştirdi. Hastanın yüzü iki yaşındayken televizyon tüpünün patlaması sonucu ağır olarak yanmıştı. Ailesinin kimliğinin açıklanmasına izin vermediği beyin ölümü gerçekleşmiş 40 yaşındaki bağışçı N. A 17 Şubat tarihinde bir motorbisiklet kazası sırasında ölmüştü.

26

27 ORGAN BAĞIŞI NE ZAMANDIR YAPILIYOR? Mitoloji ve efsaneler MÖ 5.yüzyılda bir insandan bir insana organ ve doku nakli yapıldığını kaydederler. MS 3. yüzyılda ise hekimliğin koruyucu azizleri Aziz Cosmas ve Aziz Damian, bir bacağını kaybeden misyoner Jakobus von Voragine'e, ölen bir siyahın bacağını nakletmişler. Bunlar söylenti ya da efsane. Fakat daha 1596 yılında Bolognalı İtalyan Gaspare Tagliacozzi, transplantasyonda vücudun yabancı dokuyu reddetiğini yazmıştır: "Bireylerin kendine has karakterlerinin olması, bir başka kişide bu işlemi yapmamızı engelliyor

28 Organ bağışının yeni tarihi 17. yüzyıla kadar uzanıyor. Bu yüzyılda ilk deri nakli denemeleri yapıldı yılında Paul Bert, o zamanlar sadece deri, lif, erkek yumurtalıkları veya dişlerde yapılmaya çalışılan (damar bağlantısı olmayan organ nakilleri) transplantasyonlarda doku reddi ile ilgili sorunları yeniden yazmıştır yılında zarar görmüş iç organların nakli ile ilgili denemeler yapılmıştı. 20.yüzyılın başlarında, tam olarak 1902 yılında Avusturyalı Emerich Ullmann ve Fransız Alexis Carrel, birbirlerinden habersiz köpeklerde transplantasyon yapmayı denediler. Köpeklerin organlarının yerini değiştirdiler. Örneğin böbreği yerinden alıp fonksiyonları ile birlikte enseye naklettiler. İlk olarak Carrel, iki ayrı birey arasında yapılan organ naklinde, doku uyuşmazlığının ortaya çıktığını;fakat bu nakil, bireyin kendi vücudu içerisinde yapılırsa,bu durumun ortaya çıkmadığını fark etti. Daha sonra damarların dikilmesi ile ilgili teknikleri geliştiren Carrel,bu tekniği organ ve doku nakillerinde de başarıyla uyguladı. Geliştirdiği bu teknik, onun 1912 yılında Tıp Nobel Ödülü almasını sağladı. İnsanlar üzerindeki ilk organ nakli denemesi, 1916 yılında Fransız Mathieu Jaboulay tarafından yapıldı. Bu denemede hayvan organları kullanıldığı için, deneme başarısız oldu. İki böbrekleri de çalışmadığı için ölmek üzere olan,iki bayana koyun ve domuz böbrekleri nakledilmişti yılında bir köpeğe kendi organı nakledildi ve köpek yıllarca yaşadı yılında Almanya'da Berlinli Dr.Unger, bir maymunun böbreğini, bir kız çocuğunun uyluk kemiği üzerindeki damarlarına bağladı;fakat başarısız oldu.

29

30 Vücudun direnç göstermesi sorunu çözülemediği için 20 ve 30 lu yıllarda birçok doktor ve bilim adamı, bu konudaki girişimleri ve çalışmalarından vazgeçti. O zamana kadar yapılan transplantasyonların çoğu ölümle sonuçlanmıştı. İlk defa 1933 yılında Macar Op.Dr. Yu Yu Voronoy tarafından bir insan böbreği, diğer bir insana nakledildi. Vücudun direnç göstermesi sonucu hasta öldü. Yeni denemeler çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri 'nde II. Dünya Savaşı 'ndan sonra, yapılmaya başlandı. İlk defa 1942 yılında İngiliz zoolog Sir Peter Brian Medawar, vücudun reaksiyonunun, bağışıklık sistemi ile ilgili olduğunu yazdı.bu tespiti nedeni ile de 1960 yılında Tıp Nobel Ödülü'nü aldı yılında Hollandalı Willem Kolff tarafından "Diyalizatör" ismi verilen yapay bir böbrek geliştirildi. Böbrek hastaları bu mekanik böbrek yardımı ile hayatta kalabiliyorlardı. İlk başarılı böbrek transplantasyonu, 1954 yılında Şikago 'da Joseph Murray (1990 yılında Tıp Nobel Ödülü'nü aldı) tarafından yapıldı. Organ bağışını yapan kişi, hastanın tek yumurta ikizi idi. Böylece bağışıklıkla ilgili tepkiler en aza indirilmişti ve ayrıca ameliyat olana ışınla şua tedavisi de uygulanmıştı. Böbrek nakli yapılan hasta sekiz yıl sonra kalp krizinden ölmüştü. Daha önce 1951 yılında da Boston 'da bir hastaya insan böbreği nakli yapılmıştı;fakat hasta beş hafta sonra ölmüştü. Aynı şekilde 1952 yılında, annesinin böbreğinin nakledildiği bir çocuk da kısa bir süre sonra ölmüştü yılında jean Dausset Paris 'de Human Leukocyte Antigen - System (HLA - System)'i buldu. Jean Dausset, bağışıklık sisteminin kendisinin veya yabancıların organ ve dokularına tepki göstermesi ile genetik kalıtımlar arasındaki bağlantıyı buldu. Bu buluşu nedeniyle de 1980 yılında Tıp Nobel Ödülü'nü aldı.

31

32

33 Türkiye'de 80 bin hasta organ nakli bekliyor. Oysa son iki yılda sadece 3 bin 194 kişi organ bağışladı. Hekimler kadavradan organ bağışını teşvik etmek için çırpınıyor, ama organ ihtiyacı olan binlerce hastanın bekleyecek çok fazla zamanı yok. Türkiye'de kadavradan organ bağışı Avrupa ülkelerinden çok geride. İspanya'da bir milyon kişide 34, İtalya'da 21, Almanya'da 13 kadavra donör çıkarken Türkiye'de bu rakam sadece 2. lütfen çevrenizdeki insanları organ bağışı konusunda teşvik edici çalışmalara katılınız,her yıl 10 bin insanın gerekli organ bulunamadığı için ölmesi çok ama çok acı bir durum,ölünce bedenimiz toprakta çürüyeceğine yapacağımız bağış sayesinde ihtiyaç sahibi insanlara göz olacağız,kulak olacağız,lütfen bu konuyu es geçmeyelim

34

35 Bağışıklık sisteminin reaksiyonunu önlemek amacıyla hastalara ışın veriliyordu. Fakat bu ışınlar faydadan çok zarar veriyorlardı. Birçok organ nakli yapılan hasta, ışın tedavisi sonucu hayatını kaybediyordu lı yıllarda araştırmacılar, hastalara, reaksiyonu bastıran antikor vermeye başladılar. Bu konudaki ilk başarılı uygulama 1962 yılında bir hastaya, akrabası olmayan birisinden alınan böbreğin nakledilmesinde görüldü yılında Berlin 'de Brosig ve Nagel dünyada ilk defa bir ölünün böbreğini, bir hastaya naklettiler. Aynı yıl Denver 'da bir ölünün karaciğerinin üç yaşındaki bir kıza nakli denemesi başarısız oldu yılında Güney Afrika'da, dünyada büyük yankılar uyandıran kalp nakli ameliyatı gerçekleşti. Christian Barnard tarafından kalp nakli gerçekleştirilen hasta, 18 gün sonra enfeksiyon kaptığı için öldü. Aynı yıl Thomas Starl başarılı bir karaciğer nakli yaptı yılında Harvard - Committee beyin ölümünün tanımını yayınladı. 70 li yılların sonunda bir mantardan etkin madde "Ciclosporin" elde edildi. Bu,bugüne kadar bağışıklık sistemine etki eden etkin maddeler içerisinde en etkili olanıydı yılında tüm dünyada böbrek nakli yapıldı yılında dünyada ilk defa tüm bir akciğerin transplantasyonu, Amerika Birleşik Devletleri'nde missuri 'de Joel Cooper tarafından gerçekleştirildi. Hannover 'de Rudolf Pichlmayr tarafından 1988 yılında bir ölüden karaciğer alındı ve iki kişiye (bir yetişkin ve bir çocuk) nakledildi. (Karaciğer Parça Transplantasyonu) Aynı yıl Kiel 'de ince bağırsak transplantasyonu Eberhard Deltz tarafından gerçekleştirildi yılında Minnesota 'da David Sutherland, yaşayan bir organ bağışcısından alınan bir parça ile pankreas transplantasyonunu gerçekleştirdi. Şu ana kadar tüm dünyada yaklaşık yarım milyon böbrek nakli gerçekleştirilmiştir.

36

37 ÜLKEMİZDE YILLARA GÖRE BAĞIŞLANAN ORGAN MİKTARI ORGAN ADI BÖBREK KARACİĞER KALP TOPLAM

38 KAYNAKÇA Soru-Cevap

39 BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ