MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI

Transkript

1 MUĞLA DEVLET HASTANESİ MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI LABORATUVAR GÜVENLİK REHBERİ Doküman No : REH 001 İlk Yayın Tarihi : 04/07/2011 Revizyon Tarihi : 00 Revizyon No : 00

2 1. AMAÇ: Hasta ve çalışan güvenliğini, numune güvenliğini sağlamak amacıyla, laboratuvar ortamında uyulması gereken kurallar uygulanmasını sağlamak. Laboratuvarda çalışırken oluşabilecek biyolojik, kimyasal madde bulaşmasına maruz kalma ve yangın, elektrik güvenliği, düşmelere bağlı risklere karşı hasta ve çalışanların güvenliğini sağlamak, oluşabilecek çevre zararlarını engellemek ve uygulanmasını sağlamak. süreçlerinde Hasta ve Numune güvenliğini sağlamak için çalışanların Laboratuar işleyiş süreçlerin her aşamasında oluşabilecek aksaklıkların giderilmesini sağlamak ve gerekli önlemleri almak. 2. KAPSAM Hastane laboratuarınlarda çalışan tüm personel. 3.0 SORUMLULAR: 1 Laboratuvarda çalışan tüm uzman ve teknisyenler 2 Hastanede çalışmakta olan tüm doktorlar, 3 Hastanede çalışmakta olan tüm sağlık teknisyenleri 4 Hastanede çalışmakta olan tüm hemşireler 5 Hastanede çalışmakta olan tüm sağlık memurları 6 Hastanede çalışmakta olan tüm taşıma görevlileri 4. UYGULAMA 4.1. Laboratuvar Ortamında Uyulması Gereken Kurallar: Laboratuvar çalışmasında muhtemel tehlike; çalışılan materyalin niteliği, maruz kalma yolu, laboratuvarcının deneyimi gibi faktörlerle birlikte düşünülür. Bu nedenle bir laboratuvar çalışması planlanırken bu faktörlerin göz önüne alındığı risk analizi nin de yapılması kuraldır. Buna göre; 1 Çalışmada kullanılacak her tehlikeli materyalin (mikrobiyolojik ve/ya kimyasal) kullanım koşulunu tanımlamak, 2 Bilgi kaynaklarını (MSDS v.b.) gözden geçirmek, 3 Biyogüvenlik düzeyini ve/ya materyalin toksisite tipini değerlendirmek, 4 Muhtemel maruz kalma yollarını düşünmek, 5 Toksik doz bilgisini değerlendirmek, 6 Maruz kalma olasılığını en aza indiren işlemi/tekniği seçmek, 7 Olasılıklara karşı hazır olmak gerekmektedir Tehlike Kaynakları: 1. Biyolojik 2. Kimyasal 3. Fiziksel Maruz Kalma Yolları: 1. Yutma 2. Soluma 3. Direkt temas 4. Deriyi geçiş (kesici-delici yaralanması) Laboratuarda Çalışma Kurallarına Uymalıdır. Yapılacak analizin tam bir güvenlik içinde, en az hata ile ve olabildiğince çabuk gerçekleştirilmesidir. Bu da ancak çalışılan laboratuvarda çok dikkatli ve düzenli olmakla, uygulanacak yöntemlerin çok iyi bilinmesiyle ve hata kaynaklarının minimuma indirilmesiyle başarılabilir. 1 Muğla Devlet Hastanesi yaka kartları takılır. 2 Güvenli çalışma bilgilerini öğrenmelidir. 3 Gerektiğinde Kişisel Koruyucu Ekipman(KKE) kullanılmalıdır

3 KKE tipleri şunlardır: Giysiler Güvenli çalışma ortamının sağlanmasındaki basamaklardan biri koruyucu iş elbiselerinin giyilmesidir. Bunlar: 1. İş gömleği 2. Eldiven 3. Gözlük 4. Maske 5. Güvenlik perdesi ve kabinidir. Mikrobiyolojik güvenlik kabinleri Mikrobiyoloji laboratuarlarında çalışanların ve ortamın güvenliği açısından kullanılmasını sağlamak. 1 İş gömleği: Su geçirmez kumaştan yapılmış olmalı, uzun kollu olmalı, yakası daima ilikli tutulmalı ve bulaşma olduğunda derhal çıkarılmalıdır, özellikle kan bankası ve laboratuar çalışanlarının Önlükleri hastanede yıkanmalı, ütülenmeli, eve götürülmemelidir. 2 Eldivenler - çalışma risk niteliğine uygun tipte olmalıdır. Eldiven Kan ile temas olasılığı bulunan her durumda (kan alma, parmak delme, mukoza muayenesi, her türlü cerrahi girişim, kan torbası ve tüplerini açma vs.) giyilmelidir. Delinme, yırtılma ve kirlenmede hemen değiştirilmelidir. Eldiven takılı iken kesinlikle temiz yüzeylere dokunulmaz. Eldivenler tek kullanımlıktır, yıkamaya veya dezenfekte etm eye kalkışılmaz. İşi bittiğinde tıbbi atık torbası na atılır ve mutlaka eller yıkanır. 3 Göz/Yüz Koruyucular -yüz kapatıcı, gözlük, güvenlik camı, 4 Maskeler - maruz kalma niteliğine uygun tipte,olmalıdır. Maske ve gözlük çalışma ortamına ve işin özelliğine göre ve tek kullanımlık olarak giyilir. 5 İşitme Koruyucu-disposable veya tekrar kullanılabilir tiplerde kulak tıkaçları ve kulak manşonları, 6 Kıyafet: Tehlikeli maddeleri taşırken, eldiven, laboratuar kıyafeti ve emniyet gözlüklerini giyiniz. Kısa pantolonlar laboratuarda hiçbir zaman giyilmemelidir. Çalışma giysisi - laboratuvar önlüğü veya diğer çalışma risk niteliğine uygun tipte Özel Giysi - özel durum (örn; Risk Grubu 4 mikroorganizma ile çalışma) incelenerek temin edilir 1 Tehlikeli malzeme ve/veya ekipmanla çalışırken emniyet gözlüklerini ve yüz koruma maskelerini giyiniz. 2 Tehlikeli veya zehirleyici maddeleri kullanırken eldiven giyiniz 3 Laboratuvarda herhangi bir şey yenilip içilmemeli (özellikle sigara), çalışırken eller yüze sürülmemeli, ağıza herhangi bir şey alınmamalıdır 4 Laboratuar, her sabah temizlik personeli tarafından açılır ve günlük temizlik yapılır Laboratuvarın her bölümünde temizlik, sanitasyon dezenfeksiyon işlemleri periyodik olarak yazılı talimatlara göre yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır. Laboratuar genel temizliği, laboratuvar temizlik talimatına göre yapılmalıdır. 5 Dökülen numuneler ( kan, idrar, bos, serum vb ) koruyucu eldiven giyilerek pamuk havlu vs. ile silinir tıbbi atık poşetine atılır. Daha sonra 1/10 oranında çamaşır suyu veya ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su dökülerek dakika beklenir, temiz su ile durulanır.eğer tıbbi atık yere dökülmüş ise, aynı işlem yapıldıktan sonra yerler paspasla da dezenfekte edilip, eller el yıkama talimatına göre yıkanır. 6 Çalışan personelin periyodik sağlık kontrolleri yapılmalı, 7 Saçlar kısa ya da uzun ise arkadan toplanmış olmalıdır. Tırnaklar kısa olmalıdır. Elde yara kesiği varsa su geçirmez bant ile kapatılmalıdır.

4 8 Kullanıldıktan sonra her bir eşya, alet veya cihaz yönteme uygun şekilde temizlenerek yerine kaldırılmalıdır LABORATUVARDA GÜVENLİ ÇALIŞMA İÇİN MUTLAKA AŞAĞIDAKİ KURALLARA UYULMALIDIR. 1 Klinik laboratuvarlarda güvenli çalışmanın sağlanabilmesi için giysi standardına uyulmalıdır. Bursa Devlet Hastanesi Laboratuvarları nda forma olarak beyaz renkli uzun kollu önlük giyilmeli, ayağa ise kapalı terlik veya ayakkabı giyilmeli 2 Laboratuvarda hiçbir zaman yiyecek ve içecek bulundurulmamalı. 3 Laboratuardaki. Bir çözücüyü asla solumayın!! Bileşiğini anlamak için çözücü şişesindeki etiketi okuyun. Hiç bir sıvıyı tatmayınız. 4 Yetkili olmadığınız deneyleri yapmayın. 5 Laboratuvarda hiçbir zaman sigara içilmemeli ve içirilmemeli 6 Her türlü örnek ya da reaktifi potansiyel olarak infeksiyöz nitelikte kabul edilmeli 7 Deney sırasında örnek ve reaktiflere direkt olarak temas edilmemeli, eldiven kullanılmamalı 8 Reaktif içeren şişeleri ya da cam malzeme hiçbir zaman boyun kısmından tutulmamalı; malzemenin boyutuna göre bir ya da iki elle ana gövde kısmından tutulmalı. 9 Asit içeren bir solüsyon hazırlarken asit yavaş yavaş ve sık sık karıştırılarak suyun üzerine eklenmeli; hiçbir zaman derişik asit üzerine su eklenmemeli 10 Ağız ile pipetlemeden mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır. 11 Herhangi bir infeksiyöz materyalin ya da reaktifin dökülmesi durumunda laboratuvar birim sorumlusu ve lab. Uzmanı ile temasa geçip uygun dezenfektanla temizliği yapılmalı. Enfeksiyon komitesine ve enfeksiyon hekimine müracaat edilmeli. 12 Herhangi bir madde ile direkt temas sonrasında mutlaka eller yıkanmalı 13 Çalışma bitiminde kullanılan malzemelerin temiz ve düzenli kalması sağlanmalı 14 Kullanılacak kimyasal maddelerin listesi yapılmalıdır 15 Analiz yapılan bölümler, çalışan personelin rahatça hareket etmesine olanak sağlayacak şekilde düzenlenmeli. 16 Laboratuvarda hasta örneklerinin kabul edildiği ve çalışıldığı tezgâhlar KİRLİ ALAN olarak kabul edilmeli a-bu tezgâhların üzerinde bulunan bilgisayar ve telefon gibi cihazlar eldivensiz kullanılmamalı. b-müracaat masası üzerindeki bilgisayar ve telefon kontamine eldivenle kullanılmamalı c-laboratuvar dışına çıkışta eller mutlaka dezenfektan ile dezenfekte edilip sonra EI Yıkama Kurallarına göre yıkanmalı 17 Islak elle elektrik düğmelerine dokunulmamalı ve cihazların elektrik fişleri sürekli takılıp çekilmemeli 18 Eğer laboratuarı en son terk ediyorsanız, kapanması gereken tüm cihazları kapatınız ve kapıları kilitleyiniz. NOT: Bazı Cihazlar sürekli çalışmaktadır bunlar kapatılmaz (kan kültür cihazı identifikasyon ve antibiogram cihazı vs.) LABORATUVAR KOŞULLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Laboratuvarımızın fiziki durumunu iyi tanımalı ve tehlike anında nasıl davranılacağı önceden belirlenmelidir. Laboratuarda fiziki durumun değerlendirilmesi 1. Yangın çıkış kapısı ve yangın merdiveni bilinmelidir. 2. Tüm yangın söndürücülerin etrafında 1 m lik bir mesafenin açık bırakılması gerekir. 3. Alarm sisteminin kontrolü yapılmalıdır.

5 4. Yangın söndürücülerinin yerleri ve nasıl kullanılacağı bilinmelidir. 5. Gaz ve su vanalarının yerleri ve nasıl kapatılacağı bilinmelidir. 6. Elektrik ana şalterinin yeri ve nasıl kapatılacağı bilinmelidir. 7. Gaz tüplerinde kaçak olup olmadığı kontrol edilmelidir. 8. Çalışma ortamının havalandırması yapılmalıdır. 9. Çeker ocakların yerleri ve acil kullanıma hazır olup olmadıkları kontrol edilmelidir. 10. Işıklandırmanın kontrolü yapılmalıdır. 11. Basınçlı gaz tüplerinin sağlam ve desteğe bağlı olup olmadıkları kontrol edilmelidir. 12. Atıkların muhafaza edileceği yerler kontrol edilmelidir. 13. Raflar ve malzeme dolaplarının güvenli olup olmadığı kontrol edilmelidir. 14. Tehlikeli kimyasal maddelerin konulduğu kaplar, şişeler, tüpler üzerindeki gerekli uyarı işaretleri kontrol edilmelidir. 15. Çalışma alanlarını temiz ve düzenli tutun. Çalışma yapılacak ortamda patlayıcı, alev alıcı, yanıcı, yakıcı ve biyolojik maddelerin olup olmadığı kontrol edilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır 16. Santrifüj makineleri, basınçlı kaplar, vakum pompaları kontrol edilmelidir. 17. Kaza anında kullanmak için ilk yardım malzemeleri bulundurulmalı ve bunların nasıl kullanılacağı öğrenilmelidir. Bütün kazaları ve yaralanmaları rapor edin 18. Her çalışan için laboratuvar gözlüğü bulundurulmalıdır. 19. Doğalgaz arıza, itfaiye acil servis gibi yardım istenecek kurumların telefonları bulundurulmalıdır. 20. Bütün personel ve öğrenciler laboratuvar güvenliği konusunda bilgilendirilmelidir. 21. Aşağıdakilerin yerini ve ne/nasıl yapılacağını bilin: acil çıkışları, yangın söndürücünün yeri, göz yıkama ve duşların yeri, acil durum, telefon no.ları ve prosedürleri, ilk yardım/ yangın alarmı 22. Uyarıları Dikkatle okuyunuz Çalışma Alanları île İlgili Kurallar: Bu alanlar: 1. Laboratuar ortamınızı düzgün ve düzenli tutun. 2. Kolay havalandırılabilir olmalıdır. 3. Yer döşemesi pürtüksüz ve kolay temizlenebilmelidir. 4. Gerekli güvenlik uyarıları asılmış olmalıdır. 5. Musluk, akarsu, lavabo ve dezenfektanlar bulunmalıdır. 6. Tıbbi atık kovaları hazır bulunmalıdır. 7. Tezgâh üstleri dayanıklı, absorbe etmeyen malzemeden yapılmış olmalıdır. 8. Mesai bitiminde veya her iş bitiminde laboratuar temizlik talimatına göre yapılmalıdır.. 9. Laboratuvar çalışanlarını, çalışma ortamında rahatsız edecek ve dikkatini dağıtacak olumsuz etkiler ortadan kaldırılmıştır. Analiz yapılan bölümler arasında etkin ayırımlar bulunur ve genişliği ile çalışan personelin rahatça hareket etmesine olanak sağlar. Laboratuvar içinde bulaşı önlemek için mikrobiyolojik çalışmaların yapıldığı bölüm ayrılmıştır ve girişi kontrol altında olmalıdır Güvenli çalışma ortamı için laboratuvar çalışmalarının yapıldığı alana ziyaretçilerin ve hastaların girmesini engellemek amacıyla uyarıcı levhalar ve/veya güvenlik şifreleri ile geçişi sağlayan kapılar yapılmalıdır ÇALIŞMA ALANLARININ DÜZENLİ OLARAK DEZENFEKSİYONUN YAPILMASI SAĞLANMALIDIR 1. Uygun olarak eldiven giyilir. Laboratuvar giysilerinde bulaş olduysa hemen çıkarılıp koruyucu giysi giyilir. Cam kırığı varsa metal pens ile toplanır. Kan veya biyolojik örnek dökülen alan kâğıt havlu ile örtülür ve üzerine 1/10 sulandırılmış sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) Veya ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı suyu. dökülerek 30 dak. bekletilir. Eğer dökülen materyalin tüberküloz ile

6 kontamine olması söz konusu ise bu süre 2 saate çıkarılmalıdır. Daha sonraki temizlik, temizlik görevlileri tarafından yapılır. Bu işlemler sırasında kullanılan tüm materyal tıbbi atık kabına atılır. 2. En uygun kimyasal %10luk sodyum hipoklorid (çamaşır suyu). Veya ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su ile dezenfekte edilir. Kimyasal dezenfektanlar doğru oranda, gerektiği kadar günlük hazırlanmalı ve sulandırılmış solüsyonlar dayanıklı olmadığından gereksiz sarfiyatlardan kaçınılmalıdır. 3. Hipoklorid çözeltisi hazırlanırken klor konsantrasyonu ppm ( %1 hipoklorid ) Veya ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su ile dezenfekte edilir. olmalıdır. 4. Hipoklorid çözeltisi dayanıksız kimyasal olduğundan günlük taze hazırlanmalı ve sulandırıp stok solüsyondaki klor konsantrasyonuna göre yapılmalıdır. 5. laboratuar kullanımı için hazırlanan sıvı sodyum hipoklorid % 10, konsantrasyondadır. Ayrıca hipokloride alternatif olarak ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su ile dezenfekte edilir. Veya % 2 konsantrasyonda gluteraldehit ya da %70 etanol veya isopro-pionol kullanılabilir. 6. Hipokloridin metalleri bozma özelliği olduğundan, metal kaplar kullanılmamalı, pipet ve seroloji tüpleri gibi dezenfekte edilecek malzemeler plastik bir kap içine konarak en az 30 dakika tutulmalıdır. 7. Dezenfekte edilecek malzemeler dezenfektanla direk temasa getirilerek, bu malzemeler üzerinde kaplama, parafin, yağ ve hava kabarcığı olmamalı ve tüm yüzey dezenfektanla tamamen temas halinde olmalıdır. 8. Laboratuarda kullanılan malzemeler hipoklorid ile dezenfekte edildikten sonra az miktarda deterjanla tekrar yıkanmalı ve bol su ile durulanmalıdır. 9. Tüm dezenfektanlar belirli oranda protein, lastik, plastik ve deterjan gibi maddelerle inaktive olduklarından, Dezenfeksiyon Sırasında Bu Durum Göz Önünde Bulundurulmalıdır. 10. Santrifüj Sırasında Tüp Kırılmasında Yapılması Gerekenler: Santrifüj esnasında cihazdan gelen kırılma sesini takiben sürekli bir ek gürültü varlığında tüp kırılmasından şüphelenilmelidir. Santrifüj içi, godeleri ve tüpler gözden geçirilir. Godeler dışarı çıkabilen tipte ise çıkarılarak kontrolünün yapılması daha uygundur. Santrifüj içinde ve godelerde cam parçaları varsa metal pens ile toplanır, uygun tıbbi atık kabına atılır. Godelerin içine 1/10 dilüe edilmiş sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) Veya ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su ile dezenfekte edilir. konularak 30 dakika beklenir. Daha sonra gödenin içi musluk suyu ile yıkanır, kurutulur ve santrifüj içindeki yerine yerleştirilir Kan Torbasında Sızıntı Veya Patlama Şüphesi Olursa Yapılması Gerekenler: Santrifüj derhal durdurulmalı ve kapak 30 dakikadan önce açılmamalıdır. Kan torbasında patlama veya sızıntı santrifüj açılması sırasında fark edilmiş ise kapak derhal geri kapatılmalı ve kırılma sırasında oluşan aerosol ile bulaşı önlemek için 30 dakika sonra açılmalıdır Laboratuvarın Ortam Temizliği Kullanılan Araç Gereçlerin Temizliği Dezenfeksiyonu Ve Sterilizasyonu: Laboratuar Temizlik, Dezenfeksiyon Ve Sterilizasyon Uygulamalarına Göre Yapılmalıdır. Tüm Biyolojik Bulaşlarda, Tüm kimyasal bulaşlarda, Tüm Acil Durumlarda prosedürlerin ilgili maddelerine uyulur LABORATUVARDA GÜVENLİ ÇALIŞMA KURALLARI: Laboratuardaki kişisel güvenliğiniz büyük oranda size bağlıdır Laboratuvarda Güvenli Çalışma; çalışan güvenliği, çalışılan numunelerin güvenliği ve çevre güvenliği esas almaktır

7 A. GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMINDAKİ YAPILMAMASI GEREKENLER: 1. Laboratuvarda çalışanların dikkatini dağıtacak gürültü, el şakası yapmak 2. Çalışma alanlarında yemek yemek, sigara içmek, makyaj yapmak 3. Çalışma alanlarındaki dolaplara yiyecek ve içecek koymak 4. Çalışma alanlarına ziyaretçi kabul etmek 5. Hasta örnekleri ile çalışırken ve temizlik yaparken eldiven kullanmamak 6. Eldiven ile ağız, göze ve muköz membranlara dokunmak 7. Kapı kollarını kontamine eldiven ile tutmak 8. Ağız ile pipetleme yapmak 9. Çalışma sırasında forma üzerine gelen büyük sallantılı küpe takmak yüzük, kolye, bilezik vs. gibi takılar takmak 10. Palto, ceket gibi giyim eşyalarını, çanta ve kitapları laboratuvar çalışması yapılan tezgâhların üzerine bırakmak 11. Kanlı materyale dokunmak 12. Kanlı materyali evsel atık kabına atmak 13. iş gömleği ile dışarılarda gezmek B. GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMINDAKİ YAPILMASI GEREKENLER: 1. Laboratuar çalışanları, kendilerine tahsis edilmiş alanda, kalite çalışmalarına ve kalite kontrol prosedürlerine uygun, personel ve hasta sağlığı ile güvenliğini koruyacak şekilde çalışmalıdır. 2. Tanısal ve tedaviye yönelik tüm tıbbi girişimler, kan ve vücut sıvıları ile ilgili işlemler (laboratuarlar, kan bankaları vs) yalnızca ilgili personelin girebileceği, ziyaretçilere kapalı ve korunaklı özel çalışma alanlarında yapılmalıdır. Laboratuvarın ciddi çalışma yapılan bir alan olduğu unutmamalı ve laboratuvarda panik yapmamalı. 3. Tüm personel, ne kadar önemsiz veya küçük olursa olsun laboratuvar güvenliğini ilgilendirebilecek her durumu rapor etmeli Bunun için gerekli durumlarda Güvenlik Raporlama Sistemi Bildirim Formu doldurulmalıdır. 4. Çalışma düzeneği kurulurken; musluğu, gaz vanalarını ve elektrik düğmelerini açmak için düzenek üzerinden veya arasından uzanmak zorunda kalınmamasına dikkat edilmeli. Çalışma düzeneği, yere düşme ve dökülme göz önünde bulundurularak daima tezgâhın gerisine kurulmalı. El yıkama lavabosu ve sıvı tıbbi atık lavaboları ayrı olup, bu farklılık işaretlerle belirtilmeli. 5. Laboratuvarda lavabo altları malzeme depolama için kullanılmamalı.. 6. Kullanılan öze uçları her kullanımdan önce ve sonra bek alevinde usulüne uygun şekilde yakılarak sterilize edilmeli Koridorları depolama veya çalışma alanı olarak kullanmayın. 7. Çalışma alanında deney için gerekli malzemeler dışında herhangi bir malzeme bulundurmayınız. Çıkarılan elbiseler dolaba asılmalıdır. İlave kitaplar, çantalar, gelişigüzel bırakılmamalı, hava akımı gerektiren cihazlardan uzak tutulmalıdır 8. Çalışan ekipmanı terk etmeyin( 24 saat çalışması zorunlu cihazlar hariç) 9. Tüm tıbbi atıklar, Atıkların Ayrılması ve Toplanması Talimatına göre toplanmalı ve Atıkların Taşınması ve Depolanması Talimatına göre yapılmalı Ekimi yapılan preparatı hazırlanan numuneler kapakları sıkıca kapatılarak (dökülmesini engellemek için) tıbbı atık çöpüne atılmalı. 11. İşi bitmiş lam, lamel, iğne, ucu, enjektör vs. kesici delici tıbbi atık kabına atılmalı 12. Sıvı numuneler ( periton, bos vb..) kulalnım sonrası %60-65 ca hipoklorit veya Klorsept 5.000ppm Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):1 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su eklenmiş kaplara boşaltılmalı 13. Geri dönüşümlü uygulamalı tüp,ve petri kutularının mikrobiyolojik atıkları dezenfekte edilebilir

8 taşıma kabında otoklav odasına taşınarak otoklavda sterilize edilmeli. Bu işlemden sonra,tüp ve petri kutuları su ve deterjanla yıkanıp bol su ile durulanmalı.kuruduktan sonra paketlenerek Pastör fırınında sterilize edilir 14. Kanalizasyona (su giderine) bağlanmamış cihazlara ait sıvı tıbbi atıklar, boş atık kaplarına, atık kabının hacminin 10.da biri kadar sodyum hipoklorit (saf çamaşır suyu) veya enfeksiyon komitesinin önerdiği başka dezenfektan madde konduktan sonra biriktirilmeye başlanmalı. Atık kabı, dolduktan sonra ağzı kapalı olarak 30 dakika kadar bekletilmeli ve nötralize edildikten sonra sıvı tıbbi atık lavobasına dökülmelidir. veya kimyasal atık bidonlarında kimyasal atık talimatına uygun biriktirilerek kimyasal atık deposuna taşınmalıdır. 15. Kirli cam pipetler mezür içine konulur dezenfektanlı suda toplanarak bekletilmeli, deterjanla yıkanıp, durulandıktan ve kuruduktan sonra ambalajlanarak pastör fırınında sterilize edilmeli 16. Boyamalar çinko tepsi üzerindeki sette yapılmalı. Atıkları çinko kapta toplanıp bol çeşme suyu eşliğinde lavobaya akıtılmalı 17. Tüm numuneler, sonuçları çıkıp onaylanmadan Tıbbi atık kabına atılmamalı 18. Tüm laboratuar çalışanları ve uygulamaya gelen öğrenciler Atık uzaklaştırma kullanılmış malzemelerin uygun şekilde uzaklaştırılmasından ve atılmasından sorumludur. 19. Mikrobiyolojik çalışmada steril olduğundan kuşku duyulan malzeme kullanılmamalı 20. Etüv, buzdolabına konularak tüp, petri kutusu v.b. malzemenin üzeri okunaklı şekilde yazılmalı veya etiketlenmeli 21. Kullanılmadıkları süre içinde tüp gazlı beklerin alevi küçültülmeli ve mikroskop lambası söndürülmeli. 22. Laboratuvarda ilk yardım için gerekli ilaç ve malzeme bulunan bir dolap ve ilk yardım prosedürü bulunmalıdır. 23. Laboratuvarlar toz, nem, buhar, titreşim, elektromanyetik etkenler ve zararlı canlılar gibi olumsuz etmenlerden korunmalı, çalışma alanları klimalar çalıştırılarak 20ºC sıcaklıkta sabit tutulmalı. 24. Laboratuvarın havalandırılma yapılan camında sineklik bulunmalı. Fare, sinek, böcek v.b haşaraların girilmesi engellenecek şekilde düzenlenmeli. Bu amaçla Laboratuarın ayda bir ilaçlaması yapılarak kayıtları ilgili Müdür Yardımcısında bulunmaktadır. 25. Laboratuvar binasının çevresinde kirliliğe yol açacak çöp, atık yığınları, su birikintisi ve zararlı canlıların yerleşmesine uygun ortamlar bulunmamalıdır. 26. Boru sistemleri, radyatörler, aydınlatma sistem ve bağlantıları ile diğer servis noktaları kolay temizlenecek biçimde tasarlanmalı, duvarlar, taban ve tavanlar kolay temizlenir ve gerektiğinde dezenfekte edilebilir özellikte olmalıdır. Aydınlatma, ısıtma ve havalandırma sistemleri yapılacak analizleri doğrudan veya dolaylı olarak etkilemeyecek nitelikte olmalıdır. 27. Laboratuarların giriş çıkışı denetlenmeli ve analiz yapılan bölümlere çalışanlar dışında kişilerin girmeleri engellenmelidir. 28. Su, ve gaz muslukları, çalışılmadığı zamanlarda kapatılmalıdır su baskınlarına karşı önlem içinlaboratuvarda zarar görecek malzeme ve cihazlar belli yüksekliklerde yerleştirilir. Elektrik pirizleri en az cm yükseklikte olmalıdır. 29. Laboratuar cihazları, klima ve elektrik düğmeleri, çalışılmadığı zamanlarda kapatılmalıdır 30. Uzatma kablolarını kullanmaktan kaçınınız. Eğer kullanmanız mutlaka gerekiyorsa, topraklı ve sigortalı olanlarını kullanınız. Uzatma kabloları, kapıların altından, pencerelerden geçirilmemeli, tavana asılmalı veya diğer uzatma kablolarına takılmalıdır. 31. Yüksek gerilim cihazlarında hiçbir değişiklik, tadilat yapmayınız. Hastane elektirik atölyesinden yardım istemelidir. 32. Laboratuarın Hastanenin diğer birimleri ile ilgili iletişimi, bilgisayar otomasyon sistemi, telefon ve yüz yüze görüşerek sağlanır.

9 33. Örnekler numune alma odasında hasta mahremiyetine ve güvenliğine uygun şartlarda alınmalı, gerekli olduğu zamanlarda hastanın dinlenmesini sağlayacak şartlar sağlanmalı (Özellikle numune alımında oluşan acil durumlarda )yara kültürleri cerrahi pansuman odasındaki görevli kişi tarafından alınıp hastanın pansumanı yapılmalı ve yara kapatılmalı Diğer numuneler laboratuvarda lab. Tekn. tarafından talimatlara uygun, mikrobiyoloji laboratuvarında alınarak işlem görmelidir. Hasta tarafından dışarıdan getirilmesi gereken örnekler için uygun örnek kapları verilmeli, hastaya nasıl vermesi gerektiği anlatılmalı ve bilgilendirme formu verilmelidir 34. Laboratuarda çalışma sırasında çalışana şaka yapılmamalıdır. 35. Başkalarının da çalıştığı düşünülerek gürültü yapılmamalıdır. 36. Laboratuvarda meydana gelen her türlü olumsuz olay, laboratuarı yönetenlere anında haber verilmelidir. 37. Laboratuvarı yönetenlerin izni olmadan hiçbir madde ve malzeme laboratuvardan dışarı çıkarılmamalıdır. 38. Kimyasal maddeler gelişigüzel birbirine karıştırılmamalıdır. Bazı kimyasal maddeler birbiriyle reaksiyona girerek yangına veya şiddetli patlamalara yol açarlar ya da toksik ürünler oluştururlar. Böyle maddelere geçimsiz kimyasal maddeler denir. Bunlar her zaman ayrı ayrı yerlerde muhafaza edilmelidir. 39. Laboratuarda riskli kimyasallarla asla yalnız çalışmayın 40. Çözelti konulan şişelerin, gerek görünüş ve gerekse yanlışlıklara meydan verilmemesi için etiketlenmesi gereklidir. Tüm kimyasal maddelerin açıkça ve güncellenmiş olarak, adını, içeriğini, tarihini ve sorumlu kişinin adını içerecek şekilde etiketlenmiş olduğundan emin olunuz 41. Etiketsiz bir şişeye veya kaba, kimyasal madde konulmamalı. Ayrıca boş kaba kimyasal bir madde koyunca hemen etiketi yapıştırılmalı, bütün şişeler etiketli olmalıdır. Üzerinde etiketi olmayan şişelerdeki maddeler ve diğer solüsyonlar deneylerde kesinlikle kullanılmamalıdır 42. Artan kimyasalı şişesine geri boşaltmayın (Gereken kadar almaya çalışın ve fazlasını başkasıyla paylaşmayın.) 43. Depolama miktarı, onaylanmış kap türü, uygun etiketleme vs. konularında yangın talimatlarına uyun. 44. Buharlaşan ve yanabilen bileşikleri, sadece davlumbaz veya kimyasal çeker ocak altında kullanın. Zararlı maddelerin teneffüsünü önlemek için aerosol üreten prosedürler, davlumbaz veya kimyasal çeker ocak altında uygulanmalıdır. 45. Cam kapları kullanmadan önce çatlak olup olmadığı bakımından kontrol edin. Çatlak aparatlar kullanım sırasında kırılabilir ve ciddi yaralanmalara yol açabilir 46. Bir çözücü maddenin cildinizle temasını engelleyin. Daima eldiven kullanın. 47. Ecza dolabında neler bulunduğu, yangın söndürme cihazının nasıl çalıştığı bilinmeli Bu konuda eğitim yapılmalı. 48. Laboratuvar kapıları, çalışma yapılmadığında güvenlik açısından kilitli tutulmalıdır. 49. Laboratuarı terk etmeden önce laboratuar tezgahını ve ekipmanları temizleyin 50. Çalışırken laboratuvar kapı ve pencereleri kapalı tutularak mikroorganizma ve sporlarının etrafa yayılması engellenmelidir. 51. Her türlü besiyeri,boyalar vs.gibi hazırlamalar hafta içi mesai saatleri içinde yapılmak üzere planlanmalı Laboratuvar çalışma saatinde çalışma grubuna dahil olmayan kimse bulunmamalı 53. Kültür ve benzeri materyal laboratuvardan dışarı çıkarılmamalı. 54. İçinde kültür bulunan tüp, petri kutusu gibi malzeme açık olarak masa üzerine bırakılmamalı, tüpler önlük cebinde taşınmamalı, masa üzerine gelişigüzel konulmamalıdır. Tüpler tüplükte tutulmalıdır.

10 55. Laboratuar içinde cep telefonu, çağrı cihazı Laboratuar test çalışma cihazlarının yakınında kullanılmamalıdır. 56. Kültürlerin yere veya masaya dökülmesi veya kültür kaplarının kırılması halinde durum hemen laboratuvar yöneticisine bildirilmeli ve dökülen kültürün üzeri anında uygun bir dezenfektan çözeltisi ile kaplanarak (örneğin %10luk hipoklorit çözeltisi) dakika bekletilmeli veya Klorsept ppm Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su ile dezenfekte edilrek temizlenmelidir 57. Mikrobiyolojik çalışmalarda steril olduğundan kuşku duyulan malzeme kullanılmamalıdır. 58. Kültürün yutulmaması için tüm önlemler alınmalı. Kültür yutulursa, üflenmeden anında bol su ile ağız içi yıkanmalıdır. Laboratuvar Sorumlu teknisyenine, Laboratuvar sorumlu uzmanına haber verilmelidir. Enfeksiyon hekimine ve enfeksiyon kontrol komitesine müracaat edilmelidir. 59. Etil alkol gibi yanıcı, tutuşucu maddeler alkol içeren el dezenfektanları vs Aygaz beki alevi çevresinden ve elektirikle çalışan laboratuar cihazlarının üzerinden uzak tutulmalıdır. 60. Ellerde kesik, yara ve benzeri durumlar varsa bunların üzeri ancak su geçirmez bir bantla kapatıldıktan sonra çalışılmalı, aksi takdirde çalışılmamalı ve son durum sorumluya iletilmelidir. 61. Buzdolapları, dondurucular içlerinde bulunan termometreler ile sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır ve değerler buzdolabı sıcaklık izlem formlarına kayıt edilir. 62. Etüv Sıcaklık ve %C02 değerleri sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa *Etüv Sıcaklık takibi yapılır.sıcaklık, değerleri; belirlenen aralıklar üzerine çıkmış ise Teknik Bölüm Sorumluları'na haber verilerek sorunun giderilmesine çalışılır. 63. Laboratuarda, tüm çıkışlara, yangın söndürücülere, el ve göz temizleyici lavabolara ulaşımı engelleyen cisimleri uzaklaştırın Tüm yangın söndürücülerin etrafında 1 m lik bir mesafenin açık bırakılması gerekir. 65. Ağır nesneleri kaldırırken dikkatli olun Laboratuvarda güvenlik için iyi bir ortak duyarlılığa ihtiyaç vardır. Her çalışan ortak duyarlılıkla ve sorumluluk duygusuyla hareket etmelidir. Eğer belirli bir durumda nasıl davranılması gerektiğini bilmiyorsanız, diğer çalışan kişilere danışınız. ÇALIŞMA KURALLARINI BİLMEDİĞİNİZ HERHANGİ BİR CİHAZA DOKUNMAYINIZ!!! Kendinize veya cihaza zarar verme riskini göze almaktansa, soru sormak her zaman daha iyi bir yöntemdir 67. Eğitilmediğiniz ve sorumlu laboratuar uzmanı tarafından kullanmanıza izin verilmeyen hiçbir cihazı kullanmayınız 68. Mikroskobun objektif ve oküler kısmının temizliği eter/alkol solüsyonu ile yapılır. Bunun için 7 ölçü alkol ile 3 ölçü eter karıştırılır. Hazırlanan karışım uygun şekilde etiketlenmiş, koyu renkli şişede ve ateşten uzak bir alanda saklanmalıdır 69. Çalıştırma sırasında laboratuar aletlerinin koruyucu kapakları kapalı olmalıdır. 70. Hidrolik ve pnömatik tahrikli cihazlarla veya bunların yakınında çalışırken emniyet provası yapınız. Ani veya beklenmeyen hareketler, ciddi yaralanmalara neden olabilir. 71. Ekipman hasarı Eğer bir ekipman çalışırken bozulursa, hemen Arıza Bildirim Formu doldurulur. Laboratuar sorumlusuna veya laboratuar uzmanına haber veriniz. Kendinize zarar vermemek için sorunu asla kendiniz çözmeye çalışmayın. 72. Ağır cisimleri belirtilen yüksekliğin üzerinde depolamayın. 73. Ağır nesneleri kaldırırken dikkatli olun Zehirli- Patlayıcı, I yanıcı, toksik, koroziv... Her türlü tehlike işaretlemelerinin anlamını öğren ve yerinde kullan! 75. Tüp içinde bulunan bir sıvı ısıtılacağı zaman tüp, üst kısmından aşağı doğru yavaş yavaş ısıtılarak tüp hafif şekilde sallanmalıdır. Tüpün ağzı kendinize veya yanınızda çalışan kişiye doğru tutulmaz. 76. Herhangi bir yaralanma, yangın, patlama veya parçalanma durumunda laboratuar sorumlu

11 uzmanına haber veriniz! 77. Maske ve gözlük çalışma ortamına ve işin özelliğine göre giyilir. 78. Eldiven, 'Eldiven Kullanma Talimatı'na uygun olarak giyilir, delinme, yırtılma ve kirlenme durumunda hemen değiştirilir. Eldiven takılı iken kesinlikle temiz yüzeye dokunulmaz. 79. Laboratuvarda hasta örneklerinin kabul edildiği ve çalışıldığı tezgâhlar kirli alan olarak kabul edilir. Bu tezgâhların üzerinde bulunan bilgisayar ve telefon gibi cihazlar eldivensiz kullanılmaz Laboratuvarda lavabo altları malzeme depolama için kullanılmaz, daima boş bırakılır. 81. Çalışma alanlarında günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır. 82. Klinik laboratuvarlarda göreve başlayan her çalışana: Laboratuvar çalışma ortamı ve güvenliği, meslek hastalıkları, acil durum konularında eğitim verilir ve bölüm eğitim formları ile kayıt altına alınır. Bu eğitim 'Laboratuvar Yıllık Eğitim Planı'na da dahil edilmesini sağlamak. İşe yeni başlayanlara önce hepatit B ve diğer testler yapılır gerekli görülenler aşılanması sağlanmalı Ayrıca hastanemizde her yıl grip aşısıda tüm çalışan personele yapılmaktadır LABORATUARLARIMIZDA HASTA GÜVENLİĞİNE YÖNELİK UYGULAMALAR Laboratuarlar hasta güvenliğini doğrudan etkileyen öneme sahiptir. Laboratuar sürecini preanalitik, analitik ve postanalitik olmak üzere üç evreye ayırılmaktadır A) Preanalitik Evre: Laboratuarlarımızda numunelerin doğru alınması ve doğru şekilde transferini sağlamak üzere Laboratuar Numunelerinin Alınması, toplanması, saklama koşulları ve taşınması, kabulü, Kimlik doğrulaması kontrolü numunenin ayrıştırılması talimatlara uygun yapılmasını sağlamak. Laboratuar Numune Kabul ve Red Kriterleri belirlenerek uygun olmayan numunelerin laboratuara kabulü önlenmesi sağlanmalıdır. B) Analitik Evre: Laboratuarda kullanılan cihazların bakım ve kalibrasyonları belli bir plan dahilinde laboratuar sorumlu uzmanlarımızca yapılmakta veya yaptırılmaktadır. Yine laboratuarlarımızda çalışılan testlerin internal ve external kalite kontrolleri laboratuar uzmanlarımızın sorumluluğunda yapılmalı ve kayıtları muhafaza edilmelidir. C) Postanalitik Evre: Laboratuarda çalışılan parametrelerin panik değer listesi hazırlanarak, bu testlere ait düşük veya yüksek değerlerde hastanın hekimine ve ya hemşiresine derhal haber verilmesi sağlanmalı ve çıkan numune sonuçlarının onaylanarak en kısa sürede hastaya ulaşmasını sağlanmalıdır. Testlere başlamadan önce özellikle aşağıdakiler yapılmalıdır. 1. Cihaz bakım ve temizliği her cihaz için cihaz yönetim talimatına ve bakım çizelgelerine uygun yapmasını ve kayıt altına alınmasını sağlamak. Cihaz yönetim dosyalarında bu bilgileri saklanmalıdır. 2. Testlerde Kullanılacak Cihaz Ve Malzemelerin Değerlendirilmesi: 3. İşe başlamadan önce işlemin özelliğine uygun plan yapılarak çalışmaya başlanmalıdır. 4. Yapılacak teste ait deney föyü dikkatli bir şekilde okunmalı ve testlerin tüm aşamalarının önceden iyi planlanması gerekmektedir. 5. Testlerde kullanılacak malzemelerin listesi yapılmalıdır 6. Çalışılacak cihazın, çalışıp çalışmadığı kontrol edilerek, zaman kaybını engellemeli. Laboratuvar sorumlu uzmanına haber verilmeli hemen firmanın teknik bölümündeki kişilere telefon edilerek durum hakkında bilgi verilmelidir. 7. Arıza Bildirim Formu Doldurulmalıdır. Arıza Bildirim Formu mesai saatlerinde sorumlu laboratuar uzmanına imzalattırılır. 8. Mesai dışı çalışmalarda nöbetçi acil hekimi ne imzalatılmalıdır 9. Hastanemizde kullanılmakta olan tıbbi cihazların belli bir plan dahilinde bakımları ve gerekiyorsa kalibrasyonları teknik servisimiz tarafından yapılmakta veya firmalara yaptırılmaktadır. Cihazlara

12 ait bakım ve kalibrasyonların takibi ve yaptırılması ilgili birim sorumluları ve teknik servis sorumluluğunda yerine getirilir. 10. Test kitlerinin miadları ve saklama koşullarına bakılarak saklama koşulları uygunsa, çalışmaya başlanır. Saklama koşulu uygun değilse laboratuar sorumlu uzmanına bilgi verilir. Kullanılmaz. 11. Testlerde kullanılacak malzemelerin miad takibi, sağlam ve güvenli olup olmadıkları çok önemlidir. Çünkü test sonuçların doğruluğunu olumsuz yönde etkilemektedir. 12. Laboratuvardaki cihazların bakım kontrol ve kalibrasyonu düzenli olarak yapılmalıdır. 13. Laboratuvarda otokontrol uygulanmalı, belirli aralıklarla analizin doğru yapıldığı denetlenmelidir bunun için numuneler internal ve eksternal kalite kon trollerine uyularak çalışılmalıdır. 14. Analiz raporlarında gerekli ise inkübasyon sıcaklığı ve süresi yazılmalıdır. 15. Testlerin hangi aşamalardan geçmesi gerektiği ve cihazların çalışması. (Test ve Cihaz Kullanım Talimatlarına göre) yapılmalıdır. 16. Kullanılacak malzemelerden kaynaklanabilecek kazalar öngörülmeli ve bilinerek dikkatli çalışılmalı. 17. Çalışma alanlarında günde iki defa sıcaklık ölçümü yapılır 18. Tüm laboratuarlarımızda numuneler kabul edilirken ve kabulden sonra Numune kabul ve red kriterleri uygulanması sağlanmalıdır. 19. Hasta Ve Numunenin Kimliklendirilmesi Talimatı uygulanmalı. 20. Numuneler çalışıldıktan sonra otomasyon ile laboratuar uzmanının bilgisayarına gider ve (Otomasyona bağlı olmayan testlerin sonuçları manuel kayıt girişi yapılır.)..laboratuar uzmanının kontrolünden geçer laboratuar uzmanının test tekrarını uygun gördüğü hasta numuneleri tekrar çalışılır.( Numune Tekrar Kriterlerine Göre ) 21. Sonuçlarda Panik değer varsa panik değer talimatı uygulanır. 22. Analiz sonuçları hastalara Sonuç Talimatına uyularak verilmelidir. 23. Analiz raporlarının yazımında silinebilir kalemler (kurşun kalem vb.) kullanılmaz. Raporlar mutlaka dolma kalem, tükenmez kalem gibi silinemez kalemlerle yazılmalı, hatalı kayıt asla silinmemeli, üzeri çizilerek doğrusu yazılmalıdır. Elektronik ortamda tutulan kayıtlarda da benzeri uygulama yapılmalıdır. Elektronik ortamda güvenlik yeterince sağlanmalıdır. Laboratuvar kayıtlarının en az 2 yıl boyunca korunması gereklidir. 24. Ayrıca laboratuarda kullanılan tüm araç ve gereçlerinin doğru çalışıyor olması sağlanmalıdır. 25. TIBBİ ATIKLAR: Hastanemizde atıkların; Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak toplanması, taşınması, geçici olarak depolanması ve ilgili birimlere teslimi sağlanmaktadır. Konu ile ilgili usul, esas ve sorumluklar Laboratuar Tıbbi Atık Yönetimi planında belirlenmiş olup amaç; tıbbi atıkların hastalarımıza, personelimize ve çevreye zarar vermeden bertaraf edilmelerinin sağlanmasıdır Biyolojik Tehlikeler Kendini koruma 1. Göze veya yüze sıçrama riski olan tehlikeli materyal ile çalışılıyorsa, koruyucu gözlük veya yüz koruyucu kullanılması zorunludur. 2. Laboratuvarda parmakları meydanda bırakan sandalet veya terlik giyilmez. 3. Uygun bir şekilde dekontamine edilmedikçe hiçbir laboratuvar malzemesi (lab önlükleri, eldivenler, gözlükler v.b.) dışarıya çıkarılamaz! Personel Kontaminasyonu Kan ve Vücut Sıvılarına Meslekî Maruz Kalma Maruz kalma durumlarında; Maruz kalma tipine göre hemen aşağıdakileri izle:

13 1. İğne batması/kesilme halinde; (yara yerini) su ve sabunla yıka 2. Ağız/burun/deriye sıçrama olduğunda; bulaşan materyali bol su ile uzaklaştır 3. Göze sıçramada; temiz su/serum fizyolojik ile irrigasyon yap 4. Olayı amirine haber ver; eğer endikasyon varsa tedaviye 1-2 saat içinde başlamak için derhal bildirim yapılması esastır. 5. Eğer giysilere bulaş olmuş ise Kontamine giyeceği üzerinizden çıkarın etrafa bulaşı engellemek için giyeceklerinizi sızdırmaz bir poşete koyunuz. Çamaşırhaneye göndermek için kirli çamaşır kovasına konulur. Poşetin üzerine tıbbi bulaş olduğunu bildiren bir etiket yapıştırılır. 6. Biyolojik bulaş olan bölge yıkandıktan sonra uygun antiseptik ile dezenfekte edilir (göz ve ağız hariç)laboratuarda el dezenfektanı bulunmaktadır 7. Olayı laboratuvar sorumlu uzmanına ve sorumlu laboratuar teknisyenine haber vermelidir. 8. Tedavi ve tavsiyeler için enfeksiyon komitesine ve enfeksiyon hekimine başvur. 9. Kazaya karışan örneğin incelenmesi için kalanını korumaya al. 10. Çalışma yerine kontamine örnek dökülmesi durumunda yapılması gerekenler ppm Klorsept Su Miktarı Litre: 1 lt su Tablet Sayısı( Adet):2 klor tablet i le hazırlanmış dezenfektanlı su ile dezenfekte edilir Kan ve kan ürünleri yolu ile bulaşabilen mikroorganizmalar: 1. Hepatit B Virüsü (HBV) 2. Hepatit C Virüsü (HCV) 3. Hepatit A Virüsü (HAV) 4. Delta Hepatiti Virüsü (HDV) 5. HIV-1 ve HIV-2 Virüsleri 6. HTLV-I ve II Virüsleri 7. Plasmodium falciparum 8. Salmonella typhi 9. Treponema pallidum Prionlar (Creutzfeldt-Jakob prionu) 10. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Virüsü (KKKA) Kan ve vücut sıvılarından korunmada yapılması gerekenler: 1. Santrifüj, vorteks v.b.yi uygun bir ajanla dezenfekte et 2. ASLA laboratuvar atıklarını ofis atıkları ile karıştırma. 3. Tüm kesici-delicileri yalnızca "kesici-delici kutusu"na at. 4. Her bir laboratuvar kirlisini kendi şekline/formuna uygun bir atık kutusuna at (örn.; cam pipetleri, cam petrilerle veya balon-erlen gibi malzemeyle aynı kovaya koyma!) 5. Atık kovalarını laboratuvardan çıkarmadan önce mutlaka; 6. Etiketle! İçeriğini ve/veya ait olduğu laboratuvarı yaz! 7. Dış kısımlarına sprey dezenfektan sıkarak DEKONTAMİNE et! Eğer kendiniz HIV, HBV, HCV veya diğer biyolojik etkenlere maruz kalırsanız ne yapmalısınız? Çalışmanız esnasında bilinen ya da şüpheli HIV veya diğer virüs salgınlarında ( kırım Kongo vs.), HBV veya HCV pozitif olduğu bilinen veya kuşkulanılan klinik örneklere maruz kalırsanız (açık cilde temas veya kesici-delici yaralanması), hemen olay yerinde ilk yardım almalısınız Yüzey Kontaminasyonu: 1. Kontamine alanı tespit edip, izole edin. 2. Beraber çalıstıgınız kisileri uyarın.

14 3. Masa/forseps yardımı ile kırık camları toplayın. 4. Dökülen sıvı üzerine absorban malzeme (kagıt havlu veya süzgeç kagıdı) örtün; dökülenin emildiginden emin olun ve gerekirse bu islemi tekrarlayın. 5. Absorban örtünün üzerine dezenfektan* dökün. 6. Dezenfektanın yaklasık 20 dakika kalmasını saglayın. 7. Absorbanı alın ve ortamı alkol veya yüzey deterjanı su ile temizleyin. 8. Bu arada kirlenen materyali hemen (atık kabına) atın. 9. Üst ünüze haber verin Kimyasal Tehlikeler Tüm tehlikeli tıbbi kimyasal atıklar ATIK YÖNETİMİ PLANI ve/veya tehlikeli atıklar prosedürü uygulanır. HCL, ETER, KSİLOL, FENOL, KAOH, IODUM ALKOL EL VE YÜZEY DEZENFEKTANLARI VE CİHAZ SOLÜSYONLARI ( NÖTRALİZE EDİLEREK ATILIR. Veya tehlikeli tıbbi kimyasal atık bidonlarında toplanır. Kimyasal atık atık taşıma görevlisi tarafından taşınarak kimyasal atık deposunda toplanır.) nötralizasyon talimatına göre yapılmalıdır. Bu maddelerin özellikleri araştırılmalı ve bu yönden tedbirler alınmalıdır. Kimyasal madde etiketlerinde bulunan; R işaretleri, kullanıcıyı hem tehlike sembolleri açısından hem de tehlikenin niteliği açısından uyarır, S işaretleri ise bu maddelerle çalışırken ortaya çıkacak sağlıkla ilgili tehlikelerden nasıl korunulacağı ile ilgili güvenlik önerilerini belirtir Örneğin R1 Kuru halde patlayıcıdır, R10-Alevlenebilir, R20-Solunumla alınırsa sağlığa zararlıdır, S1-Kapalı yerde saklayın, S3-Serin yerde tutun, S24-Cilt ile temastan kaçının KİMYASAL TEHLİKE BEYANI a)tüm çalışanlar işyerinde kullanılan tehlikeli kimyasalları bilmelidir.. hastane 'Tehlike Beyan Prosedürü' çerçevesinde, Kurum'daki tehlikeli maddeler, kimyasal maruziyetten nasıl kaçınılacağı, maruz kalma riskinin nasıl azaltılacağı ve acil bir durumda neler yapılacağı hakkında, çalışanlar bilgi sahibi olmalıdır. b)birimde kullanılan her kimyasalın Ürün Güvenlik Bilgi Formu'nu (MSDS) bulundurulur. c)her kimyasalın uygun bir şekilde etiketlenmesini sağlamalıdır. d)çalışanlara kullandıkları kimyasallar hakkında eğitim verilmelidir. Bu eğitim şunları içermelidir: Tehlikeli kimyasalların tipleri: a) Fiziksel: - Patlayıcı - Yanıcı - Reaktif b) Sağlık açısından: - Toksik etki - Koroziv etki Kendini koruma 1. Bilgi toplama 2. Ambalaj etiketleri/üretici dökümanları/msds ler 3. Çalışma prosedürlerinin periyodik gözden geçirilmesi

15 4. Tüm maruziyetleri minimize etme 5. İyi hijyen pratiği 6. Yeme-içme, sigara yasağına uyma 7. Makyaj yapma yasağına uyma 8. Kimyasallarla çalışma sonrası ellerin yıkanması 9. Amaca uygun kişisel koruyucu ekipmanların giyilmesi 10. Risklerin asla küçümsenmemesi 11. Gerektiğinde uzman yardımı istenmesi Personel Kontaminasyonu: Maruz kalma durumlarında; 1. Çalışma arkadaşlarınızı uyarın. 2. Kontamine giysileri hemen çıkarın sızdırmaz poşete koyarak ağzını sıkıca kapatınız. 3. Poşetin üzerine kimyasal bulaş diye etiketleyiniz. Poşetteki giysileri laboratuar kirli çamaşır kovasına atınız. 4. Suyu (duş/lavabo/göz yıkama ünitesi) bolca akıtarak etkilenmiş vücut bölgelerini dakika yıkayın. 5. Laboratuar sorumlusuna haber veriniz Göze kimyasal madde sıçraması ve yanık: 1. Tahriş olmamış gözü koru; diğer göz kapağı zorla açılarak su/göz solüsyonları ile en az dakika yıkama işlemi uygulayın. 2. Yıkama esnasında parmaklarınızla göz kapaklarını açın ve göz bebeğinizi farklı yönlere oynatın ki su her tarafa gidebilsin. 3. Yıkama esnasında kimyasalın diğer göze gitmesini engelleyin. 4. Yıkamanın etkinliği açısından varsa kontakt lensler hemen çıkarılmalıdır. 5. Steril veya temiz bir yara bezi ile kapatın. 6. Hemen, hastanedeki 1111 acil servisi arayın. Ve yardım gelmesini bekleyiniz. 7. Mutlaka Tıbbi yardım alın Cilde kimyasal sıçraması dakika kadar bol su ile yıkayın. 2. Eldiven ve kıyafetleri su ile yıkadıktan sonra çıkarın. 3. Acilen kazazedenin tıbbi destek alması için hastanedeki 1111 acil servisi arayın ve yardım gelmesini bekleyiniz veya kazazedeyi kendinizin nakil şansı var ise acil servise naklini yapınız. 4. Mutlaka yutulan maddenin özellikleri öğrenilmeli ve tıbbı destek sırasında bildirilmelidir. 5. Eğer hasta kustuysa, kusmuğundan da örnek alınmalıdır Zehirli madde solunması 1. Hastayı zehirli ortamdan uzaklaştırın ve temiz havaya ya da havalandırması iyi bir ortama çıkarın. 2. Nefes durması durumunda (göğüs kafesi hareket etmiyor ve cilt rengi değişiyorsa) ağızdan ağıza ya da ağızdan buruna suni solunum yaptırın.(eğer bu konuda eğitimli iseniz) 3. Acilen kazazedenin tıbbi destek alması için hastanedeki 1111 acil servisi arayın ve yardım gelmesini bekleyiniz veya kazazedeyi kendinizin nakil şansı var ise acil servise naklini yapınız. 4. Mutlaka yutulan maddenin özellikleri öğrenilmeli ve tıbbı destek sırasında bildirilmelidir. 5. Eğer hasta kustuysa, kusmuğundan da örnek alınmalıdır. 6. Gaz kokan ya da havalandırmasız yoğun dumanlı bir ortama girilecek ise, bele ucu dışarıya uzanan bir ip bağlanmalıdır. 7. Ağız ve burun gaz maskesi ya da ıslak bir mendille kapatılarak içeri girilmelidir. 8. Gaz kokusu olan ortamda bir patlama ihtimaline karşı kibrit, çakmak vb. yakılmamalı, elektrik

16 düğmelerine dokunulmamalıdır. 9. Yoğun duman varsa çömelerek ya da yerde sürünerek ilerlenmelidir Kimyasal yutulması 1. Ağzınızı hemen çalkalayın. Takma diş varsa çıkarın. 2. Kusmayacak kadar, yavaş yavaş su ya da süt için. 3. Kusma eğilimi başlarsa, sıvı verilmesine devam edilmelidir. 4. Asla kusturulmamalıdır. Çünkü yutulurken boğazı ve yemek borusunu yakan bir madde (kostik soda gibi), kusturulmaya çalışılırken tekrar yanıklara neden olacaktır. 5. Kusma varsa, akciğerlere kusmuğun kaçmaması için baş aşağıda tutulmalıdır. 6. Bilinci yerinde değilse yaralının başı veya tüm vücudu mutlaka sol tarafa döndürülmelidir. 7. Acilen kazazedenin tıbbi destek alması için hastanedeki 1111 acil servisi arayın ve yardım gelmesini bekleyiniz veya kazazedeyi kendinizin nakil şansı var ise acil servise naklini yapınız. Mutlaka yutulan maddenin özellikleri öğrenilmeli ve tıbbı destek sırasında bildirilmelidir. 8. Eğer hasta kustuysa, kusmuğundan da örnek alınmalıdır Yüzey Kontaminasyonu 1. Laboratuvarı kapıları kapatarak/kilitleyerek ve uyarı yazısı asarak dökülme bölgesini izole edin. Dökülen kimyasalın yayıldığı bölgeyi sınırlayın. 2. Çalışma arkadaşlarınızı uyarın; dökülme 5 litreden fazla ise veya çok tehlikeli bir madde döküldüyse alanı boşaltın! Elektrik düğmelerini ve gaz vanalarını kapatın! 3. Dökülen maddeyi uygun şekilde temizleyin. 4. Kontamine malzemeyi uygun etiketli atık kutusuna atın. 5. Laboratuar sorumlu teknisyenine ve sorumlu uzmanına haber veriniz Kesici, delici yaralanmalar: Hastanedeki günlük faaliyetleri sırasında hastaların kan ve vücut sıvılarıyla temas etme ihtimali olan sağlık personelinin hepsi kan yoluyla bulaşan hastalıklar açısından yüksek risk altındadır. Sağlık personelinin girişim sırasında yaralanarak hastadan infekte olması ise sık karşılaşılan bir durumdur. Tabi ki böyle bir yaralanma ile hastanın sağlık personelinden infekte olması da mümkündür. Ama bu olasılık oldukça düşük tür Genel Önlemler 1 Kan ve diğer vücut sıvıları potansiyel olarak infekte kabul edilerek gerekli önlemler alınmalıdır. 2 İğne batmasını önlemek için disposibl iğneler kullanıldıktan sonra plastik kılıfları tekrar takılmamalı, iğneler enjektörden çıkartılmamalı, eğilip bükülmemelidir. Kullanılmış iğne, enjektör, bistüri ucu ve diğer kesici aletler imha edilmek üzere delinmeye dirençli sağlam kutulara konmalıdır. Bu kutular servis içinde kullanıma uygun ve kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulmalıdır. 3 İnvaziv işlemler sırasında eldiven yırtılır ve iğne batması ya da başka kaza olursa eldiven çıkarılarak süratle bir yenisi giyilmeli ve kazaya yol açan alet steril sahadan uzaklaştırılmalıdır. 4 Ucu sivri aletler ve onların konulduğu kaplara mümkün olduğu kadar az dokunulmalıdır Yangın ve elektrik güvenliği: Elektrikli cihazların kullanımında dikkat edilecekler 1. Kabloların yeterli uzunlukta olmasına dikkat edin. 2. Cihazları kullanmadan önce kontrol edin 3. Yeni cihazların kullanımıyla ilgili yeterli bilgi edinin 4. Cihazlarla ilgili hataları rapor edin

17 5. Cihazın altında sıvı birikmesini önleyin 6. Doğru bağlantıların kullanıldığından emin olun. 7. Çalışanların gerekli talimatları almadan veya görevleri dışında arızaya müdahale etmemeli 8. Çalışanların veya çalıştıranların islerini benimsemeli 9. Elektrik enerjisinin tehlikesi, yalıtım özelliğinin bozularak makinelerin gövdelerine geçmesi veya iletim hatlarının koparak canlılara dokunması ile oluşur. Kopmuş iletim hatlarına dokunmamak en iyi korunma önlemidir Düşmelere bağlı risklere karşı önlemler: 1. Laboratuarda oluşabilecek düşmelerin engellenmesi sırasında İşbirliği süreci kullanılarak hasta, hasta yakını ve çalışanlarin arasındaki güvenirliliği geliştirmeye çalışılmalıdır. 2. Hastaların laboratuvara giriş çıkışları laboratuar güvenlik görevlisi denetiminde olmalıdır 3. Düşme açısından taşıdığı riskin değerlendirilmesi yapılan laboratuar çalışanları, ile laboratuvarda bulunan hasta ve hasta yakınlarına yardımcı olunarak hemen oturtulmalı, gerekirse numuneleri hastadan yatış pozisyonunda almalıdır. 4. Eğer düşme riski olabileceği gördüğünüz kişi, sizin uzağınızda ise düşme riski olan kişiye en yakındaki kişiye seslenerek uyarılmalı ve ilgilenilmesi sağlanmalıdır. 5. Laboratuvarlarımızda düşme riskinin olduğu zeminler temizlendikten sonra Dikkat Kaygan Zemin yazan ikaz işaretleri konulmalıdır. 6. Laboratuvar temizlik saatleri genellikle hastalar laboratuarda yokken yapılmalıdır. 7. Herhangi bir nedenle laboratuar temizlenecek ise hastaların laboratuvara giriş çıkışları laboratuar güvenlik görevlisi denetiminde olmalıdır. 8. Tespit edilmiş olan herhangi bir riski azaltmak veya elimine etmek için hemen harekete geçin. Hastadan ayakta numune alınmaz. 9. Hastaların uzun sure aç kalmasına sebep olmamak (hastanın uzun sure kuyukta bekletmesini engelleyici önlemler almak.) 10. Yaşlı ve yürüme zorluğu olan hastalar kan alma laboratuvarında güvenlik görevlisinin ve hasta yakınının yardımı ile kan alma bölümüne geçirilmelidir. 11. Hastadan numune alırken hastada olumsuz herhangi bir gelişme olup olmadığı izlenmelidir 12. Laboratuarda hastadan numune aldıktan sonra düşme riski olan kişiler kotuktan kaldırılmadan bekletilerek rahatlaması sağlanmalıdır. 13. Düşme riski olan hasta ayağa kalkarken laboratuar çalışanları tarafından yardım ve destek sağlanmalıdır. Taşınması gerekli hastalar Hasta Taşıma Talimatı na göre yapılacaktır. 14. Her hastanın düşmeyle ilgili riskini değerlendirin ve buna yönelik önlemler alınmalıdır. Özellikle numune alımlarında hastalar taburelere oturtulmaz. Arkadan destekli (duvara dayalı vs )koltuklara oturtulmalıdır 15. Laboratuvarda ortalarda düşmeye sebep olabilecek eşyalar kaldırılmalı 16. Laboratuvarda numune aldıktan önce ve sonra kullanılan cam tüpler, bistürü, lam, lamel, lanset, enjektör ve iğne uçları açıkta tutulmamalı işi bitince hemen kapağı kapatılarak kesici ve delici atık kabına atılmalıdır Laboratuvar Kazalarında İlk Yardım: Meydana gelebilecek kaza durumlarında yapılması gereken ilk yardımın önceden bilinmesi ve kaza meydana geldiğinde ilgili birimlere bildirimlerinin yapılması gerekmektedir. 4.8.Bilinmesi Gereken Bazı Güvenlik Sembolleri:

18 BİYOTEHLİKE! Bir Güvenlik Vakası E: Patlayıcı Özelliği: Ekzotermik olarak reaksiyona giren kimyasallardır. Ateşe yaklaştırıldıklarında patlayabilirler. Önlem: Ateşten, ısıdan, darbeden, sürtünmeden uzak tutulmalıdır. Xi: Tahriş Edici Özelliği: Aşındırıcı olmamasına rağmen deriyle ani, uzun süreli veya tekrarlı teması iltihaplara yol açabilir. Önlem: Göz ve deriyle temasından kaçınılmalıdır. F: Şiddetli Alev Alıcı Özelliği: Parlama noktası 21 ºC nin altında olan kolay alev alan sıvılar ile kolay tutuşan katıları belirtir. Önlem: Çıplak ateşten, kıvılcımdan ve ısı kaynağından uzak tutulmalıdırlar. Xn: Zararlı Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas ettiği durumda sağlığa zarar verebilir. Önlem: İnsan vücuduyla teması engellenmelidir. F+: Çok Şiddetli Alev Alıcı Özelliği: Alevlenme noktası 0 ºC nin altında, kaynama noktası maksimum 35 ºC olan sıvılardır. Normal basınç ve oda sıcaklığında havada yanıcı olan gaz ve gaz karışımlarıdır. Önlem: Çıplak ateşten, kıvılcımdan ve ısı kaynağından uzak tutulmalıdırlar. O: Yükseltgen Özelliği: Organik peroksitler, herhangi bir yanıcı madde ile temas etmeseler bile patlayıcı özelliği olan yükseltgen maddelerdir. Diğer yükseltgenler ise, kendileri yanıcı olmasalar bile, oksijen varlığında alev alabilirler. Önlem: Yanıcı maddelerden uzak tutulmalıdırlar. Bu tür maddeler alev aldıktan sonra müdahale etmek zordur. T: Zehirli Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas ettiği durumda sağlığa zarar verebilir hatta öldürücü olabilir. Önlem: İnsan vücuduyla teması engellenmeli, aksi halde tıbbi yardıma başvurulmalıdır C: Aşındırıcı Özelliği: Canlı dokulara zarar verir. Önlem: Gözleri, deriyi ve kıyafetleri korumak için özel önlem alınmalıdır. Buharları solunmamalı, aksi halde tıbbi yardıma başvurulmalıdır. T+: Çok Zehirli Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas ettiği durumda sağlığa zarar verebilir hatta öldürücü olabilir. Önlem: İnsan vücuduyla temasından kaçınılmalıdır. Temas edilmesi halinde derhal tıbbi yardım alınmalıdır. 5. İLGİLİ DÖKÜMANLAR: 1. Prosedürler 2. Formlar 3. PLN/010 Tıbbi Atık Yönetim Planı N: Çevre için zararlı Özelliği:: Bu tur maddelerin ortamda bulunması, doğal dengenin değişmesi acısından ekolojik sisteme hemen veya ileride zarar verebilir. Önlem: Risk göz önüne alınarak bu tur maddelerin toprakla ve çevreyle teması engellenmelidir.