T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Performans Yönetimi Ve Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı

Transkript

1 T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Performans Yönetimi Ve Kalite Geliştirme Daire Başkanlığı HEMODİYALİZ ÜNİTESİNİN HİZMET KALİTE STANDARTLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Abdullah ÖZTÜRK 14 AĞUSTOS 2009 ANKARA

2 HEDEFLERİMİZ: Diyaliz ünitesini tanımak, İşleyişi hakkında bilgi edinmek, Standartlara uygunluğunu değerlendirmek,

3 İÇERİK Kronik Böbrek Yetmezliği, Hasta nakil hizmeti, Bina durumu, Bulunması gereken cihaz, araç ve gereçler, Hemodiyalizde hasta ve çalışan güvenliği, Çalışanların sorumlulukları, Hasta eğitimleri.

4 KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ, Çeşitli hastalıklara bağlı olarak nefronların progresif ve geri dönüşümsüz kaybı ile karakterize bir sendromdur. Glomerüler filtrasyon hızındaki azalmanın süresi 3 aydan daha uzundur. GFR, genellikle yıllar içinde giderek azalır ve bu azalma, altta yatan nedene göre büyük değişiklik gösterir.

5 ETİYOLOJİ : KBY bir çok nedenle gelişebilir. Bu nedenlerin sıklığı ülkelere göre değişmektedir. ABD de son dönem böbrek yetmezliğinin; % 39 unu diabetes mellitus, % 26 sını hipertansiyon ve % 11 ini glomerulonefrit oluşturmaktadır

6 TEDAVİ SEÇENEKLERİ: Hemodiyaliz, Periton diyalizi, Renal transplantasyon, SDBY bulunan hastalar, her üç tedaviden de zaman içerisinde yararlanmak durumunda kalabilirler.

7 HEMODİYALİZ NEDİR? Hasta kanına antikoagülasyon işlemi uygulanması, Makine yardımıyla vücut dışına alınması, Yarı geçirgen bir membrandan geçirilmesi, Sıvı- solüt içeriğinin yeniden düzenlenmesi, Hastaya geri verilmesi işlemidir.

8

9 KİMLER ETKİLENİYOR? 2009 yılı itibarıyle Türkiyede yaklaşık dolayında KBY hastası hemodiyaliz tedavisi almaktadır. Aileleriyle birlikte yaklaşık kişi hastalıktan direk olarak etkilenmektedir. Yine 1700 civarında diyaliz hekimi ve 4000 civarında hemşire bu alanda hizmet vermektedir.

10 H.K.S. HASTA NAKİL HİZMETİ Diyaliz hastaları için nakil hizmeti verilmelidir. Uygun nitelikte araç ve görevli temin edilmeli,

11

12 Hasta nakil aracının bazı özellikleri: Nakil aracının iç düzenlemesi, Isıtma ve havalandırma tertibatı, Engelli hastalar için kolaylaştırıcı düzenlemeler, Mali sorumluluk sigortası, Sürücü belgesi,

13 BİNA DURUMU Ayrı girişi olan müstakil bölüm, Uygun şartları taşıyan asansör, Uygun klima sistemi, Uygun güç ve nitelikte bir jeneratör. Hasta kabul ve dinlenme bölümü, Giyinme ve soyunma bölümü,

14 Hasta Kabul Ve Dinlenme Bölümü; Her hemodiyaliz ünitesinde hasta kabul ve dinlenme bölümü olmalıdır. En az 20 m² genişlikte, Bağımsız bir bölüm halinde olmalıdır.

15

16 Hasta giyinme - soyunma bölümü ile elbise dolapları; Hasta soyunma odaları, Yeterli sayıda elbise dolabı, Hastaların değerli eşyalarını teslim alma süreci ile ilgili kurallar,

17

18 Kadın ve erkek hastalar için düzenlenmiş hasta tuvaleti ve lavabo bulunmalıdır. Tuvaletler,Kadın ve erkek hastalar için ayrı ayrı olmalı, En az iki adet hasta tuvaleti ve lavabo olmalı, Özürlülerin de yararlanabileceği özellikte olmalı, Kapısı dışarıya doğru açılmalı, Personel için ayrı bir tuvalet ve lavabo bulunmalı,

19 Ünitede Tam donanımlı acil müdahale seti bulundurulmalıdır. Taşınabilir monitörlü elektrokardiyografi cihazını, Defibrilatörü, Ambu ve airwayi de içermelidir. Ünite içerisinde, Kolay ulaşılabilir bir yerde, Tam ve kullanıma hazır durumda olmalıdır.

20 Diyaliz makinelerinin teknik bakımları düzenli olarak yapılmalı ve kayıt altına alınmalıdır. Diyaliz makinelerinin bakımı için yetkili firma ile bakım sözleşmesi imzalanmış olmalıdır, Bakımlar belirlenen peryotlarda yapılmalıdır, periyodik bakımlarda hangi parametrelerin kontrol edileceği önceden belirlenmiş olmalıdır.

21

22 Üretilen saf suyun takibi, günlük olarak yapılmalıdır. Diyaliz teknisyenince günlük olarak, Saflaştırılmış su iletkenliği, Su sertliği (yumuşatıcı kontrolü), Klor miktarı, Asitlik-alkalilik (saf su-ham su).

23 HEMODİYALİZ SU SİSTEMİ- ÖN ARITMA

24 Hemodiyaliz merkezleri kullandıkları suların, arıtma sonrası örneklerinin analizlerini yaptırmalıdır. Bakteriyolojik analizlerini üç ayda bir, Kimyasal ve endotoksin yönünden altı ayda bir, Sonuçlar diyaliz merkezinde bulundurulmalı, Avrupa Birliği farmakopesine uygunluk,

25 Hemodiyaliz ünitesinde uygun nitelikte hassas tartı sistemi bulunmalıdır. Özürlülerin de yararlanabileceği bir şekilde dizayn edilmiş olmalı, Kalibrasyonları belirli aralıklarla yaptırılmalı, Hata tolerans değerleri diyaliz personeli tarafından bilinmeli,

26

27 DİYALİZ ÜNİTELERİNDE ENFEKSİYON SORUNLARI; Ülkemizde HBV taşıyıcılığı prevalansı % 5 (4-10) HCV prevalansı ise % civarındadır.

28 Diyaliz hastalarında HBV enfeksiyonu sıklığı

29 Diyaliz hastalarında HCV enfeksiyonu sıklığı

30 MRSA Manisa bölgesinde hemodiyalize giren 94 hemodiyaliz hastasında ve 50 kontrolde S.aureus burun taşıyıcılığı ve izole edilen sularda metisilin direncinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Hemodiyaliz hastalarının 31 (% 33) inde S.aureus burun taşıyıcılığı saptanırken kontrol grubunun 8 (% 16) inde saptanmıtır (p<0.05). MRSA taşıyıcılığı hemodiyaliz hastalarının 10 (% 11) unda saptanırken kontrol grubunun yalnızca 1 (% 2) inde saptanmış, ancak bu fark, muhtemelen sayılarının küçüklüğü nedeniyle, istatistik olarak anlamsız bulunmutur (p>0.05). Kurutepe, S. et al. Ankem Dergisi 2005;19(2):88-91.

31 Diyaliz merkezinde enfeksiyonların kontrolü ve önlenmesine yönelik bir program olmalı. Program, hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesi nce hazırlanmalı, Personele eğitim verilmeli,

32

33 Personel için yeterli sayıda koruyucu ekipman bulundurulmalıdır. El antiseptik solüsyonları, Sabun, Kağıt havlu, Eldiven, Maske ve koruyucu önlük/elbise bulunmalıdır.

34

35 Personel her hasta ile temas öncesi gerekli koruyucu önlemleri almalıdır. Maske, Gözlük, Eldiven, Boks gömleği, vb. ekipman bulundurulmalı, Bu malzemeler kullanılmalıdır.

36

37 HBs Ag (+) hastaları ayrı oda ve ayrı makinelerde, HCV Ab (+) hastalar ise ayrı makinelerde hemodiyalize alınmalıdır. HBs Ag (+), HCV Ab (+) Hemodiyaliz makineleri tanımlanmalı, HBs Ag (+) hasta odası tanımlanmalı,

38 Diyaliz makinelerinin dezenfeksiyon işlemleri her diyaliz seansı sonrasında yapılmalıdır. Çizelgeler tutulmalıdır. Çizelgenin içeriği,

39 İlaç hazırlama işlemi, hasta alanlarının dışında, temiz bir alanda yapılmalıdır. İlaçlar hasta bakım alanların fiziksel olarak ayrılmış, temiz bir alanda hazırlanmalıdır. İlaç dağıtımı sırasında ortak ilaç taşıma arabaları kullanılmamalıdır. İlaç şişeleri, enjektör, pamuk, vb. malzemeler ceplerde taşınmamalıdır.

40 Diyaliz merkezlerinde çalışan personelin sağlık taramaları periyodik olarak yapılmalıdır. Altı ayda bir; HBs Ag, AntiHBs, Anti HCV, Anti HIV,

41 Diyaliz hastalarının aşıları düzenli olarak yapılmalıdır. HbsAg (-) tüm hastalara Hepatit B aşısı, Anti-HBs (+) iken antikor titresi 10 U/litre nin altına düşen tüm hastalara rapel aşı,

42 Ünitede görev yapan sağlık çalışanlarına bir plan dâhilinde periyodik eğitimler verilmelidir. Verilen eğitimler; Acil bakım, Diyaliz hizmetleri, Ünitedeki tüm cihaz ve ekipmanların kullanımını kapsamalıdır. Eğitimler kayıt altına alınmalıdır.

43 Hemodiyaliz Sorumlu Uzman Hekimi tarafından aylık muayene, Hemodiyaliz sorumlu hekimi tarafından seans başı vizit,

44 Her ayın başında diyaliz hastalarının kt/v veya URR değerleri hesaplanmalıdır. Kt/v veya URR kayıtları, İyileştirmeye yönelik çalışmalar,

45 Diyaliz tedavisi gören hastalara tedavinin gerektirdiği hususlarda eğitimler verilmelidir. Ayda en az bir kez, Uyması gereken kurallar, Kullanması gereken ilaçlar, Beslenmede dikkat etmesi gereken hususlar, Kurallara uymaması durumunda oluşabilecek riskleri içeren eğitim verilmeli ve kayıtları tutulmalıdır.

46 sonuç Diyaliz üniteleri yüksek riskli alanlardır, Diyaliz ünitelerinde hasta güvenliği sağlanmalıdır, Diyaliz ünitelerinde çalışan güvenliği sağlanmalıdır, Diyaliz ünitelerinde hizmet kalite standartlarının uygulanmlıdır.

47 TEŞEKKÜRLER