Hava Kirliliği ile Mücadele: Ege Bölgesi Deneyimi

Transkript

1 Hava Kirliliği ile Mücadele: Ege Bölgesi Deneyimi Prof.Dr.Ali Osman Karababa Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Ege Çevre ve Kültür Platformu Türk Toraks Derneği 18. Yıllık Kongresi 1 Nisan 2015, Antalya

2 İzmir de hava kirliliği

3 İzmir de hava kirliliği

4 İzmir in başbelası Aliağa Türkiye nin en önemli sanayi bölgelerinden olan Aliağa, farklı endüstrilere ev sahipliği yapmaktadır. Ülkenin önemli rafineri, petrokimya, demir-çelik, kağıt, gübre, gemi söküm, akaryakıt ve gaz dolum, atık geri kazanım ve enerji tesisleri yanı sıra birçok işkolunda faaliyet gösteren işletmeler Aliağa da toplanmıştır. Limanının uygun olması, İzmir e yakınlık gibi etkenler de bölgenin sanayi adına cazibe merkezi olmasını desteklemiştir. Bölgede en önemli kirleticiler olarak Kalıcı Organik Kirleticiler, Uçucu Organik Bileşikler, SO2, NOx, O3, Partikül madde, metaller sayılabilir.

5 Aliağa da bulunan sanayi tesisleri ve bu sektörlerden kaynaklanan kirleticiler SANAYİ TÜRÜ Çelikhane Haddehane Rafineri Petrokimya Elektrik üretim Petrokok kurutma Solvent geri kazanım Metal geri kazanım Gübre Kağıt üretimi Gemi sökümü Akaryakıt dolum-depolama Gaz dolum-depolama Kömür depolama ve paket KİRLETİCİLER PM, Metaller, CO, SOx, NOx, VOC, PAH, PCB, PCDD- PCDF PM, CO, SOx, NOx PM, Metaller, CO, SOx, NOx, VOC, PAH, PCB, PCDD- PCDF PM, Metaller, CO, SOx, NOx, VOC, PAH, PCB, PCDD- PCDF PM, CO, SOx, NOx PM, CO, SOx, NOx, VOC, PAH VOC, PM, CO, SOx, NOx PM, metaller PM, CO, SOx, NOx, NH3, Asit PM, CO, SOx, NOx PM, Metaller, CO, SOx, NOx, VOC, PAH, PCB, PCDD- PCDF, Asbest VOC VOC PM

6 İzmir de hava kirliliği sorunu Özellikle yaz aylarında İzmir in hava kirliliği %80 Aliağa kaynaklıdır

7

8 Aliağa üçlemesi

9 Yakılan kablolar Gemi söküm tesisleri Aliağa

10 Aliağa demir-çelik fabrikaları Geri (çöp) teknoloji Aşırı gaz ve katı atık Çevre kirliliği - Hava - Su - Toprak - Peyzaj

11 Aliağa - Horozgediği

12 Ağır metaller, metaller, metaloidler Vanadyum Arsenik Kadmiyum Nikel Selenyum Çinko Mangan Krom Bakır Cıva

13 Ağır metaller, metaller, metaloidler Farklı sistem ve organ kanserleri Solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları Anemi Tiroid bezi hastalıkları Karaciğer ve böbrek işlevlerinde bozukluklar Sinir sistemi hastalıkları Hipertansiyon Düşük doğum ağırlıklı bebekler Düşükler

14 Zararlı kimyasallar Benzen Benzidin Akrilonitril Toluen PCB Furanlar Dioksinler Metanol Ksilen Tetrakloretilen Etilen oksit PAH

15 Etken Vinil klorür Etilen oksit Benzen Benzidin Akrilonitril Tetrakloroetilen Kanser türü Karaciğer, akciğer, kan Kan Kan Deri, mesane, böbrek, karaciğer Akciğer, prostat, lenf Özefagus, lenf

16 1. Sınıf gayrisıhhi müesseselerimiz Batıçim Çİmentaş

17

18

19 Aliağa da termik santral projesi 20 Kasım 1989, Aliağa'da büyük Miting, pankartlarda, Burada katliam var, Doğadaki soykırıma hayır 23 Kasım 1989, Konser'e Çağrı, Termik santrale karşı Entürmanını al Aliağa ya gel, dönemin haberleri gazeteci yazar Ümit Otan dan, Yeşiller Partisi, SHP, Bakırçay Belediyeler Birliği, çevre belediye başkanları ve yaşam savunucuları çevre için harekete geçiyor. 10 Aralık 1989 "Termik Konser", Pankartlarda Termik santrali yaptırmayacağız Cem Karaca, Bulutsuzluk Özlemi Nejat Yavaşoğulları, Ayşegül Aldinç

20 Aliağa da büyük miting (20 Kasım 1989)

21 Aliağa da termik konser

22 Aliağa da termik konser

23 Aliağa da termik konser

24 Termik konser

25 Aliağa da termik santral projesi 12 Aralık 1989, "Bisikletlerle İzmir'den Kozbeyli'ye" Termik Santrale karşı pedal eylemi, İzmir Cumhuriyet Meydanında başlayan eylemde, pankartlarda Termik santral istemiyoruz yazıyor. Aliağa Belediye Başkanı Hakkı Ülkü, Dikili Belediye Başkanı Osman Özgüven bisiklet başındalar. Çadırlar kuruluyor. Gazetelerde haber; çadırda sazlı sözlü termik santrale hayır, yeşillerin direncini soğuk bile kıramadı, Aliağa termik santral projesine karşı savaş açan çevre gönüllülerini soğuk bile durduramıyor başlıklarıyla duyuruluyor.

26 Aliağa da termik santral projesi 24 Aralık 1989, Foça'da Termik Santrale Karşı Halkoylaması yapıldı. Liman çevresine yerleştirilen sandıkların çevresinde açılan pankartlarda Balık mı, Termik santral mi? yazılı. 24 Aralık 1989, "Gaz Maskeni Al Petkim'e Gel" 14 Ocak 1990, Kilometrelerce süren termik santrallere karşı At Arabalı Yürüyüş, gazete manşetleri Yeşile deh, kirliliğe çüş 6 Mayıs 1990, İzmir'den Aliağa'ya 50 kilometre boyunca oluşturulan kişi ile İnsan Zinciri

27 Aliağa da termik santral projesi 6 Mayıs 1990 İzmir Konak Meydanı'ndan Gencelli'ye kadar oluşturulan 50 kilometrelik insan zinciri, Türkiye'deki en büyük çevre eylemi olarak tarihe geçti. Mücadele sonucunda Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu, Bakanlar Kurulu'nun termik santralle ilgili verdiği kararı iptal etti.

28 Türkiye nin ilk ve en büyük çevre eylemiydi Çeyrek yüzyıl önce, henüz kirletilmemiş Aliağa nın eşsiz sahillerine termik santral dikmeye çalışanlara karşı İzmir den Aliağa ya el ele insan zinciri oluşturulmuştu. Eylemin en büyük örgütleyicisi, ışıklar içinde kalsın, Yeşiller Partisi İzmir İl Başkanı Savaş Emek bayrağı açtı. İktidarın ve sermayenin hesabı tutmayacaktı. Anımsarım, nasıl bir coşku, çaba, mücadele ve emek... Bakırçay Belediyeler Birliği nden yerel yöneticiler Osman Özgüven, Hakkı Ülkü, Nihat Dirim, Sefa Taşkın, Cengiz Uysal, Kadir Yıldırım ve parlamento ayağında, hukuk mücadelesinde Kemal Anadol öncüydüler. Dönemin İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Yüksel Çakmur büyük destek vermişti. 29 Kasım 2014, Cumhuriyet, Serdar Kızık

29 Türkiye nin ilk ve en büyük çevre eylemiydi Hüseyin Yurttaş, Ayşe Tosuner, Aytek Özel, Osman Tufanginyol, Şule Aksoysal, Sinan Alasya, Ayşen Erdoğan ve bağışlasınlar adlarını buraya sığdıramayacağım yüzlerce lider, çevre dostu, duyarlı yurttaş harekete geçti, yollara düştü. Kimse beklemiyordu, inanılmazdı manzara... İzmir den Aliağa ya el ele kol kola... Gencelli ve Gerenköy de İlhan İrem, Cem Karaca, Bulutsuzluk Özlemi, Mozaik, on binlere şarkı söylüyordu, termik santrala karşı. Gazetelerde sayfa sayfa haberler... Türkiye yi ayağa kaldırdılar. Ve kazanıldı... İktidar pes etti, Aliağa ya santral yapımından vazgeçildi. Direniş, Türkiye de çevre mücadelesinin zirvesine, zeytin dallarıyla taçlandırıldı...

30 EGEÇEP 1. Bileşenler Kurultayı Sonuç Bildirgesi (18 Ocak 2008) Aliağa da kurulu bulunan sanayi tesisleri nedeniyle Aliağa ve yöresi zaten kirliliğin yoğun yaşandığı ve sınır değerlerin fazlasıyla aşıldığı bir bölge halini almıştı. Başvurusu yapılan Termik Santraller, teknolojik tüm önlemler alınsa bile, yalnızca Aliağa için değil, İzmir Kenti ile Kuzey Ege kıyıları ve bölgenin tamamı için büyük bir çevresel felaket yaratacağı, bilim insanları tarafından vurgulanmaktadır. Aliağa ya termik santral yapılmasına 18 yıl önce yaptığımız gibi yine izin vermeyeceğiz.

31 Aliağa ya çevreci santral (2 Şubat 2009) Enka Enerji Grubu Genel Müdürü Sinan Soydan, Aliağa Enerji Santrali nin Avrupa nın en güvenilir ve çevreye en saygılı santrallerinden biri olacağına işaret etti. Soydan, Aliağa Enerji Santrali nde kömürün yakılması sırasında elde edilecek çevresel değerler, Avrupa Birliği normlarının çok altında olacaktır. Bu konuda kimse endişelenmesin garantisini verdi.

32 Yıllar sonra Aliağa da santrale karşı insan zinciri (1 Ağustos 2011) Eyleme, EGEÇEP, FOÇEP, Batman Doğa Derneği, DOĞÇEKDER, Petrol-İş, Buca Kent Konseyi, Karşıyaka Kent Konseyi, Seferihisar Çevre Koruma Derneği ve Greenpeace üyeleri de katıldı.

33 İzmir kanser şehri olacak Coşkulu mitingin açılış konuşmasını "Bir Milyon İzmirli" Organizasyonu dönem sözcüsü Cemal Topçu yaptı. Aliağa'da 7 adet kömür yakıtlı termik santral yapılması planlandığına dikkat çeken Topçu, şöyle konuştu: "Burada İzmir'i gelecek kuşaklara yaşanabilir bir şehir olarak, yaşamın ve sağlığın şehir olarak bırakmak üzere yaşamı ve doğayı savunmak için güçlerimizi birleştirdik. İzmir, EXPO'ya 'Herkes için sağlık- Sağlıklı bir çevre' teması ile aday olmuştur. Termik santrallerin kurulması durumunda, İzmir sağlığın ve yaşamın şehri değil kanserin ve ölümün şehri olacaktır." 6 Mayıs 2012

34

35 EGEÇEP Aliağa nın ve bölgenin yaşamını savunmaya devam ediyor EGEÇEP, Foça Ziraat Odası, Foça İlçesi Zeytin Üreticileri Birliği, Çağdaş Hukukçular Derneği ve yurttaşlar tarafından Enka Enerji Üretim A.Ş. tarafından ithal kömüre dayalı olarak kurulması planlanan "Isıl Gücü 1721 MWT (800 MWe) Aliağa Enerji Santrali" projesinin "Çevresel Etki Değerlendirilmesi Olumlu Kararı"nın iptali istemi ile açılan davada Danıştay 2. İdare Mahkemesi'nin günlü, E:2011/692, K:2012/1302 sayılı red kararırının BOZULMASINA karar verdi. 22 Nisan 2014

36 Aliağa yı termik santralların bir tanesinden kurtardık sıra diğerlerinde (30 Kasım 2014) Aliağa, 1989 yılından bu yana kurulmak istenen termik santrallere karşı verilen mücadelenin sembolü olmuştur. 25 yıl önce İzmir den Aliağa ya kadar oluşturulan insan zinciri ve ardından verilen yargı kararları ile termik santral macerasından vazgeçilmişti. Buna rağmen 2008 yılında -ilkinden yaklaşık 18 yıl sonra yıl sonra- Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından ENKA A.Ş. ye 49 yıllığına üretim lisansı verilmesi üzerine Aliağa da termik santraller yeniden karşımıza çıkarıldı. Üstelik bu kez Aliağa 1989 yılının Aliağa sı da değil. 18 yıllık süre içinde bölgede kurulan sanayi tesisleri; Demir Çelik Fabrikaları, Petro-kimya tesisleri, Gemi Söküm Tesisleri, haddehaneler ve diğerleri, Aliağa ya saçılan zehrin sınır değerlerini fazlasıyla aşmasına neden olmuş, tüm canlılara ölüm saçmaktaydı. Tüm bu yargı kararları sonucunda, EPDK tarafından verilen lisanların da hukuksal dayanakları kalmamıştır. Bu kapsamda geçtiğimiz günlerde EPDK ya Enka Üretim A.Ş. ye verilen lisansın hukuksal durumunu sorduk. Kurum tarafından verilen; Enka A.Ş. tarafından kuruma başvuru yapılarak lisansın sona erdirilmesinin talep edildiği, tarihinde lisansın sona erdirildiği bilgisi verildi.

37 İzmir Büyükşehir Belediyesi bakanlık aleyhine açtığı davayı geri çekti İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, Milyarlarca liralık yatırıma engel olabileceği endişesiyle yerden göğe kadar haklı olduğumuz bu davadan feragat ediyoruz ancak bakanlığın, tüm yetkileri kendinde toplayan ve sadece masa başında plan yapan bu zihniyetiyle mücadelemiz sonuna kadar devam edecek. dedi.

38 İzmir Büyükşehir Belediyesi bakanlık aleyhine açtığı davayı geri çekti (2 Aralık 2014) Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) nin Aliağa ilçesinde yapacağı yatırımın, İzmir e tek kalemde yapılan en büyük yatırım olacağının altını çizen Başkan Kocaoğlu, Açtığımız davada yerden göğe kadar haklıyız. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, bu bölgeyi özel proje alanı ilan ederek plan yapma hakkımızı ve yetkimizi kendi uhdesine aldı. Biz de hakkımızı, yetkimizi korumak için bölgenin özel proje alanı olarak belirlenmesine karşı dava açtık ama imar planlarına dava açmadık, yani yatırımı uygun gördük. İki devlet arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkileri ve bu yatırımın istihdama, ihracata sağlayacağı katkıları göz önüne aldığımızda, açtığımız bu davanın yatırıma engel olabileceği endişesini taşıdık. Belediyemiz, PETKİM yatırımının gerçekleşmesi konusunda hem ÇED hem de planlama sürecinde bugüne kadar her türlü desteği vermiştir, vermeye de devam edecektir. şeklinde konuştu.

39 Aliağa halkı Termik Santrallerin yapımının gündeme gelmesine tepki göstererek, Ağır Sanayi Bölgesi olarak belirlenen Aliağa nın doğayı ve yaşamı tehdit edecek boyutta sanayi kentine dönüşmesine isyan ediyor. 26 Aralık 2014 Açıklamada, Aliağa nın 70 li yıllardan itibaren yapılan yatırımlarla rafineri, petrokimya, demir-çelik, kağıt, gübre, gemi söküm, akaryakıt ve gaz dolum, atık geri kazanım ve enerji tesislerinin yanı sıra bir çok iş kolunda faaliyet gösteren işletmelerden oluşan bir sanayi kentine dönüştürüldüğü hatırlatıldı. Çağlar, 2012 TMMOB raporuna göre Aliağa da 2900 sanayi kuruluşunun yer aldığını ve sanayileşmenin getirdiği çevre kirliliğinden Aliağa nın yanı sıra, Menemen, Foça, çevre yerleşimler ve İzmir Kent Merkezinin de olumsuz etkilediğine dair raporlar olduğuna vurgu yaptı.

40 Aliağa Termik Santral ÇED toplantısı, 12 Şubat 2015

41 Aliağa Termik Santral ÇED toplantısı, 12 Şubat 2015

42 Aliağa cehennemin kıyısından döndü Sanayi kenti Aliağa tarihinin en büyük tehlikesiyle yüzyüze geldi bugün. Elektrikler kesildiğinde kendi otoprodüktör enerji santralı ile üretimine devam etmesi gereken PETKİM'de enerji santralı devreye alınamadığı için üretimde kullanılan maddeler, tehlikeye yol açmaması için etilen ünitesinin bacasına verildi. Ancak bir ara gaz sıkışması tehlikesi ortaya çıkınca tesisin boşaltılması talimatının verilmesi gündeme geldi. Zira sıkışan gaz bacadan tahliye edilemezse patlama olasılığı son derece yüksekti. Kuzey Ege Haber, 31 Mart 2015

43