Menkul ve Gayrimenkul Sermaye Gelirlerine İlişkin 2015 ve 2016 Yılı Vergi Rehberi

Transkript

1 Menkul ve Gayrimenkul Sermaye Gelirlerine İlişkin 2015 ve 2016 Yılı Vergi Rehberi 1

2 Mükellef Gelir GERÇEK KİŞİ Tam Mükellef Dar Mükellef (*) 2015 YILINDA ELDE EDİLEN MENKUL SERMAYE GELİRLERİNİN BEYAN VE VERGİLEME ESASLARI KURUM Tam Mükellef Dar Mükellef (*) Tam Mükellef Sermaye Şirketi ve Yatırım Fonu (**) Tam Mükellef Diğer Kurum Dar Mükellef Sermaye Şirketleri, Yatırım Fonu ve Yatırım Ortaklıkları (***) Dar Mükellef Diğer Kurumlar Menkul Kıymet Yatırım Fonları (A ve B Tipi) Katılma Belgeleri Kâr Payı ve Borsa Yatırım Fonu Alım-Satım Kazancı Türkiye de kurulu tam mükellef menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonlarından elde edilen: Menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonu nezdinde %0 stopaj uygulanır. Katılım belgelerinin fona iadesinden ve borsa yatırım fonunun alım satımından sağlanan kazançtan %10 oranında stopaj yapılır. Hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlarda ise % 0 stopaj yapılır. Stopaj nihai vergidir, beyan edilmez Fon portföyünün %51 ve daha fazlası BİST de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkartılmasından sağlananlar üzerinden stopaj yapılmaz, beyan da edilmez. Diğerlerinden: Diğerlerinden elde edilen kazançlar değer artış kazancı olarak beyana tabi. Kazancın, elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) Yİ-ÜFE artışı % 10 veya daha fazla olursa ( öncesi iktisap edilenlerde Yİ- ÜFE artışı %10 altında olsa dahi) maliyet revizesi sonrası tutar beyana tabi. Türkiye de kurulu tam mükellef menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonlarından elde edilen: Menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonu nezdinde %0 stopaj uygulanır. Katılım belgelerinin fona iadesinden ve borsa yatırım fonu alım satımından sağlanan kazançtan %10 oranında stopaj yapılır. Hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlarda ise % 0 stopaj yapılır. Stopaj nihai vergidir, beyan edilmez Fon portföyünün %51 ve daha fazlası BİST de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkartılmasından sağlananlar üzerinden stopaj yapılmaz, beyan da edilmez. Diğerlerinden: Kazanç Türkiye de elde edilmedikçe Türkiye de vergilendirilmez. Türkiye de kurulu tam mükellef menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonlarından elde edilen: Menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonu nezdinde %0 stopaj uygulanır. Katılım belgelerinin fona iadesinden ve borsa yatırım fonu alım satımından sağlanan kazançtan % 0 oranında stopaj yapılır. Fon portföyünün %51 ve daha fazlası BİST de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkartılmasından sağlananlar üzerinden stopaj yapılmaz. Kurum kazancına dahil. Diğerlerinden: Kurum kazancına dahil. Türkiye de kurulu tam mükellef menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonlarından elde edilen: Menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonu nezdinde %0 stopaj uygulanır. Katılım belgelerinin fona iadesinden ve borsa yatırım fonu alım satımından sağlanan kazançtan %10 oranında stopaj yapılır. Hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlarda ise % 0 stopaj yapılır. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarının elde ettiği kazançlardan %0 oranında stopaj yapılır. Fon portföyünün %51 ve daha fazlası BİST de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkartılmasından sağlananlar üzerinden stopaj yapılmaz. Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Diğerlerinden: Kurum kazancına dahil. Türkiye de kurulu tam mükellef menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonlarından elde edilen: Menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonu nezdinde %0 stopaj uygulanır. Katılım belgelerinin fona iadesinden ve borsa yatırım fonu alım satımından sağlanan kazançtan % 0 oranında stopaj yapılır. Fon portföyünün %51 ve daha fazlası BİST de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkartılmasından sağlananlar üzerinden stopaj yapılmaz. Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Diğerlerinden: Kazanç Türkiye de elde edilmedikçe Türkiye de vergilendirilmez. Türkiye de kurulu tam mükellef menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonlarından elde edilen: Menkul kıymet yatırım fonu ve borsa yatırım fonu nezdinde %0 stopaj uygulanır. Katılım belgelerinin fona iadesinden ve borsa yatırım fonu alım satımından sağlanan kazançtan %10 oranında stopaj yapılır. Hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlarda ise % 0 stopaj yapılır. Fon portföyünün %51 ve daha fazlası BİST de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkartılmasından sağlananlar üzerinden stopaj yapılmaz. Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Diğerlerinden: Kazanç Türkiye de elde edilmedikçe Türkiye de vergilendirilmez. Her Nevi Tahvil ve Bono Faizleri (****) Hazine Bonosu (HB) Devlet Tahvili (DT) Özel Sektör Tahvili Finansman Bonosu Varlığa Dayalı Menkul Kıymet (Yurtiçinde ihraç edilen Kira Sertifikalarından Elde Edilen Kira Gelirleri Dahil) tarihi sonrası ihraçlılar Banka, aracı kurum veya ihraççılar tarafından %10 oranında stopaj kesilir. Stopaj nihai vergidir, beyan edilmez tarihi öncesi ihraçlılar DT ve HB faiz gelirleri %0 oranında; özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi. TL cinsinden elde edilenlere uygulanacak 2015 yılı enflasyon indiriminden sonraki tutar, beyan eşiği hesaplamasında dikkate alınan diğer gelirlerle birlikte TL yi geçerse tamamı beyan edilir. (*****) tarihi sonrası ihraçlılar Banka, aracı kurum veya ihraççılar tarafından %10 oranında stopaj kesilir. Stopaj nihai vergidir, beyan edilmez tarihi öncesi ihraçlılar DT ve HB faiz gelirleri %0 oranında; özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir tarihi sonrası ihraçlılar DT, HB ile banka ve aracı kurum aracılığı ile diğer tahvil ve bonolardan elde edilenler % 0 oranında stopaja tabi. Banka ve aracı kurum aracılığı ile elde edilmeyen özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir tarihi öncesi ihraçlılar DT ve HB faiz gelirleri %0 oranında; özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi. Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir tarihi sonrası ihraçlılar DT, HB ile banka ve aracı kurum aracılığı olsun olmasın diğer tahvil ve bonolardan elde edilenler % 10 oranında stopaja tabi. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarının elde ettiği kazançlardan %0 oranında stopaj yapılır. Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir tarihi öncesi ihraçlılar DT ve HB faiz gelirleri %0 oranında; özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi. Kurum kazancına dahil tarihi sonrası ihraçlılar DT, HB ile banka ve aracı kurum aracılığı ile diğer tahvil ve bonolardan elde edilenler % 0 oranında stopaja tabi. Banka ve aracı kurum aracılığı ile elde edilmeyen özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi tarihi öncesi ihraçlılar DT ve HB faiz gelirleri %0 oranında; özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi öncesi ve sonrası ihraçlılar için Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde tarihi sonrası ihraçlılar DT, HB ile banka ve aracı kurum aracılığı olsun olmasın özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi tarihi öncesi ihraçlılar DT ve HB faiz gelirleri %0 oranında; özel sektör tahvili, varlığa dayalı menkul kıymet, finansman bonosu faiz geliri %10 oranında stopaja tabi öncesi ve sonrası ihraçlılar için Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir).

3 Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. edilenler beyana tabi (stopaj kurumlardan mahsup edilir). Hazine Müsteşarlığı ile Tam Mükellef Kurumlar Tarafından Yurt Dışında İhraç Edilen Eurobond Faizleri (Tam Mükellef Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından Yurt Dışında İhraç Edilen Kira Sertifikaları dahil) (****) Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilenlerin faizlerden % 0 stopaj kesintisi yapılır. Diğerleri tarafından ihraç edilenlerin faizlerden tahvilin vadesine göre stopaj kesintisi yapılır: o 1 yıla kadar olanlardan % 10, o 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan %7, o 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan %3, o 5 yıl ve daha uzun olanlardan %0, Beyan eşiği hesaplamasında dikkate alınan diğer gelirlerle TL yi aşarsa tamamı beyana tabi. (*****) Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilenlerin faizlerden % 0 stopaj kesintisi yapılır. Diğerleri tarafından ihraç edilenlerin faizlerden tahvilin vadesine göre stopaj kesintisi yapılır: o 1 yıla kadar olanlardan % 10, o 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan %7, o 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan %3, o 5 yıl ve daha uzun olanlardan %0, Stopaj nihai vergidir. Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilenlerin faizlerden % 0 stopaj kesintisi yapılır. Diğerleri tarafından ihraç edilenlerin faizlerden tahvilin vadesine göre stopaj kesintisi yapılır: o 1 yıla kadar olanlardan % 10, o 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan %7, o 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan %3, o 5 yıl ve daha uzun olanlardan %0, Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilenlerin faizlerden % 0 stopaj kesintisi yapılır. Diğerleri tarafından ihraç edilenlerin faizlerden tahvilin vadesine göre stopaj kesintisi yapılır: o 1 yıla kadar olanlardan % 10, o 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan %7, o 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan %3, o 5 yıl ve daha uzun olanlardan %0, Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilenlerin faizlerden % 0 stopaj kesintisi yapılır. Diğerleri tarafından ihraç edilenlerin faizlerden tahvilin vadesine göre stopaj kesintisi yapılır: o 1 yıla kadar olanlardan % 10, o 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan %7, o 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan %3, o 5 yıl ve daha uzun olanlardan %0, Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Hazine Müsteşarlığı tarafından ihraç edilenlerin faizlerden % 0 stopaj kesintisi yapılır. Diğerleri tarafından ihraç edilenlerin faizlerden tahvilin vadesine göre stopaj kesintisi yapılır: o 1 yıla kadar olanlardan % 10, o 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan %7, o 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan %3, o 5 yıl ve daha uzun olanlardan %0, Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Repo Gelirleri, Mevduat Faizleri (Borsa Para Piyasası Takasbank ta elde edilenler dahil), Faizsiz Kredi Veren Kurumların (Katılım Bankaları/ ÖFK) Ödedikleri Kâr Payı (****) Türkiye den elde edilenler repo gelirleri %15 oranında stopaja tabidir. Türkiye de elde edilen mevduat faiz gelirleri ve Katılım Bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları vadesine göre aşağıdaki şekilde değişen oranlarda stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve özel cari hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %12, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %10 Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları vadesine göre aşağıdaki şekilde değişen oranlarda stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %18 o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda,%13 Stopaj nihai vergidir, beyan edilmez. Yurtdışındaki bankalardan ve yurtiçindeki bankaların yurtdışı şubeleri ile offshore dan elde edilen repo, mevduat gelirleri ile faizsiz kredi veren kurumların ödedikleri kar paylarında Türkiye de stopaj yok, diğer stopaja tabi tutulmayan gelirlerle birlikte toplamı TL yi aşarsa tamamı beyan edilir. (****) Türkiye den elde edilenler repo gelirleri %15 oranında stopaja tabidir. Türkiye de elde edilen mevduat faiz gelirleri ve Katılım Bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve özel cari hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %12, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %10 Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %18 o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda,%13 Stopaj nihai vergidir, beyan edilmez. Türkiye den elde edilenler repo gelirleri %15 oranında stopaja tabidir. Türkiye de elde edilen mevduat faiz gelirleri ve Katılım Bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve özel cari hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %12, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %10 Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %18 o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda,%13 Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarının elde ettiği kazançlardan %0 oranında stopaj yapılır. Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Türkiye den elde edilenler repo gelirleri %15 oranında stopaja tabidir. Türkiye de elde edilen mevduat faiz gelirleri ve Katılım Bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve özel cari hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %12, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %10 Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %18 o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda,%13 Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarının elde ettiği kazançlardan %0 oranında stopaj yapılır. Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir. Türkiye den elde edilenler repo gelirleri %15 oranında stopaja tabidir. Türkiye de elde edilen mevduat faiz gelirleri ve Katılım Bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve özel cari hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %12, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %10 Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %18 o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda,%13 Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Türkiye den elde edilenler repo gelirleri %15 oranında stopaja tabidir. Türkiye de elde edilen mevduat faiz gelirleri ve Katılım Bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve özel cari hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %12, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %10 Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile katılım bankalarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar payları vadesine göre stopaja tabidir. o Vadesiz ve ihbarlı ve hesaplar ile 6 aya kadar ( 6 ay dahil) vadeli hesaplarda %18 o 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %15, o 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda,%13 Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana ve vergiye tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir.) 3

4 Tam Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar Payı Kar dağıtımı yapan kurum tarafından %15 oranında stopaj yapılır. (G.Y.O., M.K.Y.O., Girişim Sermayesi Y.O. kar dağıtımında %0 oranında stopaj yapılır.) Karın sermayeye ilavesi halinde stopaj yapılmaz. Kurum nezdindeki stopaj öncesi (brüt) tutarın yarısı istisna, kalan tutar beyan eşiği hesaplamasında dikkate alınan diğer gelirlerle TL yi aşarsa tamamı beyan edilir. (*****) Kâr payı üzerinden dağıtan kurum nezdinde yapılan stopajın tamamı beyannamedeki vergiden mahsup edilir. Bedelsiz hisse senedi olarak dağıtılan temettüler ile 1998 ve öncesi kazançtan dağıtılanlar beyan dışı istisna kazancından dağıtılanların net tutarının 1/9 fazlasının yarısı dikkate alınır. Beyan edilen tutarın 1/5 i mahsup edilir. 1/1/2006 öncesi edinilen Y.O. hisse senetlerinden alınan kâr payına enflasyon indirimi uygulanır. Kar dağıtımı yapan kurum tarafından % 15 oranında stopaj yapılır. (G.Y.O., M.K.Y.O., Girişim Sermayesi Y.O. kar dağıtımında %0 oranında stopaj yapılır.) Karın sermayeye ilavesi halinde stopaj yapılmaz. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez. Stopaja tabi değil. İştirak kazançları istisnası uygulanarak vergi dışı bırakılır (yatırım ortaklıkları kâr payları istisnadan yararlanamaz). (KVK md 5/1(a)(1)) Vergiden muaf olanlara dağıtılanlarda %15, diğerlerinde stopaja tabi değil. İştirak kazançları istisnası uygulanarak vergi dışı bırakılır (yatırım ortaklıkları kâr payları istisnadan yararlanamaz). (KVK md 5/1(a)(1)) Kar dağıtımı yapan kurum tarafından %15 oranında stopaj yapılır. (G.Y.O., M.K.Y.O., Girişim Sermayesi Y.O. kar dağıtımında %0 oranında stopaj yapılır.) Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler kurum kazancına dahil edilir ve iştirak kazançları istisnası uygulanarak vergi dışı bırakılır (yatırım ortaklıkları kar payları istisnadan yararlanamaz).(kvk md 5/1(a)(1)) Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Kar dağıtımı yapan kurum tarafından %15 oranında stopaj yapılır. ((G.Y.O., M.K.Y.O., Girişim Sermayesi Y.O. kar dağıtımında %0 oranında stopaj yapılır.) Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler kurum kazancına dahil edilir ve iştirak kazançları istisnası uygulanarak vergi dışı bırakılır (yatırım ortaklıkları kar payları istisnadan yararlanamaz).(kvk md 5/1(a)(1)) Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. BİST de işlem gören Aracı Kuruluş Varantlarıdan Elde Edilen Kazançlar BİST de işlem gören ve hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı aracı kuruluş varantlarından elde edilen kazançlar % 0 oranında stopaja tabi. Diğer dayanak varlık ya da göstergelere dayalı olarak ihraç edilmiş varantlardan elde edilen kazançlar %10 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez. BİST de işlem gören ve hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı aracı kuruluş varantlarından elde edilen kazançlar % 0 oranında stopaja tabi. Diğer dayanak varlık ya da göstergelere dayalı olarak ihraç edilmiş varantlardan elde edilen kazançlar %10 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez % 0 oranında stopaja tabi. Kurum kazancına dahil. BİST de işlem gören ve hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı aracı kuruluş varantlarından elde edilen kazançlar % 0 oranında stopaja tabi. Diğer dayanak varlık ya da göstergelere dayalı olarak ihraç edilmiş varantlardan elde edilen kazançlar %10 oranında stopaja tabi Kurum kazancına dahil edilir. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). % 0 oranında stopaja tabi. Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). BİST de işlem gören ve hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı aracı kuruluş varantlarından elde edilen kazançlar % 0 oranında stopaja tabi. Diğer dayanak varlık ya da göstergelere dayalı olarak ihraç edilmiş varantlardan elde edilen kazançlar %10 oranında stopaja tabi. Kurum kazancına dahil edilir. Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). Hisse Senedi Alım Satım Kazancı tarihinden sonra iktisap edilenler; BİST de işlem gören menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %10, BİST de işlem gören diğer hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %0 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez. BİST de işlem görmeyen ve SPK ya kayıtlı olsa bile banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilmeyen alım satım kazancı (örneğin yabancı hisse senetleri satışından) beyana tabidir. Beyana tabi kazancın tespitinde, elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) Yİ-ÜFE tarihinden sonra iktisap edilenler; BİST de işlem gören menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %10, BİST de işlem gören diğer hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %0 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez. BİST de işlem görmeyen ve SPK ya kayıtlı olsa bile banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilmeyen alım satım kazancı (örneğin yabancı hisse senetleri satışından) beyana tabidir. 1 yıldan fazla elde tutulan BİST de işlem gören hisse senetlerinden elde edilen kazançlar stopaja tabi değil, beyan edilmez. BİST de işlem gören tüm hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %0 oranında stopaja tabi, diğerlerinde stopaj yok. Kurum kazancına dahil. KVK nın 5/1-e bendindeki şartların yerine getirilmesi halinde kazancın %75 i kurumlar vergisinden istisna olur. BİST de işlem gören menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %10, BİST de işlem gören diğer hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %0 oranında stopaja tabi, diğerlerinde stopaj yok Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarının elde ettiği kazançlardan %0 oranında stopaj yapılır. Kurum kazancına dahil. KVK nın 5/1-e bendindeki şartların yerine getirilmesi halinde BİST de işlem gören tüm hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %0 oranında stopaja tabi. o Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. o Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). BİST de işlem görmeyen ve SPK ya kayıtlı olsa bile banka ve aracı kurum aracılığı olmaksızın alım satımı yapılan hisse senetlerinden sağlanan kazançlar beyana tabi. BİST de işlem gören menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %10, BİST de işlem gören diğer hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar %0 oranında stopaja tabi, o Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. o Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). BİST de işlem görmeyen ve SPK ya kayıtlı olsa bile banka ve aracı kurum aracılığı olmaksızın 4

5 artışı %10 veya daha fazla olursa maliyet revizesi sonrası tutar beyan edilir. 1 yıldan fazla elde tutulan BİST de işlem gören hisse senetlerinden elde edilen kazançlar stopaja tabi değil, beyan edilmez. 2 yıldan fazla elde tutulan tam mükellef kurumlara ait hisse senetlerinden (hisse senedi veya geçici ilmuhaberlerin basılı olması şartıyla) elde edilen kazançlar istisnadır. Borsada işlem görmeyenlerin ivazsız olarak iktisap edilenlerinden elde edilen kazançlar beyana ve stopaja tabi değil tarihinden önce iktisap edilenler; Stopaja tabi değil. BİST de işlem görenler ile Türkiye de tam mükellef olan kurumların hisse senedi veya geçici ilmühaberleri basılı olanlar için elde tutma süreleri aşılmış olduğundan elde edilen kazanç istisna Diğerleri beyana tabi. Kazancın, elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) Yİ-ÜFE ile maliyet revizesi sonrası (Yİ-ÜFE artışı %10 altında olsa dahi) tutarının TL tutarı aşan kısmı beyana tabi. (******) 2 yıldan fazla elde tutulan tam mükellef kurumlara ait hisse senetlerinden (hisse senedi veya geçici ilmuhaberlerin basılı olması şartıyla) elde edilen kazançlar istisnadır. Borsada işlem görmeyenlerin ivazsız olarak iktisap edilenlerinden elde edilen kazançlar beyana ve stopaja tabi değil. Kur farkından doğan kazanç vergi dışı tarihinden önce iktisap edilenler; Stopaja tabi değil. BİST de işlem görenler ile Türkiye de tam mükellef olan kurumların hisse senedi veya geçici ilmühaberleri basılı olanlar için elde tutma süreleri aşılmış olduğundan elde edilen kazanç istisna Diğerleri beyana tabi. Kur farkından doğan kazanç vergi dışı. Geri kalan kazancın TL tutarı aşan kısmı beyana tabi. (******) kazancın %75 i kurumlar vergisinden istisna olur. Kur farkından doğan kazanç vergi dışı. Ancak kur farkının vergilenmemesi için kazancın sadece bu şekilde iktisap edilen menkul kıymetler ve iştirak hisselerinin satış kazancı ve/veya bunların temettü ve faiz gelirlerinden ibaret bulunması şarttır. alım satımı yapılan hisse senetlerinden sağlanan kazançlar beyana tabi. Kur farkından doğan kazanç vergi dışı. Ancak kur farkının vergilenmemesi için kazancın sadece bu şekilde iktisap edilen menkul kıymetler ve iştirak hisselerinin satış kazancı ve/veya bunların temettü ve faiz gelirlerinden ibaret bulunması şarttır. Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Özel Sektör Tahvili, Finansman Bonosu, Varlığa Dayalı Menkul Kıymet Alım Satım Kazançı (Tam Mükellef Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından Yurt İçinde İhraç Edilen Kira Sertifikaları dahil) tarihinden sonra ihraç edilmiş olanlar %10 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez tarihinden önce ihraç edilmiş olanlar Stopaja tabi değil. Kazancın, elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) Yİ-ÜFE ile maliyet revizesi sonrası (Yİ-ÜFE artışı %10 un altında olsa dahi) tutarının TL tutarı aşan kısmı beyana tabi. (******) tarihinden sonra ihraç edilmiş olanlar %10 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez tarihinden önce ihraç edilmiş olanlar Stopaja tabi değil. Kur farkından doğan kazanç vergi dışı. Geri kalan kazancın TL tutarı aşan kısmı beyana tabi. (******) tarihinden sonra ihraç edilmiş olanlar %0 oranında stopaj tabi. Kurum kazancına dahil tarihinden önce ihraç edilmiş olanlar Stopaja tabi değil. Kurum kazancına dahil tarihinden sonra ihraç edilmiş olanlar %10 oranında stopaj tabi. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarının elde ettiği kazançlardan %0 oranında stopaj yapılır. Kurum kazancına dahil. Stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir tarihinden önce ihraç edilmiş olanlar Stopaja tabi değil. Kurum kazancına dahil tarihinden sonra ihraç edilmiş olanlar %0 oranında stopaja tabi. Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir) tarihinden önce ihraç edilmiş olanlar Stopaja tabi değil. Beyana tabi. Kur farkının vergilenmemesi için kazancın sadece bu şekilde iktisap edilen menkul kıymetler ve iştirak hisselerinin satış kazancı ve/veya bunların temettü ve faiz gelirlerinden ibaret bulunması şarttır tarihinden sonra ihraç edilmiş olanlar %10 oranında stopaja tabi. Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir) tarihinden önce ihraç edilmiş olanlar Stopaja tabi değil. Beyana tabi. Kur farkının vergilenmemesi için kazancın sadece bu şekilde iktisap edilen menkul kıymetler ve iştirak hisselerinin satış kazancı ve/veya bunların temettü ve faiz gelirlerinden ibaret bulunması şarttır. Hazine Müsteşarlığı ile Tam Mükellef Kurumlar Tarafından Yurt Dışında İhraç Edilen Eurobondların ((Tam Mükellef Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından Yurt 5 Stopaja tabi değil tarihinden sonra ihraç edilmiş olanlarda maliyet revizesi ancak Yİ- ÜFE artışının %10 un üzerinde olması durumunda yapılır ve tamamı beyan edilir tarihinden önce ihraç edilmiş olanların elden çıkarılmasında, kazancın, elde bulundurma dönemindeki (son ay hariç) Yİ-ÜFE ile Stopaja tabi değil. Beyan edilmez. Stopaja tabi değil. Kurum kazancına dahil. Stopaja tabi değil. Kurum kazancına dahil. Stopaja tabi değil. Beyan edilmez. Stopaja tabi değil. Beyan edilmez..

6 Dışında İhraç Edilen Kira Sertifikaları dahil) Alım SatımKazancı maliyet revizesi sonrası (Yİ-ÜFE artışı %10 un altında olsa dahi) tutarının TL tutarı aşan kısmı beyana tabi. (******) Vadeli İşlem ve Opsiyon İşlemlerinden Elde Edilen Kazançlar VOB da ve tezgahüstü piyasalarda banka ve aracı kurumlarla veya bunlar aracılığıyla yapılan; o Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı kontratlardan elde edilen kazançlar % 0 oranında stopaja tabi. o Diğer kontratlardan sağlanan kazançlar % 10 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez. VOB da ve tezgahüstü piyasalarda banka ve aracı kurumlarla yapılmayan veya bunlar aracılığı olmaksızın yapılanlar beyana tabi. VOB da ve tezgahüstü piyasalarda banka ve aracı kurumlarla veya bunlar aracılığıyla yapılan; o Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı kontratlardan elde edilen kazançlar % 0 oranında stopaja tabi. o Diğer kontratlardan sağlanan kazançlar % 10 oranında stopaja tabi. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez. VOB da ve tezgahüstü piyasalarda banka ve aracı kurumlarla yapılmayan veya bunlar aracılığı olmaksızın yapılanlar beyana tabi. VOB da yapılan işlemlerden elde edilen kazançlar % 0 oranında stopaja tabi. Tezgahüstü piyasalarda yapılan vadeli işlem ve opsiyon işlemlerinden elde edilen kazançlar stopaja tabi değil. Kurum kazancına dahil. VOB da yapılan hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı kontratlardan elde edilen kazançlar %0, VOB da yapılan diğer kontratlardan elde edilen kazançlar % 10 oranında stopaja tabi. Borsa yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarının elde ettiği kazançlardan %0 oranında stopaj yapılır. Tezgahüstü piyasalarda yapılan vadeli işlem ve opsiyon işlemlerinden elde edilen kazançlar stopaja tabi değil. Kurum kazancına dahil. Ödenen stopaj, beyanname üzerinde hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilir. VOB da ve tezgahüstü piyasalarda banka ve aracı kurumlarla veya bunlar aracılığıyla yapılanlar %0 stopaja tabi Banka ve benzeri finans kurumlarının VOB dışında banka ve aracı kurum aracılığıyla yaptıkları işlemlerden elde ettikleri kazançlar stopaja tabi değil. Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). VOB da ve tezgahüstü piyasalarda banka ve aracı kurumlarla veya bunlar aracılığıyla yapılan: o Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı kontratlardan elde edilen kazançlar % 0 oranında stopaja tabi. o Diğer kontratlardan sağlanan kazançlar % 10 oranında stopaja tabi. Banka ve benzeri finans kurumlarının VOB dışında banka ve aracı kurum aracılığıyla yaptıkları işlemlerden elde ettikleri kazançlar stopaja tabi değil. Türkiye de işyeri aracılığı ile elde edilmeyenler yönünden stopaj nihai vergidir. Dar mükellef kurumun Türkiye deki işyerince elde edilenler beyana tabi (stopaj kurumlar vergisinden mahsup edilir). (*) Uluslararası vergi anlaşmaları dikkate alınmalıdır. (**)Anonim, limited ve sermayesi pa ylara bölünmüş komandit şirketler ile Sermaye Piyasası Kurulu nun düzenleme ve denetimine tabi fonlar (***)Kanuni ve iş merk ezlerinin her ikisi de Türkiye de bulunmayan Türkiye de kurulu anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere benzer nitelikteki yabancı kurumlar ile Türkiye'de münhasıran menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı getirileri ile değer artışı kazançları elde etmek ve bunlara bağlı hakları kullanmak amacıyla faaliyette bulunan sınırlı sorumlu ortaklıklar, ülke fonları, kurum ve kuruluş fonları ve yatırım kuruluşları gibi yabancı kurumsal yatırımcıların tümü. (****) Yurt dışında elde edilenlerin Türkiye de stopaja ve istisna uygulamasına konu olmayan diğer menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarıyla birlikte toplamı TL yi aşmıyorsa beyan edilmez, aşıyorsa tamamı beyan edilir. (*****) Beyan sınırı, varsa Türkiye de stopaja tabi tutulmuş diğer menkul sermaye iratları (mevduat faizi, repo, yatırım fonu kâr payı, ÖFK kâr payı hariç) ve gayrimenkul sermaye iratlar ının (örn. işyeri kira geliri) eğer yararlanıyorsa enflasyon indirimi ve istisna sonrası tutarları eklenmek suretiyle dikkat e alınır. Birden sonraki işverenden elde edilen brüt ücret, TL yi aşarsa ücretler ile MSİ ve GMSİ nin tamamı beyan edilir (******) TL nin hesabına 1/1/2006 öncesinde ihraç (hisse senetlerinde iktisap)edilmiş her nevi menkul kıymetin yanı sıra GVK Mük. Md. 80, 2 ila 6 no lu bentteki kazançlar dahildir. 6

7 1. Genel Bilgi 1.1. Bu Rehber Kimin İçin Hazırlandı? Gayrimenkul yatırımları gelirleri ile menkul sermaye gelirlerinin vergilendirilmelerine ilişkin açıklamaların yer aldığı bu rehber, 2015 yılında gayrimenkul yatırımlarından kira ve satış kazancı, menkul sermaye yatırımlarından faiz, kâr payı, repo geliri ile hisse sen edi, bono ve tahvil gibi menkul kıymetlerden alım satım kazancı elde eden gerçek kişi bireysel yatırımcılar için hazırlanmıştır. Türkiye de vergilendirme vatandaşlık değil yerleşiklik esasına dayanmaktadır. Dolayısıyla, Rehberde yukarıda sayılan gelirlerin Türkiye de yerleşik olan ve olmayan gerçek kişi bireysel yatırımcılar tarafından elde edilmesinde veya edinilmesinde vergilendirilmenin nasıl ola cağı ele alınmıştır. Türkiye de yerleşik kişiler tam mükellef olarak; Türkiye de yerleşik olmayan kişiler ise dar mükellef olarak vergilendirilmektedirler. Tam mükellefiyet tüm dünyada elde edilen gelirlerden Türkiye de vergilendirilme sonucunu doğururken, dar mükellefiyette yalnızca Türkiye de elde edilen gelirlerden vergilendirme yapılır. Aşağıda sayılanlar tam mükellefiyet esasında gerek yurt içinde gerekse yurt dışında elde ettikleri bütün gelirler için Türk vergi mevzuatına göre vergilendirilirler: - Medeni Kanuna göre ikametgâhı Türkiye de bulunanlar, - Bir takvim yılı içinde Türkiye de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar (geçici ayrılmalar Türkiye de oturma süresini kesmez) - Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı geçen daire, müessese, te şekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları (Bu gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısıyla gelir vergisine veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar, bu kazanç ve iratları üzerinden ayrıca Türkiye de vergilendirilmezler.) Aşağıda yazılı yabancılar ülkemizde altı aydan fazla kalsalar dahi, Türkiye de yerleşmiş sayılmadıkları için tam mükellef kabul edilmezler. Dolayısıyla bu kişiler dar mükellef sayılarak, sadece Türkiye de elde ettikleri gelirleri üzerinden vergilendirilirler: - Belli ve geçici görev veya iş için Türkiye ye gelen iş, ilim ve fen adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayın muhabirleri ve durumları bunlara benzeyen diğer kimselerle tahsil veya tedavi veya istirahat veya seyahat maksadıyla gelenler, - Tutukluluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmayan sebeplerle Türkiye de alıkonulmuş veya kalmış olanlar. Yukarıdaki kriterlere göre Türkiye de yerleşik sayılmayan kişiler dar mükellef olarak nitelendirilir ve bu kişiler dar mükellefiyet esasında sadece Türkiye de elde ettikleri gelirleri üzerinden vergilendirilirler. Çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşamakta olan Türk vatandaşları Türkiye de yerleşik sayılmadıklarından, dar mükellef olarak sadece Türkiye de elde ettikleri gelirleri üzerinden vergilendirilirler. Rehber de yer verilen açıklamalar Türkiye de yerleşik tam mükellef gerçek kişilerin durumu esas alınarak yapılmıştır. Türkiye de yerleşik olmayan dar mükelleflerin Türkiye de elde ettikleri gelirlerinin vergilendirilmesi tam mükelleflere göre önemli farklılıklar gösterir. Dar mükelleflerin vergileme esasları için ayrı bir bölümde açıklama yapılmıştır. Aksine bir belirleme yapılmadığı takdirde Rehberdeki tüm açıklamalar tam mükellef gerçek kişiler için yapılmış sayılmalıdır. Gerçek kişilerin vergilendirilmesinde öncelikle elde edilen gelirin vergilendirilecek bir gelir olduğu Gelir Vergisi Kanunu n da ( GVK ) yer almalıdır. Önem arz eden diğer bir husus elde edilen gelirin hangi gelir unsuru olduğudur. GVK da gelirin unsurları - Ticari kazançlar, - Zirai kazançlar, - Ücretler, - Serbest meslek kazançları, - Gayrimenkul sermaye iratları, - Menkul sermaye iratları, - Diğer kazanç ve iratlar ( değer artış kazancı ve arızi kazanç ) olarak sıralanmıştır. 1

8 Rehber de gayrimenkul, menkul, yat-tekne, sanat eserleri yatırımlarına yer verildiğinden yukarıda sayılan gelir unsurlarından gayrimenkul sermaye iradı ( GMSİ ), menkul sermaye iradı ( MSİ ) ve diğer kazanç ve iratlara yönelik açıklamalarımız yer almaktadır. Gelirin vergilendirilmesinde gelirin elde edilmesi esas olup, her bir gelir unsuru için gelirin elde edilme esası ve dolayısıyla vergilendirme zamanı farklı olabilmektedir. Rehber de her bir gelir unsuru için elde edilmenin ve dolayısıyla vergilendirmenin zamanına ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Elde edilen gelir unsuru itibariyle stopaj yapılabilmektedir. Stopaj yapılan gelir bazı durumlarda bu şekilde nihai olarak vergilendirilmiş olmakta, bazı durumlarda ise beyana tabi olmakta, kesilen stopaj ise beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmektedir. Stopajın nihai vergi olmadığı durumlarda, beyanname verilmesi belirli bir miktarı aşan gelirin elde edilmesine bağlı olabilmektedir. Bu gibi durumlarda beyan sınırının aşılıp aşılmadığı, aynı gruba giren gelirlerin toplamı dikkate alınarak belirlenmektedir. Gelirin beyana tabi olması durumunda vergi matrahının hesabında dikkate alınabilecek bazı indirimler söz konusudur. Örneğin, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ilişkin şahıs sigortalarına ödenen primlerin belli bir kısmı, yine mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamalarının bir kısmı, bazı bağış ve yardımlar gibi. Beyanname verilmesini gerektiren gelirler için gelir vergisi matrahı üzerinden 2015 yılında elde edilenler için TL'ye kadar % TL'nin TL'si için TL, fazlası % TL'nin TL'si için TL (ücretlerde TL'nin TL'si için TL), fazlası % TL'den fazlasının TL'si için TL (ücretlerde TL'den fazlasının TL'si için TL), Fazlası % 35 Beyanname verilmesini gerektiren gelirler için gelir vergisi matrahı üzerinden 2016 yılında elde edilenler için TL'ye kadar % TL'nin TL'si için TL, fazlası % TL'nin TL'si için TL (ücretlerde TL'nin TL'si için TL), fazlası % TL'den fazlasının TL'si için TL (ücretlerde TL'den fazlasının TL'si için TL), Fazlası % 35 vergi hesaplanır. Tam mükellefiyette gelirin beyana tabi olması durumunda beyanname gelirin elde edildiği takvim yılını izleyen yılın Mart ayın ın başından 25. Günü akşamına kadar verilir; Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir. Rehberdeki açıklamalar her bir yatırım aracından elde edilen gelir için ayrı ayrı verilmiştir. Farklı yatırım araçlarından gelir elde edildiği durumda her bir yatırım aracından elde edilen gelirin beyan durumu birlikte değerlendirilmeli, beyanı gerekenler aynı beyannamede birleştirilmelidir. Rehberdeki açıklamalar, aksi belirtilmedikçe Türkiye deki yatırım araçlarından elde edilen gelirlere yöneliktir. Yabancı yatırım araçlarından elde edilen gelirlerin beyanı, bu durum belirtilerek açıklanmıştır Gayrimenkul Sermaye Geliri Genel Bilgi 2

9 Arazi, bina, madenler, gayrimenkul olarak tescil edilen haklar, imtiyaz hakları, marka, telif hakları, gemi ve gemi payları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat gibi mal ve hakların kiraya verilmesinden elde edilen gelirlerle; bunların elden çıkarılm asından elde edilen gelirler gayrimenkul sermaye geliridir Gayrimenkul Sermaye Gelir Unsurları Gayrimenkul sermaye gelirini, GMSİ ve değer artış kazancı olarak ikiye ayırmak mümkündür. GMSİ, GVK da yazılı yukarıda örnekleri verilen mal ve hakların kiraya verilmesinden elde edilen gelirlerdir. Değer artış kazancı ise, söz konusu mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazancı ifade eder Gayrimenkul Sermaye Gelirinin Elde Edilmesi Genel O larak Gayrimenkul sermaye gelirlerinde elde etme zamanı, gelirin tabi olacağı vergileme rejiminin belirlenebilmesi bakımından önem taşır. Gelir unsurun a göre elde etme aşağıda belirtildiği şekilde gerçekleşir. - GMSİ nde bir takvim yılı içinde o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak nakden veya aynen kira bedelinin tahsil edilmesi esastır. Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil olunan kiralar, tahsil edilen yılın değil, ilgili bulundukları yılların geliri sayılır. - Gayrimenkul alım-satım kazançlarında elden çıkarmanın gerçekleştiği tarih elde etme tarihidir Gayrimenkul Sermaye İradında Emsal Kira Bedeli Esası GMSİ nde tahsil edilmese bile beyanı gereken veya tahsilat tutarından daha yüksek tutarda gelirin beyan edilmesini gerektiren durumlar söz konusu olabilmektedir. Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel me rcilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanunu'na ( VUK ) göre belirlenen vergi değerinin % 5'idir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve haklarının maliyet bedelin in, bu bedel bilinmiyorsa, VUK'un servetlerin değerlendirilmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10'udur. Bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Anca k, - Konut bedelsiz olarak mal sahibinin çocuklarına, torunlarına, kardeşlerine, ebeveynlerine, büyük anne ve büyük babaya ikamet için tahsis edilmişse (sayılanlardan her birinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmişse sadece birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz, kardeşler evliyse eşlerden sadece birisi için emsal kira bedeli hesaplanmaz), - Mal sahibi ile akrabalar aynı evde veya dairede ikamet ediyorsa, - Boş kalan gayrimenkullerin muhafazası maksadıyla başkalarının ikametine bırakılması, - Genel olarak kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda, emsal kira bedeli uygulanmaz. Dolayısıyla, bu türde bedelsiz tahsisler için kira geliri beyan edilmez Gayrimenkul Sermaye İradı Beyan Esasları Rehber de açıklamalarımız gayrimenkul olarak yalnızca konut ve işyerlerinden elde edilen kira gelirlerine yönelik olarak yapılmıştır. 3

10 GMSİ nin vergilendirilmesinde gayrimenkulün konut veya işyeri olarak kiraya verilmiş olması önem arz etmektedir. Gayrimenkulleri işyeri olarak kiralayan bazı kurum ve kuruluşlar ödedikleri kira üzerinden % 20 oranında stopaj kesintisi yap arlar. Stopaja tabi tutulmuş bu türde işyeri kira gelirlerinin brüt tutarı stopaja tabi tutulmuş ücret, menkul sermaye ve gayrimenkul sermaye iratlarına ilişkin olan beyanname verme sınırını (2015 yılı için TL ve 2016 yılı için TL ) aşmadığı takdirde bu işyeri kira gelirleri beyan edilmeyecektir. Beyanname verme sınırı olan TL nin aşılıp aşılmadığının tespitinde, stopaja tabi işyeri kira gelirleri ile mesken kira gelirlerinin gelir vergisinden ist isna edilen tutarı aşan kısmı ile Türkiye'de stopaja tabi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler ve menkul sermaye iratları da dikkate alınacaktır. Konut kira gelirleri için ise; bir takvim yılı içinde elde ettiği konut kira geliri, istisna tutarı olan (2015 yılı için TL ve 2016 yılı için TL yi) aşanlar, beyanname vermekle yükümlüdür. Söz konusu istisna tutarı beyan edilmesi gerekip de beyan edilmemiş veya eksik beyan edilmiş durumlarda dikkate alınmamaktadır. Ayrıca, ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile istisna haddinin üzerinde hasılat elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 2015 yılı için TL tutarını (2016 yılı için TL) aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar. Bununla birlikte bir takvim yılı içinde elde ettiği, stopaja ve istisna uygulamasına konu olmayan gayrimenkul sermaye iratlar ı toplamı (yurtdışındaki mülklerden elde edilen vb.) stopaja tabi tutulmamış menkul sermaye ve gayrimenkul sermaye iratlarına ilişkin olan beyanname verme sınırını (2015 yılı için TL ve 2016 yılı için TL) aşanlar bu gelirleri için beyanname vermekle yükümlüdür. Aynı şekilde, konut ve işyeri dışındaki mal ve haklardan stopaja ve istisna uygulamasına konu olmayan kira geliri elde edenlerden bu gelirlerinin toplamı 2015 yılı için TL yi (2016 yılı için TL) geçenler beyanname ile bu gelirlerini beyan ederler. Ayrıca, stopaja tabi tutulmuş ücret, menkul sermaye ve gayrimenkul sermaye iratlarının toplamı 2015 yılı için TL yi (2016 yılı için TL) geçenler bu gelirlerinin tamamı için beyanname vermekle yükümlüdür. Eşler ve çocukların kira gelirleri ayrı beyanname ile beyan edilir Kira Gelirinden İndirilebilecek Giderler GMSİ nda safi iradın saptanması için, kira gelirlerinden indirilecek giderler konusunda seçilebilecek iki yöntem vardır. 4 - Gerçek Gider Yöntemi - Götürü Gider Yöntemi (Hakları kiraya verenler hariç) Götürü veya gerçek gider yönteminin seçimi, taşınmaz malların tümü için yapılır. Bunlardan bir kısmı için gerçek gider, diğer kısmı için götürü gider yöntemi seçilemez. Götürü Gider Yöntemine göre (hakları kiraya verenler hariç) kira gelirlerinden istisna tutarını düştükten sonra kalan tutarın %25 i oranındaki götürü gideri gerçek giderlere karşılık olmak üzere kira gelirlerinden indirebilirler. Bu yöntemin seçilmesi durumunda iki yıl geçme dikçe gerçek gider yöntemine dönülemez. Gerçek gider yöntemine göre katlanılan aşağıda belirtilen giderler brüt kira tutarından indirilir. Ancak, bu giderlerin vergiden istisna edilen tutara isabet eden kısmı indirilemez. - Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri, - Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün önemi ile mütenasip olan idare giderleri, - Kiraya verilen mal ve haklara ait sigorta giderleri, - Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri, - Konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren 5 yıl süre ile iktisap bedelinin %5 i (iktisap be delinin % 5 i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanacak, indirilmeyen kısım sonraki yıla devredilemeyecektir yılından önce iktisap edilen konutlar için beş yıllık süre geçmiş olduğundan indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.) - Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen emlak vergisi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya veren tarafından belediyelere ödenen harcamalara katılma payları,

11 - Amortismanlar, - Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için yapılan onarım giderleri ile bakım ve idame giderleri, - Kira ile tuttukları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler, - Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kirayla oturdukları konut veya lojmanların kira bedeli [Dar mükelleflerin yabancı ülkelerde ödedikleri kira bedelleri hariç], - Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak sözleşmeye, kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar Gayrimenkul Değer Artış Kazancı Beyan Esasları Gayrimenkul değer artış kazancı, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedellerinin düşülmesi sonucu bulunan farktır. Gayrimenkul alım-satımı sırasında vergilendirme ile ilgili hak ve ödevlerin değerlendirilmesi açısından öncelikle dikkat edilmesi gereken husus gayrimenkulün elde ediliş tarihi ve bir bedel karşılığı elde edilip edilmediğidir. Gerçek kişilerin bir bedel karşılığı edindikleri gayrimenkullerin iktisap tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancı olarak gelir vergisine tabidir. Buna göre aşağıda belirtilen mal ve hakların beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artış kazancıdır; - Arazi, bina, maden suları, memba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı, - Voli mahalleri ve dalyanlar, - Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar, - Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları. Ancak; bedelsiz olarak veya veraset yoluyla edinilen gayrimenkullerin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar ile gayrimenkullerin iktisap tarihinden başlayarak beş yıldan fazla bir süre elde tutulduktan sonra elden çıkarılmasından doğan kazançlar vergilendirilmeyecektir tarihinden önce iktisap edilmiş olan gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde yukarıda beş yıl olarak belirtilen süre dört yıl olarak dikkate alınacaktır. Gayrimenkul alım satım işinin devamlı yapılması durumunda elde edilen gelir değer artış kazancı olarak değil ticari kazanç olarak vergilendirilecek olup yukarıda yer verilen istisnalar uygulanmaz Değer Artış Kazancından İndirilebilecek Giderler ile TEFE ( Yİ-ÜFE) Endekslemesi ve İstisna Tutarı Elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderler ve ödenen vergi ve harçlar değer artış kazancından in dirilir. Gayrimenkulün iktisap bedeli, Türkiye İstatistik Enstitüsü nün ( TUİK ) belirlediği aylık toptan eşya fiyat endeksindeki/üretici fiyat endeksindeki ( TEFE/Yİ-ÜFE ) artış oranının % 10 ve üzerinde olması şartıyla elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere TEFE (Yİ-ÜFE) oranında artırılarak tespit edilir. (TUİK Endeksi için Rehberin sonuna bakınız). TEFE (Yİ-ÜFE) artışı, gayrimenkulün elden çıkartıldığı/satıldığı aydan bir önceki ayın TEFE değeri ile iktisap edildiği/satın alındığı aydan bir önceki ayın TEFE (Yİ-ÜFE) değeri esas alınarak yapılır. Artış oranı iki TEFE (Yİ-ÜFE) arasındaki oransal fark hesaplanarak belirlenebileceği gibi sonraki endeks değeri önceki endeks değerine bölünmek suretiyle artış katsayısı hesaplanarak da belirlenebilir. Bir takvim yılında elde edilen gayrimenkul değer artışı kazancının, 2015 yılı için TL si (2016 yılı için TL si) gelir vergisinden istisnadır. İlgili istisna tutarı GVK Mükerrer Madde 80 de belirtilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılma sından elde edilenler hariç diğer tüm değer artış kazançları için bir kere uygulanır. 5

12 Özetle, gayrimenkul değer artış kazançlarının beyan konusu edilip edilmeyeceği, söz konusu gayrimenkulün hangi sürede elden çıkarıldığı; kazancın istisna haddinin altında kalıp kalmadığına bağlıdır. Yasada öngörülen süreden önce elden çıkarmalarda, TEFE (Yİ-ÜFE) artışının % 10 ve üzerinde olması durumunda iktisap bedeli TEFE (Yİ-ÜFE) ile artırılacak, elden çıkarma dolayısıyla katlanılan giderler, vergi ve harçlar indirilecek ve bu tutarın 2015 yılı için TL si (2016 yılı için TL si) istisna edildikten sonra kalan kısım yıllık beyanname ile beyan edilecektir Menkul Sermaye Geliri Genel Bilgi 5281 sayılı Kanun ile GVK na eklenen Geçici 67 nci Madde ( Geçici 67 ve/veya yeni vergileme rejimi ) çerçevesinde 1/1/2006 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni vergi rejimi ile menkul sermaye gelirlerinde bir nevi kaynakta vergi kesintisi esasına dayalı vergileme rejimine geçilmiştir. Diğer bir ifade ile ilgili madde kapsamında stopaja tabi tutulan gelirler nedeniyle beyanname verilmemektedir Söz konusu yeni vergileme rejimi 1/1/2006 tarihinden itibaren iktisap edilen hisse senetleri ile 1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilen her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirlere uygulanacaktır. Şu kadar ki, Geçici 67 çerçevesinde stopaja tabi tutulması için söz konusu menkul kıymetlerin Türkiye de ihraç edilmesi ve Sermaye Piyasası Kurulu nca kayda alınmış olması ve/veya Türkiye de kurulu menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem görmesi veya kayda alınmamış olsa veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazinece veya diğer kamu tüzel kişilerince ihraç edilmiş olması gerekmektedir. 31/12/2005 itibarıyla elde bulundurulan hisse senetleri ile yine bu tarih itibarıyla ihraç edilmiş her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden 2006 ve sonrasında elde edilen gelirler 31/12/2005 tarihi itibarıyla geçerli mevzuata göre vergilendirilecektir. Bu nedenle, 31/12/2005 tarihi itibarıyla elde bulunan menkul kıymetlerden 2015 yılında ve sonrasında elde edilen gelirlerin durumu 2005 yılında geçerli mevzuata göre ayrıca açıklanmıştır. Yeni vergileme rejimi kapsamına girmeyen menkul sermaye gelirleri için de (T.C Eurobond gelirleri, yabancı ülkelerde elde edilen menkul sermaye gelirleri v.b) mevcut genel hükümlere göre açıklama yapılmıştır. Bireysel yatırımcıların 2015 yılında elde ettikleri gelirlerin beyan ve vergileme durumunu tam olarak tespit edebilmeleri için öncelikle bu gelirlerin hangi vergileme rejimine (1/1/2006 sonrası mı yoksa 31/12/2005 tarihinde geçerli rejim mi yoksa mevcut genel hükümler mi) tabi olduğun u belirlemeleri gerekmektedir Menkul Sermaye Gelir Unsurları Menkul sermaye gelirini, menkul sermaye iradı ( MSİ ) ve menkul kıymet değer artış kazancı olarak ikiye ayırmak mümkündür. MSİ, nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermayenin kâr payı, faiz, kira ve benzeri iratlarıdır. Genel ol arak ifade etmek gerekirse, MSİ, nakdi sermayenin doğrudan veya belirli bir menkul kıymete bağlanarak üçüncü kişilerin kullanımına sunulmasından kaynaklanan gelirdir. Menkul kıymet değer artış kazancı ise nakdi sermayeyi temsil eden menkul kıymetin alım satımından kaynaklanan kazancı ifade eder. Yukarıda da açıklandığı üzere, vergi kanunlarımıza göre MSİ aynı isimli gelir unsurunu ifade ederken, menkul kıymet alım satım kazancı değer artışı kazancı (diğer kazanç ve irat) olarak farklı bir gelir unsurunu ifade eder. Örneğin, hisse senedinin alım-satım kazancı değer artışı kazancı (diğer kazanç ve irat) grubuna girerken aynı h isse senedinin kâr payı (temettü) MSİ sayılır. Yine benzer şekilde, Devlet tahvili ( DT ) ve Hazine bonosunun ( HB ) faizi MSİ sayılırken, tahvil ve bononun vadesine kadar beklenmeden satışından elde edilen kazanç değer artışı kazancı (diğer kazanç ve irat) sayılır. Bu ayırım, her bir gelir unsurunun vergi matrahının belirlenmesinde farklı esaslar geçerli olduğu için önemlidir. 6

13 Özellikle DT ve HB ndan elde edilen faiz geliri ile alım satım kazancının farklı gelir unsurları olarak değerlendirilmesi, yatırımcılar bakımından bazen aleyhte bir durum yaratabilmektedir. Kuponlu bir tahvilin satın alınmasında, işlemiş faizin bulunması halinde işlemiş faiz tutarı kupon alış bedeli, temiz işlem f iyatı (Temiz Fiyat = Sözleşme fiyatı - İşlemiş faiz) ise tahvilin alış bedeli olarak kabul edilir. Bir tahvil için işlemiş faiz, temiz işlem fiyatı üzerine eklenmesi gereken ve son kupon tarihinden sonra tahvili elde tutma süresiyle orantılı kupon faizini ifade eder ve son kupon tarihinden valör tarihine kadar geçen gün sayısının kupon dönemi gün sayısına oranı ile ödenecek kupon faizinin çarpılması suretiyle hesaplanır. Söz konusu hesaplama, Borsa İstanbul (BIST) tarafından kabul edilen esaslar çerçevesinde yapılır. Bazı durumlarda temiz fiyat, tahvilin nominal bedelinin altında olabileceği gibi üzerinde de olabilmektedir. Her iki durumda da eğer vadeye kadar beklenmeden tahvil satılırsa elde edilen gelir alım satım kazancı (değer artış kazancı), satıştan önce tahsil edilen kupon fa izi MSİ sayılır. Tahvilin kupon faizi tahsil edildikten sonra satılması halinde satış bedeli kabaca tahsil edilen kupon faizi kadar daha az olacağından aslın da bir alım satım zararı doğması söz konusu olabilir. Bununla birlikte, aslında işlemiş faiziyle başlangıçta satın alınan tahvil için ödenen bedelin belirli bir kısmı işlemiş faize karşılık geldiği halde bu durum alım satım kazancının hesabında dikkate alınmaz. Tahvil faizi ve alım satım kazancının farklı gelir unsurlarını oluşturmaları nedeniyle alım satım zararı aynı tahvilin faiz gelirinden mahsup edilemez (indirilemez). Bu durumda, eğer söz konusu alım satım zararının mahsup edilebileceği başkaca bir değer artış kazancı yoksa z ararın mahsup hakkı fiilen kaybolur ve mükerrer vergileme ortaya çıkar. Bu durumu şu örnekle daha iyi açıklamak mümkündür: 2015 yılında, 31/12/2005 tarihinden önce ihraç edilmiş ve nominal bedeli TL olan ve üç ayda bir TL kupon faizi ödemeli bir tahvili vadesine bir gün kala TL bedelden satın aldığımızı düşünelim. Ertesi gün, söz konusu tahvilin kupon faizi olan TL yi tahsil ettikten sonra aynı tahvili TL bedelle sattığımızı varsayalım (cari faiz oranlarının aynı kaldığı ve tahvil fiyatlarını etkile yecek başkaca bir gelişmenin yaşanmadığı durumda tahvil fiyatı tahsil edilen kupon bedeli kadar azalacaktır). Bu durumda elde ettiğimiz gelirler aşağıdaki gibi olacaktır: Tahvil faizi (MSİ) : TL Tahvil alım satım zararı (değer artış kazancı) :( =) TL Toplam kazanç : = 0 Görüldüğü gibi, aslında söz konusu tahvil işleminden elde ettiğimiz net gelir sıfır olduğu halde, elde ettiğimiz faiz gelirin i beyan edip vergisini vermemiz gerekecektir. Aynı tutardaki tahvil alım satım zararının faiz gelirinden mah sup olanağı yoktur. Eğer aynı yılda yine bir tahvil/bono veya başka bir menkul kıymet alım satım işleminden kaynaklanan kazancımız yok veya bu tür kazancımız faiz gelirinden az ise söz konusu zararı, başka bir ifadeyle tahvil faizi nedeniyle ödeyeceğimiz vergiyi kısmen veya tamamen mahsup etmemiz mümkün olmayacaktır Menkul Sermaye Geliri Ne Zaman Elde Edilmiş Sayılır? Genel O larak Menkul sermaye gelirlerinde elde etme zamanı, gelirin tabi olacağı vergileme rejiminin belirlenebilmesi bakımından önem taşır. Genel olarak, menkul sermaye iratlarında elde etme, hukuki ve ekonomik tasarrufa bağlıdır. Gelir türlerine göre elde etme aşağıda belirtildiği şek ilde gerçekleşir. 7

14 - Hisse senetlerinin kâr payları (temettü) bunların kurum tarafından ödenmeye başlandığı tarihte elde edilmiş sayılır. Başka bir ifadeyle, kurumun temettüleri ödemeyi kararlaştırdığı ve kâr paylarının emre hazır tutulduğu tarih elde etme tarihidir. Kâr payı ödemesi hisse senetlerinin bir banka şubesine ibrazı karşılığında bankaya transfer edilen paradan yapılacaksa, transferin yapıldığı tarihte emre hazır tutulduğu anlamına gelir. Hissedar kâr payını bankadan tahsil etmese dahi MSİ nı elde etmiş sayılır. - Tahvil ve bono faizlerinde elde etme tarihi faiz kuponunun üzerinde yazılı vade tarihidir. - Mevduat faizlerinde, faiz peşin alınmışsa alındığı tarih, vade sonunda alınacaksa vade tarihi elde etme tarihidir. - Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışında, satışın yapıldığı tarih elde etme tarihidir. - Senetlerde iskonto bedeli iskontonun yapıldığı gün elde edilmiş sayılır. - Özel finans kurumlarında açılan hesaplara ödenen kâr paylarında, kâr payının dağıtıldığı tarih elde etme tarihidir. - Repo gelirlerinde elde etme tarihi, geri alım veya geri satımın gerçekleştiği tarih, yani vade tarihidir. - Menkul kıymet alım-satım kazançlarında satışın (elden çıkarmanın) gerçekleştiği tarih elde etme tarihidir. Tam mükellef gerçek kişilerin yabancı ülkelerde elde ettikleri menkul sermaye iratları, elde edenin bunları Türkiye de hesaplarına intikal ettirdiği yılda elde edilmiş sayılır. Maliye Bakanlığı, yabancı ülkelerde elde edilen menkul sermaye gelirleri bakım ından da yukarıda yer verilen çerçevede belirlenen elde etme tarihlerine itibar etmektedir. Dolayısıyla, bu gelirler Türkiye ye transfer edilmese dahi elde etme gerçekleşmiş sa yılır. Bununla birlikte, Türkiye ye transferin gerçekleşmemesi mükellefin iradesi dışındaki sebeplerden ileri geldiği takdirde, bu gelirler mükellefin bunlara tasarruf edebildiği yılda elde edilmiş sayılır Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancında Elde Etme GVK nın 75 inci maddesinin 2 numaralı fıkrasında yapılan düzenleme ile belli şartlar altında yurt dışı iştiraklere yatırım yapan mükelleflere, bu iştiraklerinden fiilen kâr payı dağıtılmasa bile sanki kâr payı dağıtılmış gibi beyan ve vergi ödeme zorunluluğu getirilmiştir. Düzenlemede öngörülen koşulların gerçekleştiği durumda, kontrol edilen yabancı kurum sayılan söz konusu iştiraklerin 2015 yılı kazancının dağıtılmadığı durumda dahi bunlardan temettü elde edilmiş gibi beyan ve vergileme söz konusu olabilecektir. Türkiye de vergilendirilmiş kazancın iştirak tarafından sonradan dağıtılması halinde, elde edilen kâr paylarının vergilendirilmiş kısmı indirilerek geriye kalan tutar beyan edilir. Kontrol edilen yabancı kurum kavramı; tam mükellef gerçek kişi ve kurumların doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı ya da bir likte sermayesinin, kâr payının veya oy kullanma hakkının en az % 50 sine sahip olmak suretiyle kontrol ettikleri yurt dışı iştirakleri ifade etmekte dir. Yurt dışındaki bir kurumun kontrol edilen yabancı kurum sayılabilmesi için bu kurumun sermayesinin, kâr payının veya oy kullanma hakkının en az %50 sinin doğrudan veya dolaylı olarak, ayrı ayrı ya da birlikte tam mükellef gerçek kişi ve kurumlara ait olması gerekmekte dir. Yurt dışı iştirakin kontrol edilen yabancı kurum olup olmadığının tespitinde, kontro l oranı olarak ilgili hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte sahip olunan en yüksek oran dikkate alınır. Yurt dışı iştirake ilişkin iştirak payının (sermaye, kâr payı veya oy kullanma hakkının) tamamının, yurt dışı iştirakin hesap döneminin kapanmasından önce herhangi bir tarihte muvazaa olmaksızın elden çıkartılmış olması halinde, ilgili yurt dışı iştirak hakkında bu hükümler uygulanmaz Yurt Dışı İştirakin Kurum Kazancının Türkiye de Gelir Vergisine Tabi Tutulabilmesine İlişkin Şartlar En az % 50 hissedarlık ve/veya kontrol oranının sağlandığı yurt dışı iştiraklerin, GVK uygulamasında kontrol edilen yabancı kurum olarak kabul edilmesi ve dolayısıyla kontrol edilen yurt dışı iştiraklerin kurum kazançlarının, dağıtılsın veya dağıtılmasın Türkiye de kurumlar vergisine tabi tutulabilmesi için aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. - Yurt dışı iştirakin ilgili yıldaki toplam gayri safi hasılatının % 25 veya fazlasının faiz, kâr payı, kira, lisans ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşması. - Yurt dışında kurulu iştirakin kurum kazancının % 10 dan az oranda gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması, - Yurt dışında kurulu iştirakin ilgili yıldaki gayrisafi hasılat tutarının TL karşılığı yabancı paranın üzerinde olması, gerekmektedir. 8

15 İştirakin Yurt Dışında Ö dediği Vergilerin Mahsubu GVK nın 123 üncü maddesine göre, yurt dışındaki iştirakin bulunduğu ülkede ödemiş olduğu gelir ve kurumlar vergisi benzeri vergiler kontrol edilen yabancı kurumun Türkiye de vergilendirilecek kazancı üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilebilecektir. Ancak, Kurumlar Vergisi Kanunu 1 No.lu Tebliği çerçevesinde yer verilen açıklama gereğince, kontrol edilen yabancı kurumun bulunduğu ülke dışındaki ülkelerde ödemiş olduğu gelir ve kurumlar vergisi benzeri vergilerin, söz konusu kurumun Türkiye de vergilendirilec ek kazancı üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi mümkün bulunmamaktadır İştirakin Kâr Paylarını Dağıtması Durumunda Vergileme Yurt dışı iştirakin kontrol edilen yabancı kurum kazancı kapsamında Türkiye de vergilendirilmiş kazancının yurt dışındaki kur um tarafından sonradan dağıtılması halinde, elde edilen kâr paylarının daha önce Türkiye de vergilendirilmiş kısmı ayrıca vergilendirilmeyecektir. Ancak, daha sonraki yıllarda, kontrol edilen yabancı kurumun Türkiye de vergiye tabi tutulmuş kazancından daha fazla kâr payı dağıtılması halinde, aşan kısım gelir vergisine tabi tutulacaktır Kontrol Edilen Yabancı Kurum Müessesesinin Çifte Vergilendirmeyi Ö nleme Anlaşmaları Karşısındaki Durumu Yürürlükte bulunan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları, Türkiye nin kontrol edilen yabancı kurum kazancı hükümlerine göre kendi mukimlerini vergileme hakkını sınırlandırmamaktadır. Diğer bir anlatımla, diğer devlet mukimi bir kurum tarafından Türkiye de mukim bir gerçek kişiye kâr payı dağıtılsın ya da dağıtılmasın GVK nın kontrol edilen yabancı kurum kazancı hükümleri uygulanacaktır. Ancak, kontrol edilen yabancı kurum kazancı olarak Türkiye de vergiye tabi tutulmuş olan kazancın, diğer bir devlette mukim kurum tarafından, kâr payı olarak Türkiye de mukim bir gerçek kişiye dağıtıldığı durumlarda, Anlaşmalarda yer alan Temettüler in vergilendirilmesi ve Çifte vergilemenin önlenmesi ile ilgili hükümler normal şekilde uygulanacaktır. Kaynak ülke tarafından dağıtılan kâr payları üzerinden bir vergileme yapılması ve bu kâr paylarının Türkiye de gelir vergisinden istisna edilmemiş olması durumunda, kâr payının, elde edildiği yıl gelir vergisine tabi tutulması ve bu kâr payı ile ilgili olarak diğer ülkede ödenen vergilerin Anlaşma ve GVK nın yurt dışında ödenen vergilerin mahsubuyla ilgili hükümleri çerçevesinde mahsup edilmesi, bu mahsup sonrasında arta kalan bir tutarın mevcut olması halinde, daha önce kontrol edilen yabancı kurum kazancı olarak vergiye tabi tutulmuş bulunan kazanç üzerinden h esaplanıp ödenen gelir vergisinin söz konusu kâr payına at fedilen kısmının da kalan tutar üzerinden mahsup edilmesi gerekmektedir. Mahsup edilemeyen kısım, kâr payının Türkiye ye getirilmiş olması kaydıyla iade edilebilecektir. İlgili anlaşma hükümlerinin, dağıtılan söz konusu kâr payının Türkiye de istisna edilmesini öngörmesi halinde ise kâr payının dağıtılıp Türkiye ye getirildiği dönemde, daha önce kontrol edilen yabancı kurum kazancı hükümleri çerçevesinde vergilendirilen kazanç üzerinden hesaplanıp ödenen kurumlar vergisinden, dağıtılan kâr payı tutarına isabet eden kısım iade edilebilecektir Menkul Sermaye İratları Menkul sermaye iratları GVK 75 inci maddesinde 15 ayrı bent halinde sayılmıştır. Çok özellikli olanların dışında menkul serma ye iratları şu başlıklar altında toplanabilir. - Her nevi hisse senetlerinin kâr payları - Yatırım fonları katılma belgesi kâr payları - İştirak hisselerinden doğan kazançlar (örn. limited şirket ortaklarının kâr payları) - Kurumların yönetim kurulu başkan ve üyelerine bu sıfatları dolayısıyla verilen kâr payları - Her nevi tahvil ve bono faizleri, Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler. - Mevduat faizi - Özel finans kurumlarında (ÖFK/Katılım bankası) (faizsiz bankacılık) açılan hesaplara ödenen kâr payları - Repo geliri 9

16 - Her nevi alacak faizleri (Adi, imtiyazlı, rehinli, senetli alacaklarla cari hesap alacaklarından doğan faizler ve kamu tüzel kişilerince borçlanılan ve senede bağlanmış olan meblağlar için ödenen faizler dahil.) tarihinden itibaren düzenlenen şahıs sigorta ve bireysel emeklilik poliçeleri dolayısıyla elde edilen gelirler (Bireysel emeklilik hesabına yapılan Devlet katkılarının ödemeye konu olan kısımlarına isabet eden irat tutarı dahil) - Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen gelirler - İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar - Her çeşit senetlerin iskonto edilmeleri karşılığında alınan iskonto bedelleri Rehberde, yukarıda yer verilen menkul sermaye iratlarından genel nitelikli olan mevduat faizi, her nevi tahvil ve bono faizi, ÖFK (katılım bankası) hesaplarında açılan hesaplara ödenen kâr payı, repo geliri, hisse senedi kâr payı ve menkul kıymet yatırım fonu katılma belge si kâr payının vergileme esaslarına yer verilmiştir Beyana Tabi O lmayan Menkul Sermaye İratları Tam mükellefiyette; tarihinden sonra faaliyete başlamış olan tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları tarafından yapıla n ödemeler ile tarihinden sonra akdedilen şahıs sigorta ve bireysel emeklilik poliçelerine ilişkin emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından yapılan ödemeler, - Kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı, - Bir kişinin bir yılda elde ettiği vergiye tabi gelir toplamının, gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir dilimini (2015 yılı için TL ve 2016 yılı için TL) aşmadığı durumda; Türkiye'de stopaja tabi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları (01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve HB faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler ile tam mükellef kurumlarda n elde edilen temettü gelirleri vb.), - Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2015 yılı için TL yi (2016 yılı için TL) aşmayan, stopaj ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları (yurt dışından elde edilen menkul sermaye iratları, senet iskonto bedelleri, alacak faizi vb.), - Geçici Madde 67 kapsamında stopaja tabi tutulmuş menkul sermaye iratları, - Kurumlar vergisi mükelleflerince 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların da ğıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar payları, - Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları. Dar mükellefiyette; - Tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş menkul sermaye iratları beyan dışıdır. Diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de bu gelirler dahil edilmez Beyana Tabi Menkul Sermaye İratları Yukarıda sayılanlar dışında kalan menkul sermaye iratları beyana tabidir. - Stopaja tabi tutulmamış menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının toplamı 2015 yılı için TL yi (2016 yılı için TL) aşıyorsa tamamı, o Yabancı menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratları o Alacak faizleri o Senet iskonto bedelleri gibi - Geçici Madde 67 dışında stopaja tabi tutulmuş olan; birden sonraki işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratlarının toplamı 2015 yılı için TL yi (2016 yılı için TL) aşıyorsa tamamı, o Nakit temettü gelirleri (31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımından kaynaklananlar hariç), 10

17 o o 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve HB faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İ daresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan menkul sermaye iratları, Hangi tarihte ihraç edilmiş olursa olsun T.C. Eurobondlarından elde edilen menkul sermaye iratları Beyana Tabi Menkul Sermaye İratlarında İndirim O ranı (Enflasyon İndirimi) Uygulaması Faiz, repo gibi gelirlerin bir kısmı enflasyonu yansıtır. Başka bir ifade ile nominal (parasal) gelir, bunları elde edenlerin gerçek gelirini yansıtmaz. Özellikle finansal piyasalarda menkul kıymetlerden elde edilen gelirin bir bölümü enflasyona karşılık gelir. Verginin reel gelir değil de nominal gelir üzerinden alınması sermayenin bir kısmının da vergilenmesi anlamına gelir. İşte bazı menkul sermaye gelirleri için enflasyondan arındırma olarak da nitelendirilebilecek bir yöntemle, vergi matrahına ulaşırken indirim yapılır. İndirim oranı uygulaması adı verilen bu yöntemde, elde edilen gelirin indirim oranına karşılık gelen kısmı irat (gelir) sayılmaz ve bu kısımdan vergi alınmaz. İndirim oranı, VUK hükümlerine göre gelirin elde edildiği yıl için tespit edilen yeniden değerleme oranının, aynı dönemde DT ve HB ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranına bölünm esi suretiyle bulunur. Bu oran her yıl Maliye Bakanlığı nca yayımlanan tebliğlerle duyurulur yılında elde edilen gelirler için uygulanacak indirim oranı % 60,39 olarak açıklanmıştır. Ö nemli Not: - İndirim oranı yalnızca TL cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarına uygulanır. - İndirim oranı, 1/1/2006 öncesinde iktisap edilmiş menkul kıymetlerden ve bu tarih öncesinde ihraç edilmiş her nevi tahvil ve HB ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkartılan menkul kıymetlerden (TL cinsinden ihraç edilmiş olanlar) 1/1/2006 tarihin den itibaren elde edilen gelirler için (bu gelirler için 31/12/2005 tarihi itibarıyla geçerli hükümler uygulanacağından) uygulanacaktır. - İndirim oranı, 1/1/2006 tarihinden sonra iktisap edilmiş ve yine bu tarih sonrasında ihraç edilmiş her nevi tahvil ve HB ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkartılan menkul kıymetlerden 1/1/2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirler için uygulanmayacaktır Beyan Sınırının Hesaplanması Bir kişinin bir yılda elde ettiği vergiye tabi gelir toplamının, gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir dilimini (2015 yılı için TL ve 2016 yılı için TL) aşmadığı durumda; Türkiye'de stopaja tabi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye ira tları ve gayrimenkul sermaye iratları beyan edilmez. Beyanname verme sınırının hesaplanmasında aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir. - Karşılaştırmaya esas alınacak vergiye tabi gelir toplamı, üzerinden stopaj yapılmış ve yapılmamış olan bütün menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer gelir unsurları (ticari, zirai ve mesleki kazançlar, diğer kazanç ve iratlar, ikinci gelir dilimini aşan birden sonraki işverenden elde edilen ücret geliri) birlikte dikkate alınarak beyan sınırının geçilip geçilmediği belirlenir. - Beyan dışı bırakılan gelirler (örneğin: repo, mevduat faizi, ÖFK/Katılım Bankası kâr payı, menkul kıymet yatırım fonu kâr pay ı, 1/1/2006 sonrasında banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla yapılan menkul kıymet işlemlerinden elde edilen ve GVK Geçici Madde 67 k apsamında vergi kesilen kazançlar, tek işverenden alınan ücret) ile varsa istisna tutarları toplama dahil edilmez. - MSİ yukarıda açıklanan indirim oranı uygulamasından (enflasyon indirimi) yararlanıyorsa, beyan sınırının geçilip geçilmediğin in hesabında indirimden sonra kalan tutar dikkate alınır. - Birden sonraki işverenden alınan ücretin brüt yıllık tutarının beyan sınırını geçtiği durumda beyan eşiği geçilmiş olacağından ilk işverenden alınan ücret geliri de dahil olmak üzere bütün ücret gelirleri ile menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyan edilmesi gerekir (mevduat faizi, ÖFK/Katılım Bankası hesabı kâr payı, repo, menkul kıymet yatırım fonu kâr payı ve 1/1/2006 sonrası ihraç edilen HB/DT faizi ve alım satım kazancı ile banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla yapılan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracı işlemlerinden elde edilen stopaja tabi beyan dışı gelirler hariç) Menkul Kıymet Değer Artışı Kazancı (Menkul Kıymet Alım-Satım Kazancı) 11

18 Değer artışı kazançları GVK nın Mükerrer 80 inci maddesinde ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Rehberde yer verilen değer artış kazançları HB, DT (Eurobond dahil) ve özel sektör tahvil ve bonosu ile hisse senedi alım-satım kazançlarıdır Beyana Tabi Menkul Kıymet Değer Artış Kazançları GVK nın Geçici 67 nci maddesinde stopaja tabi tutulmayan ve istisna kapsamında olmayan menkul kıymet alım satım kazançlarının beyanı gerekmektedir TEFE (Yİ-ÜFE) Endekslemesi Beyana tabi olan hisse senedi, tahvil ve bono gibi menkul kıymet alım satım kazançlarının vergi matrahı tespit edilirken, iktisap bedeli, bunların elden çıkarıldıkları ay hariç olmak üzere TÜİK nun belirlediği aylık toptan eşya fiyat endeksindeki/üretici fiyat endeksindeki (TEFE/Yİ-ÜFE) artış oranında artırılır (TÜİK Endeksi için Rehberin sonuna bakınız). Artırılan iktisap bedeli ile satış bedeli arasındaki farkın varsa istisna uygulamasından sonraki kısmı vergi matrahını oluşturur. TEFE (Yİ-ÜFE) artışı, menkul kıymetin elden çıkartıldığı/satıldığı aydan bir önceki ayın TEFE değeri ile hisse senedinin iktisap edildiği/satın alındığı aydan bir önceki ayın TEFE (Yİ-ÜFE) değeri esas alınarak yapılır. Artış oranı iki TEFE (Yİ-ÜFE) arasındaki oransal fark hesaplanarak belirlenebileceği gibi sonraki endeks değeri önceki endeks değerine bölünmek suretiyle artış katsayısı hesaplanarak da belirlenebilir. 1/1/2006 tarihinden itibaren yapılan endekslemelerde TEFE yerine Üretici Fiyat Endeksi ( Yİ-ÜFE) kullanılacaktır. TEFE (Yİ-ÜFE) de azalış meydana gelmişse iktisap bedeli olduğu gibi alınarak vergiye tabi kazanç tespit edilir. Ö nemli Not: - 31/12/2005 tarihi itibariyle elde bulunan (iktisap edilmiş olan) menkul kıymetler ile yine ve bu tarih öncesinde ihraç edilmiş her nevi tahvil ve HB ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkartılan menkul kıymetler bakımından 31/12/2005 tarihi itibariyle geçerli olan hükümler uygulanacağından, bu menkul kıymetlerin 2006 ve sonrasında elden çıkartılmasından kaynaklanan kazançlar için endeks artışı % 10 un altında kaldığı durumda da Yİ-ÜFE endekslemesi yapılabilecektir. - 1/1/2006 tarihinden itibaren iktisap edilen menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının (her nevi tahvil ve bonoda 1/1/2006 tarihinden itibaren ihraç edilenlerin) alım satımından yine bu tarihten sonra elde edilen ve beyana tabi olan gelirler için Yİ-ÜFE endekslemesi, ancak endekslemenin yapılacağı süredeki artış oranının % 10 veya daha fazla olması halinde yapılabilecektir. Aksi halde endeksl eme yapılamayacaktır. - Geçici Madde 67 kapsamında banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilenler üzerinden, Eurobondlar hariç, y apılan stopaj nihai vergi olup ayrıca beyanname verilmeyeceğinden Yİ-ÜFE endekslemesi de söz konusu olmayacaktır İstisna Tutarı İstisna tutarı 1/1/2006 tarihinden itibaren elde edilen menkul sermaye değer artış kazançları için uygulanamamakt adır. Bununla beraber, 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş her nevi tahvil ve HB ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkartılan menkul kıymetler bakımından 31/12/2005 tarihi itibariyle geçerli olan hükümler uygulanacağından bunların alım -satım kazançlarından elde edilen değer artış kazancının bir kısmı istisnadır. Söz konusu istisna tutarı 1/1/2006 öncesinde ihraç edilmiş her nevi tahvil ve HB ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdar esince çıkartılan menkul kıymetlerden elde edilen alım-satım kazançlarının tümü için dikkate alınacaktır. Diğer bir ifade ile, 2015 yılı için aşağıdaki kazançların tümü için toplamda bir kere TL lik istisna uygulanması mümkündür. 12-1/1/2006 öncesinde ihraç edilen HB ve DT den elde edilen alım satım kazançları, - 1/1/2006 öncesinde ihraç edilen Eurobondlardan elde edilen alım satım kazançları, - 1/1/2006 öncesinde iktisap edilmiş diğer menkul kıymetlerden elde edilen alım satım kazançları, - GVK nın Mükerrer 80 inci maddesinin 2 ila 6 numaralı bentlerinde sayılan kazançlar.

19 2016 Yılı Uygulaması 2016 yılı için uygulanacak istisna tutarı TL dir Menkul Kıymet Alım - Satım Zararının Kazançtan İndirilmesi (Mahsubu) Geçici Madde 67 kapsamında stopaja tabi tutulmayan ve beyana tabi alım satım kazançları ile ilgili olarak belirli bir yılda alım satımı yapılan menkul kıymetlerin bir kısmından zarar edildiği takdirde bu zarar diğerlerinin kazancından indirilerek (mahsup edilerek) değe r artış kazancının vergi matrahı belirlenir (İlgili yasa maddesinde bu konuda bir belirleme olmamasına rağmen Vergi İdaresince yazılı olarak verilen görüşlerde bu mahsubun yapılacağı belirtilmektedir). Geçici Madde 67 kapsamındaki işlemlere ilişkin zarar mahsubunun nasıl yapılacağına aşağıda ayrıca yer verilmiştir. Bu zarar mahsubunun yapılabilmesi için, zararın vergiye tabi olan alım-satımlardan kaynaklanması gerekir. Kazancı vergiden istisna olan veya elde bulundurma süresi nedeniyle vergileme dışında bırakılan menkul kıymetlerin alım-satımından kaynaklanan zarar, diğerlerinin kazancından indirilemez. Başka bir ifadeyle, kazancı vergi dışında bırakılan bir işlemden kaynaklanan zararın mahsubu kabul edilmez. Diğer yandan, beyana tabi olan değer artış kazancı tutarından, Geçici Madde 67 kapsamında yapılan işlemlerden kaynaklanan zarar mahsup edilemez. Aynı şekilde, 2005 yılında geçerli vergileme rejimine tabi menkul kıymetlerden kaynaklanan zarar tutarı, Geçici Madde 67 kapsamında elde edilen kazançtan mahsup edilemez. Tersine durumlarda da aynı esaslar geçerlidir. Herhangi bir tür menkul kıymetin alım-satımından kaynaklanan zarar diğer tür menkul kıymetten elde edilen kazançtan indirilebilir. Örneğin vergiye tabi olmayı gerektiren süre elde tutulan hisse senedinden kaynaklanan zarar, DT alım satımından kaynaklanan kazançtan indirilebilir. Zarar mahsubuyla ilgili olarak belirtilmesi gereken diğer bir husus, mahsubun aynı tür gelir unsurları için söz konusu olabileceğidir. Menkul kıymet alım satım kazançları değer artışı kazancıdır. Menkul kıymetlerin faizi ise MSİ dir. Dolayısıyla, menkul kıymet alım satımından kaynaklanan zarar, diğer bir gelir türü olan MSİ den (örnek. bono ve tahvil faizi) mahsup edilemez. Bu konunun ayrıntıları için lütfen 1.3 Menkul Sermaye Geliri başlığı altında yapılan açıklamalara bakınız. Mahsup edilemeyen zararlar bir sonraki yıla taşınamaz Beyana Tabi O lmayan Menkul Kıymet Değer Artış Kazançları İstisnalar ve Geçici Madde 67 ( Geçici 67 ) kapsamında stopaja tabi tutulan değer artış kazançları dışındaki menkul kıymet değer artış kazançlarının tamamı beyana tabidir Geçici 67 Kapsamında Stopaja Tabi Tutulan Alım Satım Kazançlarında Zarar Mahsubu Geçici 67 ye göre; 1/1/2006 tarihinden itibaren iktisap edilen hisse senetleri ile bu tarihten itibaren ihraç edilen her nevi tahvil ve HB ndan (Türkiye de ihraç edilmiş ve Sermaye Piyasası Kurulu nca kayda alınmış ve/veya Türkiye de kurulu menkul kıymet v e vadeli işlem ve opsiyon borsalarında işlem gören veya kayda alınmamış olsa veya menkul kıymet ve vadeli işlem borsalarında işlem görmese dahi Hazinece veya diğer kamu t üzel kişilerince ihraç edilmiş menkul kıymet ve sermaye piyasası araçları) bu tarihten sonra bankalar ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen alım satım kazançları üzerinden takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla stopaj yapılır. Stopaj oranı, 2015 yılında elde edilen değer artış kazançları ile ilgili olarak - Hisse senetleri (menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) alım satım kazançları için % 0, - Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olarak yapılan diğer sermaye piyasası araçlarından (türev) elde edilen kazançlar için % 0, - Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olup Borsa İstanbul da işlem gören aracı kuruluş varantlarından % 0, - Her nevi tahvil ve HB dönemsel getirileri, itfa getirileri ve alım satım kazançları için % 10, - Hisse senetlerine veya hisse senedi endekslerine dayalı olmayan diğer sermaye piyasası araçlarından elde edilen kazançlar için % 10, - Menkul kıymet yatırım ortaklıkları hisse senetleri ile yatırım fonları kazançları için % 10 olarak uygulanmaktadır. 13

20 3 aylık vergilendirme döneminde oluşan alım satım zararı diğer işlemlerin alım satım kârından indirilerek stopaj matrahı hesaplanır. Bu uygulamada zararın aynı türden menkul kıymetlerden kaynaklanmış olması şartı aranır. Bununla birlikte, 31/12/2005 tarihi itibariyle elde bulundurulan menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları ile bu tarih öncesinde ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve bonodan elde edilen kazançlar bakımından 31/12/2005 tarihi itibariyle geçerli mevzuat uygulanacağında n Geçici 67 kapsamında stopaj uygulanmayacaktır. Bunların alım satım kazançlarının vergi matrahının tespitinde aynı türden kaynaklanma şartına bakılmaksızın (fakat aynı türde gelir unsuru olma şartına bakılarak) zarar mahsubu uygulanabilecektir. Örneğin hisse senedi alım satım zararı tahvil ve bono alım satım kârından indirilebilecektir. Ancak, bunların zararları Geçici 67 kapsamında hesaplanan stopaj matrahından indirilemez. Tam mükellef kurumlara ait olup, BİST de işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri ile sürekli olarak portföyünün en az % 51 i BİST de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkartılmasından elde edilen kazançlar üzerinden stopaj yapılmamaktadır. Başka bir ifadeyle, söz konusu kazançlar Geçici 67 kapsamı dışındadır. Bu gelirler beyana da tabi bulunmamaktadır. Buna göre, BİST de işlem gören hisse senetleri ile sürekli olarak portföyünün en az % 51 i BİST de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının katılma belgelerinin 1 yıldan daha fazla süreyle elde bulundurulduktan sonra elden çıkartılmasından kaynaklanan za rarın, aynı türden diğer menkul kıymetlerin alım satım kazancından mahsubu da söz konusu olmayacaktır. (Bu konuda Tebliğlerde herhangi bir açıklık olmamakla birlikte bizim görüşümüz bu yöndedir). Geçici 67 deki düzenlemeye göre, 1/1/2006 tarihinden itibaren iktisap edilen hisse senetleri ile bu tarihten itibaren ihr aç edilen diğer menkul kıymetlerden bu tarihten sonra bankalar ve aracı kurumlar vasıtasıyla elde edilen alım satım kazançları üzerinden takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla yapılacak stopaj matrahının tespitinde zarar mahsubu, konuya ilişkin 257, 258, 269, 277 ve 279 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğlerinde açıklanan aşağıdaki esaslara göre yapılacaktır. Üç aylık dönem içerisinde herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı ile ilgili olarak birden fazla alım -satım işlemi yapılması halinde stopajın gerçekleştirilmesinde bu işlemler tek bir işlem olarak dikkate alınacaktır. Buna göre, üç aylık dönem içerisinde yapılan işlemlerin konsolide edilmesiyle (varsa) beyan edilip ödenmesi gereken vergi hesaplanacaktır. Stopaj suretiyle kesilen verginin ödenmesi gereken vergiden fazla olması (aynı türden bir kısım işlemlerin zararlı olması dolayısıyla) halinde fazla kesilen vergi müşterinin hesabına aktarılacaktır. Üç aylık dönem sonucunun zarar olması halinde ise, bu zarar izleyen üç aylık döneme takvim yılı aşılmamak kaydıyla devredilebilecektir. Takvim yılının son üç aylık döneminde oluşan zarar tutarının izleyen döneme aktarılması mümkün değildir. Diğer yandan, sonraki üç aylık dönem zararının önceki üç aylık dönemin kazancından mahsubu da mümkün değildir. Bununla birlikte, sonraki üç aylık dönem zararının önceki üç aylık dönem (ler) in kazancından mahsup edilmesi ihtiyari olarak yıllık beyanname verilmesi suretiyle mümkün olabilecektir. Aynı tür menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının değerlendirilmesinde aşağıdaki sınıflandırma esas alınacaktır. I - Sabit getirili menkul kıymetler II - Değişken getirili menkul kıymetler III Diğer menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları IV Yatırım fonları katılma belgeleri ve yatırım ortaklıkları hisse senetleri Menkul kıymetlerle yapılan vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde sınıflandırma, işlemle ilişkilendirilen menkul kıymetin dahil olduğu gruba göre yapılacaktır. Menkul kıymete bağlı olmaksızın yapılan işlemler ise III. Gruptaki diğer menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları kapsamında değerlendirilecektir. Söz konusu sınıflandırmanın yapılmasında dövize, altına veya başka bir değere endeksli olma niteliği göz ardı edilerek, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının temelde ne tür getiriye (sabit/değişken) sahip olduğu dikkate alınmıştır. Hisse senetleri, hisse senetlerine ve hisse senedi endekslerine dayalı olan ve BİST de işlem gören aracı kuruluş varantları, aynı tür menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları sınıflandırmasında, "Değişken Getirili Menkul Kıymetler" sınıfında değerlendirilmektedir. 14