TÜRKİYE DE ULUSAL VE YEREL GAZETELERİN TWITTER KULLANIMI

Transkript

1 The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number: Number: 46, p , Spring IV 2016 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date TÜRKİYE DE ULUSAL VE YEREL GAZETELERİN TWITTER KULLANIMI TWITTER USAGE OF NATIONAL AND LOCAL NEWSPAPERS IN TURKEY Yrd. Doç. Dr. Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Öz Sosyal medya, ulusal ve yerel gazeteler açısından önemli bir mecra haline gelmiştir. Sosyal medya, haberin daha fazla okuyucuya ulaşması, haber hakkında yapılan yorumların paylaşılması açısından avantajlara sahiptir. Dijital bir ortam olması, sosyal medyanın gazeteler için haber yayılımı açısından uygun bir ortam olmasını sağlamaktadır. Günümüzde sosyal medya ile birlikte okuyucular daha fazla habere ve haberlerin içeriğine yönelik daha fazla ayrıntılı bilgiye ulaşabilmektedirler. Sosyal medya, gazetecilerin haber kaynaklarına ulaşmalarından haberlerin okuyuculara sunulmasına, okuyucuların gazeteciler ile arasında olan iletişimine kadar pek çok şeyi değiştirmiştir. Kamusal iletişimin en önemli formu olarak düşünüldüğünde, sosyal medyanın haber üretim ve dağıtım süreçlerini daha demokratik, katılımcı, çoksesli ve özgür hale getirebilme potansiyeli vardır. Bu çalışmada ilk olarak sosyal medyanın, bir haber ortamı olarak etkinliği, ulusal ve yerel gazete kuruluşları tarafından kullanımı ve gazeteciliğin geleceği konusundaki rolü incelenmiştir. Sonrasında ülkemizdeki ulusal ve yerel gazete kuruluşlarının, takipçilerine haber aktarma konusunda Twitter kullanım düzeylerini belirlemek amacıyla bir içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla 7-20 Aralık 2015 tarihleri arasında Türkiye de önde gelen 8 ulusal gazete ile Eskişehir ilinde yer alan 5 yerel gazetenin Twitter kullanımı analiz edilmiştir. Ayrıca ulusal ve yerel gazetelerin yıl bazında Twitter hesaplarındaki tweet ve takipçi durumları incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, yerel gazetelerin Twitter üzerinden genellikle faaliyette bulundukları şehir ile ilgili yerel haberleri takipçilerine aktardıkları ve Twitter ı bir haber mecrası olarak ulusal gazeteler kadar etkin biçimde kullanmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: İnternet Gazeteciliği, Geleneksel Gazetecilik, Sosyal Medya, Yeni Medya, Twitter Abstract Social media has been an important outlet for national and local newspapers. Social media have advantages in terms of reaching wider audience and sharing comments about news. Being a digital platform makes social media suitable for newspapers to disseminate their news. Today readers have reached at more news and more detailed information about the content of news owing to social media. It has changed journalism in regards to the way journalists are able to gain access to news sources, how journalists present news content to readers and the degree and ease of communication between readers and journalists. Being one of the most important forms of public communication, it has considerable inherent potential to make the production and distribution of news and

2 86 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ information more democratic, participatory and pluralistic. In this study, firstly the use of social media, its efficiency as a news medium, its use by national and local newspapers and its role in the future of journalism has been analyzed. Secondly, a content analysis has been carried out to determine the level of use of Twitter by national and local newspapers in terms of transmitting news to their followers. With this purpose, the use of Twitter by 8 leading national newspapers in Turkey and 5 local newspapers located in the city of Eskişehir on 7-20 December, 2015 has been analyzed. In addition, tweet and follower states of national and local newspapers in their Twitter accounts have been analyzed on a yearly basis. According to the obtained results, it has been determined that local newspapers in general transmit local news about the city they are active in over Twitter to their followers and they do not use Twitter as efficiently as national newspapers as a news medium. Keywords: Online Journalism, Traditional Journalism, Social Media, New Media, Twitter GİRİŞ Günümüzde yeni iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte gazetecilik sektörü de ciddi biçimde değişim ve dönüşüm geçirmektedir. Yeni iletişim teknolojileri ile geleneksel gazetecilik yerini internet gazeteciliğine ve internet temelli sosyal medya gazeteciliğine bırakmaktadır. 20. yüzyıl sonlarında ortaya çıkan internetin, bilgiye ulaşma, yayma ve iletişim konusunda sağladığı olanaklar, bu yeni teknolojiyi habercilik sektörü için vazgeçilmez bir araç konumuna getirmiştir lı yıllarda internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte internet, haber aktarma ve yayma sürecinde yeni bir ortam konumuna gelmiştir. İnternet ayrıca kendine has özelliklerinden dolayı, sadece kitle iletişim araçlarının yayınladığı içerikleri aktarma ve yaymakla kalmayarak, söz konusu içerikleri yeniden üretmekte ve bu yeni içerikleri yeni medya aracılığıyla sunmaktadır. İnternet gazeteciliğinin zaman içerisinde yaygınlaşması ve haber tüketicilerinin habere ulaşmak için interneti tercih etmesiyle birlikte gerek yazılı basın, gerek görsel medya internet gazeteciliğinde faaliyet göstermeye başlamışlardır. Günümüzde ülkemizde ulusal gazeteler, televizyonlar ve radyolar ile yerel medyanın büyük bir kısmı kendi internet sitelerini ve sosyal medya hesaplarını kurarak haberlerini okuyucularına aktarmaktadırlar. Ülkemizde ulusal gazeteler gibi yerel gazetelerin büyük çoğunluğunun internet sitesi ve sosyal medya hesapları bulunmaktadır. Ulusal ve yerel gazeteler haberleri, hem internet sitelerinden hem de sosyal medya hesapları üzerinden sürekli güncelleyerek okuyucularına aktarmaktadırlar. İnternet yayıncılığı sahip olduğu avantajlar nedeniyle yerel ve ulusal medyanın sesini dünyaya duyurmada önemli rol oynamaktadır. Ulusal ve özellikle de yerel medya kuruluşları, sosyal medya aracılığıyla coğrafi sınırları aşarak tüm gelişmeleri okuyucu ve izleyicilerine aktarma ve gelişmeleri dünya gündemine sunma imkânını elde etmektedirler. Bu çalışmada ilk olarak yeni iletişim teknolojilerinin beraberinde getirdiği yeni medya gazeteciliği ile geleneksel gazetecilik arasındaki ilişki üzerinde durulmuştur. Ayrıca geleneksel medyanın beslenmesine önemli derecede katkı sağlayan sosyal medyanın, bir haber ortamı olarak etkinliği, ulusal ve yerel gazete kuruluşları tarafından kullanımı ve gazeteciliğin geleceği konusundaki rolü incelenmiştir. Sosyal medya ağlarından özellikle Twitter, her zaman güncel haber ve gelişmeleri kullanıcılarına aktaran ve kullanıcılarının içerik paylaşımına imkân tanıyan dinamik bir habercilik ortamı olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle ulusal ve yerel medya kuruluşlarının sosyal medya kullanım düzeylerinin Twitter üzerinden incelenmesi uygun görülmüş ve bir içerik analizi gerçekleştirilmiştir. GELENEKSEL GAZETECİLİKTEN YENİ MEDYA GAZETECİLİĞİNE Yeni medyada yazar ile okur arasındaki iletişim geçmişe göre çok değişmiştir. Artık bir haber internete düşer düşmez, okuyucular habere ilişkin tepkilerini verebilmektedirler. Yeni medyanın sunduğu etkileşim özelliği ile birlikte okurların yazarlar üzerindeki etkisi de artmaktadır. Ayrıca günün her saati, internet gazeteleri ve sosyal medyada haber akışı yenilenmekte, okurlar haberlere ertesi gün değil, yapıldığı anda ulaşabilme imkânına sahip olabilmektedirler. Bu bağlamda haber aktarma özelliği, yeni medyanın doğası gereği dinamik kalmayı gerektirmektedir (Arık, 2013, s. 278) lerin ilk yıllarında CNN den Ted Turner, teknolojik gelişmelerin etkisiyle geleneksel gazeteciliğin gelecekte etkisini ve okur kitlesini kaybedeceğini, ortaya çıkan değişimlerin bu du-

3 Türkiye de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Twitter Kullanımı 87 rumu kaçınılmaz hale getireceğini öne sürmüştür (Özgen, 2000, s. 58). Günümüzde geleneksel gazetelerin tirajlarının düşmesi ve araştırma şirketlerinin gazete okuma oranlarına ilişkin gerçekleştirdiği çalışmalar da Ted Turner ın öngörüsünde haklı olduğunu açık bir biçimde göstermektedir. ABD de Scarborough Research tarafından yapılan Gazete Okur Oranı Raporu adlı araştırma sonuçlarına göre; ABD nin etkili ulusal gazetelerinin tiraj kaybının yeni kazanılan online okuyucularla telafi edildiği görülmektedir. Bu araştırmadan elde edilen bulgulara göre, ABD gazetelerinin kendi web siteleri sayesinde %2 ile %15 oranında daha fazla okuyucuya eriştikleri saptanmıştır. Örneğin ABD deki önde gelen üç ulusal gazeteden New York Times %12, Los Angeles Times %5 ve Washington Post %7 oranında daha fazla okuyucuya erişmişlerdir (Özçağlayan, 2008, s. 144). Türkiye de yapılan bir araştırma sonuçlarına göre, gazetecilerin %40 ı, diğer meslek gruplarının %60 ı, internet gazeteleri ve sosyal medya karşısında kağıda basılı geleneksel gazetelerin gelecekte var olmayacağını düşündüğünü ortaya koymuştur (Toruk, 2008, s. 339). Türkiye İstatistik Kurumu nun Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması nın 2015 yılının ilk üç ayını kapsayan sonuçlarına göre; Türkiye de internet kullanıcılarının %70,2 si online haber, gazete ya da dergi okuma, %80,9 u sosyal medya üzerinden profil oluşturma, mesaj gönderme veya fotoğraf vb. içerik paylaşma gibi amaçlarla interneti kullanmaktadırlar (Türkiye İstatistik Kurumu, 2015). Bu durum ülkemizde de haber tüketicilerinin haber alma ihtiyaçlarını internet üzerinden online bir şekilde gerçekleştirmeyi tercih ettiklerini ve dijital haber tüketim alışkanlıklarının geliştiğini göstermektedir. Başka bir deyişle bireyler haberlere ulaşmak için online yayın yapan gazete ve dergileri tercih etmenin yanı sıra sosyal medyayı da habere ulaşmada bir mecra olarak görmektedirler. Ayrıca bireyler, güvendikleri medya kuruluşlarının sosyal medyada oluşturdukları sayfaları da takip ederek haberlere ulaşmaktadırlar. Literatürde geleneksel basının geleceği konusunda çeşitli tartışmalar yer almaktadır. Kimi akademisyenler ya da düşünürler yakın gelecekte artık kağıda basılı gazetelerin faaliyet gösteremeyecekleri görüşünü benimserken, kimi akademisyenler geleneksel gazeteciliğin okur sayısı ve tirajları düşse bile varlıklarını devam ettireceklerini savunmuşlardır. İngiliz medya profesörü Donald Trelford, internet gazeteciliği ile geleneksel gazeteciliğin yarışmasının zor olduğu görüşünü savunmaktadır. Trelford, internet gazeteciliğinin haberi anında ve detaylı olarak okuyuculara aktardığını belirtmiştir. Geleneksel gazeteciliğin ise haberi kapsamlı olarak yayınlamaya kalkarsa sayfa sayısını çoğaltmaları gerektiğini ve bu durumunda hem maliyet hem de zaman açısından mümkün olmadığını vurgulamıştır. Trelford a göre geleneksel gazeteler klasik haber anlayışını terk etmelidirler (Çakır, 2007, s. 145). Kimi medya yöneticileri ise geleneksel gazeteciliğin yeni iletişim teknolojileri ile bütünleşerek, yeni medyanın imkânlarından da yararlanarak daha etkileşimli, daha aktif ve okuyucuların katılımını sağlayan bir yapıya bürüneceğini belirtmişlerdir. Bu görüşü savunanlardan birisi de dünyanın en büyük uluslararası haber ajanslarından Reuters Medya nın Televizyon Bölümü Genel Müdürü Tony Donovan dır. Dünyada gazetenin geleceği konusunda yapılan araştırmalar, gazetenin yeni iletişim ortamlarına uyum sağlamak için rol değiştirmesi sürecinin başladığını göstermektedir. Geleneksel gazeteler, sıcak haber verme üstünlüğünü internet ve sosyal medya gibi yeni iletişim ortamlarına kaptırmanın yanı sıra okur adına haber seçme işlevini de bırakmak zorunda kalmıştır. Bu durumda gazeteler gün geçtikçe tiraj kaybetmeye ve genç kuşaktan fazla okuyucu çekmemeye başlamıştır (Çakır, 2007, s. 147). Gazetelerin okunma oranları ve geleceği konusunda yapılan araştırma sonuçlarına göre insanlar artık medya kurumlarının ve gazete yazarlarının sosyal medya hesaplarını takip ederek güncel haberlere istedikleri anda ve istedikleri yerden ulaşmaktadırlar (Kürkçü ve Kürkçü, 2016, s. 3). Ayrıca sosyal medya, kullanıcıları için yeni bir haber ortamı olmanın yanı sıra medya kuruluşları ve gazeteciler için de alternatif bir haber mecrası olmuştur. İnternet yayıncılığı sahip olduğu avantajlar nedeniyle yerel ve ulusal medyanın sesini dünyaya duyurmada, azınlıkta olanın, muhalif olanın görüşlerini aktarmada önemli rol oynamaktadır. İnsanlar internet gazeteciliği ve sosyal medya aracılığıyla coğrafi sınırları aşarak tüm gelişmeleri takip ederken, sesini de dünyaya ulaştırma şansını

4 88 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ yakalayabilmektedir. HABER ORTAMI OLARAK SOSYAL MEDYA Sosyal medyanın temelini oluşturan Web 2.0 teknolojisi, kullanıcılar tarafından üretilen medya içeriklerinin paylaşılmasına imkan tanımaktadır. Böylece kullanıcılar, ortak biçimde oluşturulan online medya içeriklerinin üreticisi konumunda olmaktadırlar. Sosyal medya; hızlı, içeriğin kullanıcılar tarafından oluşturulduğu, gönüllülük esasına dayanan, etkileşime açık, yatay, tepkisel, bireysel, ifade özgürlüğünü öne çıkartan, maliyeti düşük bir iletişim paradigmasıyla çalışmaktadır (Atik, 2015, s. 261). Andreas Kaplan ve Michael Haenlein sosyal medyayı; kullanıcılar tarafından içerik oluşturulmasına ve bu içeriğin dolaşımına imkan tanıyan, web 2.0 temelleri üzerine kurulu internet tabanlı uygulamalar grubu olarak tanımlamıştır. Kaplan ve Haenlein e göre sosyal medya; ortak projeler, bloglar, içerik toplulukları, sosyal ağ siteleri, sanal sosyal dünyalar ve sanal oyun dünyalarını kapsamaktadır (Öztürk, 2013, s. 200). Günümüzde bloglar, Facebook, Google+, LinkedIn, Friendfeed, Instagram, Youtube gibi sosyal ağlar, forum siteleri ve haber sitelerinin yorum alanlarını da kapsayan ortamlar sosyal medya olarak adlandırılmaktadır. Sosyal medyada kullanıcılar geleneksel medya tarafından aktarılanların dışında kendi ürettikleri içerikleri oluşturup paylaşmaktadırlar. Çevrimiçi ağların gelişmesi sonucunda yeni bir gazetecilik formu olan sosyal medya gazeteciliği doğmuştur. Sosyal medya gazeteciliği, vatandaşa nasıl ulaşılır, vatandaş nasıl dinlenilir ve onların da bizi dinlemesi nasıl sağlanır gibi sorulara cevap olacak bir bilinç oluşturmuştur (Gody, 2014, s. 142). Sosyal medya, geleneksel medyaya alternatif olarak kullanılmaya başlanmış ve kullanım alanı yaygınlaştıkça geleneksel medyanın gündem belirleme gücünü elinden almayı başarmıştır. Sosyal medya aracılığı ile insanlar; tanımadıkları kişilerle sohbet ederek sosyalleşmekte, çeşitli konulara ilişkin görüş ve kanaatlerini attıkları twetlerle diğer insanlarla paylaşmakta diğer bir deyişle medya metinlerinin üreticisi konumuna geçmekte ve kendi gazetesinin yazarı olabilmektedirler (Kürkçü, 2015, s. 75). Sosyal medya dinamik yapısı nedeniyle sadece bilgi almak ve erişim anlamında değil, anlık geri bildirim bakımından da oldukça etkili bir araçtır. Bir televizyon dizisi, kamuoyunu ilgilendiren bir konu, bir spor müsabakası, gündem ve haber açısından oldukça zengin bir mecradır. Özellikle kamu vicdanını etkileyen toplumsal olayların sosyal medya düzleminde etkili yansımaları olduğu görülmektedir. Bu bağlamda sosyal medya olgusu; gündem oluşturma ve paylaşım sıklığı açısından ele alındığında insanların içini döktüğü bir araç haline gelmektedir (Gündüz ve Pembecioğlu, 2015, s. 71). Ogilvy nin SurveyMonkey ile birlikte yaptığı Türkiye de İçerik Pazarlamasına Tüketici Bakışı adlı araştırma sonuçlarına göre katılımcıların %67,49 u çevrimiçi ortamda ilgilerini çeken bir içerik bulduklarında bunu sosyal medyada paylaşacaklarını belirtmişlerdir. Ayrıca aynı araştırmadan elde edilen bir başka sonuç ise; sosyal medya kullanıcılarının paylaşma olasılığının en yüksek olduğu içerik türlerinin başında %37,65 oranı ile köklü saygın bir medya kuruluşunun yayınladığı içerikler gelmektedir. Bu durum yaklaşık 3 kişiden birinin sosyal medyada içerik paylaşımında bulunurken yayıncıya dikkat ettiğini ve saygın medya kuruluşlarından gelen içeriklere güvendiklerini göstermektedir (Webrazzi, 2014). Dünya genelinde faaliyet gösteren dijital pazarlama ajansı We Are Social, 2016 yılının internet ve sosyal medya kullanım istatistiklerini açıkladığı raporunda; Türkiye nin 46 milyon 28 bin aktif internet kullanıcısının ve 42 milyon aktif sosyal medya kullanıcısının bulunduğunu belirtmiştir. Ülke olarak bilgisayar ve tablet aracılığıyla günde ortalama 4 saat 14 dakikayı internette ve 2 saat 32 dakikayı da sosyal medyada geçirdiğimizi belirtmiştir. Ocak 2016 raporuna göre en çok kullandığımız sosyal ağlara bakıldığında ilk üç sırada; Facebook (%32), Whatsapp (%24) ve Facebook Messenger (%20) yer almaktadır. Ayrıca bu üçlüyü Twitter (%17), Instagram (%16) ve Google+ (%15) takip etmektedir (Kemp, 2016). Yeni medya ortamında haberler, bilgiler, görüntüler; Twitter, You- Tube, Facebook, bloglar gibi ortamlarda hızlı bir şekilde izleyici ve okuyuculara aktarılmaktadır. Günümüzün en popüler mikro bloglama sitesi olan Twitter, 2006 yılında Jack, Biz, Noah, Cyristal, Jeremy, Adam, Tony, Ev, Dom, Rabble, Ray, Florian, Tim ve Blaine in çabalarıyla South Park, San Fransisco da kurulmuştur. Jack in SMS yoluyla küçük gruplara o anda ne yaptıklarını anlatabilecekleri bir bilgi sistemi kurgulamak istemesiyle fikir gelişmiştir (Rasulov, Ünal ve Kızılhan, 2012, s. 4). Twitter üyeleri, takipçilerine 140 karak-

5 Türkiye de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Twitter Kullanımı 89 terlik kısa mesajlarla ne yaptıkları, nerede oldukları ya da ne düşündükleri hakkında bilgi vermektedir. Twitter, kullanıcılarına paylaşımda bulunma ve diğer kullanıcıların paylaşımlarını görme imkânı veren ücretsiz bir sosyal ağ ve mikroblogging sitesi olarak tanımlayabiliriz yılının Twitter için bir dönüm noktası olduğunu söylemek gerekmektedir. Twitter 2013 yılından itibaren; bağlantılı tweet leri mavi çizgi ile zaman akışında gösterme, görsel ön izlemeler, doğrudan mesajların içinde fotoğraf gönderebilme, arayüz güncellemesi ve özelleştirilmiş haber akışları oluşturma gibi yeni özellikleri uygulamaya sokmuştur (Altan, 2015, s. 104). Sosyal medya ölçümleme firması Somera nın paylaştığı veriler ışığında ülkemizde yaklaşık 11,5 milyon Twitter kullanıcısı bulunmaktadır. Ülkemiz Twitter kullanıcılarının 5,6 milyonu ise hemen hemen her gün bir paylaşımda ve etkileşimde bulunan aktif Twitter kullanıcısı olarak adlandırılan kitleyi oluşturmaktadır. Twitter paylaşımlarında saniyede atılan tweet sayısı 152 olarak saptanmıştır. Ülkemizde en çok konuşulan günler, %31 oranı ile haftasonu günleri olarak belirlenirken, günde atılan tweet sayısının ortalama 13,1 milyon olduğu belirlenmiştir. Twitter paylaşımlarında %61 ile fotoğraf paylaşımı ilk sırada yer alırken, bunu sırasıyla videolar, yer bildirimi ve haber içerikleri takip etmektedir (Digitalage, 2015). Twitter kullanıcılarının gerçekleştirdikleri en popüler etkinlikler içerisinde %41 oranı ile ilk sırada Twitter akışını okuma, ikinci sırada ise Mesaj yazmadan sadece yazılan tweetleri okumak ve üçüncü sırada ise Arkadaşlarına tweet atma yer almaktadır. Ayrıca TrendingTopics e bakmak, Tweet favorileme ve arkadaşlarının tweetini retweet etme diğer popüler etkinliklerdir. Twitter kullanıcılarının sadece %27 sinin fotoğraf ve video linki paylaşımında bulunması ise dikkat çekmektedir (Webrazzi, 2015). Bu durum ülkemiz Twitter kullanıcılarının öncelikli olarak haber ya da içerik akışını okumayı tercih ettiklerini, içerik üretme ve paylaşma etkinliklerini son sırada tercih ettiklerini göstermektedir. Hermida, Twitter ı bireysel haber takibi konusunda gazetecilik ile özdeşleştirmektedir. Hermida ya göre Twitter, haberlerin her zaman mevcut olduğu bir haber ortamı niteliğindedir. Kullanıcılar kendilerine göre önemli buldukları ya da yaşadıkları olayları akıllı telefonları aracılığı ile Twitter dan paylaşmaktadırlar. Bu nedenle Twitter da sıradan ya da önemli haberler bulunur. Bu haberler vatandaşlar tarafından üretilmekte ve tüketilmektedir (Hermida, 2010, s. 298). Özellikle haberlerin her zaman güncel olduğu bir çevresel haber ortamı olarak, sosyal medyanın nabzını tutan Twitter takipçisi gazeteciler, bu ortamda kayda değer bir haber bulmaya çalışmaktadırlar. Ayrıca gazeteciler ilginç haberlere sahip olduğunu düşündükleri Twitter kullanıcıları ile temasa geçebilmektedirler. Hermida Twitter ın, haber merkezleri tarafından, son dakika haberlerini hızlı ve gerçek olaylardan kaynaklar kullanarak dağıtımını yapan önemli bir mekanizma olarak kabul edildiğini belirtmiştir (Hermida, 2010, s. 299). Haber ortamı olarak sosyal medya hızlı enformasyon akışı sağlayan yapısından dolayı haber ve bilgi yayma konusunda geleneksel medyanın eşik bekçiliği rolüne meydan okumaktadır. Geleneksel medyada, medya içerikleri eşik bekçilerinin filtresinden geçtikten sonra yayınlanırken, sosyal medyada içeriğe yönelik herhangi bir müdahale olmamaktadır. Bu durum yanlış ve yanıltıcı haber içeriği yayma tehlikesini de beraberinde getirmektedir. Twitter'da kullanıcıların özellikle son dakika haberlerine, felaketlere ve kamu sağlığını ilgilendiren salgın hastalıklara ilişkin paylaştıkları tweetler yanıltıcı ve yanlış olabilmektedir. Bu durum Twitter'ın haber yayma aracı olarak ne kadar güvenilir olduğu tartışmasını gündeme getirmektedir (Kuyucu, 2014, s. 172). Diğer taraftan Twitter'ı iyi kullanan bir gazeteci, geleneksel medyanın görmezden geldiği ayrıntıları ve kendi kişisel gözlemlerini paylaşarak söz konusu mecrayı etkin bir şekilde kullanabilir (Arık, 2013, s. 284). Twitter, her zaman güncel haberlerin bulunduğu ve sosyal medyanın nabzını tutan bir haber ortamı olma niteliği taşımaktadır. Bu nedenle gazeteciler de ilginç haberlere sahip olduğunu düşündükleri kullanıcılar ile iletişime geçmektedirler. Bu gazetecilik modelinde gazetecilerin fiziksel olarak olay yerinde bulunmalarına gerek yoktur. Çünkü vatandaş gazeteciler Twitter aracılığı ile olay yerinden haberleri canlı olarak aktarmakta, fotoğraf ya da videolarla haberleri desteklemektedirler. Lasorsa ya göre Twitter gazetecilerin fikirlerini daha özgür biçimde ifade etmelerine imkân tanımaktadır. Bu durum da gazetecilikteki nesnellik kuralını etkilemektedir. Ayrıca gazeteciler yaptıkları işlerde şeffaflık ve güvenirlik sağlamak

6 90 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ amacıyla da Twitter ı kullanmaktadırlar. Twitter, aynı zamanda gazetecilerin Twitter kullanıcılarını son dakika haberleriyle ilgili olduğunu düşündükleri mesajları re-tweet etmeleri yoluyla haber üretim sürecine katılmaya davet ederek işbirlikçi gazetecilik uygulamalarını geliştirmektedir (Kuyucu, 2013, s ). Böylece Twitter kullanıcıları kendilerine sunulan haberleri tüketmekle kalmayıp hem söz konusu haberlerin yayılmasını sağlayıp hem de haberlerin yeniden üreticisi konumunda olmaktadırlar. Bianco ya göre Twitter, geleneksel medyanın yerini almasa da, haber kuruluşları Twitter ı flaş haberlere ulaşabilmek için yararlı bir haber mecrası olarak kullanmaktadırlar (Kuyucu, 2013, s. 167). Bianco nun bu görüşüne benzer şekilde Hermida da Twitter ın haber merkezleri tarafından son dakika haberlerinin hızlı biçimde yayılmasını sağlayan önemli bir mekanizma olarak kabul edildiğini ifade etmiştir. Bireyler basılı gazete satın almaktan ziyade, sosyal medya hesapları üzerinden güvendikleri gazetelerin ya da medya kuruluşlarının Twitter sayfalarından haberlere ulaşmayı tercih etmektedirler. Ayrıca ulusal ve yerel medya kuruluşları, sosyal medya hesapları aracılığıyla coğrafi sınırları aşarak haberlerini okuyucu ve izleyicilerine aktarma ve dünya gündemine sunma imkânını elde etmektedirler. Bu nedenle bu çalışmada ulusal ve yerel gazete kuruluşlarının, takipçilerine haber aktarma konusunda Twitter kullanım düzeylerini belirlemek amacıyla Twitter üzerinden bir içerik analizi gerçekleştirilmiştir. ARAŞTIRMA Amaç, Kapsam ve Metodoloji Günümüzde sosyal medya, gazeteler açısından haberleri geniş kitlelere aktarma konusunda önemli bir mecra konumuna gelmiştir. Sosyal medya aracılığı ile haberler daha fazla okuyucuya ulaşmakta ve söz konusu haber hakkında okuyucu yorumları paylaşılmaktadır. Dijital bir ortam olan sosyal medya, gazeteler tarafından haber yayma amacıyla etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Sosyal medya ağlarından özellikle Twitter, her zaman güncel haber ve gelişmeleri kullanıcılarına aktaran, kullanıcılarının içerik paylaşımına imkân tanıyan dinamik bir habercilik ortamı olarak adlandırılabilir. Bu nedenle ulusal ve yerel gazete kuruluşlarının, takipçilerine haber aktarma konusunda Twitter kullanım düzeylerini belirlemek amacıyla bir içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada 7-20 Aralık 2015 tarihleri arasında Türkiye de önde gelen 8 ulusal gazetenin; Zaman, Posta, Hürriyet, Sözcü, Sabah, Habertürk, Türkiye, Milliyet ve Eskişehir ilinde yer alan 9 yerel gazetenin; İstikbal, 2 Eylül, Sakarya, Anadolu, Son Haber, Yeni gün, Milli İrade, Şehir ve Midas gazetelerinin Twitter kullanım düzeylerini analiz etmek planlanmıştır. Ancak Eskişehir ilinde yer alan yerel gazetelerden Şehir ve Midas gazetelerinin Twitter adresleri bulunmadığı için çalışmamızın örneklemi dışında kalmıştır. Ayrıca Yeni gün gazetesi , Milli İrade gazetesi ise tarihinden sonra Twitter hesaplarından herhangi bir paylaşımda bulunmadıkları için çalışma örneklemi dışında kalmıştır. Çalışmanın örnekleminde yer alacak ulusal gazeteler seçilirken Medyatava sitesinde yer alan tiraj sıralaması temel alınmıştır (Medyatava, 2014). Çalışma kapsamında yer alan gazetelerin Twitter üzerindeki paylaşımlarını incelemek suretiyle cevap aranan soruları şu şekilde sıralamak mümkündür; Ulusal ve yerel gazetelerin Twitter hesapları tweet, takipçi, takip edilen ve fotoğraf/video paylaşımı açısından ne durumdadır? Ulusal ve yerel gazetelerin yıllık bazda aylık tweet ve takipçi sayıları ne durumdadır? Ulusal ve yerel gazetelerin 7-20 Aralık 2015 tarihleri arasında tweet ve retweet sayıları ve retweet yaptıkları twitter hesapları nelerdir? Ulusal ve yerel gazeteler paylaşımlarında hangi içerik formatlarına yer vermiştir? Ulusal ve yerel gazeteler Twitter hesaplarından hangi saat aralıklarında ne yoğunlukta paylaşımda bulunmuştur? Ulusal ve yerel gazeteler Twitter hesaplarından hangi haber kategorilerinde ne frekansta paylaşımda bulunmuştur? Çalışmanın yapıldığı tarihlere ilişkin araştırma bulgularına geçmeden önce çalışma örnekleminde yer alan ulusal ve yerel gazetelerin yıl bazında Twitter hesaplarındaki tweet ve takipçi durumuna bakmak gerekmektedir (Tablo 1). Ulusal gazeteler içerisinde en fazla tweet atan gazete tarihi itibariyle tweet ile 2009 yılının Temmuz ayında Twitter a katılan Habertürk gazetesi olduğu gözlenmektedir. İkinci sırada tweet ile 2009 yılının Ağustos ayında Twitter a katılan Hürriyet gazetesinin yer aldığı görülmektedir yılının Nisan ayında Twitter a katılan Türkiye gazetesinin ise tweet ile en az tweet atan gazete olduğu gözlenmektedir. Twit-

7 Türkiye de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Twitter Kullanımı 91 ter da en fazla takipçi sayısına sahip ulusal gazete ise takipçi ile Hürriyet gazetesi iken, onu takipçi ile Habertürk gazetesinin takip ettiği görülmektedir. En az takipçi sayısına sahip gazetenin ise takipçi ile Posta gazetesi olduğu gözlenmektedir. Tablo 1. Ulusal Gazetelerin Twitter Hesap Durumları 31 Aralık Mart Haziran Eylül Aralık 2015 Aylık Ort. Zaman Posta Hürriyet Sözcü Sabah Habertürk Milliyet Türkiye Tweet ,1 Takipçi ,9 Tweet ,3 Takipçi ,9 Tweet ,0 Takipçi ,3 Tweet ,0 Takipçi ,6 Tweet ,7 Takipçi ,0 Tweet ,8 Takipçi ,3 Tweet ,6 Takipçi ,4 Tweet ,8 Takipçi ,7 Çalışmada ayrıca üç aylık periyodlar halinde 2015 yılı bazında ulusal gazetelerin tweet ve takipçi sayıları incelenmiştir. Ulusal gazetelerin üç aylık periyodlardaki tweet ve takipçi sayılarındaki artışın ortalama değeri hesaplanmıştır. Buna göre aylık ortalama en fazla tweet sayısına sahip olan gazetenin tweet ile Zaman gazetesi olduğu görülmektedir. Bu durumda Zaman gazetesinin Twitter hesabından ayda ortalama tweet atıldığını söylemek mümkündür. Aylık ortalama en az tweet sayısına sahip olan gazetenin tweet ile Türkiye gazetesi olduğu görülmektedir. Ayrıca aylık ortalama en fazla takipçi sayısına sahip gazetenin takipçi ile Hürriyet gazetesi olduğu görülmektedir. Aylık ortalama en az takipçi sayısına sahip gazetenin ise takipçi ile Posta gazetesi olduğu görülmektedir. Buna göre Posta gazetesinin Twitter hesabına ayda ortalama takipçi eklenmektedir. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde Twitter hesabından en az tweet atan Türkiye gazetesi olmasına rağmen takipçi sayısı en az olan gazetenin Posta gazetesi olduğu gözlenmektedir. Bu durumda tweet sayısı ile takipçi sayısı arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığını söylemek mümkündür.

8 92 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ İstikbal 2 Eylül Sakarya Anadolu Son Haber Tablo 2. Yerel Gazetelerin Twitter Hesap Durumları 31 Aralık Mart Haziran Eylül Aralık 2015 Aylık Ort. Tweet ,7 Takipçi ,3 Tweet ,4 Takipçi ,1 Tweet ,4 Takipçi ,5 Tweet ,1 Takipçi ,8 Tweet ,8 Takipçi ,6 Yerel gazetelerin yıl bazında Twitter hesaplarındaki tweet ve takipçi durumu Tablo 2 de özetlenmiştir tarihi itibariyle yerel gazeteler içerisinde en fazla tweet atan gazetenin tweet ile 2012 yılının Nisan ayında Twitter a katılan 2 Eylül gazetesi olduğu görülmektedir. Onu tweet ile 2011 yılının Mayıs ayında Twitter a katılan Sakarya gazetesi ikinci sırada, tweet ile 2011 yılının Aralık ayında Twitter a katılan Son Haber gazetesinin üçüncü sırada takip ettiği görülmektedir yılının Mayıs ayında Twitter a katılan İstikbal gazetesinin ise tweet ile en az tweet atan gazete olduğu gözlenmektedir. 2 Eylül gazetesinin Twitter a katılım tarihi Sakarya ve Son Haber gazetelerine oranla geç olmasına rağmen tweet sayısının daha fazla olduğu görülmektedir. Twitter da en fazla takipçi sayısına sahip yerel gazete ise takipçi ile İstikbal gazetesi iken, onu takipçi ile 2 Eylül gazetesinin takip ettiği görülmektedir. En az takipçi sayısına sahip gazetenin ise takipçi ile Anadolu gazetesi olduğu gözlenmektedir. Yerel gazetelerin üç aylık periyodlardaki tweet ve takipçi sayılarındaki artışın ortalama değeri hesaplanmıştır. Buna göre aylık ortalama en fazla tweet sayısına sahip olan gazetenin 738 tweet ile Sakarya gazetesi olduğu ve aylık ortalama en az tweet sayısına sahip olan gazetenin 124 tweet ile İstikbal gazetesi olduğu görülmektedir. Ayrıca aylık ortalama 65 ilave takipçi ile takipçi sayısında en yüksek artışa sahip olan gazete İstikbal iken, aylık ortalama 37 ilave takipçi ile takipçi sayısında en az artışa sahip olan gazetenin Anadolu olduğu gözlenmektedir. Bulgular Çalışma kapsamında incelenen ulusal ve yerel gazetelerin 7-20 Aralık 2015 dönemi Twitter kullanım sıklıkları söz konusu gazetelerin paylaştıkları tweet ve retweet sayıları ile ele alınmıştır. Çalışmanın yapıldığı 7-20 Aralık 2015 tarihleri arasında 8 ulusal gazeteye ait Twitter da tane tweet toplanmıştır. Ulusal gazetelerin 7-20 Aralık 2015 dönemi tweet ve retweet sayıları Tablo 3 de gösterilmiştir. Söz konusu dönem içerisinde toplanan tweetten tanesi Sözcü gazetesine, tanesi Zaman gazetesine, tanesi Milliyet gazetesine aittir. Tablo 3. Ulusal Gazetelerin Tweet ve Retweet Sayıları Toplam Gazete Doğrudan Gönderi Sayısı Retweet Sayısı Sayısı Tweet Zaman ,9% 58 4,1% Posta ,6% 12 1,4% 860

9 Türkiye de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Twitter Kullanımı 93 Hürriyet ,3% ,7% 756 Sözcü ,2% ,8% Sabah ,6% 10 1,4% 708 Habertürk ,6% 84 9,4% 896 Türkiye ,1% 80 22,9% 350 Milliyet ,3% ,7% Toplam ,8% ,2% Ulusal gazetelerin doğrudan gönderi sayılarının toplam gönderi sayılarına oranına bakıldığında ilk sırada %98,6 ile Posta ve Sabah gazeteleri yer alırken, bu gazeteleri %95,9 ile Zaman gazetesi takip etmektedir. Bu durum Zaman gazetesinin, Posta ve Sabah gazetelerine göre daha yüksek oranda retweet paylaşımında bulunmasından kaynaklanmaktadır. Ulusal gazetelerin retweet oranları incelendiğinde; %22,9 ile Türkiye gazetesi ilk sırada yer alırken, ikinci sırada %21,7 ile Hürriyet, üçüncü sırada %15,8 ile Sözcü gazetesi yer almaktadır. Tablo 4. Ulusal Gazetelerin Retweet Sayıları ve Retweet Yaptıkları Twitter Hesapları Gazete Retweet Sayısı Retweet Yapılan Adres Retweet Sayısı Zaman 1 Posta 70 Hürriyet 84 Sözcü 30 Sabah 10 Habertürk 16 Türkiye 38 Milliyet 18 Çalışmada ayrıca ulusal gazetelerin retweet yaparken hangi adreslerden yararlandıkları incelenmiştir. Buna göre en fazla retweet yapan Sözcü gazetesi 226 retweetinin 84 adresinden, 44 adresinden, 30 adresinden yararlanarak yapmıştır (Tablo 4). İkinci sırada yer alan Hürriyet gazetesi 164 retweetinin 70 adresinden, 38 adresinden, 20 adresinden yararlanarak yapmıştır. En az retweet yapan Sabah gazetesi ise 10 retweetinin adresinden yararlanarak yapmıştır. Ayrıca Habertürk gazetesi de 84 retweetinin adresinden yararlanarak yapmıştır. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde gazetelerin, retweet paylaşımlarında bulunurken daha çok kendi kurumlarına ait olan Twitter hesaplarından yararlandıkları görülmektedir.

10 94 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ Tablo 5. Yerel Gazetelerin Tweet ve Retweet Sayıları Gazete Doğrudan Gönderi Sayısı Retweet Sayısı Toplam Tweet Sayısı İstikbal ,0% 0 0,0% 62 2 Eylül ,0% 0 0,0% 92 Sakarya ,0% 0 0,0% 88 Anadolu ,0% 0 0,0% 80 Son Haber ,0% 0 0,0% 58 Toplam ,0% 0 0,0% 380 Çalışmanın yapıldığı 7-20 Aralık 2015 tarihleri arasında 5 yerel gazeteye ait 380 tweet toplanmıştır. Yerel gazetelerin 7-20 Aralık 2015 dönemi tweet ve retweet sayıları yukarıdaki tabloda özetlenmiştir (Tablo 5). Söz konusu dönem içerisinde toplanan 380 tweetten 92 tanesi 2 Eylül gazetesine, 88 tanesi Sakarya gazetesine, 80 tanesi Anadolu gazetesine aittir. Söz konusu dönemde yerel gazetelerin hiçbirinin retweet paylaşımında bulunmaması dikkat çekmektedir. Tablo 6. Ulusal Gazetelerin Saat Aralıklarına Göre Tweet Sayıları Gazete 00:00-06:00 06:00-12:00 12:00-18:00 18:00-24:00 Zaman 8 0,6% ,9% ,1% ,5% Posta 40 4,7% ,7% ,8% ,8% Hürriyet 14 1,9% ,6% ,9% ,6% Sözcü 92 6,5% ,3% ,9% ,3% Sabah 92 13,0% ,7% ,4% 92 13,0% Habertürk 74 8,3% ,1% ,9% 78 8,7% Türkiye 0 0,0% ,6% ,4% 42 12,0% Milliyet 98 8,9% ,5% ,0% ,6% Toplam 418 5,6% ,0% ,6% ,8% Ulusal gazetelerin Twitter hesaplarından belirli saat aralıklarında ne yoğunlukta paylaşımda bulundukları yukarıdaki tabloda özetlenmiştir (Tablo 6). Ulusal gazetelerin Twitter hesaplarından yaptıkları gönderilerin %5,6 sı 00:00-06:00 saat aralığında, %28 i 06:00-12:00 saat aralığında, %48,6 sı 12:00-18:00 saat aralığında ve %17,8 i 18:00-24:00 saat aralığında gerçekleşmiştir. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde ulusal gazetelerin en fazla tweet paylaşımını 12:00-18:00 saat aralığında, en az tweet paylaşımını 00:00-06:00 saat aralığında yaptıkları görülmektedir. Ulusal gazetelerin en fazla tweet paylaştığı 12:00-18:00 saat aralığında ise en fazla paylaşım oranına sahip gazetenin %59,4 ile Türkiye gazetesi olduğu görülmektedir. İkinci sırada %52,9 ile Habertürk gazetesi yer almaktadır. Söz konusu saat aralığında en az paylaşım oranına sahip gazete %44,4 ile Sabah gazetesi olmuştur. Tablo 7. Yerel Gazetelerin Saat Aralıklarına Göre Tweet Sayıları Gazete 00:00-06:00 06:00-12:00 12:00-18:00 18:00-24:00 İstikbal 0 0,0% 14 22,6% 32 51,6% 16 25,8% 2 Eylül 0 0,0% 24 26,1% 48 52,2% 20 21,7% Sakarya 6 6,8% 22 25,0% 44 50,0% 16 18,2% Anadolu 2 2,5% 18 22,5% 50 62,5% 10 12,5%

11 Türkiye de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Twitter Kullanımı 95 Son Haber 4 6,9% 18 31,0% 30 51,7% 6 10,3% Toplam 12 3,2% 96 25,3% ,7% 68 17,9% Yerel gazetelerin Twitter hesaplarında belirli saat aralıklarında ne yoğunlukta paylaşımda bulundukları yukarıdaki tabloda özetlenmiştir (Tablo 7). Yerel gazetelerin Twitter hesaplarından yaptıkları gönderilerin %3,2 si 00:00-06:00 saat aralığında, %25,3 ü 06:00-12:00 saat aralığında, %53,7 si 12:00-18:00 saat aralığında ve %17,9 u 18:00-24:00 saat aralığında gerçekleşmiştir. Bu bağlamda ulusal gazetelerde olduğu gibi yerel gazetelerin de en fazla tweet paylaşımını 12:00-18:00 saat aralığında, en az tweet paylaşımını 00:00-06:00 saat aralığında yaptıkları görülmektedir. Ayrıca yerel gazetelerin en fazla tweet paylaştığı 12:00-18:00 saat aralığında en fazla paylaşım oranına sahip gazete Anadolu gazetesi olmuştur. Tablo 8. Ulusal Gazetelerin Paylaşımlarında Hangi İçerik Formatlarına Yer Verdiği Gazete Fotoğraf Sayısı Video Sayısı Zaman ,7% 0 0,0% Posta ,9% 0 0,0% Hürriyet ,2% 0 0,0% Sözcü ,1% 0 0,0% Sabah ,7% 0 0,0% Habertürk ,5% 0 0,0% Türkiye ,4% 0 0,0% Milliyet ,3% 0 0,0% Toplam ,9% 0 0,0% Çalışma kapsamında ulusal ve yerel gazetelerin haberlerine yer verme biçimleri de incelenmiştir. Ulusal gazetelerin Twitter paylaşımlarında hangi içerik formatlarına yer verdikleri yukarıdaki tabloda özetlenmiştir (Tablo 8). Gönderilerinde en yüksek oranda fotoğraf paylaşan gazete %99,7 ile Sabah gazetesi iken, bu gazeteyi %99,4 ile Türkiye gazetesi takip etmektedir. En düşük oranda fotoğraf paylaşan gazete ise %70,1 ile Sözcü gazetesidir. Bunun yanı sıra ulusal gazetelerden hiçbirinin haberlere ilişkin video paylaşımında bulunmaması çalışmada dikkat çeken noktalardan biridir. Tablo 9. Ulusal Gazetelerin Paylaşımlarında Yer Verdiği Hashtag Sayısı ve Hashtag İsmi Gazete Hashtag Sayısı Hashtag İsmi Kullanım Sayısı Zaman 10 #Periscope 3 #StarWars 3 #CANLI 17 Posta 235 #Putin 13 #Erdoğan 7 #Fenerbahçe 7 Hürriyet 60 #Rusya 6 # Galatasaray 5 #17Aralık 4 Sözcü 20 #Facebook 3 #Google 2 Sabah 47 #SONDAKİKA 21 #FLAŞ 16

12 Zaman Posta Hürriyet Sözcü Sabah Habertürk Türkiye Milliyet Toplam 96 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ Habertürk 64 Türkiye 72 Milliyet 16 #CANLI 5 #CANLI 6 #BaşbakanDavutoğlu 5 #Diyarbakır 3 #Suriye 14 #Turkey 7 #BosnaHersek 7 #2016Kelimem 5 #CumhurbaşkanıErdoğan 4 Çalışma kapsamında ulusal ve yerel gazetelerin paylaşımlarında hashtag kullanım sıklığı ve hashtag isimleri incelenmiştir. (Tablo 9). Hashtag paylaşımı Twitter da belirli konulara ilişkin toplumsal gündem ve kamuoyunun oluşmasını sağladığı için önemlidir. Son dönemlerde dünyada ve ülkemizde meydana gelen olaylarda da hashtag kullanımının gündem oluşturma konusundaki etkisi görülmektedir. Ayrıca hashtag kullanımı haber programlarında ve gazetelerin paylaşımlarında da giderek artmaktadır. Yapılan analize göre, çalışmada incelenen tarih aralığında en fazla hashtag ile tweet paylaşan gazetenin 235 hashtag ile Posta olduğu gözlenirken, onu 72 hashtag ile Türkiye gazetesi izlemektedir. En az hashtag ile tweet paylaşan gazetenin 10 hashtag ile Zaman gazetesi olduğu görülmektedir. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde gazetelerin en çok kullandıkları hashtag isimlerinin #CAN- LI, #SONDAKİKA ve #FLAŞ olduğu görülmektedir. Tablo 10. Yerel Gazetelerin Paylaşımlarında Hangi İçerik Formatlarına Yer Verdiği Gazete Hashtag Sayısı Fotoğraf Sayısı Video Sayısı İstikbal Eylül Sakarya Anadolu Son Haber Toplam Yerel gazetelerin Twitter paylaşımlarında hangi içerik formatlarına yer verdikleri yukarıdaki tabloda özetlenmiştir (Tablo 10). Yapılan analize göre, çalışmada incelenen tarih aralığında yerel gazetelerden sadece 2 Eylül gazetesi hashtag kullanmıştır. Bu durum hashtag kullanımının yerel gazeteler tarafından etkin biçimde kullanılmadığını göstermektedir. Fotoğraf paylaşımı açısından bakıldığında sadece Anadolu ve 2 Eylül gazeteleri fotoğraf paylaşımında bulunmuştur. Çalışmada incelenen tarih aralığında yerel gazetelerin video paylaşımında bulunmaması dikkat çekmektedir. Elde edilen bulgulara göre yerel gazetelerin ulusal gazetelere oranla, Twitter paylaşımlarında çeşitli içerik formatlarını etkin bir şekilde kullanmadıklarını söylemek mümkündür. Tablo 11. Ulusal Gazetelerin Hangi Haber Kategorilerinde Paylaşımda Bulundukları Aile ,3% 0,0% 3,7% 0,3% 0,0% 0,7% 0,7% 0,0% 0,8% Dünya ,9% 13,4% 9,1% 8,8% 6,6% 9,4% 26,7% 8,1% 10,5% Eğitim

13 Türkiye de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Twitter Kullanımı 97 Ekonomi Gündem Kültür-Sanat Magazin Siyaset Sağlık Spor Teknoloji Yaşam Toplam 1,6% 1,2% 1,7% 3,7% 0,3% 0,5% 1,5% 0,4% 1,5% ,2% 5,0% 7,1% 8,7% 6,3% 7,6% 1,5% 6,0% 6,9% ,2% 22,2% 25,0% 20,3% 23,8% 25,4% 37,0% 26,9% 26,3% ,3% 1,9% 5,4% 3,8% 0,3% 2,2% 0,0% 1,2% 2,7% ,2% 19,1% 11,5% 9,2% 0,9% 8,4% 0,7% 13,0% 8,5% ,5% 8,7% 13,9% 20,5% 27,5% 16,7% 21,5% 8,1% 16,0% ,2% 3,3% 2,0% 1,8% 1,7% 7,4% 0,0% 2,9% 2,9% ,1% 8,0% 2,0% 3,5% 3,2% 1,7% 2,2% 7,0% 4,7% ,3% 0,7% 2,7% 4,3% 0,9% 2,5% 0,0% 0,6% 1,8% ,9% 16,5% 15,9% 15,0% 28,7% 17,5% 8,1% 25,8% 17,4% ,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Çalışma kapsamında ulusal ve yerel gazetelerin 7-20 Aralık 2015 tarih aralığında Twitter hesaplarında hangi haber kategorilerinde tweet attıkları ve ne frekansta paylaşımda bulundukları incelenmiştir. Ulusal gazetelerin hangi haber kategorilerinde paylaşımda bulundukları ve frekans değerleri Tablo 11 de özetlenmiştir. Çalışmada incelenen sekiz ulusal gazetenin toplam tweet sayısı 6728 dir. Elde edilen verilere göre ulusal gazetelerin en fazla paylaşımda bulundukları haber kategorisi %26,3 ile gündem olmuştur. İkinci sırada %17,4 ile yaşam, üçüncü sırada %16 ile siyaset kategorilerinin yer aldığı gözlenmektedir. Çalışmada ulusal gazetelerin en az paylaşımda bulundukları haber kategorisinin %0,8 ile aile olduğu gözlenmektedir. Özellikle tarihinde Türkiye nin hava sahası ihlali yapan Rusya ya ait SU-24 tipi savaş uçağını sınırda düşürmesi üzerine ulusal gazeteler söz konusu olaya ilişkin Twitter hesaplarından tweet paylaşmışlardır. Bu habere ilişkin ulusal gazeteler tarafından paylaşılan tweetler içeriklerine göre dünya ve siyaset kategorilerinde değerlendirilmiştir. Bu nedenle çalışmada incelenen tarih aralığında dünya ve siyaset kategorilerinin ulusal gazeteler tarafından çok tweet atılan kategoriler arasında yer almaktadır. Tablo 12. Yerel Gazetelerin Hangi Haber Kategorilerinde Paylaşımda Bulundukları 2 Eylül Anadolu İstikbal Sakarya Son Haber Toplam Aile 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Dünya

14 98 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ Eğitim Ekonomi Gündem Kültür-Sanat Magazin Siyaset Sağlık Spor Teknoloji Yaşam Toplam 2,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% ,0 0,0 0,1 0,0 0,0 2,1% ,3% 0,0% 6,5% 4,5% 3,4% 3,7% ,6% 32,5% 3,2% 20,5% 31,0% 21,6% ,3% 2,5% 3,2% 0,0% 3,4% 2,6% ,3% 2,5% 0,0% 0,0% 0,0% 1,6% ,2% 5,0% 29,0% 9,1% 13,8% 10,5% ,0% 7,5% 9,7% 4,5% 0,0% 4,2% ,1% 20,0% 3,2% 20,5% 13,8% 17,9% ,0% 0,0% 0,0% 0,0% 6,9% 1,1% ,6% 30,0% 38,7% 40,9% 27,6% 34,2% ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Yerel gazetelerin hangi haber kategorilerinde paylaşımda bulundukları ve frekans değerleri incelendiğinde yerel gazetelerin en fazla paylaşımda bulundukları haber kategorisi %34,2 ile yaşam olmuştur. Onu %21,6 ile gündem, %17,9 ile spor kategorileri takip etmektedir. Yerel gazetelerin aile kategorisinde paylaşım yapmadıkları, dünya, teknoloji ve magazin kategorilerinde ise çok az paylaşım yaptıkları görülmektedir. Twitter incelemesi yapılan tarihlerde dünya kategorisinde sadece 2 Eylül gazetesi, teknoloji kategorisinde ise sadece Son Haber gazetesi paylaşımda bulunmuştur. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde, yerel gazetelerde yaşam haber kategorisindeki haberlerin birincil sırada önem taşıdığını söylemek mümkündür. Çalışmada incelenen yerel gazeteler, faaliyette bulundukları Eskişehir ile ilgili gelişmeleri ve haberleri okuyucu kitlesine aktarmaktadır. Aynı şekilde spor haber kategorisinde de paylaşılan tweetler Eskişehirspor futbol takımı başta olmak üzere Eskişehir de faaliyet gösteren spor takımları ile ilgilidir. SONUÇ Günümüzde bireyler haber alma ihtiyaçlarını dijital bir ortam olan sosyal medya üzerinden karşılamaktadırlar. Twitter, güncel, kısa ve anlık paylaşımlara olanak sağlayan bir altyapıya sahip olmasından dolayı alternatif bir haber ortamı olarak kullanılmaktadır. Günümüzde bireyler basılı gazete satın almaktan ziyade, sosyal medya hesapları üzerinden güvendikleri gazetelerin ya da medya kuruluşlarının Twitter sayfalarından haberlere ulaşmayı tercih etmektedirler. Ayrıca ulusal ve yerel medya kuruluşları da sosyal medya hesapları aracılığıyla haberlerini okuyucu ve izleyicilerine aktarma ve dünya gündemine sunma olanağını elde etmektedirler. Bu durum gün geçtikçe Twitter kullanıcı sayısının artmasına, gazete ve medya kurumlarının Twitter da takipçi sayısının artmasına neden olmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada ulusal ve yerel gazete kuruluşlarının, haber aktarma konusunda Twitter kullanım düzeylerini belirlemek amacıyla bir içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışma örnekleminde yer alan ulusal ga-

15 Türkiye de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Twitter Kullanımı 99 zetelerin yıl bazında Twitter hesaplarında ki tweet ve takipçi durumuna bakıldığında en fazla tweet atan gazetenin Habertürk gazetesi olduğu görülmektedir. Habertürk gazetesinin tweet ve takipçi sayısının yüksek olması nedeniyle Twitter ı haber mecrası olarak etkin bir şekilde kullandığını söylemek mümkündür. Hürriyet gazetesinin tweet sayısında ikinci sırada, takipçi sayısında ise ilk sırada yer aldığı göz önünde bulundurulduğunda Twitter ı etkin bir şekilde kullandığı görülmektedir. Türkiye gazetesinin ise en az tweet atan gazete olduğu gözlenirken, en az takipçi sayısına sahip gazetenin ise Posta gazetesi olduğu gözlenmektedir. Çalışmada ayrıca ulusal gazetelerin üç aylık periyodlardaki tweet sayılarındaki artışın ortalama değeri hesaplanmıştır. Buna göre Zaman gazetesi aylık ortalama en fazla tweet sayısına sahip iken, Türkiye gazetesi ise aylık ortalama en az tweet sayısına sahip olduğu görülmektedir. Ayrıca Hürriyet gazetesi aylık ortalama en fazla takipçi sayısına sahip iken, Posta gazetesi ise aylık ortalama en az takipçi sayısına sahip olduğu görülmektedir. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde, Twitter hesabından en az tweet atan Türkiye gazetesi olmasına rağmen takipçi sayısı en az olan gazetenin Posta gazetesi olduğu gözlenmektedir. Bu durumda tweet sayısı ile takipçi sayısı arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığını söylemek mümkündür. Yerel gazetelerin yıl bazında Twitter hesaplarındaki tweet durumuna bakıldığında en fazla tweet atan gazete 2 Eylül iken, en az tweet atan gazetenin İstikbal gazetesi olduğu görülmektedir. Yerel gazetelerin Twitter a katılım tarihleri göz önünde bulundurulduğunda; 2 Eylül gazetesinin Sakarya ve Son Haber gazetelerine oranla Twitter a geç katılmasına rağmen tweet sayısının daha fazla olduğu görülmektedir. Bu durumda gazetelerin Twitter a katılım tarihleri ile tweet sayısı arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığını söylemek mümkündür. Yerel gazetelerin üç aylık periyodlardaki tweet sayılarındaki artışın ortalama değeri incelendiğinde; aylık ortalama en fazla tweet sayısına sahip olan gazete Sakarya gazetesi iken, aylık ortalama en az tweet sayısına sahip olan gazetenin İstikbal gazetesi olduğu görülmektedir. Bu durum, Sakarya gazetesinin okuyucularına haber aktarımı konusunda Twitter ı daha aktif olarak kullandığını göstermektedir. Çalışmanın yapıldığı dönemde ulusal gazetelerin retweet edilme sayıları incelendiğinde; en fazla retweet paylaşan gazete Sözcü gazetesi iken, en az retweet paylaşan gazete ise Sabah gazetesi olmuştur. Söz konusu dönemde yerel gazetelerin hiçbirinin retweet paylaşımında bulunmaması çalışmanın dikkat çeken noktalarından biridir. İnceleme sonunda görülmüştür ki; yerel gazeteler diğer medya kurumlarının gönderilerini paylaşıma sokmayarak söz konusu kurumlarla etkileşime girmemektedirler. Çalışmadan elde edilen verilere göre; gerek ulusal gerekse de yerel gazetelerde en fazla tweet paylaşımı 12:00-18:00 saat aralığında, en az tweet paylaşımını 00:00-06:00 saat aralığında yaptıkları görülmektedir. Araştırma sonucuna göre; ulusal gazetelerden en fazla fotoğraf paylaşan gazetenin Zaman gazetesi olduğu gözlenirken, en az fotoğraf paylaşan gazetenin ise Türkiye olduğu gözlenmektedir. Ayrıca yerel gazetelerden sadece Anadolu ve 2 Eylül gazeteleri fotoğraf paylaşımında bulunmuştur. Çalışmada dikkat çeken bir diğer önemli nokta ise; hem ulusal hem de yerel gazetelerden hiçbirinin haberlere ilişkin video paylaşımında bulunmaması olmuştur. Elde edilen bulgular değerlendirildiğinde; yerel gazetelerin, ulusal gazetelere kıyasla haberlere ilişkin daha az tweet paylaşımında bulunduğunu, retweet paylaşmadığını ve çeşitli içerik formatlarını etkin bir şekilde kullanmadığını söylemek mümkündür. Çalışma sonucunda yerel gazetelerin Twitter ı bir haber mecrası olarak ulusal gazeteler kadar etkin biçimde kullanmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada ulusal gazetelerin en fazla paylaşımda bulundukları haber kategorisi gündem iken, en az paylaşımda bulundukları haber kategorisinin aile olduğu gözlenmektedir. Yerel gazetelerin en fazla paylaşımda bulundukları haber kategorisi yaşam iken, en az paylaşımda bulundukları haber kategorisi dünya olduğu gözlenmektedir. Çalışmanın yapıldığı dönemde yerel gazetelerin hiçbirinin aile haber kategorisinde paylaşımda bulunmaması dikkat çekmektedir. Yerel gazetelerin haberlere ilişkin tweet içerikleri incelendiğinde, genellikle faaliyette bulundukları şehir ile ilgili yerel gelişmeleri ve haberleri takipçilerine aktardıkları görülmüştür. Örnek vermek gerekirse yaşam haber kategorisinde payla-

16 100 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ şılan tweetler Eskişehir de düzenlenecek etkinlikler ile ilgili, spor haber kategorisinde paylaşılan tweetler Eskişehir e ait spor takımları ile ilgilidir. Ulusal ve yerel medya kuruluşlarının, küresel çapta gündem yaratabilen ve gündem belirleme gücü olduğunu gösteren Twitter ı daha etkin bir şekilde kullanmaları gerekmektedir. Bu bağlamda ülkemizdeki ulusal ve yerel medya kuruluşlarının; Twitter da daha fazla haber içeriği paylaşması, habere ilişkin fotoğraf ve özellikle video paylaşması, haberlerini sürekli güncellemesi, hashtag kullanarak gündem oluşturması, takipçileri ile etkileşime geçerek onları da haber üreticisi konumuna geçirmesi, retweet paylaşımında bulunarak diğer medya kuruluşları ile etkileşime geçmesi gerekmektedir. KAYNAKÇA Altan, H. Z. (2015). Sosyal Medyanın Kullanımlar ve Doyumlar Haritası: Youtube, Facebook ve Twitter. Büyükaslan ve Kırık (Ed.), Sosyalleşen Olgular: Sosyal Medya Araştırmaları 2 (s ). İstanbul: Çizgi Kitabevi. Arık, E. (2013). Yurttaş Gazeteciliğinin Günümüzdeki Görünümü: Twitter Gazeteciliği Örneği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 36: Atik, A. (2015). Alternatif Bir Haber Ortamı Olarak Sosyal Medyanın Manipülatif Yapısı. Karakulakoğlu ve Uğurlu (Ed.), İletişim Çalışmalarında Dijital Yaklaşımlar Twitter (s ). Ankara: Heretik Basın Yayın. Çakır, H. (2007). Geleneksel Gazetecilik Karşısında İnternet Gazeteciliği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22: Digitalage. (2015). Twitter ın 2014 Türkiye Karnesi turkiye-karnesi/ (Erişim Tarihi: ). Gody, A. E. (2014). Sosyal Medya ve Mısır Devrimi; Demokratik Bir Kapasite Oluşturabilir Mi? (Çev. Ö. Yılmazkol). Akca (Ed.), Yeni Medya Yeni Pratikler Yeni Olanaklar (s ). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Umuttepe Yayınları. Gündüz, U. ve Pembecioğlu, N. (2015). Sosyal Medya: Mizah, Muhalefet ve Direniş Pratikleri. Büyükaslan ve Kırık (Ed.), Sosyalleşen Olgular: Sosyal Medya Araştırmaları 2 (s ). İstanbul: Çizgi Kitabevi. Hermida, A. (2010). Twittering the News, Journalism Practice, 4 (3): Kemp, S. (2016). Digital in (Erişim Tarihi: ). Kuyucu, M. (2013). Bab-ı Ali den Tablet Gazetelere Basın İşletmeciliği. İletişim ve Diplomasi Dergisi, 1: Kuyucu, M. (2014). Çevresel Haber Ortamı Olarak Twitter ve Twitter Gazeteciliği. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2 (3): Kürkçü, D. D. (2015). Yeni Medyanın Gençlerin Medya Alışkanlıkları Üzerine Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Kürkçü, D. D. ve Kürkçü, C. (2016). Mühendislerin Sosyal Medya ve İnternet Gazeteciliği Kullanım Alışkanlıkları. Journal of Yasar University, 11 (41): Medyatava. (2014). Tiraj. (Erişim Tarihi: ). Özçağlayan, M. (2008). Gazetelerin Gelişimi ve Gazeteciliğin Geleceği (Yeni Teknolojiler ve Medya Ekonomisi Açısından Genel Bir Değerlendirme). Marmara Üniversitesi İletişim Dergisi, 13: Özgen, M. (2000). İnternet ve Türkiye de İnternet Gazeteciliği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 10: Öztürk, G. (2013). Dijital Reklamcılık ve Gençlik. İstanbul: Beta Yayınları. Rasulov, A., Ünal, M. ve Kızılhan, T. (2012). Bir Çoklu Ortam Olarak Twitter /05/bir-coklu-ortam-olarak-twitter.pdf (Erişim Tarihi: ). Toruk, İ. (2008). Gutenberg den Dijital Çağa Gazetecilik: Türkiye de Haber Siteleri. İstanbul: Literatürk Yayınları. Türkiye İstatistik Kurumu. (2015). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. =1028 (Erişim Tarihi: ). Webrazzi. (2014). Turkey social media Report. razzi/turkey-social-media1/1 (Erişim Tari-

17 Türkiye de Ulusal ve Yerel Gazetelerin Twitter Kullanımı 101 hi: ). Webrazzi. (2015). Twitter kullanıcılarının en popüler etkinlikleri. medya/twitter-kullanicilarinin-en- populer-etkinlikleri (Erişim Tarihi: ).

18 102 Duygu DUMANLI KÜRKÇÜ