Veri akışı faaliyetleri, kontrol faaliyetleri ve risk değerlendirmesi

Transkript

1 Veri akışı faaliyetleri, kontrol faaliyetleri ve risk değerlendirmesi Veri akışı ak*viteleri nelerdir? Etkili bir kontrol sistemi neleri içerir? Bir işletmecinin risk değerlendirmesi neleri ve belirlenen hangi riskleri düşüren önlemleri içerir? Hangi tür kontrol ak*viteleri belirlenebilir? İzleme planı neler içerir ve CA ya neler sunulacakgr? Risk değerlendirmesi örneği (kireç üre*mi)

2 Veri akışı faaliyetleri MRR Madde 57(1) - TR Madde 48 (1) Mevzuat işletmeciyi aşağıdakiler ile yükümlü kılar: İşletmecinin sera gazı emisyonlarının izlenmesi ve raporlanmasına yönelik veri akış faaliyetleri için yazılı prosedürleri oluşturmasını, belgelendirmesini, uygulamasını ve devamlılığını sağlamasını gerek*rir Veri akış faaliyetlerinin yer aldığı yıllık emisyon raporunun hatalı beyan içermemesini izleme planı, yazılı prosedürler ve mevzuat ile uyumlu olmasını temin eder. Veri akış faaliyetlerinin içeriği Veri Akışı faaliyetleri: AER için birincil veri kaynağından alınmış işle*msel faaliyetler Veri, farklı kaynaklardan, farklı zamanlarda gelebilir ve işletmecinin işletmesindeki farklı departmanları içerebilir. Açık bir MP ve AER hazırlamak için verinin kaynağını, veri için sorumlu kişileri ve verinin çıkglarını bilmek önemlidir. Art 57(2) MRR Art 48(2) TR: Yazılı prosedürler kaynaklar hakkında bilgi, veri akışı adımları, kullanılan sistemler ve verinin kaydedilmesini içermelidir.

3 Veri akış faaliyet örnekleri

4 Dahili riskler ve kontrol faaliyetleri MRR Madde 57 / TR Madde 48 işletmecinin şunları yapmasını gereknrir: Hatalı beyan ve MP ve MRR ile uyumsuzluktan kaçınma Uyumsuzluk ve hatalı beyan riskini azaltma MRR Madde 3(15)/ TR Madde 4(1)(f) dahili risklerin tanımını içerir: Veri akışı ile ilgili riskler, ve İlgili herhangi bir kontrol faaliye*nin etkisini hesaba katmadan önce İşletmecinin şunları yapması icap eder: Dahili riskleri azaltmak için önlemleri devreye sokmak (kontrol faaliyetleri) Kontrol faaliyetlerinin türü özel veri akışı faaliye*ne ve içerilen dahili risklerin ih*mallerine ve etkilerine bağlıdır

5 Kontrol faaliyetlerinin türleri Kontrol faaliyetleri şunları içerir: (a) Ölçüm ekipmanının kalite güvencesi, (b) Proses kontrol bilgisayar teknolojisini de içeren, veri akış faaliyetleri için kullanılan bilgi teknolojileri sisteminin kalite güvencesi, (c) Zorunlu yetkinliklerin yöne*mi olduğu kadar veri akış faaliyetlerindeki ve kontrol faaliyetlerindeki görevlerin ayrılması, (ç) Verilerin iç tetkikleri ve veri doğrulaması (yatay/dikey kontroller, iki ayrı göz prensibi, makuliyet kontrolü, kısmi muayene), (d) (e) (f) Düzeltmeler ve düzeltme önlemleri, Dış kaynaklı proseslerin kontrolü, Belge sürümlerinin yöne*mini de içeren kayıt ve belgelerin saklanması

6 Kontrol sistemi MRR Madde 3(10)/ TR Madde 4(1)(t) kontrol risklerinin tanımını içerir Kontrol sistemlerinin etkisini dikkate alarak hatalı beyan riskleri (şöyle ki; kontrol faaliyetleri layıkıyla çalışmamaktadır) MRR işletmecinin kontrol risklerini şöyle düşürmesini gereknrir: Kontrol faaliyetleri için prosedür devreye koymak (MRR Madde 58/TR M.49) Kontrol faaliyetlerinin doğruluklarını değerlendirmek ve gerekirse onları değiş*rmek Dahili/kontrol risklerin(in) değerlendirilmesi ve kontrol faaliyetlerinin ve risk değerlendirmesi temelli prosedürlerin uygulanması, kontrol sistemlerinin bir parçasıdır. (MRR Madde 58(2) MRR/ TR Madde 49(2) ) İşletmecinin kontrol sistemlerinin verimliliğini izlemesi ve gerek*ğinde sistemi iyileşnrmesi/mp yi güncellemesi gerekir (MRR Madde 58(4) MRR/TR Madde 49(4) )

7 Risk değerlendirmesi Kontrol faaliyetlerinin türünü ve gerekli prosedürleri belirlemek amacıyla işletmeci, yeralan dahili ve kontrol riskleri(ni) değerlendirmelidir Risk değerlendirmesi şunları içerir: 1) Olayın olasılığını değerlendirmeyi ve 2) etkiyi değerlendirmeyi (R= P * I)

8 Risk değerlendirmesi Riskin çok düşük, düşük, orta, yüksek ya da çok yüksek olup olmaması matema*ksel ilim değildir. Ancak, tesisin karmaşıklığına bağlıdır EU ETS Risk değerlendirmesinde kullanılan olasılık seviyelerine örnek Çok düşük Düşük Orta Yüksek Çok yüksek Yılda bir kezden fazla olması zordur Yılda 4 defaya kadar olabilir Yılda 12 defaya kadar olabilir Yılda 24 defaya kadar olabilir Yılda 24 defadan fazla olabilir Mutlak emisyonlara veya emisyonların % lerine dayanan etki seviyelerine örnek Çok düşük Çlçülen parametredeki etkisi farkedilebilir değil Düşük Orta Yüksek Çok yüksek Azami ±50 CO 2(e) ton hatalı beyana yol açan etki Azami ±250 CO 2(e) ton hatalı beyana yol açan etki Azami ±500 CO 2(e) ton hatalı beyana yol açan etki ±500 tons CO 2(e) tondan fazla hatalı beyana yol açan etki

9 Risk değerlendirmesindeki basamakların özeti Tesisin emisyon izlemesine dair veri akışının her bir noktasını analiz edin ve neyin yanlış gidebileceğini inceleyin (kaza/olay çeşidi) Hatalı beyan riskini değerlendiriniz (çok düşükten çok yükseğe) Hatalara yol açabilecek risklerin etkilerini değerlendiriniz (çok düşükten çok yükseğe) Olasılık ve etkiden kaynaklanan dahili riski değerlendiriniz (grafikte R=P * I) Uygun kontrol faaliye*ni değerlendiriniz (risk nasıl azalglabilir?) Kalan toplam riski, kontrol faaliye*ni hesaba katarken değerlendiriniz. (kontrol riski dahil) Hata Olasılık Etki IR Kontrol faaliyen Toplam risk Gaz faturası yanlış Orta Yüksek Yüksek Kendiniz, alet okumanızla kıyaslayın Düşük Maddi hatalardan arınmış bir AER oluşturabilmek için İşletmeci kalan risklerin yeterince düşük olduğuna kanaat ge*ren kadar risk değerlendirmesi tekrar yapılır

10 Kontrol faaliyetlerinin devreye sokulması Dahil edilen riskler temelinde işletmeci şunları yapabilir: Bir arıza/olay olasılığını azaltan kontrol faaliyetleri Bir arıza/olay etkisini azaltan kontrol faaliyetleri Arıza/olayın hem etkisini hem de olasılığını düşüren, yukarıdakilerin kombinasyonu Uygulamaya geçerken hesaba kaclacak ilkeler: Veri elde etmeye dönük olanakları arirmak arıza olasılığını azalgr Bir ölçüm cihazının okunma sayılarını arirmak ya da temsili numunelerin analiz sayısını arirmak olası etkiyi azalgr Kontrol faaliyetlerinin, ilişkilendirilebilecek/kıyaslanabilecek fakat bağımsız olarak izlenen veri kaynaklarına dayandırılması daha uygundur(ör. Yakıt girdi ve çıkglarının izlenmesi) Veri akışındaki kri*k noktalar diğer kontrol faaliyetlerinin pozi*f etkilerini dengeler (ör. Veri tek bir IT sisteminde muhafaza ediliyorsa, yedekleme sözkonusu değilse ve başka bir birincil kaynağa dayalı veri yoksa)

11 Kontrol faaliyetleri Kalite güvence MRR Madde 59 TR Madde 50 düzenlemesi işletmecinin şunları garann etmesini gereknrir Kullanım öncesinde, ölçüm ekipmanlarının düzenli aralıklarda kalibrasyonunun, ayarlanmasının ve tetkikinin sağlanmasını Uygun olan durumlar için, bu tebliğin gereksinimleri kapsamında uluslararası ölçüm standartları ve tanımlanmış risklere uygun olup olmadığının kontrol edilmesini Ekipman gerekli performansı karşılamadığı durumlarda, işletmecinin derhal gerekli düzel*ci önlemleri almasını Sürekli Emisyon Ölçüm Sistemleri dahilinde, otoma*kleş*rilmiş ölçüm sistemlerinin,yetkili personel tarajndan, paralel ölçümler de dahil olmak üzere, standart referans metodu ile yılda en az bir kez yapılmış, kalite güvencesi (EN 14181) uygulanacakgr. MRR Madde 60 TR Madde 51 : Bilgi Teknolojileri ile ilgili kalite güvencesi İ*bar edilebilir, hassas ve uygun verinin işlenebilmesi için IT sistemleri dizayn edilir, belgelendirilir, test edilir, uygulanır, kontrol edilir, devam elrilir.

12 Kontrol faaliyetleri Görevlerin dağıtılması MRR Madde 61 TR Madde 52 mevzuac işletmecinin şunları yapmasını gereknrir: İşletmeci görev çakışmalarını önlemek amacıyla her bir veri akış ve kontrol faaliye* için sorumlu kişilerin atanmasını Bütün ilgili veri ve bilginin, bu bilgi ve verinin belirlenmesinde ve kaydında görev almamış en azından bir kişi tarajndan teyit edileceğinin temin edilmesini Sorumlulukların uygun şekilde atanması, eği*m ve performans incelemeleri gibi tüm sorumluluklar için gerekli yetkinliklerin yöne*lmesini

13 Kontrol faaliyetleri- İç verilerin incelemesi MRR Madde 62(1) TR Madde 53(1) işletmeciden veriyi incelemesini ve teyit etmesini ister Verinin tam olmasına dair kontrol; Diğer yıllarda elde edilen/raporlanan verinin karşılaşgrılması Farklı işle*msel veri toplama sistemlerinden elde edilen değerlerin ve verilerin aşağıdakiler de dahil olmak üzere (alakalı olduğu yerlerde) karşılaşgrılması : Yakıt veya malzeme sagn alma verisi ile stok değişiklikleri verisi ve ilgili kaynak akışlarında tüke*m verisi arasında karşılaşgrma Yakıt veya malzemeler için analiz, hesap veya tedarikçi ile belirlenen hesaplama faktörleri ile, söz konusu yakıt veya malzemeler ile karşılaşgrılabilir yakıt veya malzemelerin ulusal veya uluslararası referans faktörleri arasında karşılaşgrma Ölçüm temelli yöntemlerle elde edilen emisyonlar ile teyit hesaplarını karşılaşgrma Bir araya ge*rilmiş veri ile ham veriyi karşılaşgrma MRR Madde 62(2) TR Madde 53(2) : veriyi reddetme kriterlerinin yazılı prosedürleri

14 Kontrol faaliyetleri Düzeltici faaliyetler MRR Madde 63 TR Madde 54 işletmecinin şunları yapmasını gereknrir işletmeci uygun düzeltmeleri yapar ve emisyonların düşük tahminini önlemek için reddedilmiş veriyi düzel*r uygulanacak adımların çıkglarının geçerliliğinin veri akış faaliyetleri ya da kontrol ak*viteleri dahilinde değerlendirilmesi İlgili aksaklığın veya hatanın nedeninin belirlenmesi Emisyon raporunda yer alan verilerin düzel*lmesi dahil, uygun düzel*ci önlemlerin uygulanması İşletmeci, yürütülen düzeltmeleri ve düzel*ci faaliyetlerin, risk değerlendirmesi ile belirlenen dahili riskler ve kontrol risklerine karşılık olarak yürütüleceğini temin etmelidir

15 Kontrol faaliyetleri Dış kaynaklı işlemler / Veri boşluğu prosedürleri MRR Madde 64 TR Madde 55 işletmeciye şu yükümlülükleri genrir Dış kaynaklı veri akış faaliyetlerinin ve kontrol faaliyetlerinin kalitesinin kontrol edilmesi Dış kaynaklı proseslerde kullanılan yöntemler ve bu proseslerin çıkgları için uygun gerekliliklerin belirlenmesi ; Kullanılan çıkg ve yöntemlerin kalitesinin kontrol edilmesi Dış kaynaklı faaliyetlerin, risk değerlendirmesinde belirlenen dahili riskler ve kontrol risklerine karşılık olarak yürütülmesinin sağlanması MRR Madde 65 TR Madde 56 yükümlülükleri ve veri boşlukları üzerine prosedürler

16 Kontrol faaliyetleri Kayıtlar ve belgelendirme MRR Madde 66 TR Madde 57 işletmeciden şunları yapmasını isteri: İşletmeci, Ek- IX de (AER nin detayları) listelenen bilgi de dahil olacak şekilde ilgili bütün veri ve bilgiyi en az 10 yıl saklar : Belgelendirilmiş ve arşivlenmiş izleme verisi,, yıllık emisyon raporlarının doğrulanmasına imkan sağlayacak şekilde olur Yetkili makam tarajndan kurulmuş olan elektronik raporlama ve veri yöne*m sisteminde muhafaza edilen verinin işletmeci tarajndan da erişilebilmesi durumunda bu verilerin işletmeci tarajndan saklanmasına gereksinim duyulabilir. İlgili belgelerin gerek*ği zaman gerek*ği yerde veri akış faaliyetlerinin ve kontrol faaliyetlerinin gerçekleş*rilmesi için erişilebilir kılındığına emin olunuz. Bu belgeleri yetkili makama ve emisyon raporunun doğrulamasını yapan doğrulayıcıya erişilebilir kılınız.

17 MP neleri içermelidir? MRR Madde 12 ve Ek I/ TR Madde 11 ve Ek - I Veri akışı ve kontrol faaliyetlerinin prosedürlerinin özetleri Prosedür, veri akışındaki her bir adımı, sorumlu kişileri, girdi/çıkg verisini ve kullanılan sistemleri içeren veri akış faaliyetleri diyagramını içerecek*r Risk değerlendirmesi CA ya ayrı olarak sunulacakgr. İsNsnalar (MRR Madde 47 (3)/ TR Madde 45 (3) Küçük tesisler risk değerlendirmesini tamamlamalıdırlar fakat CA ya sunmak zorunda değildirler Risk değerlendirmesi doğrulayıcı tarajndan değerlendirilecek*r

18 Risk değerlendirmesi örneği Kireç üreten ve her yıl 100,000 ton CO2 salan tesis İki kaynak akışı Yakıt/Malzeme Tahmini emisyonlar Daha fazla bilgi Doğal Gaz 25,000 Faturalar taralndan faaliyet verisinin belirlenmesi Ulusal varsayılan değerler kullanılarak belirlenmiş hesaplama faktörleri Kireç 75,000 Teslimama kamyonların tarclması ile elde edilmiş faaliyet verisi Numune va lab analizi ile belirlenmiş hesaplama faktörleri Bu sunumdaki bazı örnekler ve risk değerlendirme tool unun daha ileri seviyede takdimi

19 Arıza olasılığını düşürmek Örnek 1 Kirlenmiş bir kireçtaşı yığınından alınmış numune Kontrol faaliye* elde edilen numuneleri saklar numune tekrar analiz edilebilir Yığını kaybetme olasılığı düşer Örnek 2 Doğal gaz, gaz akışı ölçen cihaz tarajndan ölçülmüştür Kontrol faaliye*, ikincil gaz akış ölçerin kurulması işlemidir. İki sayacın bulunması durumunda arızalanma ih*mali düşer ancak yine de olasıdır Bir ölçerin arızalanma olasılığı = 10% ve bir raporlama döneminde iki ölçerin de arızalanma olasılığı 10% 2 = 1 %

20 Hatanın etkisini düşürmek Örnek 1 Vardiya amiri, doğal gaza dair faturalandırmayı müteakip gaz ölçeri, haqalık/ günlük bazda okur Ölçerin arızalanma ih*mali değişmez ancak veri üzerindeki etkisi daha az olur Örnek 2 Kontrol faaliye*, verinin makullüğüne dair kontrollerdir (Ör., üre*m verisi ile/ geçmiş trendlerin kıyası) etki daha az olur

21 Hem olasılığı hem etkiyi azaltmak Örnek: Dahili risk Doğal gaz için faturalar kullanılarak aylık faaliyet verisi belirlenir Gaz ölçerin arızalanması 2,000 tco2 gibi bir etki yapacakgr doğal gazdan gelen yıllık emisyonun 1/12 si Arızalanma olasılığı %10 olarak tahmin edilmiş*r her on yılda bir arızalanır Dahili risk: 2,000 t CO2 x 10% = 200 t CO2 Kontrol faaliyetlerinde hesaba kaclacak toplam risk NLMC ye tabi olan akış ölçer(yüksek kalite ve bulunurluk) Arızalanması olasılığı %1 olarak hesaplanır (olasılık azalglır) Aynı zamanda, verinin makulllüğüne dair kontroller (Örneğin, üre*m verisi/ geçmişteki trendler ile kıyaslama) mevcutur sayacın arızalanması durumunda etki düşürülür (etkisi azalır)

22 Sorular? Daha fazla bilgi nereden edinilebilir? Mevzuat No. 601/2012 (MRR) htp://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=consleg: 2012R0601: :EN:PDF Avrupa Komisyonu web sayfasındaki kılavuz dökümanlar htp://ec.europa.eu/clima/policies/ets/monitoring/documenta*on_en.htm MRR Kılavuz Dökümanı No. 6 Veri Akışı ve Kontrol Sistemleri MRR Kılavuz Dökümanı No. 6a Risk değerlendirmesi ve Kontrol faaliyetleri Örnekleri İşletmecinin risk değerlendirmesi için yardımcı tool