GÎRIŞ B IR INC I KISIM (BİRİNCİ KİTAP) VERGİLENDİRME

Transkript

1 İ Ç İ N D E K İ L E R GÎRIŞ I _ VERGİ USUL KANUNUNUN KAPSAMI 73 II GÜMRÜK VE TEKEL VERGİLERİ 74 EH VERGİ KANUNLARININ UYGULANMASI VE İSPAT 74 A) VERGİ KANUNLARININ YORUMU 74 B) İSPAT SİSTEMİ 76 C) YORUM VE İSPAT HÜKMÜ İLE İLGİLİ DANIŞTAY KARARLARI 79 B IR INC I KISIM (BİRİNCİ KİTAP) VERGİLENDİRME BİRİNCİ BÖLÜM VERGİ UYGULAMASINDA YETKİ, MAHREMİYET ESASI, YASAKLAR I _ VERGİ DAİRESİ 91 A) TANIMI 91 B) SAYMANLIKLARCA KESİLEN VERGİLERLE İLGİLİ UYUŞMAZLIKLARDA YETKİ 92 inşaat istihkaklarından fazla vergi kesilmesi 93 H VERGİ MAHREMİYETİ VE YASAKLAR 93 A) MAHREMİYET ESASI 93 1 Genel esaslar 93 2 Mahremiyet esasının istisnaları 93 a) Vergilerin ilanı 94 7

2 b) Vergi levhası 94 aa) Vergi levhası asmak /.orunda olanlar 95 bb) Vergi levhasının asılacağı yerler 95 İşyerinde birden fazla kal ve reyon bulunması 96 Taşıt işletmelerinde 97 Şahıs şirketlerinde 97 cc; Vergi levhalarında bulunucak bilgiler 98 dd) Vergi levhalarının asılma /.amanı ve tasdiki 99 Birden fazla vergi levhası asacak olanlarda tasdik 100 Vergi levhasının zamanında tasdik ettirilmemesi 100 ec) Vergi levhasının şekli 100 İT) Diğer hususlar 101 c) 4369 sayılı Kanunla yapılan mükellel'iyeetle ilgili bilgilerin açıklanması, kamu görevlilerine bilgi verilmesi ve mesleki kuruluuşlara bildirim yapılması hakkında düzenleme 101 aa) Vergi tarhına esas olan beyanların, kesinleşen vergi ve cezaların, vadesinde ödenmeyen vergi ve cezaların açıklanması 102 bb) Kamu görevlilerine yapılan adli ve idari soruşturmalarla ilgili bilgilerin verilmesi 102 cc) Sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları inceleme raporuyla tespit olunanların kanunla kurulmuş mesleki kuruluuşlara ve 3568 sayılı Kanuna göre kurulan birlik ve meslek odalarına bildirilmesi 103 dd) Bilgilendirilecek kişi ve kuruluşların vergi mahremiyetine riayet etme zorunlulukları 104 B) YASAKLAR 105 O MÜKELLEFLERIN ÖZEL IŞLERİNÎ YAPMA YASAĞI 105 D) MAHREMİYET VB YASAKLARA UYMAMANIN MÜEYYİDESİ 106 E) MAHREMİYET VE YASAK HÜKÜMLERİNİN UYGULAMASI İLE İLGİLİ BAZı ÖZEL DURUMLAR 106 8

3 1 Vergi memuru bir yapı kooperatifinde yönetici olabilirini? Görevli memurların yakınları mükelleflerin ö/.el işlerini yapabilirler ini? Mahkemelerce islenen bilgiler Aynı nedenden doğan matrah farkına muhatap iki mükelleften biri diğerinin takdir işlerine katılamaz Takdir komisyonu üyeleri 6 inci madde kapsamına giren haller dışında karar iştirak etmeyip çekimser kalabilirini? Vergi incelemelerinde diğer mükelleflere ait bilgilerin kullanılması 108 İKİNCİ BÖLÜM VERGİ SORUMLULUĞU I VERGİ EHLİYETİ VE YASAK FAALİYETLER 1 11 A) VERGİ EHLİYETİ B) YASAK FAALİYETLER 111 II VERGİ MÜKELLEFİYETİ III VERGİ SORUMLULUĞU 1 13 IV MÜKELLFİYET VE SORUMLULUKLA İLGİLİ ÖZEL MUKAVELELER 1 13 V VERGİ KİMLİK NUMARASI KULLANIMI 1 14 A) VERGİ USUL KANUNUNDAKİ DÜZENLEME Kanun hükmü Seri Nolıı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenleme I 15 B) VERGİ KİMLİK NUMARASI KULLANIMI İLE İLGİLİ 4358 SAYILI KANUN DÜZENLEMESİ 1 16 I Sıra Nolıı Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği 1 ı D VI VERGİ KANUNLARIMIZA GÖRE SORUMLULUK HALLERİ j 17 1J2 9

4 A) VERGİ KESENLERİN SORUMLULUĞU VE MAL ALIM SATIMI VE HİZMET İFASINA BAĞLI VERGİ İLE İLGİLİ SORUMLULUK Vergi kesenlerin sorumluluğu Zirai ürün alış bedeli üzerinden yapdacak vergi kesintisi a) 3418 saydı Kanunla yapılan düzenleme b) 164 nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile yapılan düzenleme 119 aa) Destekleme alımı yapan kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili düzenleme 11 bb) Belli durumdaki diğer kamu kurum ve kuruluşları 119 cc) GVK'nıın 94 üncü maddesi uyarınca stopaj sorumluluğu olan diğer gerçek ve tüzel kişiler 1 ^ dd) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek alınan zirai ürünlerde durum 120 ee) Zirai ürün ihraç eden ihracatçılar 121 fi") Kiralanan sınai işletmelerde işlenmek üzere alınan zirai ürünler 121 gg) Emanet usulü ile teslim edilen zirai ürünler 121 hh) Müteselsil sorumluluğun belirlenmesi Mal alım satımı ve hizmet ifası dolayısı ile kesilecek vergilerin ödenmesinde sorumluluk 123 a) Katma değer vergisinde güvenlik arayışı 124 b) Hükmün yapısı ve sorumluluğun şartları 125 aa) Katma değer vergisini fatura eden mükellef bununla ilgili beyannamesini süresinde vermiş fakat ödemeyi süresinde yapmamıştır. 127 bb) Satıcının beyanname vermemiş olduğu veya ilgili vergiyi beyannamesine dahil etmemiş olduğu hallerde durum 131 c) Sorumluluğun sınırı ve işleyiş 131 d) Maliye Bakanlığınca yapılması gereken düzenleme 131 el Danıştay kararı 134 Hl KARNESİZ HİZMET ERBABI r Al IŞT1RANLARIN SORUMLULUĞ 135 («K \M İNİ TEMSİLCİLERİN SORUMLULUĞU

5 1 Küçük ve kısıtlıların temsilinde sorumluluk 136 a) Vergi aslında sorumluluk 136 b) Vergi cezasında sorumluluk 137 c) Diğer cezalar Tüzel kişilerin temsilinde sorumluluk 138 a) Vergi ası ve vergi cezasında 138 Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu Karan 139 b) Diğer cezalarda Türkiye'de bulunmayan mükelleflerin temsilinde sorumluluk Kanuni temsilcilerin sorumluluğunun zaman itibariyle sınırlanması 142 a) Tüzel kişilerin tasfiyesi halinde 142 b) Kanuni temsilcilerin değişmesi halinde Kanuni temsilcilerin sorumluluğu ile ilgili Danıştay kararları 144 D) MİRASÇILARIN SORUMLULUĞU 153 E) DİĞER SORUMLULUKLAR Tasifye memurlarının sorumluluğu iflas idaresinin sorumluluğu Noterlerin sorumluluğu Trafik şube ve büro memurlarının sorumluluğu Damga vergisinde sorumluluk Yed-i adile bırakılan ticari veya mesleki işletmelerden doğan kazanç, işletme sahibi mükellef tarafından beyan edilir 156 Muhtasar beyannameler 156 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SÜRELER VE MÜCBÎR SEBEPLER I KANUNİ VE İDARİ SÜRELER 159 Ü SÜRELERİN HESAPLANMASI 160 A) GENEL ESASLAR 16() 1 I

6 B) SÜRELERİN HESAPLANMASINDA ÖZEL DURUMLAR Birbirini izleyen iki süreden ilkinin son gününün talilc rastlaması hali Vergi beyannamelerinin sürenin son günü çalışma saatinden sonra verilmesi Pişmanlık dilekçesinde durum 162 III SÜRELERİN UZAMASI A) MÜCBİR SEBEPLER Mahiyeti Sürelerin işlememesi 166 a) Genel olarak 166 b) Mücbir sebep bütün süreleri etkiler mi? 166 c) Mücbir seebep ne zaman sona ermiş olur? 168 aa) Genel karakter taşıyan aletlerde 168 bb) Tek bir mükellefle ilgili afetlerde 170 cc) Tutukluluk, mecburi gaybubet hali 171 d) Kimler hakkındaki mücbir sebep hüküm eder 171 Muhasebecinin şahsı ile ilgili mücbir sebebin etkisi sayılı Kanun uygulaması Mücbir sebebin sonuçları 173 a) Mücbir sebep halinde tarh zamanaşımının uzaması 174 b) Mücbir sebep halinde ceza kesilmemesi '74 c) Mücbir sebep dolayısı ile defter ve belgelerin elden çıkmış olması, mükellef hakkında re'sen takdir yapılmasını önler mi? 174 B) ÖLÜM HALİNDE SÜRELERİN UZAMASI 176 Ölüm halinde uzayan süreler ' 7 " Aylık beyannamelerde süre Ölüm halinde ödeme süresi uzar mı? ' 7 7 Bekleme süresi içinde, mirasçılara tebligat yapılabilir mi? C) ZOR DURUM SEBEBİYLE SÜRE UZAMASI 1 7 «Zor durum nedir? 178 Zor durumda hangi süreler uzar? ; ^

7 Zor durum sebebiyle süreyi kim ister? 179 Süre ne zaman istenir? 179 Talep hangi makamdan yapılır? 179 Süre ne kadar uzatılır? 180 D) S ÜRELERİ UZATAN DİĞER HALLER Defler ve belgelerin muhafaza allına alınması sebebiyle beyanname verme süresinin uzaması Sermaye.şirketleri dışındaki kurumlar vergisi mükelleflerinin beyanname verme süresi Mevduat faiizlerinden kesilen vergilerle ilgili muhtasar beyannameler Banka ve sigorta muameleleri vergisi Emlak vergisinde süre uzatımı 181 IV MÜCBİR SEBEPLE İLGİLİ DANIŞTAY KARARLARI 18 1 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM VERGİ ALACAĞININ TAYİNİ I VERGİYİ DOĞURAN OLAY 187 II VERGİNİN TARHI 188 III TEBLİĞ 189 IV TAHAKKUK 189 V DANIŞTAY KARARLARI 189 BEŞİNCİ BÖLÜM BEYANA DAYANAN TARH VE GÖTÜRÜ MATRAHLAR ÜZERİNDEN TARH I BEYANNAYE DAYANAN TARH 193 A) TAHAKKUK FİŞİ ESASI 193 Vergi beyannamelerinin posta ile gönderilmesi 194 Tahakkuk fişinin mükellefe verilecek örneğinin posta ile gönderilmesi

8 B) ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR Veraset ve intikal vergisinde beyan ve tahakkuk fişi esası Emlak vergisinde tarh ve tahakkuk 195 C) KAYDİ İHTİRAZI İLE BEYAN EDİLEN MATRAHLARA AİT VERGİNİN TARH VE TAHAKKUKU Mahiyeti Tarh ve tahakkuk, tahakkuk fişi ile yapılır Kaydi ihtirazi ile beyan dolayısı ile dava açılması tahsilatı durdurmaz 196 Yürütmenin durdurulması 197 Terkin kararı verilmesi Dava açma süresinin başlangıcı Kaydi ihtirazi ile beyan niteliğinde olmayan bildirim ve şerhler 200 II KARNE ESASINDA TARHÎYAT 201 ALTINCI BÖLÜM İKMALEN TARHİYAT I _ MAHİYETİ VE ŞARTLARI 203 U MATRAH FARKININ, DEFTER, KAYIT VE BELGELERE VEYA KANUNİ ÖLÇÜLERE DAYANILARAK TESPİT EDİLMESİ A) DEFTER - KAYİT VE BELGELERDEN TESPİT Genel olarak 2 Çift defter kayıtları 3 Vergi kanunları dışında özel kanunlara göre tutulan defter kaayıtlan 4 Kaydi envanter sonucu bulunan matrah farkına ait verginin tarhı a) Mal miktarının noksanlığı b) Mal miktarının fazlalığı ^ 7 2 ^ ^8 2 ^ 2 14

9 5 Randıman hesaplaması ile bulunan matrah farkları B) KANUNİ ÖLÇÜ KAVRAMI I0 1 Değerleme ölçüleri Vergi Usul Kanununun 267 inci maddesi uyarınca emsal bedel uygulamasından doğan farklar Amortisman farkları Asgari zirai kazanç esasına göre bulunan farklar Gelir vergisinde emsal kira bedeli uygulamasından doğan farklar 211 M ÖZEL KANUNLARıNDA ÎKMALEN TARHIYAT A ILIŞKIN OLARAK YER ALAN HÜKÜMLER 211 YEDİNCİ BÖLÜM RESEN VE IDARECE TARHIYAT ı RE'SEN TARHIYAT 213 A) VERGİ BEYANNAMESİNİN KANUNİ SÜRESİ GEÇTİĞİ HALDE VERİLMEMESİ Genel olarak Özel durumlar 216 a) Veraset ve intikal vergisinde beyannamenin ikinci ek süre içinde verilmesi 216 b) Pişmanlıkla verilen beyannameler 216 aa) Vergi ödenmesini gerektiren beyannameler 217 bb) Beyannamede zarar gösterilmesi 217 cc) Beyannamede gösterilen matraha indirim dolayısı ile vergi isabet etmemesi 218 c) Beyannamenin imzasız verilmesi 218 d) Beyannamenin umumi vekil tarafından imzalanması 219 e) Sürekli mükellefiyetlerde matrah olmaması 220 B) SÜRESİNDE VERİLMEKLE BERABER BEYANNAMDE VERGİ MATRAHINA AİT BİLGİLERİN GÖSTERİLMEMİŞ OLMASI

10 C) KANUNİ DEFTERLERİN TUTULMAMASI TASDİKSİZ OLUŞU VEYA İBRAZ EDİLMEMESİ Genci olarak Bilanço esasında defter yerine işletme hesabı esasında defter tutulması Defterlerin tasdik ettirilmemesi İşletme hesabı esasında envanter defterinin tasdik ettirilmemesi Defterlerin ibraz edilmemesi Mücbir sebeple ibraz edememe 226 D) DEFTER KAYITLARI VE BELGELERİN SIHHATLİ BİR VERGİ İNCELEMESİ İÇİN YETERLİ OLMAMASI Kaçakçılık suçu teşkil eden bazı durumlar Gerçek olmayan alış faturaları veya gider belgeleri (naylon fatura) kullanmak "Zarar satışı" Mevhum adlara fatura kesmek Alış faturaları ve gider belgelerinin mevhum kimselerden alınması Defler kayıtlarının tevsik edilememesi Bir kısım muamelelerin kayıtlara geçirilmemiş olması Kasa hesabının matlup bakiye vermesi Randıman farkları Kaydi envanter sonucu bulunan farklar Diğer haller 230 E) DEFTER KAYITLARI VE BEYANNAMENİN GERÇEK DURUMU YANSITMADIĞINA DAİR DELİL BULUNMASI 233 F) HARCAMA VE TASARRUFLARIN KAYNAĞININ KANITLANAMAMASI j _ dönemi sayılı Kanunla getirilen gelir tanımı ve diğer düzenlemeler karaşısında durum 235 G) 3568 SAYILI KANUN KAPSAMINDA İMZA VE TASDİK ZORUNLULUĞUNA UYULMAMASI

11 H) RE'SEN VE İKMALEN TARHİYAT HALİNİN BİR ARADA BULUNMASI 238 t) BEYANNAMENİN KANUNİ SÜRESİNDEN SONRA KENDİLİĞİNDEN VERİLMESİ 238 J) RE'SEN TARHI GEREKEN VERGİNİN İKMALEN, İKMALEN TARHI GEREKEN VERGİNİN RE'SEN SALINMASI 240 K) RE'SEN TARHIYATTA BEYYİNE KÜLFETİ Matrahın komisyonlarca takdiri Vergi inceleme raporunda belirlenen matrah veya matrah kısmı üzerinden yapılacak tarhiyatla durum 242 L) RE'SEN TAKDİR VE TARH t YATLA İLGlLl DANIŞTAY KARARLARI 242 ıı VERGINİN İDARECE TARHI 257 A) GÖTÜRÜ MATRAHLAR ÜZERİNDEN İDARECE TARH 257 B) GÖTÜRÜ USULDE VERGİYE TABİ KARNESİZ HİZMET ERBABI ÇALIŞTIRANLAR ADINA TARHİYAT 257 C) EMLAK VERGİSİNDE İDARECE TARHİYAT 257 D) İDARECE TARH EDİLEN VERGİNİN TEBLİĞ VETAHAKKUKU 258 IH ÖZELLİĞİ OLAN TARH ŞEKİLLERİ 258 Motorlu taşıtlar vergisinde 259 Düzeltme yolu ile yapılan tarhiyatlar 259 Haksız olarak iade edilen vergilerin geri alınması 259 iv İHBARNAME ESASI 260 A) TARHİYAT İHBARNAMELERİ 260 B) VERGİ MAHKEMESİ KARARLARI ÜZERİNE ÇIKARILAN İHBARNAMELER

12 SEKIZINCI BÖLÜM ZLRAI KAZANÇ ÖLÇÜLERI EMLAK VERGISINE AIT BEDEL VE DEĞERLERIN TESPITI I ZİRAİ KAZANÇ ÖLÇÜLERİ 265 A) ÖLÇÜLERIN TESPITI 265 B) ZIRAI KAZANÇ ÖLÇÜLERININ UYGULAMA SÜRESI 266 H EMLAK VERGİSİNE AİT BEDEL VE DEĞERLERİN TESPİTİ 267 A) BINA METREKARE NORMAL INŞAAT MALIYETLERININ MALÎYE VE BAYıNDıRLıK BAKANLıKLARıNCA TESPITI 267 B) ARSA VE ARAZIYE AIT ASGARI ÖLÇÜDE BIRIM DEĞERLERIN TAKDIR KOMISYONLARıNCA TESPITI 267 C) DIĞER HUSUSLAR 268 III GÖTÜRÜ MATRAHLARIN TESPİTİ VE ORTALAMA KÂR HADDİ TESPİTİ tle İLGİLİ HÜKÜMLER YÜRÜRLÜK VE GEÇERLİLİĞİNİ KAYBETMİŞTİR 268 DOKUZUNCU BÖLÜM KOMİSYONLAR I TAKDİR KOMİSYONU A) KURULUŞ B) ÜYELERIN SEÇILMESI C) TAKDIR KOMISYONLARıNıN GÖREV VE YETKILERI D) BEYANA BAĞLıLıK E) MATRAH TAKDIRINE YETKILI KOMISYON

13 II ZtRAİ KAZANÇLAR ÎL VE MERKEZ KOMİSYONLARI 273 A) İL KOMİSYONU 273 B) ZİRAl KAZANÇLAR MERKEZ KOMİSYONU 273 m KOMİSYONLARLA İLGİLİ DlĞER HUSUSLAR 274 ONUNCU BÖLÜM TEBLİĞ ESASLARI I TEBLİĞİN KONUSU VE MUHATABI 275 A) TEBLİĞ EDİLECEK VESİKA VE YAZILAR 275 B) TEBLİĞ YAPILACAK KİMSELER Gerçek kişilerin mükellef olması halinde tebliğ 277 a) Mükellefin şahsına tebliğ 277 b) Mükellefin ikametgahında bulunanlara veya işyerinde personeline tebliğ 277 c) Kanuni temsilciler tebliğ 279 Dar mükellefiyette, kazanç ve irat sağlayanların tarhiyata muhatap olduğu haller 280 d) Mükellef vekiline tebliğ Tüzel kişilere tebligat Cemaatlarla ilgili tebliğ Kamu idare ve müesseselerine tebliğ Vasıtalı tebliğ Yabancı devletlerde bulunanlara tebliğ Diğer haller 282 a) iktisadi kamu müesseseleri ve dernekler ve vakıflara ait iktisadi işleetmelerle ilgili tebliğler 282 b) Adi ortaklıkta tebliğ 283 c) Tasfiye ve iflas halinde tebliğ 284 d) Aile reisi beyanında tebliğ 284 e) Mirasçılara tebligat 285 H TEBLİĞ USULÜ

14 A) POSTA VASITASI ÎLE TEBLİĞ 285 B) MEMUR VASITASI İLE TEBLİĞ 286 C) BİLİNEN ADRESE TEBLİĞ Bilinen adresler Muhatabın bilinen adresinde bulunmaması halinde yapılacak işlem 288 a) Adres bırakmadan ayrılma veya adresin yanlış olması 288 b) Yeni adresin posta memurunca tespit edilmesi 288 c) Geçici ayrılma Geçici ayrılma konusunda beyan alınamaması halinde durum 290 D) DAİRE VEYA KOMİSYONDA TEBLİĞ 290 E) İLAN YOLU İLE TEBLİĞ Ilanen tebliğ yapılacak haller 291 a) Muhatabın adresinin hiç bilinmemesi 291 b) Adresin yanlış yahut değişmiş olması nedeniyle gönderilen evrakın geri gelmesi 291 c) Geçici ayrılma halinde ilanen tebligat 291 d) Yabancı ülkelerde bulunanlara tebliğ yapılamaması 292 e) Diğer sebepler Hanen tebliğin şekli 293 İlanın bir örneği hangi muhtarlığa gönderilir 293 Muhtarlığa göndermede süre ve şekil İlanın muhteviyatı ve sonuçları 293 III KAPIYA YAPIŞTIRMA (TALİK) SURETİYLE TEBLİĞ I v DİĞER TEBLİĞ ŞEKİLLERİ 296 A) VERGİNİNİ İDARECE TARHINDA TEBLİGAT 296 B) TEBLİĞ YERİNE GEÇEN MUAMELELER 296 V HATALI TEBLİĞLER 296 A) TEBLİĞ EVRAKINDA HATA 296 B) TEBLİĞ USULÜNDE HATA

15 C) HATALI VE USULÜNE UYGUN OLMAYAN TEBLİĞLERE KARŞI YAPILACAK İŞLEM 297 VI TEBLİĞ KONUSUNDAKİ DANIŞTAY KARARLARI 298 ONB IRİNCI BÖLÜM VERGİNİN ÖDENMESİ I _ VERGİNİN ÖDENECEĞİ DAİRE 309 II _ ÖDEME ZAMANI 309 A) İLGİLİ VERGİ KANUNLARINDAKİ ÖDEME SÜRESİ Gelir vergisinde Kurumlar vergisinde 310 a) Tasfiyeye giren kurumlarda tasfiyeye girişten önceki dönemle ilgili kurumlar vergisi 311 b) Tasfiye ve birleşme halinde önceki normal dönemlerin vergisi 311 c) Devir halinde 312 d) Kurum kazancı üzerinden stopaj suretiyle ödenen vergi 313 aa) 4369 sayılı Kanun düzenlemesine göre durum 313 bb) 4369 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı 1998 takvim yılı kazançlarında 314 cc) Tasfiye, birleşme, devir hallerinde sayılı Kanun düzenlemesine göre gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetindeki geçici vergi Veraset ve intikal vergisinde Katma değer vergisinde 317 B) SÜRELERİN UZAMASINDA ÖDEME VADESİ Mücbir sebep, zor durum, ölüm ve diğer nedenlerle süre uzaması Veraset ve intikal vergisinde ek süre bakımından durum Ödeme süresinin Maliye Bakanlığınca uzatılması 318 C) İKMALEN VE RE'SEN BALİNAN VERGİLERİN ÖDENMESİ

16 1 Genel olarak Veraset ve intikal vergisinde ödeme vadesi Ikmalen ve re'sen salınan vergilerin, vergi mahkemesi kararı üzerine ödenmesi Yürütmenin durdurulması hali Dosyanın işlemden kaldırılması 322 D) VERGİNİN İDARECE TARHINDA ÖDEME 322 E) ÖLÜM VE MEMLEKETİ TERK HALİNDE ÖDEME 322 F) TEMINAT GÖSTERILMESI HALINDE ÖDEME 324 G) TAHAKKUKTAN ÖNCE ÖDEME Beyannamenin posta ile gönderilmesi Ceza indiriminden yararlanma halinde ödeme Davadan vazgeçme suretiyle ödeme Pişmanlıkla beyanda ödeme Uzlaşmada ödeme 326 H) KAYDI İHTİRAZI İLE BEYANDA ÖDEME 327 I) VERGİLERİN NORMAL VADE TARİHİNDEN SONRA TAHAKKUK EDlP ÖDENRMESİNE BAĞLI GECİKME «t FAİZİ 327 I) İDARENİN FAİZ ÖDEMESİ 331 III _ VERGİNİN ÖDENMESİ İLE İLGİLİ DANIŞTAY KARARLARI 332 ONtKtNCt BÖLÜM ZAMANAŞIMI VE TERKİN I ZAMANAŞIMI 335 A) MAHİYETİ 335 B) ZAMANAŞıMı SÜRESİ Genel esaslar İlgili vergi kanunlarındaki zamanaşımı ile ilgili özel hükümler 336 a) Gelir vergisinde

17 aa) Yıllara sirayet eden inşaat ve onarım işlerinde 337 bb) Yatırım indirimi uygulamasında 338 cc) Kurumlarda stopaj suretiyle ödenen vergi ile ilgili zamanaşımı süresinin başlangıcı 338 b) Kurumlar vergisinde 339 Tasfiye halinde zamanaşımı süresinin başlangıcı 339 c) Veraset ve intikal vergisinde 340 d) Damga vergisinde 341 e) Emlak vergisinde Düzeltme zamanaşımı 341 a) Zamanaşımı süresinin son yılında tarholunan vergiler 342 b) Hanen tebliğle tahakkuk eden vergiler 342 c) Tarhiyat ihbarnamesi ve ödeme emri ilanen tebliğ edilen vergiler 342 D) ZAMANAŞIMININ DURMASI Takdir komisyonu kararına göre tarhiyat Takdir komisyonu kararının vergi dairesine zamanaşımının normal süresinin dolmasından önce tevdi edilmesi 343 D) ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ 344 E) VERGİ CEZALARINDA ZAMANAŞIMI 345 F) GELİR VE KURUMLAR VERGİLERİNDE MAHSUP FAZLASINDAN DOĞAN İADE İLE İLGİLİ ZAMANAŞIMI 345 H VERGİNİN TERKİNİ 347 A) TERKİNE YOL AÇAN TABİ AFETLER 347 B) GENEL VARLIKTA KAYIP HALİNDE TERKİN Terkin için gerekli zarar derecesi Zarar derecesinin hesaplanması 349 a) Sigortadan tazminat alınması hali 349 b) Değerleme ölçüsü Zarar oranına göre terkin edilecek vergi tutarının hesaplanması

18 4 Genel varlığın üçte birinden fazlasının kaybı halinde terkin edilecek vergiler 350 a) Terkin kapsamına giren vergi nevileri 350 b) Terkin edilecek vergi borcunun zarar vukuundan evvel kapanmış vergilendirme dönemi ile ilgili bulunması ve henüz tahsil edilmemiş olması gerekir Vergi cezalarında terkin 354 C) MAHSULLERİN KAYBI HALİNDE TERKİN Genel esaslar Mahsul deyimi Terkin edilecek verginin ilgili olduğu dönem Mahsul değerlerinin hesaplanması 356 D) VERGİNİN TERKİNİNDE USUL Terkin için başvurma 357 a) Başvurma mercii 357 b) Başvurmada süre Terkin yetkisi İdare mahkemesine başvurma 358 III TAHAKKUKTAN VAZGEÇME 358 IV ZAMANAŞIMI VE TERKİN HAKKINDA DANIŞTAY KARARLARI 358 ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM VERGİ HATALARINI DÜZELTME I _ VERGİ HATALARININ NEVİLERİ 363 A) HESAP HATALARI Matrah hataları 364 a) Matrah hataları ile ilgili belgeler 364 b) Tahakkuk fişi veya ihbarname ile yapılan tarha esas alınan belgelerin dayanağı olan kayıt ve belgelerdeki hatalar 365 aa) Mükellefin defter ve belgelerindeki hatalar

19 bb) Vergi inceleme raporlarının dayanağı belgelerde hala 368 cc) Takdir komisyonunun kararındaki bilgi ve belgelerde hata Verginin miktarında hatalar Verginin mükerrer olması 369 B) VERGİLENDİRME HATALARI Mükellefin şahsındı; hata Mükellefiyette hata 371 a) Maddi şartlarda uyuşmazlık hali 371 b) Hukuki yorumda uyuşmazlık hali Verginin mevzuunda hata Vergilendirme veya muafiyet döneminde hata 373 Vergilendirme döneminin belli bir kısmında faaliyette bulunanlar için timi dönem itibariyle kazanç takdir edilmesi 374 C) VERGİ HATALARININ YARGI KARARINA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ 374 D) VERGİ HATALARINA AİT BAZI ÖZEL DURUMLAR sayılı Kanun öncesinde hataen aile reisi tarafından beyan edilen. gelir unsurları Yıllık beyan konusu olmayacak gelir unsurları Mükelleflerin emsal bedelinin tespitinde yaptıkları hatalar Aynı nitelikteki matrah farkında şahıs yahut dönem itibariyle farklılık Ikmalen ve re'sen salınan ücret stopaj vergisi dolayısı ile gelir ve kurumlar vergisi bakımından düzeltme Damga vergisinde düzeltme Vergiyi doğuran olayın mutlak butlan ile malul olması Ödeme emirlerinde yapılan hatalar 379 n VERGİ HATALARINI DÜZELTMEDE USUL 379 A) HATALARIN MEYDANA ÇIKARILMASI

20 B) RE'SEN DÜZELTME 380 C) MÜKELLEF TALEBİ ÜZERİNE DÜZELTME VE SORUMLULARIN DURUMU Talepte bulunmaya yetkililer 381 Toplu düzeltme yapılabilir mi? Katma değer vergisinde düzeltme Düzeltmenin isteneceği merci Düzeltme talebinde şekil Talebin süresi Düzeltme talebi üzerine yapılacak işlem 363 a) Düzeltme talebinin dava açma süresi içinde yapılması 383 b) Düzeltme talebinin dava açma süresinden sonra yapılması 385 c) Diğer hususlar 386 m DÜZELTMENİN KAPSAMI 387 Davasız ödemede 388 Ceza indiriminden yararlanarak ödemede 388 Uzlaşma konusu olan larhiyatlarda vergi hatası 388 Vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay'dan geçen muamelelerde hata bulunması 389 Ödeme emirlerine karşı açılan davaların vergi mahkemesince veya Danıtay'ca reddi 389 Vergi mahkemeleri ve Danıştay kararlarında hata bulunması hali 389 Vergi cezalarında düzeltme 389 IV VERGİ HATALARININ DÜZELTİLMESİNDE ZAMANAŞIMI 389 V VERGİ HATALARI İLE İLGİLİ DANIŞTAY KARARLARI 390 ONDÜRDÜNCÜ BÖLÜM YOKLAMA VE İNCELEME I _ YOKLAMA 403 A) GENEL ESASLAR 403 B) 3239 SAYILI KANUNLA GETİRİLEN DÜZENLEME

21 C) UYGULAMA İLE İLGİLİ HUSUSLAR 404 D) 168 SERİ NOLU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ 405 II VERGİ İNCELEMESİ 405 A) VERGİ İNCELEMESİNDE KAPSAM 405 B) VERGİ İNCELEMESİNDE MAKSAT 406 C) VERGİ İNCELEMESİNDE YETKİ, İNCELEMEYE TABİ OLANLAR, İBRAZ MÜKELLEFİYETİ 407 Vergi denetmenlerinin inceleme yetkisi bulundukları il itibariyle sınırlı değildir 407 İşyerinde yapılacak inceleme ve kontrollerde defter ve belgelerin ibraz süresi 407 Dairede ibraz için süre 408 D) İNCELEME TUTANAKLARI 408 Tutanakların ihtirazi kayıtla imzalanması 409 E) ARAMALI İNCELEMELER 410 III YOKLAMA VE İNCELEME İLE İLGİLİ DANIŞTAY KARARLARI 411 ONBEŞİNCİ BÖLÜM BİLGİ TOPLAMA I BİLGİ TOPLAMA İLE İLGİLİ ESASLAR 419 A) BİLGİ İSTEME YETKİSİ 419 B) BİLGİ VERMEK ZORUNDA OLANLAR 420 C) MÜNFERİT BlLGt VERME 420 D) DEVAMLI BİLGİ VERME 420 E) GENEL TEBLİĞLERLE GETİRİLEN BİLGİ VERME DÜZENLEMELERİ 421 F) BİLGİ TOPLAMADA USUL 424 II BİLGİ VERMEKTEN İMTİNA HALİNDE MÜEYYİDE

22 I K I N C I K ı S ı M (IKINCI KITAP) MÜKELLEFIN ÖDEVLER! BIRINCI B Ö L Ü M BILDIRMELER ı BlLDlRlM YAPMAK ZORUNDA OLANLAR 429 ıı BILDIRILMESI GEREKEN HUSUSLAR 430 A) İŞE BAŞLAMA Tüccarlarda işe başlamanın belirtileri 430 a) Bir işyeri açmak 43 1 b) Ticaret sicili veye mesleki teşekküle kaydolmak 43 1 c) Ticaret şirketlerinde özellik Serbest meslek erbabında işe başlamanın belirtileri 432 B) ADRES DEĞİŞİKLİĞİNİN BİLDİRİLMESİ 433 C) IŞ VE İŞLETMEDE DEĞIŞlKLtK 434 D) IŞI BIRAKMA Genel esaslar Dar mükellefiyette işi bırakma Tasfiye ve iflas Ölüm 439 m BILDIRIMDE SÜRE VE ŞEKlL 439 iv,bildirim GÖREVININ YERINE GETIRILMEMESININ MÜYYlDESl 440 A) GENEL OLARAK 440 B) 4369 SAYILI KANUNUN IŞIN BIRAKILMASI BİLDİRİMİ HAKKINDAKİ DÜZENLEMESİ 441 İKİNCİ BÖLÜM DEFTER TUTMA ı _ GENEL ESASLAR

23 A) DEFTER TUTACAKLAR 443 B) DEFrER TUTMADA KAYIT SERBESTİSİ Defter tutmada maksat 445 Dar mükellefiyette, stopajla yetinen kurumlar defter tutmak zorundadırlar Hesap dönemi 448 a) Normal hesap dönemi 448 b) Özel hesap dönemi 448 c) Kist hesap dönemi 449 Faaliyetin durdurdulması 450 d) Adi ortaklıkta, ortak değişikliğinin hesap dönemine etkisi 450 e) Adi ortaklıkta ortaklardan birinin hissesini satarak ayrılması 451 f) Bir mükellefin hesap dönemi içinde yeni işe başlaması 451 g) Kollektif ve komandit şirketlerde, ortak değişikliğinin hesap dönemine etkisi 451 h) Hesap dönemi vergilendirme dönemi ilişkisi 452 aa) Gelir vergisinde 453 bb) Kurumlar vergisinde Tek düzen hesap planı ile ilgili hususlar 454 II TÜCCAR SINIFLARI 454 A) TÜCCAR SINIFLARININ TAYINI Statüsü icabı birinci sınıf tüccar sayılanlar 454 a) Ticaret şirketleri 454 b) Kurumlar vergisine tabi diğer mükellefler Yıllık alım satım tutarına göre birinci sınıf tüccar sayılanlar 455 a) Yıllık tutarlar 455 aa) 4369 sayılı Kanunla tespit edilen tutarlar 455 bb) Yıllık tutarlarda yeniden değerleme oranında artış 455 b) 1998 yılında tutulacak defterlerin tayininde esas alınmış tutarlara göre belirlemeler 456 aa) Alım satım yapanlar ve imalatçılar 456 bb) Hizmet işletmelerinde

24 c) Alım satım ve hizmet işletmesinin bir arada olması hali istekleri ile bilanço esasında defter tutanlar ikinci sınıf tüccarlar 458 B) SINIF DEĞİŞTİRME 458 C) TÜCCAR SINIFININ TAYİNİ İLE İLGİLİ BAZI ÖZEL DURUMLAR Tüccar sınıfının tayininde işletme değil, mükellefin şahsı esas alınır Kendi isteği ile bilanço esasında defter tutanların ayrı işler yapması Eşlerin ayrı ticari faaliyette bulunması Aynı dönemde işin bırakılıp yeniden işe başlanması Kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları Adi ortaklıkta durum 462 Ferdi işletme halinde yapılan işin bırakılarak adi ortaklık halinde yeni işe başlanması Satış tutarının tespitinde ambalaj maddeleri ve dolaylı vergiler Damga pulu, tekel maddeleri satışı ve bankerlikte esas alınacak hadler inşaat onarım işlerinde nazara alınacak hadler Lokanta ve pastahane gibi hasılatın mal bedilini de içerdiği hizmet işletmelerinde durum Birbirini izleyen iki dönemden birinde satış diğerinde alış tutarının kanuni hadlerden yüzde yirmiyi geçen oranda fazla olması 466 ÜT BİLANÇO ESASINDA TUTULACAK DEFTERLER 466 A) ESAS DEFTERLER Yevmiye defteri Defterikebir Envanter defteri Kanuni defterlerin müteharrik yaprıklı olarak tutulması 468 B) MALİYE BAKANLIĞININ İLAVE DEFTER TUTTURMA KONUSUNDA YETKlSl 468 M) i

25 Anonim şirketlece tutulacak damga vergisi defteri 468 isteğe bağlı olarak tutulacak damga vergisi defteri 469 C) FAALİYETİN NEVl itlb ARlYLE TUTULACAK İLAVE DEFTERLER İmalat defteri Diğer müesseselerin tutacakları özel kayıtlar 472 a) Banka, banker ve sigorta şirketlerinin gider vergisine ait kayıtları 472 b) Ambar defteri 473 c) Yabancı ulaştırma kurumlarının hasılat defteri 473 IV İŞLETME HESABI ESASINDA DEFTER TUTMA 473 A) İŞLETME DEFTERİ 474 İşletme hesabı esasında defterlerin müteharrik yapraklı olarak tutulabileceği 474 B) ENVANTER DEFTERİ 474 D) ENVANTER VE AMORTİSMAN KAYITLARI Emtia envanter kayıtlan Amortisman kayıtları 475 V SERBEST MESLEK ERBABINDA DEFTER TUTMA 475 A) SERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERİ 475 B) ÖZEL DURUMLAR 476 C) AMORTİSMAN KAYITLARI 476 VI ZlRAl KAZANÇLARDA DEFTER TUTMA 476 VH KAYIT NİZAMI 477 VIII DEFTERLERİN TASDlKT 479 A) TASDİKE TABI DEFTERLER 47Ö B) TASDİK KİMİN ADINA YAPILIR 480 Adi ortaklıkta durum 4X() C) TASDİK MAKAMI VE ZAMANİ Ötedenberi işe devam edenlerde tasdik zamanı Yeniden işe başlayanlarda tasdik zamanı 481

26 3 Ötedenberi işe devam edenlerin hesap dönemi içinde yeni işe başlaması Sınıf değiştirenler, muaflığı kalkanlar, yeni bir mükellefiyete girenlerde tasdik zamanı 482 Genel tebliğlerle tanınan ilave tasdik süreleri Defterlerin dolması dolayısı ile kullanılacak yeni defterlerin tasdik zamanı Ara tasdikinde tasdik zamanı Defter tasdikinde ek süre 485 D) DEFTER TASDİKİ İLE İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR 485 ÜÇÜNCÜBÖLÜM ENVANTER. BİLANÇO, ÖZSERMAYE I ENVANTER 487 A) ENVANTER ÇIKARMAK Tahminen yapılacak tespitler Büyük mağazalarda envanter 488 B) BİNA VE ARAZİNİN ENVANTERE ALINMASI 489 Adi ortaklıkta durum 490 C) ENVANTER KAYITLARI 491 D) ENVANTERDE AMORTİSMAN KAYITLARI 491 E) İŞLETME HESABI ESASINDA ENVANTER 492 H BİLANÇO, ÖZSERMAYE, ÖZSERMAYE MUKAYESESİ 492 A) BİLANÇO 492 B) ÖZSERMAYE VE UNSURLARI ' Zarar Amortisman ve karşılıklar Geçici hesaplar Reeskont hesapları Vergiye tabi olmayan kârlar Kanunen kabul edilmeyen giderler 494

27 7 ilk tesis ve'taazzuv giderleri Ödenmemiş sermaye Şahsi hesaplar Vergiler Özsermaye unsurları 495 C) ÖZSERMAYE MUKAYESESİ SURETİYLE KAZANÇ TESPİTİ 496 DÖRDÜNCÜ VESİKALAR BÖLÜM I MUAMELELERİN TEVSİKİ İLE İLGİLİ ESASLAR 509 A) KAYITLARIN TEVSİKİ Üçüncü şahıslarla olan muamelelerin tevsiki Dahili muamelelerle ilgili kayıtların tevsiki 509 B) DEFTER TUTMAK ZORUNDA OLMAYANLARDA TEVSİK 510 C) TEVSİKİ ZORUNLU OLMAYAN KAYITLAR 510 II VESİKA NEVİLERİ 511 A) FATURA VE FATURA YERİNE GEÇEN VESİKALAR Fatura 512 a) Tanımı ve şekli. 512 irsaliydi fatura 514 b) Fatura nizamı 514 Yabancı para üzerinden fatura düzenlenebilir mi? 415 c) Fatura kullarıma mecburiyeti 516 d) Komisyoncu vasıtası ile yapılan muamelelerde fatura almak zorunluluğu 517 e) Bina ve arazi satışları ve noter aracılığı ile yapılan satışlarda fatura kesmek zorunlu mudur? 518 Hakediş bedelleri 518 f) Faturanın tasdiki ve özel basımı Perakende satış vesikaları

28 a) Perakende satış fişleri 519 b) Makinalı kasaların kayıt ruloları 520 c) Ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyeti 520 d) Münhasıran tütün, sigara, kibrit, pul, milli piyango bileti, gazete satışlarında, kahvehane ve çay ocaklarında çay kahve satışı yapanlarda tevsik 520 e) Giriş ve yolcu taşıma biletleri 521 f) Adisyonlar Gider pusulası Müstahsil makbuzu Belge düzeninde genel tebliğle yapılan düzenlemeler Yurt dışında alınan belgeler Serbest meslek makbuzu Ücret bordrosu 52 B) DİĞER EVRAK VE VESİKALAR Sevk irsaliyesi 525 a) Genel esaslar 525 b) Genel tebliğle yapılan açıklamalar 526 aa) Alıcıların kimler olacağı ve ne miktarda mal alacakları belli olmayan ve alıcılara işyerlerinde teslim edilmek üzere satıcı tarafından kendi nakil vasıtası ile mal gönderilmesi 526 bb) işyeri veya deposu bulunmadan pazar takibi veya köy-köl kendi taşıtıyla satış yapanlar 526 cc) işyerinde tüketilmek ve kullanılmak üzere alınan belli tutarın altındaki genel gider niteliğindeki girdilerde durum 52,7 dd) Üçüncü şahıslara talimat verilerek mal sevkellirilmesi 527 ee) Malın fason imalat veya bitim işi yaptırılmak üzere şevki 528 ff) Numune üzerine veya tecrübe ve muayene şartıyla satış 528 gg) Gerçek usule tabi mükelleflerle götürü usule tabi mükellefler arasındaki mal hareketi 528 hh) Diğer hususlar 528 c) Sevk irsaliyesinde yer alacak bilgiler

29 253 Seri Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile sevk irsaliyelerinde "sevk tarihi" nin de belirtilmesi zorunluluğu getirilmiştir Taşıma irsaliyeleri Yolcu listeleri Günlük müşteri listeleri Muhabere evrakı Tüccarlarla ilgili diğer kayıtlar 535 IH _ VERGİ BEYANNAMELERİNİN İMZALANMASI VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK TASDİK RAPORLARI 535 IV BELGE DÜZENİNE UYMAMANIN MÜEYYİDESİ 536 V BELGE DÜZENİ HAKKINDA DANIŞTAY KARARLARI 536 BEŞİNCİ BÖLÜM EKİM SAYIM BEYANI I _ BEYANLA ilglli ESASLAR 545 A) KAPSAM 545 B) BEYAN ZAMANI 546 C) BEYANIN YAPILACAĞI MERCİ 546 D) BEYANDA ŞEKİL 546 II BEYANDA BULUNMAMA VE YANLIŞ BEYAN HALİNDE YAPILACAK İŞLEM 546 Davet varakası 547 Bildirme varakası 547 IH DİĞER HUSUSLAR 548 ALTINCI BÖLÜM VERGİ KARNESİ I KARNE ESASI 549 A) 1994 ÖNCESİ DURUM 549 B) 1994 YILINDAN SONRAKİ GELİŞMELER

30 ıı _ VERGI KARNESI UYGULAMASı ILE ILGILI DIĞER HUSUSLAR 551 YEDİNCİ BÖLÜM MUHAFAZA VE IBRAZ ÖDEVLERI i DEFTER VE BELGELERIN MUHAFAZASI 553 Amortisman kayıtları ile ilgili muhafaza süresi 553 Geçmiş yıl zararları ile ilgili defter ve belgeler 553 ıı MÜKERRER 257 INCI MADDE KAPSAMıNDA ELEKTRONIK KAYıT ORTAMı ILE İLGtLİ BILGI VE KAYıT ARAÇLARıNıN MUHAFAZA ÖDEVI 555 ııı DEFTER TUTMAK ZORUNDA OLMAYANLARıN MUHAFAZA ÖDEVl 556 ıv DEFTER VE BELGELERIN ELEKTRONIK KAYıTLARLA ILGILI BILGI VE KAYıT ARAÇLARıNıN IBRAZ MECBURIYETI 556 V DIĞER ÖDEVLER 557 Vı DEFTER VE BELGE DÜZENI BAKıMıNDAN MALIYE BAKANLıĞıNA TANıNMıŞ OLAN YETKI 557 A) 4369 SAYILI KANUN ÖNCESİ 557 B) 4369 SAYILI KANUN DÜZENLEMESİ 558 Vıı MUHAFAZA VE IBRAZ ZORUNLULUĞUNA UYMAMA HALINDE MÜEYYIDE 559 ÜÇÜNCÜ KISIM (ÜÇÜNCÜ KİTAP) DEĞERLEME BİRİNCİ BÖLÜM DEĞERLEMEDE ESAS, DEĞERLEME ÖLÇÜLERI ı GENEL ESASLAR

31 II DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ 564 A) MALİYET BEDELİ 564 B) BORSA RAYİCİ 565 C) TASARRUF DEĞERİ 565 D) MUKAYYET DEĞER 566 E) İTİBARİ DEĞER 567 F) VERGİ DEĞERİ 567 G) RAYİÇ BEDEL 568 H) EMSAL BEDEL VE EMSAL ÜCRET 568 I) ALİŞ BEDELİ 569 J) DİĞER ÖLÇÜLER 569 İKİNCİ BÖLÜM İKTİSADÎ İŞLETMELERE DAHİL KIYMETLERİ DEĞERLEME I _ GAYRİMENKUL DEĞERLEMESİ 571 A) GENEL ESASLAR 571 B) ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR Emlak alımından ödenen tapu harcı ve taşıt alım vergilerinin maliyete dahil edilmesi arzuya bağlıdır İşletmeye dahil binanın yıkılarak yerine yenisinin yapılması Gayrimenkul iktisabında kullanılan kredilerin faizleri 573 a) Gayrimenkulun akıilleşin ildiği hesap döneminde kesinleşmiş olan la i x 1er 573 b) Gayrimenkulun aktil'leştirildiği dönemden dönemden sonra tahakkuk eden faizler 573 c) 163 seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan açıklama

32 4 Kur değişikliklerinin, döviz kredisi ile alınan gayrimenkul maliyetine etkisi 575 a) 1985 öncesi uygulaması 575 b) 163 nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği 575 c) Kıymetin aktifleştirildiği dönemden sonraki kur farklarının aktifleştirilmesi halinde amortisman uygulaması İktisadi işletmelerin veraset suretiyle intikali İktisadi işletmenin bütünü ile satın alınması Devir ve şekil değiştirmede değerleme 579 a) Kurumlar vergisi mükelleflerinde 579 b) Şahıs şirketlerinin şekil edğiştirerek sermaye şirketi haline dönüşmesi 579 c) Ferdi işletmelerin sermaye şirketlerinve devir alınması Şahıs veya sermaye şirketlerine, sermaye olarak konan gayrimenkullerin değerlemesi Ferdi işletmeye dahil gayrimenkuller 580 a) Ötedenberi gerçek usulde mükellef olanlar 581 b) İlk defa gerçek usulde gelir vergisi mükellefi olanlar 581 1Q Gayrimenkulun ferdi işletmelerin birinden çıkarılıp diğerine dahil edilmesi Gaynimenkulun adi ortaklık halindeki işletmeye dahil edilmesi Adi ortaklıkta, ortaklardan birinin hissesini satması İşletmeden çekilen gayrimenkulun değerlemesi İlk defa kurumlar vergisi mükellefiyetine girenlerde gayrimenkul değerlemesi Dar mükellefiyete tabi olanlarda gayrimenkul değerlemesi Özel inşaatlarda bina ve arazinin değerlemesi 590 a) Satın alman arsa üzerine inşaat yapılması 590 b) Kendi arsası üzerine inşaat yapanlar 590 c) Defter tutulmaması halinde yapılacak işlem 590 d) Kat karşılığı başkasının arsası üzerine inşaat yapanlar 591 C) GAYRtMENKULLERDE MALİYET BEDELİNİN ARTMASI

33 Binalarda kalorifer, asansör tesisatı 594 Gayrimenkulun tamamen itfa edilmesinden sonra yapılan giderler 596 D) GAYRİMENKÜLLERDE ÖZEL MALİYET BEDELİ 596 H _ DEMIRBAŞ EŞYANıN DEĞERLEMESI 597 İktisadi işletmelere dahil amortisman konusu kıymetlerde yeniden değerleme 597 ııı EMTIANıN DEĞERLEMESI MALIYET BEDELI ESASı, SON GIREN ILK ÇıKAR YÖNTEMI 597 A) SATIN ALINAN VE İTHAL EDİLEN EMTİANIN DEĞERLEMESİ Kanun hükmü Maliyet bedelinin unsurları 599 a) Dahilden satın alınan emtiada 600 Dönem sonunda alınan iskontoların maliyet bedeli ve değerlemeye etkisi Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile yapılan açıklama açısından durum 601 b) İthal edilen emtiada 601 c) Kur farkı ve finansman giderlerinin durumu Ortalama maliyetle değerleme 603 a) Basit ağırlıklı ortalama maliyet 604 b) Hareketli ağırlıklı ortalama 604 B) İMAL EDİLEN EMTİA DEĞERLEMESİ iptidai ve ham madde bedelleri İşçilik giderleri Genel imal giderleri Genel idare giderleri 608 Genel idare giderlerinin maliyete katılıp katılmaması hususundaki seçimde bütünlük Giderlerden pay vermede esas 609 Kıdem tazminatları 610 Azalan bakiyeler usulünde amortisman 610 Kıdem tazminatı ve kanunen kabul edilmeyen giderlerin karşılık ayrılarak maliyetlere katılması

34 6 Müşterek giderlerin dağıtımı 611 C) EMTİA DEĞERLEMESİNDE SON GİREN 1LK ÇIK AR YÖNTEM t Stok kavramı T öncesi dönemlerden gelen emtia Seçimlilik hakkının kullanılmasında kapsam Stok seviyesinin durumu Emtia nevileri itibariyle durum Son giren ilk çıkar yönteminde de maliyet bedeli esas alınacaktır 616 D) MANİPLASYONA TABI EMTİADA DEĞERLEME 617 E) EMTİADA DÜŞÜK BEDELLE DEĞERLEME 619 F) KIYMETİ DÜŞEN MALLARDA DEĞERLEME Genel esas Kıymeti düşen mallarda emsal bedeli tespiti ve kıymet kaybının muhasebeleştirilmesi Takdir komisyonuna ne zaman başvurulur? Normal firelerde durum 623 G) AMBALAJ MADDELERİNİN DEĞERLEMESİ 623 H) ZlRAl İŞLETMEDEN TlCARl İŞLETMEYE İNTİKAL EDEN MAHSULLER 625 I) İLK DEFA GERÇEK USULE GEÇENLERDE EMTÎA DEĞERLEMESİ 625 IV ZlRAl MAHSULLER VE HAYVANLARIN DEĞERLEMESİ 626 V MENKUL KIYMETLER VE YABANCI PARALARIN DEĞERLEMESİ 627 A) MENKUL KIYMETLERDE DEĞERLEME sayılı Kanun öncesi durum sayılı Kanunla yapılan düzenleme 630 a) Kanun hükmü 630 b) Değişikliğin amacı 631 c) 4369 sayılı Kanun düzenlemesinden sonra durum 631 aa) Bedelsiz edinilen hisse senetleri

35 bb) Hisse senedi iktisabına bağlı kur farkları ve faizlerin yeni düzenlemedeki durumu 632 cc) Hisse senetleri ve değerleme bakımından aynı planda mütalâa edilenler dışındaki menkul kıymet getirilerinde durum Diğer hususlar 635 a) İktisap sırasındaki değerleme 635 b) Alış bedeline kupon bedeli dahil midir? 636 c) Mükellefin şahsi porföy ündeki hisse senedi ve tahvilatın işletemeye dahil edilmesi 637 d) 279 uncu madde hükmündeki değişikiliğin yürürlüğü ve geçici 20 inci madde hükmü 637 B) İŞTİRAK HİSSELERİN DEĞERLEMESİ 637 C) YABANCI PARALAR, YABANCI PARA İLE OLAN ALACAK VE BORÇLAR Yabancı paralar 638 a) Genel olarak 638 b) 4369 sayılı Kanunla yapılan özel düzenleme Yabancı para ile olan senetli ve senetsiz alacak ve borçlar 639 v * ALACAK VE BORÇLARIN DEĞERLEMESİ 640 A) MUKAYYET BEDELLE DEĞERLEME 640 B) SENEDE BAĞLI ALACAK VE BORÇLAR Mahiyeti Reeskont tutarının hesaplanması 643 a) Hesaplama iç iskonto yöntemi ile yapılır 643 b) 238 Seri Nolıı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre uygulanacak faiz oranı Diğer hususlar 644 a) Senede bağlı alacaklarını reeskonta tabi tutanlar senede bağlı borçları için de reeskont uygulamak zorundadırlar 644 b) Seçimlilik hakkının kullanılmasında yıllar itibariyle durum 645 c) Teminata verilen alacak senetleri 645 d) Yabancı para cinsinden senetli alacak ve borçlar 646 aa) 4369 sayılı Kanun öncesi 646 bb) 4369 sayılı Kanunla yapılan düzenleme

36 e) Banka, banker ve sigorta şirketlerinde durum 647 f) Tek düzen hesap planına göre durum 4 Alacak ve borç senetleri reeskontu doğmamış 647 gelir ve gider unsurlarının sonuç hesaplarına intikaline yol açacak şekilde kullanılamaz 648 VII İLK TESİS VE TAAZZUV GlDELERl, PEŞTEM ALLIKLAR A) İLK TESÎS VE TAAZZUV GİDERLERİ Mahiyeti 650 a) İlk tesis ve taazzuv giderleri-gayrimaddi hak ayırımı 650 b) İlk tesis ve taazzuv giderlerinin gider nevileri itibariyle kapsamı 551 aa) Kuruluş sırasındaki giderler 651 bb) Faaliyetine ötedenberi devam eden kurumlarda ilk tesis ve taazzuv gideri 653 c) Kısmi aktifleştirme mümkün müdür? 653 d) Aktifleştirilen giderler sonradan bir defada gider yazılamaz 654 e) İlk kuruluş sırasında genel idare giderlerinin aktifleştirilmesi halinde arizi kârlar bakımından yapılacak işlem 654 f) Yatırım indirimi yönünden ilk tesis ve taazzuv giderleri Değerleme ölçüsü 655 B) PEŞTEM ALLIKLAR 655 VIII GEÇİCİ HESAPLAR 656 A) AKTİF GEÇİCİ HESAPLAR 656 B) PASİF GEÇİCİ HESAPLAR 656 C) GEÇİCİ HESAPLARA İŞLERLİK KAZANDIRİLAMAMIŞ OLMASI 656 IX KASA MEVCUDU, ihraç EDlLEN TAHVİLLER KARŞILIKLAR 658 A) KASA MEVCUDU 658 B) İHRAÇ EDİLEN TAHVİLLER

37 C) KARŞILIKLAR Hasıl olan veya husulü beklenen zararlar için karşılık Karşılım ayırmada hasıl olan ve husulü beklenen zararlar itibariyle ayırım gereği Tek düzen hesap planı açısından kıdem tazminatı karşılığı 663 X ÖZEL HALLERDE DEĞERLEME 663 Xı EMSAL BEDELLE DEĞERLEME 664 A) MAHİYETİ 664 B) EMSAL BEDELLE DEĞERLEME YAPILAN HALLER 664 C) EMSAL BEDELİNİN TESPİT ŞEKİLLERİ Ortalama satış fiatı esası Maliyet bedeli esası Takdir esası Emsal bedeli yerine geçen değerler 668 D) EMSAL BEDELİ UYGULAMASİNDA ÖZELLİK ARZEDEN DURUMLAR işletmeden çekilen gayrimenkul değerlemesi 669 a) Genel olarak 669 b) İşletmeden bina ve arazi şeklinde gayrimenkul çekilmesinde değişik durumlar Kurumlar vergisinde örtülü kazanç uygulamasında emsal kıyaslaması 675 Xıı IKTISADı IŞLETMELERDE DEĞERLEME ILE ILGILI DANıŞTAY KARARLARı 675 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SERVETLERI DEĞERLEME ı VERASET VE INTIKAL VERGİSİNDE DEĞERLEME 685 A) TİCARİ SERMAYENİN DEĞERLEMESİ

38 1 Mükellefler tarafından yapılacak değerleme 687 a) Bilanço esasında licare sermaye ^g 7 b) işletme hesabı esasında ticari varlık ^89 2 Ticari sermayenin vergi dairesince değerlenmesi Şahıs şirketi ortakları bakımından ticari sermayenin tespiti 4 Limited şirket ortaklarının durumu ^g^ B) TİCARİ SERMAYE DIŞINDAKİ SERVET UNSURLARININ DEĞERLEMESİ Menkul mallar, gemiler ^2 2 Hisse senetleri ^ 3 Tahvilat. 4 Yabancı paralar ^ 5 Alacak ve borçlar 6 Haklar ov 5 7 Kurucu hisse senetlerinin değerlemesi Özellik arzeden bazı durumlar ve idari yorum 696 a) Ölüm tarihinde murisçe müteahhide verilmiş arsa ve nataman inşaatın bulunması 696 b) Kooperatif hisseleri ^g c) Satış vaadinin bulunması C) SERVET DEĞERLEMESİNDE EMSAL VE RAYİÇ BEDEL TAYİNİ 7 0 Q II EMLAK VERGİSİNDE DEĞERLEME 7 0 Q 4369 sayılı Kanun öncesi 4369 sayılı Kanunla yapılan düzenleme 7QQ Hı GAYRIMENKUL SERMAYE IRADı SAHIPLERINDE GAYRIMENKUL DEĞERLEMESI 701 Bina ve arazide iktisapta ödenen tapu harcının durumu 703 ^ ıv MÜKERRER 298 INCI MADDE HÜKMÜ DÖRDÜNCÜ BÖLÜM AMORTISMAN VE KARŞıLıKLAR ı MEVCUTLARDA AMORTISMAN A) AMORTİSMANIN KONUSU

39 1 Genel esaslar sayılı Kanun değişikliğinde sermaye itfası ve özel maliyet amortismanları ile ilgili belirileme 706 B) AMORTİSMANIN ŞARTLARI Işletemede bir yıldan fazla kullanılma Yıpranma, aşınma ve kıymetten düşmeye maruz bulunma Envantere dahil olma Değeri belli tutarı aşmayan alet ve demirbaşların amortismanı sayılı Kanunla belirlenen tular ve yürürlük 708 a) Seçimlilik hakkı iktisap yılında kullanılır 709 b) İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük teşkil eden alet ve demirbaşlar doğrudan doğruya gider yazılamaz Arsa ve arazide amortisman 710 C) AMORTİSMAN USULLERİ Normal amortisman Azalan bakiyeler usulü Madenlerde amortisman Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman 716 D) AMORTİSMAN UYGULAMA ESASLARI Amortismanın bazı 717 a) Maliyet bedeli 717 b) Yeniden değerlenmiş bedel üzerinden amortisman Amortisman nispetleri 717 a) Normal amortisman nispetleri 717 b) Maden amortismanı ve fevkalade amortisman nispetleri Amortismanda başlangıç nispetinin değişmezliği Başlangıç nispetinin değişmezliğine istisnalar 7 IS a) Nispetlerin kanunla veya Maliye Bakanlığınca değiştirilmesi 719 b) Amortisman konusu kıymetlerin tahsis yerinde değişiklik

40 46 c) İktisap yılında kist amortisman ayrılması düşük nispet seçildiğini ifade etmez 720 d) Başlangıç nispetinin ilerki yıllarda düşürülmesi daha sonraki yıl amortismanlarının düşük nispette yapılmasını gerektirmez Amortismanda süre 721 a) Genel esas 721 Amortisman nispetindeki değişikliğin, azalan bakiyeler usulünde amortisman uygulamasında süreye etkisi 721 b) Gayrimenkullerde maliyet artırıcı giderlerin itfa süresi 722 aa) Kullanma ömrünü uzatıcı giderler 722 bb) Gayrimenkulun fonksiyonunu artırıcı giderler 722 cc) Afet yüzünden fevkalade amortismana tabi tutulan kıymetlere ait tamir giderleri Amortismanın başlangıcı 724 a) Genel olarak 724 b) Sinema filmlerinde amortismanın başlangıcı 725 c) Tarım tesislerinde amortismanın başlangıcı Amortismanın yıllık olma prensibi 725 a) Binek otomobillerde aalındığı yılda kist amortisman 725 b) Uygulamada ortaya çıkan özellikler 726 aa) Ticari işletmenin ölüm dolayısı ile intikali 726 bb) Devir halinde amortisman 727 Şahıs şirketlerinin sermaye şirketi haline dönüşmesi 727 cc) Hesap döneminde değişiklik 729 dd) Adi ortaklıkta durum 729 ee) Şahıs şirketlerinde durum 730 ff) Satış yılında amortisman 730 gg) Gayrimenkul sermaye iradı erbabında kist amortisman Fevkalade amortisman uygulaması 732 a) Sabit kıymetlerin afet yüzünden değer kaybına uğraması 732 Aletle ilgili fevkalade amortismanın normal amortismana etkisi 733 Aynı dönemde fevkalade amortismana ilaveten normal amortisman ayrılmaz 733 Sigortadan tazminat alınması hali 725

41 Afet yüzünden değer kaybına uğrayan sabit kıymet için önceki yıllarda ayrılmamış veya düşük nispette amortisman ayrılmış olması 734 b) Teknolojik gelişmeler dolayısı ile uygulanacak fevkalade amortisman 734 c) Cebri çalışma dolayısı ile fevkalade amortisman 735 Başlangıçta düşük nispet uygulanmış olması 736 Cebri çalışma dolayısı ile uygulanacak fevkalade amortisman nispeti her yıl aayrıca talep edilmez 736 Cebri çalışma dolayısı ile fevkalade amortisman azalan bakiyeler usulünde uygulanabilir mi? Normal veya azalan bakiyeler usulünün seçiminde esas 737 a) Genel esas 737 b) İktisadi ve teknim bakımdan bütünlük neyi ifade eder? 738 c) Azalan bakiyeler usulünden normal usule geçiş 739 E) FAALİYETİN DURDURULMASI HALİNDE AMORTİSMAN 740 Faaliyetine devam eden işletmelerde kullanılmayan sabit kıymetler 741 F) DAR MÜKELLEFİYETTE AMORTİSMAN 741 G) AMORTİSMAN KAYITLARI 743 ıı ALACAKLARDA AMORTİSMAN 743 A) MAHİYETİ VE GENEL ŞARTLARI Alacak iş ve işletme ile ilgili olmalıdır Alacak faaliyetin normal icapları dahilinde doğmuş olmalıdır 744 Hatır senetlerinde durum 745 Kurumların devri ve veraset suretiyle intikallerde durum 746 B) DEĞERSİZ ALÇAKLAR Kapsamı Değersiz sayılmada şartlar

42 . Aciz vesikası alacağın değersiz sayılmasını gerektirir mi? Değersiz alacağın zarar yazılacağı dönem 748 C) ŞÜPHELİ ALACAKLARDA ŞARTLAR Bilanço esasında defter tutma Alacağın teminatsız olması 749 a) Genel olarak 749 b) Kefelate bağlı alacaklar 749 c) Adi ortaklıkta durum 749 d) Borçlunun verdiği bonoların vadesinde ödenmemesi 749 e) Kısmen teminata bağlı alacaklar 749 f) Haciz suretiyle teminata bağlanan alacaklar 750 g) Kamu idare ve müesseselerinden olan alacaklar Alacağın değerleme günündeki değerine itibar edilir Alacağın şüpheli hale gelmesi 75 1 a) Dava veya icra safhasında olan alacaklar 75 1 b) Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazlaya istenmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar Şüpheli alacak uygulaması ile ilgili diğer hususlar 754 a) Şüpheli alacakkarşıhğının ayrılacağı dönem 754 b) Diğer hususlar 755 D) VAZGEÇİLEN ALACAKLAR Genel esas 755 İşin terki devir ve veraset suretiyle intikallerde bekleme süresi Zarar mahsubunda esas 756 Vazgeçilen alacaktan bekleme süresi içinde geçmiş yıl zararları mahsup edilemez 756 Bekleme süresi içinde diğer kaynaklardan doğan zararlar 757 III SERMAYEDE AMORTİSMAN 757 A) GENEL ESAS

43 B) SERMAYENİN İTFASI HALİNDE SABİT KIYMET AMORTİSMANI imtiyaz süresinin sonunda işletmenin bütün aktif ve pasifi ile birlikte kamu idare ve müesseselerine intikal etmesi İmtiyaz süresinin sonunda tesislerden bir kısmının intikal ettiği haller 758 C) SERMAYE VE SABİT KIYMET İTFASI BİR ARADA YAPILAMAZ Olayın geneli sayılı Kanun belirlemesi 762 D) "YAP-IŞLET-DEVRET" MODELİNDE DURUM 763 IV AKTÎFLEŞTlRlLEN GİDERLERDE AMORTİSMAN 764 A) İLK TESİS VE TAAZZUV GİDERLERİNİN İTFASI İtfa süresi İlk tesis ve taazzuv giderlerinde amortismanın başlangıcı 764 İtfa süresinin dolmasından önce kurumun tasfiyeye girmesi 766 Devir halinde 766 B) TAHVİL İHRAÇ ZARARI 766 C) ÖZEL MALİYET BEDELLERİ Mahiyeti ve itfa süresi 767 2* Kira süresinin belli olmaması Uzun süreli kiralamalarda durum Kira süresinin somadan değişmesi Kira süresinin dolmasından önce gayrimenkulun boşaltılması Bir yıllık kira kontratlarında durum Özel maliyet bedeli bütün gayrimenkullerde uygulanır mı? sayılı Kanunla yapılan belirleme 772 V AMORTİSMANA TABÎ KIYMETLERİN SATILMASI 772 A) SATIŞ KÂRININ TESPİTİ

44 1 - Genel esaslar Mükellefin ihtiyarı ile amortismana tabi tutulmamış iktisadi kıymet satışı İlk defa mükellefiyete girenlerde satış kârı tespiti ' ten önce iktisap edilmiş gayrimenkul satışı 'len önce iktisap edilmiş gayrimenkullerin birikmiş amortismanı Mesleki faaliyette kullanılan amortisman konusu kıymetler Amortismana tabi kıymetlerin sigorta tazminatı Birikmiş amortismanların yeniden değerleme ile artmış olması Yeniden değerleme fonları Satışa bağlı olarak oluşacak maliyet artış fonu 776 B) YENİLEME FONU Yenileme fonu bilanço esasında defter tutanlarca ayrılabilir Satılan iktisadi kıymetin yenilenmesinin zaruri olması veya işletmeyi idare edenlcrce karar verilip teşebbüse geçilmiş olması gerekir Yenileme fonunun tullanılma süresi 778 a) İdari yorum ve uygulama 778 b) Danıştay kararlarına göre durum 779 İşin terki hali Yeni kıymetlerin amortismanı 779 Vı AMORTISMAN KONUSUNDAKI DANıŞTAY KARARLARı 780 DÖRDÜNCÜ KISIM (DÖRDÜNCÜ KİTAP) CEZA HÜKÜMLERI BİRİNCİ BÖLÜM CEZALANDıRMADA GENEL ESASLAR ı CEZA NEVILERI 799 ıı CEZA UYGULAMASıNDA EHLIYET VE SORUMLULUK