ÖĞRETİM PLAN VE PROGRAMI

Transkript

1 EĞİTİM, BİLİM VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI İlkokul Birinci Sınıf ÖĞRETİM PLAN VE PROGRAMI Priştine, ağustos

2 Yayın Sorumlusu İsuf Zeneli Yayına Hazırlayanlar: Xhavit Rexhaj Ramush Lekaj Ilaz Zogaj Arbër Salihu Bajram Shatri Türkçe Yayın Sorumluları: Nazan Safçı Cevdet Şanlı İsa Sülçevsi 2

3 UNMIK IPVQ INSTITUCIONET E PËRKOHSHME TË VETËQEVERISJES PROVISIONAL INSTITUTIONS OF SELF-GOVERNMENT PRIVREMENE INSTITUCIJE SAMOUPRAVLANJA GEÇİCİ ÖZYÖNETİM KURUMLARI MINISTRIA E ARSIMIT, SHKENCËS DHE TEKNOLOGJISË MINISTRY OF EDUCATION, SCIENCE, AND TECHNOLOGY MINISTARSTVO ZA OBRAZOVANJE, NAUKU I TEHNOLOGIJU EĞİTİM, BİLİM VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI GENELGE KONU: BİRİNCİ SINIF DERS PROGRAMININ UYGULANMASI SAYI: MASHT 53/01B/2003 Tarih: 15 Ağustos 2003 İlk ve Ortaöğretim Kanunu 6.1 maddesi (b) fıkrası, 7.1 maddesi ve Kosova Geçici Özyönetim Kurumları 2001/19 sayılı ve 13 Eylül 2001 tarihli Yürütme Düzenlemesine göre; Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı bu Genelgeyi yayınlıyor. Madde Bu genelgenin amacı eğitim sisteminin yeniden yapılanması sonucu olarak hazırlanan birinci sınıflara yönelik ders programının uygulanmasıdır. 3

4 Madde Birinci sınıflara yönelik ders programı, bu genelgenin ekinde sunulmuştur. Madde Birinci sınıflara yönelik ders programı 2003/2004 öğretim yılında uygulamaya girer Birinci sınıflara yönelik ders programının uygulamaya girmesiyle, Birinci sınıflara yönelik tüm diğer ders programları uygulamadan kaldırılır. Madde Bu genelge 15 Ağustos 2003 tarihinden itibaren yürürlüğe girer. Bakan, Mr. Rexhep Osmani 4

5 İÇİNDEKİLER Genelge, 3 DERS PROGRAMININ UYGULAMA ESASLARI, 7 I. Giriş, 7 II. Hedefler, 8 III. Değerlendirme, 10 IV. Öğretim yöntem ve teknikleri, 12 V. Öğretim araç ve gereçleri, 12 VI. Ders planı, 13 VII. Ders süreci, 13 TÜRKÇE, 17 MATEMATİK, 67 SANATLAR MÜZİK EĞİTİMİ, 83 RESİM-İŞ EĞİTİMİ, 91 TEKNOLOJİ ELİŞİ, 99 BEDEN VE SPOR EĞİTİMİ, 109 5

6 6

7 DERS PROGRAMININ UYGULAMA ESASLARI I. GİRİŞ Eğitim, Kosova nın toplumsal, siyasi ve ekonomik gelişmesinin etki alanını temsil eder. Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (EBTB) savaşın bitiminden sonra başlayan, en gelişmiş uluslar arası standartlar düzeyinde bir okulun yaratılması fikrini, bütün çalışma sahalarında çok yönlü ve pratik adımlar atarak gerçekleştiriyor. Kosova toplumunun kalkınması ve gelişmesi için tarihi öneme haiz bu yapılanmada EBTB bakış açısını, kendi geleceği ve ülkesi hakkında somut görüşe sahip bireyleri yetiştirecek şekilde, değiştirmeyi amaç edinmiştir. Bu gelişme Kosova insanını ve toplumunu, gelişmiş Avrupa ve dünya ülkelerinin siyasi etkinlik, ekonomik, entelektüel, bilimsel ve teknolojik ve de sosyal-kültürel gelişmelerde yer almasının ön koşullarını sağlamaktadır. Bu ders programının geliştirilmesi şekil, metodolojik yaklaşım, ders yönetimi ve kapsamı, ders araçları, yöntemler, değerlendirme teknik ve araçları açısından gelişmiş bir bilimsel süreci temellerine dayanmaktadır. Program geliştirme grubu, eğitimdeki yeni gelişmeleri takip edip uluslar arası uzmanlarla sürekli temas halindeydiler. EBTB nin uzun vadeli stratejisi olan program geliştirme sürecine UNICEF ve bazı ülke kuruluş ve hükümetlerinin önemli katkıları olmuştur. Bu süreç öğretimin üç seviyesinde (birinci seviye sınıflar, ikinci seviye sınıflar ve üçüncü seviye veya 13. sınıflar) önceden tespit edilmiş evrelerde tamamlanacaktır. Birinci evrede (2003 yılında) 1. sınıf ders programı geliştirildi. 7

8 Bu yaştaki öğrencilerin bedensel ve zihinsel gelişmelerinin özellikleri göz önünde bulundurularak öğrenmeye karşı olumlu davranışlar geliştirmek, okul hayatına katılımını doğru bir şekilde sağlamak için yüreklendirme ve günlük alışkanlıklarını geliştirmelerine özellikle dikkat edilmiştir. Öğretmenlerimize adanmış olan bu programın hayata geçirilmesi, kendilerinin görevlerine verdikleri önem derecesinde gerçekleşecektir. Ders programının uygulanmasını kolaylaştırmak için Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, ek talimatların verileceği, alan uzmanları tarafından yönetilen hizmet içi eğitim kursları düzenleyecektir. II. HEDEFLER Birinci sınıf ders programını hedefleri: Öğrencilerin manevi değerlerinin gelişimini sağlamak ve bilgilerini pekiştirmek, geleceklerini bina edecek ilgi ve becerilerini uyandırıp yönlendirmek. Öğrencileri aile ortamında ve toplum içinde, temel davranış kurallarına uyarak sorumluluk ve görev üstlenmeye yüreklendirmek. Müfredat geliştirme grupları içeriğe uygun olan, yukarıda belirtilen hedeflerden birinci sınıfın sonunda geliştirilecek davranışları temin etmek için genel ve özel amaçları seçmişlerdir. 8

9 9

10 III. DEĞERLENDİRME Değerlendirme, öğrencilere kazandırılmaya çalışılan davranışlar hakkında bilgileri algılama, sistematik derleme, inceleme ve yorumlama sürecidir. Değerlendirme, ders programında belirlenen davranışların kazanılma derecesi esasına dayanır. Bu süreç aşağıda belirtilen bazı temel ilkelere dayanır: Değerlendirme sürecinde hedef ve öncülüklerin tespiti; Ölçülmek istenen amaca uygun araçların uygulanması; Sürekli ölçme ve değerlendirme aracılığıyla öğrencinin başarı derecesi hakkında nitelikli verilerin sağlanması; III.1. Değerlendirme Araçları Okul yönetimi ve öğretmen yeterli ölçme ve değerlendirme aracı seçip uygulamalıdır. Bu araçlar şöyle sıralanabilir: - Algılama - Soru sorma - Uygulama veya deney raporu - Sözlü ifade - Yazılı ifade - Belirtke tablosu - Ölçüt ve amaçlara dayalı testler - Soru sorarak oluşturulan başarı testleri çoktan seçmeli kısa açık cevaplı uzun açık cevaplı testler ve öğretmenin uygun gördüğü diğer araçlar olabilir. Her okul birinci sınıf sonunda elde edilen başarı derecesi için kendi ölçü ve ölçütlerini belirler. III.2. Başarı Derecesi Okul yılı sonunda her öğrenci aşağıdaki başarı derecesi ile değerlendirilir: 10 - Pek iyi (başarı derecesi çok yüksek) - İyi (başarı derecesi yüksek) - Orta (başarı derecesi orta)

11 - Yeter (başarı derecesi sınırlı) - Zayıf (başarı derecesi zayıf) Başarı derecesi, genel amaçlarda belirlenen öğrencilerin kazanacakları davranışlar esasına dayanır. Özel amaçlar Ders bilgisi Bilimsel süreçleri anlama Eleştirel düşünme Manevra becerisi Çok yüksek başarı % 90 Ders bilgilerini basit bilme ve uygulamada çok yüksek başarı. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada çok yüksek anlama ve uygulama yeteneği Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir ilke ve deneyler yardımıyla problemlerin çözümü gibi karmaşık eleştirel düşünce geliştirmede çok yüksek başarı. Yüksek başarı % 80 Ders bilgilerini basit bilme ve uygulamada yüksek başarı. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada yüksek anlama ve uygulama yeteneği Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir ilke ve deneyler yardımıyla problemlerin çözümü gibi karmaşık eleştirel düşünce geliştirmede yüksek başarı. Manevra becerisi yüksek Orta başarı % 60 Ders bilgilerini basit bilme ve uygulamada orta başarı. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada orta anlama ve uygulama yeteneği Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir ilke ve deneyler yardımıyla problemlerin çözümü gibi karmaşık eleştirel düşünce geliştirmede orta başarı. Sınırlı başarı % 40 Ders bilgilerini basit bilme ve uygulamada sınırlı başarı. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada sınırlı anlama ve uygulama yeteneği Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir ilke ve deneyler yardımıyla problemlerin çözümü gibi karmaşık eleştirel düşünce geliştirmede sınırlı başarı. Yetersiz başarı Ders bilgilerini basit bilme ve uygulamada yetersiz. Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit yargılara varmada yetersiz anlama ve uygulama yeteneği Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir ilke ve deneyler yardımıyla problemlerin çözümü gibi karmaşık eleştirel düşünce geliştirmede yetersiz başarı. Manevra becerisi düşük 11

12 IV. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Öğretim yöntemi seçiminde öğretmen kendi yetkisini kullanır. Seçim, öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda ders kapsamı özellikleri, öğretim esasları, öğrencilerin seviyesi vb. hususlar göz önünde bulundurularak yapılır. Dersin daha hareketli olması, tekdüzeliğin kırılması ve öğrencilerin katılımının sağlanması için yöntem ve tekniklerin uygun bir şekilde harmanlanması gerekir. Öğretim yöntem ve teknik türleri öğrenmenin kendisi kadar farklılık arz eder. Öğretim sürecinde en yüksek başarı derecesini yakalayabilmek için öğretmen, birkaç yöntem ve teknikten kombinasyonlar yapabilir. Daha nitelikli bir öğrenimin temini için uygulanacak muhtemel yöntem ve tekniklerin başlıcaları şöyle sıralanabilir: - Anlatma yöntemi - Sözlü ifade - Yazılı ifade - Problem çözme - Tartışma - Grupta çalışma - Gösterme ve yorumlama - Eleştirel düşünme - Beyin fırtınası - Araştırma yöntemleri Çok sayıda bilgiyi kapsayan konular için etkileşimli teorik ve uygulamalı yöntemler de uygulanabilir. Belli konular için doğada öğrenme, teknik gezi, kurum ve kuruluşları ziyaret vb. yöntemler başarıyla uygulanabilir. Arzu edilen sonuçların elde edilmesi için yukarıda sözü edilen yöntemlerin uygulanması, uygun öğretim araç ve gereçleri eşliğinde yapılmalıdır. V. ÖĞRETİM ARAÇ VE GEREÇLERİ Bu programın etkin öğretim ve öğrenimi için öğretmenler ve öğrenciler farklı bilgi kaynaklarına başvurmalıdırlar. Şimdiye kadar temel bilgi kaynağı olarak ders kitapları kullanıldı. Ders kitaplarının yanı sıra aşağıda belirtilen bilgi kaynaklarının da kullanımı faydalı olacaktır: 12

13 - el kitabı, atlas, broşür; - resim, poster, afiş, şema, diyagram, harita, tabela; - model, şekil, maket; - slayt, saydam (asetat), video kayıtları; - bilgisayar yazılımları, Internet, CD vb. Öğrenilmek istenen bilginin türüne göre öğretmen sözel, görsel, işitsel ve görsel- işitsel bilgi kaynaklarından herhangi birinin önemini vurgulayarak okuldan temin edebilir. Bilgi seçimi hakkı öğrenciye de tanınmalıdır. VI. DERS PLANI No Dersin Adı Ders sayısı % oranı 1. Türkçe Matematik Müzik eğitimi Resim-iş eğitimi Elişi Beden ve spor eğitimi Seçmeli: a. zorunlu derslerden ek ders; b. yurttaşlık eğitimi, ahlak, sahne sanatları, sağlık kursları, insan hak ve özgürlükleri, işletmecilik 37 5 eğitimi, BİT; c. çevre d. gezi/teknik gezi, bireysel gelişim etkinlikleri Toplam: VII. DERS SÜRECİ Zorunlu Dersler 2003/04 öğretim yılında birinci sınıf ders programının en az 37 hafta veya 185 iş günü içinde gerçekleştirilmesi kanunla öngörülmüştür. Birinci sınıflara yönelik bu ders planı ve programında şu alanlar ve derseler kapsanmıştır: 13

14 Seçmeli dersler Ders planındaki seçmeli ders kısmı için okul özerkliğinden yararlanarak kendi inisiyatifini kullanır. Ders planındaki seçmeli kısmın seçimi öğrenci, öğretmen, öğrenci velisi ve diğer ilgililerin tavsiyeleri dikkate alınarak yapılır. Seçmeli dersler okul yetkililerince en geç 15 eylüle kadar tespit edilir. Okul, öğrencilerin kişisel ihtiyaçları göz önünde bulundurarak, ders seçimini yapar. Öğrencilerin seçmeli bir derse yönlendirilmesi okul etkinliklerinin kişiselleştirme ve aynı zamanda öğrencilerin ilgi alanlarından bağımsız olarak daha nitelikli ve ortak bir öğretim süreci için imkanlar sağlanır. Seçmeli ders ve etkinlikler Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığınca veya okul yönetimi tarafından tavsiye edilebilir. Seçim aşağıdaki şekildeki gibi yapılır: a. Zorunlu derslerden ek ders (örneğin, anadili, yabancı dil, matematik veya başka bir dersten 1 veya 2 saat) b. Yeni dersin eklenmesi (örneğin, yurttaşlık eğitimi, ahlak, sahne sanatları, sağlık kursları, insan hak ve özgürlükleri, işletmecilik eğitimi, bilgisayar ve iletişim teknolojisi vb.) c. Değişik konular (örneğin, çevre koruması, birleştirilmiş konular) d. Gezi, teknik gezi ve kişisel etkinliklere ayrılmış süre. Buna göre okullar zorunlu ders ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak öğrencilerin temel gereksinimleri karşılanacak şekilde ve herkese fırsat eşitliği tanıyarak seçmeli ders programı hazırlarlar. Okul tarafında seçilen derslerle ilgili malzemeler için EBTB den yardım istenebilir. Okul yönetimi, seçmeli ders programını yaptıktan sonra (zorunlu dersler için ek ders veya başka alanlardan yapılan seçim), gerekli kadroyu da belirler. Öğrencilerin talep ve ihtiyaçları doğrultusunda seçilen dersin yapılması, zorunlu hale gelir. Bunun için il ve belediye eğitim müdürlükleri bilgilendirilir. Seçmeli dersin süresi, amaçlanan başarı seviyesine göre okulun yetkili mercileri tarafından belirlenir. 14