Transfer Fiyatlandırması ve Uygulamaları. İhsan Akar İstanbul YMM Odası 22 Kasım 2007

Transkript

1 Transfer Fiyatlandırması ve Uygulamaları İhsan Akar İstanbul YMM Odası 22 Kasım 2007

2 Sunum Özeti İlişkili Kişi i Kavramı Emsallere Uygunluk İlkesi Karşı şılaştırılabilirlik labilirlik Analizi Dahili Emsal Harici Emsal Transfer Fiyatlandırmas rması Yöntemleri Geleneksel YöntemlerY Diğer YöntemlerY Tereddütl tlü Hususlar

3 İlişkili Kişi Kavramı İlişkili kişi; i; Kurumların n kendi ortaklarını, Kurumların n veya ortakların n ilgili bulunduğu u gerçek ek kişi veya kurumları, İdaresi, denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunduğu u gerçek ek kişi i veya kurumları, Nüfuzu altında bulundurduğu u gerçek ek kişi i veya kurumları, Ortakların n eşlerini, e Ortakların n veya eşlerinin e üstsoy ve altsoyu, üçünc ncü derece dahil yansoy hısımlarh mları ve kayın n hısımlarh mlarını, ifade etmektedir.

4 İlişkili Kişi Kavramı Kazancın n elde edildiği ülke vergi sisteminin, Türk T vergi sisteminin yarattığı vergilendirme kapasitesi ile aynı düzeyde bir vergilendirme imkanı sağlay layıp p sağlamad lamadığı ve bilgi değişimi imi hususunun göz g önünde nde bulundurulması suretiyle Bakanlar Kurulunca ilan edilen ülkelerde veya bölgelerde bulunan kişilerle ilerle yapılm lmış tüm m işlemler i ilişkili kişilerle ilerle yapılm lmış sayılacakt lacaktır.

5 Alt ve Üst Soy, 3. Derece Dahil Hısımlar İlişkili Kişi i Tanımı İdare ve Denetim Bakımından Bağlı Bulunulan Gerçek ve Tüzel Kişiler Ortağın Eşi Kurum Ortaklar Alt ve Üst Soy, 3. Derece Dahil Hısımlar İdare ve Denetim Bakımından Kontrol Altında Olan Gerçek ve Tüzel Kişiler İştirakler A Şirketi Vergi Cenneti

6 Emsallere Uygunluk İlkesi Kavramı Emsallere uygunluk, ilişkili kişiler iler ile yapılan mal veya hizmet alım m ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında böyle b bir ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak fiyat veya bedele uygun olmasını ifade eder. Bu şekilde oluşan fiyat ya da bedel, işlem i anında nda hiç bir etki olmaksızın, o andaki koşullar altında objektif olarak belirlenen ideal tutardır. r. (Piyasa ya da pazar fiyatı)

7 Emsallere Uygunluk İlkesi Kavramı Uygun transfer fiyatının n kullanıld ldığını ölçen uluslar arası kabul görmg rmüş mukayese standardıdır. r. Ticari piyasa koşullar ulları ile oluşturulmu turulmuş referans alır. Bağımsız z Kurum yaklaşı şımı temel alınır. Pazar fiyatını OECD nin temel aldığı prensiplere göre g çokuluslu şirket bünyesindeki kuruluşlar lar bağımsız şirket gibi değerlendirilir. erlendirilir.

8 Emsallere Uygunluk İlkesi Kavramı Emsallere uygunluk ilkesinin temel amacı, karşı şılaştırılabilir labilir koşullar altında bu eşitlie itliğin in sağlanmas lanmasıdır. Dolayısıyla yla transfer fiyatlandırmas rması yönteminin tespitinde ; Mukayese edilebilir işlemler, i Mukayese edilebilir bağı ğımsız z kişiler, iler, Mukayese edilebilir koşullar dikkate alınmal nmalıdır.

9 Karşılaştırılabilirlik Analizi Kontrol altındaki işlemlerin i sahip olduğu u koşullarla, kontrol dışıd işlemlerin sahip olduğu u koşullar ulların karşı şılaştırılmasına dayanmaktadır. Transfer fiyatlandırmas rması yönteminin seçiminde Karşılaştırılabilirlik labilirlik Analizi ; ; işlem i için i in emsallere uygun bir fiyatlamanın n yapılmas lmasına dayanak teşkil edecek verilerin analizlerinin yapılmas lmasını amaçlar.

10 Karşılaştırılabilirlik Analizi İlişkili kişiler iler arasında gerçekle ekleştirilecek işlemlerin i bağı ğımsız z kişilerle ilerle yapılan işlemlerle i mukayese edilmesi esnasında nda aşağıa ğıda sıralanan s analizlerin yapılmas lması öngörülmektedir: a) Mal veya hizmetlerin nitelikleri, b) Üstlenilen işlev i ve risklerin analizi, c) İşlemlere ilişkin sözles zleşme şartları, d) İşlemin gerçekle ekleştiği i pazardaki ekonomik koşullar, e) Kurumların n işi stratejileri.

11 Dahili Emsal-Harici Emsal Kavramları Dahili Emsal: Emsallere uygun fiyat ya da bedele ulaşmak için i in yöntemlere y başvurulurken en güvenilir g karşı şılaştırma unsuru öncelikle mükellefin m ilişkisiz kişilerle ilerle yaptığı işlemlerde kullandığı fiyat ya da bedeldir.(iç emsal) Harici Emsal: Kurum içinde i inde dahili emsal bulunmaması ya da emsalin güvenilir g olmaması halinde doğrudan benzeri nitelikteki mükellef m ya da kurumların n işlemleri i (dış emsal) karşı şılaştırmada esas alınacakt nacaktır.

12 Emsallere Uygunluk İlkesini Esas Alan Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu nun 13. maddesinde emsallere uygun fiyat ya da bedelin tespitinde mükelleflerin uygulayabileceği üç ayrı yöntem öngörülmüştür. Bu yöntemler, y düzenlemede d referans olarak alınan OECD'nin "Uluslararası Şirketler ve Vergi İdareleri İçin Transfer Fiyatlandırmas rması Rehberi nde "geleneksel işlem i yöntemleri" olarak öncelikle önerilen temel yöntemlerdir. y

13 Emsallere Uygunluk İlkesini Esas Alan Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri Geleneksel yöntemlerden y hiç birisi emsallere uygunluk ilkesi çerçevesinde evesinde fiyat ya da bedel tespitine olanak vermiyorsa, mükellefler m kendi belirleyecekleri bir yöntem y ile anılan fiyat ya da bedeli belirleyebileceklerdir. Bu şekilde bir belirleme yapabilmeleri için iin maddede öngörülen üç yönteme de başvurabilme olanağı ğının olmaması gerekmektedir.

14 Emsallere Uygunluk İlkesini Esas Alan Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri Geleneksel YöntemlerY 1- Karşı şılaştırılabilir labilir Fiyat YöntemiY 2- Maliyet Artı Yöntemi 3- Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi Diğer YöntemlerY 1- Kar Bölüşüm B m YöntemiY 2- İşleme Dayalı Net Kar Marjı Yöntemi

15 Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi Bir mükellefin m uygulayacağı emsallere uygun satış fiyatının, n, karşı şılaştırılabilir labilir mal veya hizmet alım m ya da satımında bulunan ve aralarında herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek ek veya tüzel t kişilerin ilerin birbirleriyle yaptıklar kları işlemlerde uygulayacağı piyasa fiyatı ile karşı şılaştırılarak larak tespit edilmesini ifade etmektedir.

16 Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi Söz z konusu işlemler i arasında ölçülebilir nitelikte küçük üçük farklılıklar klar varsa, bu farklılıklar klar düzeltilerek d yöntemin y uygulanması mümkün n bulunmaktadır. Ancak farklılıklar kların n büyük b k olması ya da farklılıklar kların ölçülebilmesinin mümkm mkün n olmaması halinde bu yöntem y uygulanmayacaktır. Bu çerçevede, evede, karşı şılaştırılabilir labilir nitelikte ve piyasada oluşmu muş bir fiyatı bulunan işlemin i mevcudiyeti durumunda, karşı şılaştırılabilir labilir fiyat yöntemi y transfer fiyatının n tespitinde en doğru ve güvenilir g yöntem y olacağı için in diğer yöntemlere y tercih edilmelidir.

17 Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi Karşı şılaştırılabilir labilir fiyat yöntemi, y emsallere uygunluk ilkesi tanımı ile doğrudan bağlant lantısı olan bir yöntemdir. y Dolayısıyla yla uygulamada öncelikle bu yönteme y yönelme, y beklenebilir bir durumdur. Bu yöntemin y tercih edildiği i işlemler: i - Emtia (Petrol, demir-çelik, elik, tahıl l vb.) - Marka, know-how how a a bağlı olmayan fabrika malları - Finansal işlemleri

18 Maliyet Artı Yöntemi Emsallere uygun fiyatın, ilgili mal ve hizmet maliyetlerinin makul bir brüt t kar oranı kadar artırılmas lması suretiyle hesaplanmasını ifade eder. Makul kar oranı ne demektir? Makul brüt t kar oranı,, söz s z konusu mal veya hizmet alım veya satım m anında nda ilişkisiz kişilere ilere satılmas lması halinde uygulanacak fiyatı yansıtan kar oranını ifade etmektedir.

19 Maliyet Artı Yöntemi Emsal brüt kar marjı iki yolla bulunabilir: İç emsal : Eğer koşullar uygunsa, işlemi yapan mükellefin bu mal veya hizmetlere ilişkin olarak ilişkisiz kişilerle yaptığı işlemlerde uyguladığı genel brüt kar marjı ideal oran olacaktır. Dış Emsal : Karşılaştırma için gerekli ilişkisiz işlem sayısı yetersizse, makul brüt kar oranı tespitinde, ilişkisiz iki bağımsız şirket arasında gerçekleştirilen işlemlerde uygulanan brüt kar marjı dikkate alınabilecektir.

20 Maliyet Artı Yöntemi Karşı şılaştırmada dikkate alınmas nması gereken hususlar: Piyasa şartları Sözleşme farklılıklar kları Fonksiyon ve Risk farklılıklar kları Maliyet bileşenlerindeki enlerindeki farklılıklar klar (direkt harcamalar, dolaylı harcamalar, ortak harcamalar, faaliyet giderleri) Muhasebe Sistemi farklılıklar kları Karşı şılaştırma için i in farklılıklar kların n maddi etkilerini ortadan kaldıracak düzeltmeler d yapılmal lmalıdır.

21 Maliyet Artı Yöntemi Tercih edildiği i durumlar: Hammadde ve yarı mamul ile imalat işlemlerindei Müşterek üretim anlaşmalar malarında (joint( facility agreement) Uzun dönemli d alım-sat satım m (tedarik) anlaşmalar malarında Hizmet veya hizmet olarak sınıflands flandırılabilen labilen işlemlerde

22 Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi Emsallere uygun fiyatın, işlem i konusu mal veya hizmetlerin aralarında herhangi bir ilişki bulunmayan gerçek ek veya tüzel t kişilere ilere yeniden satılmas lması halinde uygulanacak fiyattan, makul bir brüt t satış kârı düşülerek hesaplanmasını ifade eder.

23 Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi İlişkili şirketten alınan bir malın n ilişkili olmayan bir şirkete yeniden satılmas lması durumunda uygulanabilecek bir yöntemdir. Yeniden satış fiyatı yönteminde, yeniden satış yapanın satış ve işletme i giderleri uygun bir brüt t marjla azaltılır. Azaltma sonunda bulunan tutara, kullanılan lan kaynak ve üstlenilen risk dikkate alınarak uygun bir kar ilave edilerek uygulanması gereken emsal bedel tespit edilir.

24 Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi Tercih edildiği i durumlar: Pazarlama faaliyetine konu ürünler Distribütörlere rlere verilen ürünler Bitmiş ürün n ya da ürünün üzerine yeniden satış ışçı tarafından değer er artırıcı ek bir katma değer er eklenmediği durumlar. (Fiziksel olarak ürünün n yapısı değişmemeli) Paketleme, etiketleme ve küçük üçük çaplı montajlar değer er artırıcı katkı yada fiziksel değişim im olarak değerlendirilmeyecektir. erlendirilmeyecektir.

25 Diğer YöntemlerY Emsallere uygun fiyata geleneksel işlem i yöntemlerinden birisi ile ulaşma olanağı yoksa (karşı şılaştırılabilirlik labilirlik ölçüleri yetersiz ve güvenilir g değil ise), mükellefler m işlemlerin mahiyetine uygun olarak kendi belirleyeceği i diğer yöntemleri kullanabilir. Söz z konusu geleneksel üç yöntemden birinin uygulanma olanağı var ise diğer yöntemlere y başvurulmas vurulması mümkün değildir.

26 Kar Bölüşüm B m YöntemiY Kâr bölüşüm b m yöntemi, y ilişkili kişilerin ilerin bir veya daha fazla sayıdaki kontrol altındaki işlemlere i ilişkin toplam faaliyet karı ya da zararının, n, üstlendikleri işlevler i ve yüklendikleri y riskler nispetinde ilişkili kişiler iler arasında emsallere uygun olarak bölüştürülmesini b lmesini esas almaktadır.

27 Kar Bölüşüm B m YöntemiY Kar bölüşüm b m yöntemi, y İki veya daha fazla ilişkili şirketin bir malın üretimine olan katkılar larının n bütünlb nlük k arz etmesi ve her bir tarafın katkısının n tek başı şına değerlendirilmesinin erlendirilmesinin zor olduğu, u, İşlemlerin birbirinin ayrılmaz bir parças ası olduğu u ve içi içe geçti tiği, i, Kıymetli veya nadir gayrimaddi hakların n bulunması, işlemin ilişkili olmayan kişiler iler arasında yapılan işlemler i ile karşı şılaştırılmasını mümkün n kılmayabildik lmayabildiği i durumlarda kullanılabilir. labilir.

28 İşleme Dayalı Net Kar Marjı Yöntemi İşleme dayalı net kar marjı yöntemi, ilişkili şirketlerce yapılan işlemlere i ait net kar marjı ile ilişkisi olmayan şirketlerce gerçekle ekleştirilen işlemlerin i net kar marjının karşı şılaştırılmasına dayanır. Bu karşı şılaştırma yapılırken satış ışlar, varlıklar, maliyetler ve benzeri mali büyüklb klükler kler baz alınarak bunların n net kar marjıyla ilişkisi belirlenir.

29 İşleme Dayalı Net Kar Marjı Yöntemi İşleme dayalı net kar marjı yöntemi ile yeniden satış ve maliyet artı yöntemi arasındaki temel farklılık, k, bu yöntemde net kar marjının; n; diğer yöntemlerde y brüt t kar marjının n baz alınmas nmasıdır. Bu yöntemde y de karşı şılaştırılabilirlik labilirlik analizi yapılacakt lacaktır. Ancak, farklılıklar klar diğer yöntemlere y göre g sonucu daha az etkileyecektir.

30 Peşin Fiyat Anlaşmas ması Kurumlar Vergisi Kanunu nun 13.maddenin 5. fıkrasf krası ile kurumların n ilişkili taraflarla yaptığı işlemlere ilişkin olarak tespit edeceği i transfer fiyatını belirleyeceği i yöntem y konusunda Maliye Bakanlığı ığı'na başvurarak anlaşma yapma olanağı getirilmiştir. tir. Yöntem üzerinde anlaşma sağlanmas lanması halinde, bu yöntem üç yılı aşmamak üzere belirlenen süre s ve koşullar altında kesinlik taşı şıyacaktır r ve belirlenen koşullar altında eleştiri konusu yapılamayacakt lamayacaktır.

31 Peşin Fiyat Anlaşmas ması Peşin fiyat anlaşmas ması kapsamına öncelikle Büyük B Mükellefler Vergi Dairesi Başkanl kanlığı na kayıtl tlı mükellefler alınm nmıştır. Mükelleflerin M İdare ye yazılı başvurusu ile başlayan süres reç aşağıdaki şekilde gerçekle ekleşecektir: ecektir: Ön n Değerlendirme erlendirme Analiz Anlaşman manın n Kabulü ya da Reddi

32 Peşin Fiyat Anlaşmas ması Bu sistemin en büyük b k avantajı,, kurumlar açısından a belli bir süre s için i in uygulanan yöntemin y kesinlik taşı şıması ve herhangi bir eleştiri, ceza riski olmadan plan yapabilme, önünü görebilme olanağı vermesidir. Fakat, İdare ile mükellef m arasında sadece yöntem konusunda anlaşmaya varılacak olup, peşin fiyatlandırma anlaşmas masının n yapılm lmış olması,, anlaşma konusuyla ilgili olarak mükelleflerin m İdare tarafından incelenmeyeceği i anlamına na gelmemektedir.

33 Peşin Fiyat Anlaşmas ması İdare, mükellefin m söz s z konusu koşullara uyum gösterip g göstermediğini ini ve/veya bu koşullar ulların n geçerlili erliliğini ini sürdürüp p sürds rdürmediğini, ini, anlaşmada belirlenen süre s müddetince mükellefin m sunacağı yıllık k rapor üzerinden takip edecektir. Söz z konusu raporun, anlaşma müddeti m boyunca her yıl y Kurumlar Vergisi beyannamesi ile birlikte, beyannamenin verilme süresi s içinde, i inde, Tebliğ in in 1 numaralı ekinde yer alan formata uygun olarak hazırlanarak bir yazı ekinde İdare ye gönderilmesi g gerekmektedir.

34 Tereddütlü Hususlar Kanunda yer alan ilişkili kişi i tanımı çok geniştir. Tebliğde yer alan ilişkili kişi i tanımına na dair açıklamalar a bu kavramı daha da genişletmektedir. Halka açık a şirketlerde ilişkili kişilerin ilerin tespit edilmesi oldukça a güçg bir uygulamadır. İlişkili kişilere ilere ilişkin bir sınırlama s getirilmesi düşünülebilir d (İşlemlerin yoğunlu unluğu, u, tutarı,, ortaklık k payı,, vb dikkate alınarak). Yurtiçinde inde yer alan ilişkili kişilerle ilerle yapılan işlemler i sebebiyle konsolide beyanname uygulaması tekrar gündeme gelebilir.

35 Tereddütlü Hususlar Harici emsal tespitinde İMKB de işlem i gören g şirketler haricinde kamuya açık a k finansal bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle mükellefler m tarafından harici emsal bulunması oldukça a zordur. Uluslararası veritabanlarının n (Amadeus( Amadeus, Osiris) ) kullanılıp kullanılmayaca lmayacağına dair bir açıklama a yapılmam lmamıştır. Emsal bulunamadığı gerekçesiyle esiyle geleneksel yöntemler y dışındaki yöntemlerin y uygulanmasına na ilişkin olarak Türk T Vergi İdaresinin yaklaşı şımı henüz z belli değildir. Harici emsal bulma güçg üçlüğü sübjektif değerlendirmeleri erlendirmeleri de beraberinde getirebilecektir. Bu anlamda mevcut yasanın n eski kanundan farkı kalmayacaktır.