Sunuş. MKK, sermaye piyasalarına son katılan aktör olarak bu yapbozun çok önemli bir parçasıdır.

Transkript

1

2 Sunuş Puzzle ya da yapboz... Bir bütünü oluşturma bir araya getirme sanatı. Farklı, birbiriyle ilgisiz görünen parçaları anlamlı bir bütün haline getirme becerisi. Bu anlamda hayat gibidir yapboz. Eğer yeterince sabırlı olur ve o küçücük parçaları doğru yere oturtursanız ömrünüzün en güzel manzarasıyla karşı karşıya kalırsınız. Sermaye piyasaları da karmaşık ve pek çok farklı aktörden oluşan yapısıyla adeta bir puzzle gibidir. Hiçbir kuruluş yalnızca kendi faaliyetleriyle sermaye piyasalarını temsil etme konusunda tek başına yeterli olamaz. Ekonomik ve finansal istikrar için bu kurumların ahenkli bir çalışma içinde olması gerekir. MKK, sermaye piyasalarına son katılan aktör olarak bu yapbozun çok önemli bir parçasıdır. MKK, kaydi sistem faaliyetleri, ödüllendirilmiş uygulamaları, yapılandırmakta olduğu AR- GE destekli yeni projeleri, deneyimli personeli ve sağlam altyapısıyla sermaye piyasalarına ve yatırımcılara çok değerli hizmetler sunmakta ve sermaye piyasası katılımcıları arasında uyumlu ve başarılı bir bütün yaratmaya katkı sağlamaktadır. MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 01

3 İçindekiler Kısaltmalar 1 Sunuş DİBS Devlet İç Borçlanma Senetleri Kısaltmalar MKK Hakkında Kurumsal Profil Kilometre Taşları Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı Genel Müdür ün Mesajı Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri Yönetim Kadrosu 2010 Yılı Gelişme ve Yenilikler DLP e-cas e-genel KURUL e-yönet FEAS GİP İFM İMKB Data Loss Prevention-Veri Kaybı Önleme Yatırımcı Uyarı Sistemi-Electronic Customer Alert System Kaydi Ortaklık Haklarının Elektronik Ortamda Kullanımı Kurumsal Yönetim ve Yatırımcı İlişkileri Platformu Federation of Euro-Asian Stock Exchanges - Avrasya Borsalar Birliği Gelişen İşletmeler Piyasası İstanbul Finans Merkezi İstanbul Menkul Kıymetler Borsası 26 Rakamlarla MKK KAP Kamuyu Aydınlatma Platformu Hizmetler Yatırımcı Hizmetleri Uluslararası İlişkiler Mevzuat Çalışmaları ve Yenilikler Bilgi Teknolojileri İnsan Kaynakları, İdari ve Mali İşler Başlıca Finansal Göstergeler Risk Yönetimi Yatırımcıları Koruma Fonu MKS ÖSBA SMS SPK SWIFT TEFAS TSPAKB YKF Merkezi Kaydi Sistem Özel Sektör Borçlanma Araçları Kısa Mesaj Servisi Sermaye Piyasası Kurulu Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği Yatırımcıları Koruma Fonu 58 Finansallar 02 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 03

4 MKK Hakkında MKK, sermaye piyasasının tüm aktörlerini bir araya getirmekte, uyum içerisinde anlamlı bir bütün oluşturulmasına katkıda bulunmaktadır. 04 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 05

5 Kurumsal Profil Kilometre Taşları Sermaye piyasaları için kaydileşme reformunun ilk adımı 1999 da Sermaye Piyasası Kanunu na eklenen 10/A maddesi ile atıldı. Bu reformun ana ögesi olarak menkul kıymetlerin ve bunlara ilişkin hakların elektronik ortamda kayden izlenmesi ile görevlendirilen MKK, 2001 yılında kuruldu. Kuruluş İdari Yapılanma MKS projesi başlangıcı İlk pilot yatırım fonu kaydileştirilmesi İMKB de işlem gören hisse senetlerinin topluca kaydileştirilmesi Ortaklığın Yasal Statüsü ve Ünvanı 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu nun 10/A maddesinde, sermaye piyasası araçları ve bunlara ilişkin hakların özel hukuk tüzel kişiliğini haiz bir MKK tarafından kayden izlenmesi hükme bağlanmıştır. Aynı maddenin verdiği yetki uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan tarihli Merkezi Kayıt Kuruluşunun Kuruluş, Faaliyet, Çalışma ve Denetim Esasları Hakkında Yönetmelik (MKK Yönetmeliği) MKK nın bir anonim ortaklık şeklinde kurulmasını öngörmüştür. Kuruluş sözleşmesinin, tarihli Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde yayımlanması ile, MKK faaliyetlerine başlamıştır. TSPAKB %5, Eylül 2002 Haziran 2003 Ekim 2005 Nisan 2005 Kasım Likit fonlar dışındaki yatırım fonlarının kaydileştirilmesinin tamamlanması Likit fonların kaydileştirilmesinin tamamlanması İlk Kaydi ÖSBA ihracı İlk finansman bonosu ihracı TÜBİTAK, TTGV ve TÜSİAD Teknoloji Başarı ödülü İAB %0, Aralık 2006 Mart 2006 Ağustos 2007 Temmuz 2007 Aralık İMKB %30,00 TAKASBANK %64,89 Kaydi hisse senedi oranında %99 a ulaşılması İlk banka bonosu ihracı Yerli yatırımcılar için e-cas(electronic Customer Alert System) ilk aşamasının devreye alınması İlk Varant İhracı Yabancı bir saklama kuruluşu nezdinde hesap açımı ve ilk yabancı sermaye piyasası aracı ihracı 2008 Mart 2009 Eylül 2009 Ekim 2010 Ağustos 2010 Kasım 06 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 07

6 Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı MKK, yapmakta olduğu işler ve tamamlamayı planladığı projelerle dünyadaki diğer merkezi saklama kuruluşları için bir model olmaya ve hizmetlerini en yüksek kalitede sunmaya devam edecektir. MKK, 2010 yılında kuruluşunun dokuzuncu yılını doldurarak piyasa katılımcılarına sağladığı hizmetlerin çeşitliliği ve kalitesi ile güven veren bir kurum kimliği kazanmıştır. Bu süre zarfında edindiği tecrübelerle kendine yeni bir vizyon çizen MKK, yakın bir gelecekte tüm unsurlarıyla yeniden yapılandırılması beklenen sermaye piyasalarımızda üstleneceği görevlerin yanına katma değer yaratan yeni hizmetler eklemeyi planlamaktadır. Geride bıraktığımız yıl gelişmiş piyasalarda yaşanan durgunluk, yatırımcıları Türkiye gibi sağlıklı ekonomilere sahip gelişmekte olan ülkelere yöneltmiştir. Ülke sermaye piyasalarının değişkenlik gösterebilen bu tür sermaye akımlarından olumsuz etkilenmemesini, düzenleyici kurumların ve yasa yapıcıların çabaları yanında temel olarak bu piyasaların yapısal özellikleri belirlemektedir. Sermaye piyasalarımızın güçlenmesini sağlayacak takas ve saklama altyapısındaki gelişmeler ve MKK nın tek başına ve paydaşlarıyla yürüttüğü çalışmalar bu nedenle ülkemiz için büyük önem taşımaktadır. Her geçen yıl hizmet kalitesini geliştiren ve yeni hizmetler sunan MKK; kuruluşundan itibaren edindiği tecrübeler, gelişmiş teknolojik altyapısı ve sektörde uzman çalışanlarıyla kuruluş amacı olan güvenli, düşük riskli ve etkin bir saklama alt yapısı oluşturma ideali çerçevesinde her zaman sermaye piyasası katılımcılarının yanında olmaya devam edecektir. MKK üst düzeydeki teknolojik alt yapısı ve operasyonel esnekliğiyle kaydi ihraç edilecek yeni tür menkul kıymetlerle hizmetlerinin kapsamını genişletecektir. Ayrıca, önümüzdeki dönemde üzerinde çalışmaya devam edeceği e-cas ve e-yönet gibi projelerle sermaye piyasalarımızın gelişimine ve uluslararası finans dünyasında rekabet gücünü artırmasına önemli katkı sağlayacaktır. Bu projelerin yanında, elektronik ürün senetlerinin merkezi saklamasını yapmayı, sermaye piyasalarımız için veri bankası oluşturmayı ve hak kullanım işlemlerinin uçtan uca yapılmasını teminen KAP ile entegrasyon sağlamayı planlıyoruz. Dolayısıyla, devreye alacağımız bu projeler ile MKK sermaye piyasalarımızın güvenliği ve etkin çalışmasına sağlayacağı katkılar ile Dünyaya örnek olabilecek bir merkezi saklama kuruluşu olacaktır. MKK ülke finansal alt yapısını önemli ölçüde değiştirecek olan İstanbul Finansal Merkezi Strateji Belgesi kapsamında oluşturulan ve sorumlu kurum olarak yer aldığı eylem gruplarında aktif ve yapıcı çalışmalarda bulunmaktadır. MKK tarafından geliştirilen e-yönet projesiyle uygulamaya geçirilecek olan elektronik genel kurul toplantıları ve elektronik oy kullanma gibi hizmetler ve 2011 yılı başında faaliyete geçmesi planlanan Türkiye Elektronik Fon Alım-Satım Platformu projesi MKK nın sorumluluk üstlendiği çalışmalar arasındadır. MKK Yönetim Kurulu Başkanı olarak MKK nın üyesi olan ihraççı, aracı kurum, banka ve diğer piyasa katılımcılarına ve yatırımcılara vermekte olduğu hizmetler ve yakın gelecekte gerçekleştireceği yeni projeleriyle sermaye piyasalarımızın istikrarlı bir şekilde büyüyerek hak ettiği noktaya gelmesinde üzerine düşen görevi başarıyla yerine getireceğine tüm kalbimle inanıyorum. MKK yapmakta olduğu işler ve tamamlamayı planladığı projelerle dünyadaki diğer merkezi saklama kuruluşları için bir model olmaya ve hizmetlerini en yüksek kalitede sunmaya devam edecektir. Faaliyete geçmesinden beş yıl gibi kısa bir süre geçen MKK nın bugün bulunduğu konuma gelmesini sağlayan tüm çalışanlarına yönetim kurulu adına teşekkür ediyorum. Saygılarımla, İbrahim PEKER Yönetim Kurulu Başkanı MKK üst düzeydeki teknolojik alt yapısı ve operasyonel esnekliğiyle kaydi ihraç edilecek yeni tür menkul kıymetlerle hizmetlerinin kapsamını genişletecektir. 08 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 09

7 Genel Müdür ün Mesajı 2010 yılı MKK nın yeni bir kurumsal kimlikle yoluna devam etmesiyle beraber başlattığı yeni projelerin yanı sıra ekonomimiz ve sermaye piyasalarımızdaki olumlu gelişmelerin getirdiği ivmeyle katılımcılarına sağladığı hizmetlerin kapsamını genişlettiği bir yıl olmuştur. MKK 2005 yılında İMKB de işlem gören hisse senetleri ve yatırım fonlarının kaydileştirilmesiyle başlayan süreçte merkezi saklama kuruluşu olma görevi çerçevesinde sağladığı hizmetlerle ülkemiz sermaye piyasalarının önemli bir öğesi haline gelmiştir yılına gelindiğinde MKK katılımcıları nezdinde kısa sürede edindiği bu konumu korumak ve geliştirmek amacıyla, uluslararası sektörel gelişmelerin de ışığında, kayden izleme ve saklamacılık gibi ana hizmetlerinin yanı sıra ülke ekonomisi için katma değer yaratacak yeni hizmetler de sunmaya karar vermiştir. MKK, geçirdiği bu stratejik dönüşümün yansıması olarak 2011 yılı başında kurumsal yüzünü değiştirerek şeffaflık, güvenilirlik ve teknolojik yenilikçilik gibi kurumsal özelliklerini temsil eden yeni logosunu kullanmaya başlayacak ve gerçekleştireceği yeni projelerle piyasa katılımcıları ve yatırımcılara hizmet vermeye devam edecektir yılında başlatılan projelerin MKK nın yeni vizyonuyla örtüşmesi açısından en önemlisi e-yönet: Kurumsal Yönetim ve Yatırımcı İlişkileri platformudur. Bu projeyle ihraççı şirketler ve yatırımcılar çeşitli iletişim kanallarıyla ve oluşturulacak elektronik ortamda bir araya getirilecek, böylece yatırımcılar ortağı oldukları şirketlere, şirketler ise tüm yatırımcılarına tek bir noktadan ulaşabilecektir. Projeyle uygulamaya sokulması planlanan diğer hizmetlerin içerisinde elektronik genel kurul ve yatırımcı toplantıları da bulunmaktadır. Uygulamayla birlikte başta halka açık şirketlerimiz olmak üzere sermaye piyasamızda kurumsal yönetim yapılarının büyük bir dönüşüm geçireceği öngörülmektedir. e-yönet projesi paralelinde 2010 yılında üzerinde çalışmaya başladığımız bir diğer proje ise e-genel KURUL dur. İFM Projesi Strateji Belgesi kapsamında oluşturulan ilgili eylem grubunun çalışmaları çerçevesinde MKK tarafından geliştirilecek bu projeyle, yatırımcıların MKK tarafından kayden izlenen paylarına ait oy kullanma haklarını elektronik ortamda güvenli ve etkin bir şekilde kullanabilmeleri sağlanacaktır. Yasal çerçevenin olanak tanımasıyla birlikte, şirket genel kurul toplantılarında ortakların oy kullanma ve vekil atama süreçleri elektronik ortamda gerçekleşecek ve elektronik genel kurullar yapılabilecektir yılı MKK nın yeni bir kurumsal kimlikle yoluna devam etmesiyle beraber başlattığı yeni projelerin yanı sıra ekonomimiz ve sermaye piyasalarımızdaki olumlu gelişmelerin getirdiği ivmeyle katılımcılarına sağladığı hizmetlerin kapsamını genişlettiği bir yıl olmuştur. İyileşen yatırım iklimi, değişen mevzuat ve Halka Arz Seferberliği gibi atılımlarla MKK nezdinde kayden saklanan menkul kıymetlerin sayısı önemli derecede artış göstermiştir. Artan yabancı yatırımcı sayısının yanı sıra Türk sermaye piyasalarında bir ilk yaşanmış ve yabancı bir şirketin payları Borsamızda işlem görmeye başlamıştır. Bu payların MKK sisteminde kaydi olarak izlenebilmesini sağlamak amacıyla şirketin paylarını ihraç ettiği ülke olan Avusturya merkezi saklamacı kuruluşu OeKB ile MKK arasında doğrudan hesap bağlantısı kurulmuştur. Ayrıca, MKK sisteminde kayden izlenen menkul kıymet türlerine aracı kuruluş varantları da eklenmiştir. İFM Projesi kapsamında Takasbank ile ortak sorumlu kuruluş olarak üzerinde çalışılan TEFAS, 2011 yılı başında faaliyete geçirilmeye hazır hale getirilmiştir. Bu platform ile yatırım fonları dağıtım ağı genişletilecek, fon piyasasında verimlilik ve rekabet koşulları iyileştirilerek sermaye piyasalarımızdaki önemli bir eksiklik giderilecektir. Kriz sonrası dönemde önemi giderek artan emtiaları temsil eden elektronik ürün senetlerinin işlem görebileceği ürün ihtisas borsalarının oluşturulmasına yönelik çalışmalar yine İFM Projesi çerçevesinde MKK nın da aktif olarak yer aldığı eylem grubu tarafından yürütülmektedir. Bu borsalarda işlem görecek elektronik ürün senetlerinin MKK sisteminde hak sahibi bazında saklanması planlanmaktadır. Projeyle ilgili çalışmalar 2011 yılında hızlanarak sürecektir. MKK ülke sermaye piyasası alt yapısının taşıdığı operasyonel riskleri azaltacak ve piyasa katılımcılarının üstlendikleri maliyetleri düşürecek olan sistem entegrasyon projelerine büyük önem vermektedir. Takasbank ile birlikte yürütülen ve Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) sistemi ile takas ve saklama sistemlerinin entegrasyonunu hedefleyen projenin ilk ayağında payları İMKB de işlem gören şirketlerin ortaklarını hak kullanım işlemleriyle ilgili bilgilendirme ve hak kullanım süreçlerinin tam otomasyonu amaçlanmaktadır. Proje tamamlandığında piyasalarımızdaki hak kullanım işlem akışı ihraççıdan yatırımcıya uçtan uca otomasyon ilkesiyle yürütülecektir. Böylece ülkemiz sermaye piyasalarının uluslararası alandaki rekabet gücü artacak ve İFM Projesi için de büyük önem taşıyan diğer uluslararası sistem altyapılarına daha kolay entegre olabilme yeteneği kazanılacaktır. Finansal kriz, gelişmiş piyasalarda menkul kıymet işlemleriyle ilgili verilerin güvenilir bir merkezde saklanması ve bu merkez tarafından doğru ve tutarlı bir şekilde yayınlanmasının kriz anlarındaki belirsizlik ortamında, yatırımcı güveninin yeniden tesis edilmesinde önemli bir etken olacağını göstermiştir. Sermaye piyasamızda bu tür bir veri bankası kurulmasına yönelik bir çalışma MKK tarafından başlatılmıştır. Kurulacak bu veri bankasıyla öncelikle MKK sisteminde saklanan finansal verilerin, sonrasında sermaye piyasasındaki diğer kurumların ürettiği verilerin ülkemizdeki çeşitli karar alma mekanizmaları, araştırma merkezleri, üniversiteler ve diğer ilgili ulusal ve uluslararası kurumlar tarafından tek bir noktadan kullanılmasının sağlanması amaçlanmaktadır. Ortaya koydukları çalışmalarla, sermaye piyasalarının üstün bir alt yapıya kavuşmasını sağlayan ve birlikte çalışmaktan ayrıcalık duyduğum değerli yöneticilerimiz ve çalışanlarımıza ve bu yolda bizden desteklerini esirgemeyen Sermaye Piyasası Kurulu na, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası na, Takasbank a ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği ne, üyelerimize ve paydaşlarımıza teşekkür etmeyi borç biliyorum. Saygılarımla, Doç. Dr. Yakup ERGİNCAN Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Üyesi 10 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 11

8 Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri Soldan sağa: Murat KOÇ Denetim Kurulu Üyesi (Takasbank Teftiş Kurulu Başkanı) , Dr. Hanife Esin AKBULUT Yönetim Kurulu Üyesi (İMKB Başkan Yardımcısı) , İlhami KOÇ Yönetim Kurulu Üyesi (İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Genel Müdürü) , İbrahim PEKER Yönetim Kurulu Başkanı (SPK Başkan Yardımcısı) Doç. Dr. Yakup ERGİNCAN MKK Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Üyesi , Dr. Saim KILIÇ Yönetim Kurulu Üyesi (İMKB Teftiş vegözetim Kurulu Başkanı) , Ziya Mehmet GÜNAL Yönetim Kurulu Üyesi (Takasbank Grup Başkanı) , Tolga SOMUNCUOĞLU Yönetim Kurulu Üyesi (Takasbank Grup Başkanı) I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 13

9 Yönetim Kadrosu Soldan sağa: Gökhan KOÇ Yazılım Müdürü, Oğuz ERDOĞU Sistem İşletim Müdürü, Ahmet Hüsamettin KORKUNÇ Genel Müdür Yardımcısı, Aslı GÜNEL Genel Müdür Yardımcısı, Mustafa EKİCİ Genel Müdür Yardımcısı, Mustafa ARAR Risk Yönetimi ve Denetim Müdürü Soldan sağa: Doç. Dr. Yakup ERGİNCAN Genel Müdür, Ümit YAYLA Genel Müdür Yardımcısı, Aynur KONURALP Yatırımcıları Koruma Fonu Müdürü, Ahmet Nasuhi BERÇİN Bilgi İşlem Süreç Geliştirme ve Denetim Müdürü, Adem MESUTOĞLU Yatırımcı Hizmetleri ve İş Geliştirme Koordinatörü, Gökhan KAREL Sistem Geliştirme Müdürü 14 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 15

10 2010 Yılı Gelişme ve Yenilikler Eksik parçalar teker teker yerlerine oturmakta, yeni araçlarla, yenilikçi yöntemlerle sistem her geçen gün daha da büyümekte ve gelişmektedir. 16 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 17

11 2010 Yılı Gelişme ve Yenilikler Türk Sermaye Piyasaları nda ilklerin yaşandığı bir yıl olan 2010 da MKK, gerek uluslararası işbirliği gerekse projeler açısından pek çok yeniliğe imza attı. A. ULUSLARARASI ALANDA GELİŞMELER 1. İLK YABANCI SERMAYE PİYASASI ARACI VE YABANCI BİR MERKEZİ SAKLAMA KURUMUNDA HESAP AÇILMASI 2010 yılı Türk Sermaye Piyasaları nda ilklerin yaşandığı bir yıl olmuştur. Avusturya merkezli ve Viyana Borsası na kote olan Do & Co Restaurant & Catering AG hisse senetleri İMKB de işlem görmeye başlamıştır. MKK, İMKB de bu hisse senedine yatırım yapan yatırımcıların hak sahibi bazında bilgilerini takip etmek üzere, Avusturya Merkezi Saklama Kurumu olan Oesterreichische Kontrollbank AG ile doğrudan ilişki kurarak bu kurum nezdinde hesap açmıştır. Bu şekilde yatırımcıların Viyana Borsası ile İMKB arasında arbitraj imkanından faydalanmasına yönelik bir altyapı başarıyla oluşturulmuştur yılında ilki yaşanan yabancı merkezi saklama kuruluşları ile ilişkilerin önümüzdeki dönemde artacak olan yabancı kurumların menkul kıymet ihraçları ve çifte kotasyon uygulamaları ile çeşitlenmesi beklenmektedir. 2. YABANCI MERKEZİ SAKLAMA KURUMLARI İLE İMZALANAN MUTABAKAT ZABITLARI Yabancı merkezi saklama kuruluşlarıyla knowhow (teknik bilgi ve beceri) paylaşımı, MKK nın yabancı sistemlere entegrasyonuyla ilgili çalışmalarda ve uluslararası standartlarda yeni ürün geliştirme projelerinin ilerletilmesinde büyük önem taşımaktadır. İran Merkezi Saklama Kuruluşu, yeni kurulan takas sistemlerinin geliştirilmesi çalışmaları çerçevesinde, karşılıklı bilgi alışverişi ve eğitim konularında işbirliğine yönelik olarak MKK ile bir mutabakat zabtının (MOU- Memorandum of Understanding) imzalanması talebinde bulunmuştur. MKK bu talebi değerlendirip İran Merkezi Saklama Kuruluşu ile 10 Mart 2010 tarihinde bir mutabakat zabtı imzalamıştır. Güney Kore ve Türkiye Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluş Birliklerinin Güney Kore nin başkenti Seul de gerçekleştirdikleri toplantılar çerçevesinde 22 Ekim 2010 tarihinde MKK-Takasbank-Korea Securities Depository arasında üçlü mutabakat zaptı imzalanmıştır. Böylece iki ülke takas ve saklama kuruluşları arasındaki ilişkilerin gelişmesine yönelik önemli bir adım atılmıştır. 3. YABANCI MERKEZİ SAKLAMA KURUMLARINA SAĞLANAN DANIŞMANLIK HİZMETLERİ Geçtiğimiz dönemde Azerbaycan sermaye piyasasının geliştirilmesine yönelik çalışmalar çerçevesinde Azerbaycan Merkezi Saklama Kuruluşu na MKK ve Takasbank tarafından danışmanlık hizmeti verilmiştir yılında bu hizmetin sınırları, FEAS çerçevesinde İMKB nin de destek vermesiyle Azerbaycan sermaye piyasasının tüm kurumlarını kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Aynı türden hizmetler yine FEAS bünyesinde yer alan Kazakistan sermaye piyasası kurumlarına da sağlanmaya başlanmıştır. MKK, saklama sistemlerinde gelişmiş teknik altyapısı ve bilgi birikimi ile bölge sermaye piyasalarının altyapılarının gelişimine katkı sağlamaya devam edecektir. B. YENİ SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI Gelişmiş piyasalarda yoğun olarak alım satımı yapılan finansal ürünlerden biri olan varantlar ülkemiz sermaye piyasasına 2010 yılı itibariyle girmiş ve ilk varant ihracı Ağustos 2010 itibarıyla gerçekleştirilmiştir. Bu adımla MKK altyapısı varantların hak sahibi bazında takip edilmesine uygun hale getirilmiş ve ayrıca bu ilk ihracı gerçekleştiren Deutsche Bank AG (Londra) MKK nın ilk yabancı üyesi olmuştur. C. YENİ PROJELER 1. e-yönet MKK tarafından 2010 yılında üzerinde çalışılmaya başlanan en önemli projelerden biri e-yönet platformudur. Oluşturulacak elektronik platform ile ortaklar ve ihraçcı şirketler arasında internet, e-posta, kısa mesaj servisi (SMS) ve mobil iletişim uygulamalarının kullanımıyla sürekli ve standart bilgi alışverişinin sağlanması planlanmaktadır. Proje sonucunda yatırımcılar ortağı oldukları şirketlere, şirketler ise tüm yatırımcılarına tek bir noktadan ulaşabilecektir. e-yönet platformu üzerinden aynı zamanda online yatırımcı toplantıları, elektronik yönetim ve genel kurul toplantıları yapılabilecek, elektronik oy kullanma ve oy vekaleti işlemleri gerçekleştirilebilecektir. Şirketler mevcut ortakları veya potansiyel yatırımcılar arasında anketler düzenleyebilecek, şirketler ortakları hakkında sağlıklı verilere ve analizlere ulaşabilecek, ortaklar ise görüşlerini bu platform üzerinden aktarabileceklerdir. Böylece ortakların şirket yönetiminde ve karar alma süreçlerinde daha fazla yer almaları mümkün olacak ve kurumsal yönetim ilkelerinin ülkemizde en üst düzeyde uygulanması yolunda önemli bir adım atılacaktır. 2. KAP-MKK ENTEGRASYONU KAP-MKK entegrasyonuyla sermaye artırımı, temettü dağıtımı, genel kurul vb. işlemlerine ilişkin bilgilerin ihraççılar tarafından KAP a iletilmesi ve MKK ya ayrı bir bildirime gerek kalmaksızın söz konusu bilginin ilgili taraflara e-yönet platformu, KAP-MKK entegrasyonu, VERİ BANKASI, e-ürün SENEDİ Merkezi 2010 yılında üzerinde çalışılan önemli projelerdir. 18 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 19

12 2010 Yılı Gelişme ve Yenilikler uluslararası standartlarda mesajlarla dağılımı sağlanabilecektir. Özellikle yabancı kurumsal yatırımcıların bu bilgileri SWIFT üzerinden uluslararası standartlarda edinebilmeleri mümkün olacaktır. Böylece özellikle hak kullanım işlemlerinde yatırımcıları bilgilendirme süreci şirketten ortağa tam otomasyon sağlanmış bir şekilde gerçek zamanlı olarak yürütülecektir. 3. VERİ BANKASI MKS de yer alan yatırımcılara ve menkul kıymetlere ait ayrıntılı verilerin çeşitli akademik çalışmalarda ve düzenleyici, denetleyici kurumlar ile diğer devlet kurumlarının karar alma süreçlerinde kullanılması amacıyla tek bir noktadan elde edilebilmesi, analiz edilmesi, modellenmesi ve sunulması amacıyla 2010 yılı içerisinde bir veri bankası projesi üzerinde çalışma başlatılmıştır. Oluşturulacak veri bankası sermaye piyasalarında üretilen tüm verilerin MKK aracılığı ile ilgili taraflara güvenli, tutarlı ve doğru bir şekilde iletilmesini sağlayacaktır. 4. e-ürün SENEDİ MERKEZİ Elektronik ürün senetlerinin işlem göreceği bir Ürün İhtisas Borsası nın oluşturulması amacıyla çeşitli kamu kurumlarıyla birlikte kuruluş çalışmalarına iştirak edilmiş, ayrıca ürün senetlerinin kaydının MKK nezdinde elektronik ortamda tutulması konusunda çalışmalar başlatılmıştır. D. PİYASAYI DESTEKLEYİCİ FAALİYETLER 1. GELİŞEN İŞLETMELER PİYASASI KOMİSYONLARINDA İNDİRİM İMKB nin oluşturduğu ve özellikle KOBİ ler için finansman olanakları sunacak bir piyasa olan Gelişen İşletmeler Piyasası nın (GİP) büyümesini sağlamak amacıyla MKK ücret tarifesinde düzenleme yapılmıştır. Buna göre, GİP te işlem görecek hisse senetleri için, mevcut hisse senetleri ücret tarifesinde yer alan üyelik giriş aidatı, kaydi hisse senedi oluşturma ve dağıtma (hak kullanımı), temettü ödeme, saklama ve virman ücret ve oranları ile bunlara ilişkin alt ve üst limitler onda bir (1/10) oranında uygulanmaya başlanmıştır. Böylelikle bu piyasada işlem görecek hisse senetlerinin takas sonrası hizmet maliyetleri düşürülmüştür. 2. HALKA ARZ SEFERBERLİKLERİNE KATILIM İstanbul, Bursa ve Kocaeli nde gerçekleştirilen halka arz seferberliği toplantılarına katılım sağlanarak potansiyel ihraçcı şirketlere MKK uygulamaları ve hizmetleriyle ilgili bilgi verilmiştir. 3. FİİLİ DOLAŞIM ORANLARI YAYINI 2010 yılında SPK nın yürüttüğü piyasa gözetim faaliyetleri sonucunda yatırımcının korunması ve piyasa istikrarının sağlanması için çeşitli önlemler alınmıştır. Bu önlemlerden ilki İMKB de işlem gören şirketler için fiili dolaşımdaki pay oranı kriterlerinin getirilmesidir. Bahsedilen kriterlerin kapsamına giren tüzel ve gerçek kişilerin kimlik ve ünvan bilgilerinin, sicil numaraları ile birlikte her ayın ilk işlem günü MKK ya bildirilmesine ve şirketlerin fiili dolaşımdaki pay oranlarının, MKK tarafından kamuya duyurulmasına karar verilmiştir. Bu amaçla şirketlerin fiili dolaşımda bulunan pay oranları Cuma günleri hesaplanarak her Pazartesi günü MKK internet sitesinde yayımlanmaya başlamıştır. 4. BRÜT TAKAS UYGULAMASI SPK tarafından gözetim amacıyla alınan ikinci bir önlem ise, İMKB Hisse Senedi Piyasası ndaki işlem kurallarının farklılaştırılmasına yönelik kararlardır. Yapay fiyat hareketliliği gösterdiği belirlenen hisse senetlerinde sağlıklı fiyat oluşumu sağlanana kadar takas uygulamalarının farklılaştırılmasına başlanmıştır. Bu çerçevede bu tür payların alım satım işlemlerinin takasının brüt takas yöntemiyle yapılmasına karar verilmiş ve Takasbank tarafından yapılan değişikliklerin uzantısı olarak MKK sisteminde bu yönde gerekli geliştirmeler yapılmıştır. 5. YATIRIM FONU YÖNETİM ÜCRETLERİ RAPORU SPK tarafından, yatırım fonlarına uygulanan günlük ve yıllık yönetim ücretleriyle fon giriş ve çıkış komisyonları oranlarının yatırımcıların karşılaştırma yapabilmeleri için toplu halde ilan edilmesini sağlamak üzere bu bilgilerin fon kurucuları tarafından MKK ya bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu amaçla, fon kurucularının bildirimlerinin bir sonraki gün MKK internet sitesinde ilan edilmesine başlanmıştır. 6. NİTELİKLİ YATIRIMCI TAKİBİ SPK tarafından belirli kriterleri sağlayan yatırımcıların nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilmesi yönünde düzenleme yapılmış, bu yatırımcıların bazı işlemlerde farklı kurallara tabi olması sağlanmıştır. MKK tarafından yapılan geliştirme ile bir yatırımcının nitelikli yatırımcı olup olmadığına ilişkin bilgiye tüm üyelerin erişmesini sağlayacak altyapı oluşturulmuştur. 7. İHRAÇCI VEYA BÜYÜK ORTAKLARIN DİĞER ORTAKLAR İÇİN DÜZENLEDİKLERİ PROMOSYON UYGULAMALARINA HİZMET VERİLMESİ İhraçcı şirketler veya bu şirketlerdeki büyük ortaklar tarafından diğer ortaklar için düzenlenen promosyon 20 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 21

13 2010 Yılı Gelişme ve Yenilikler Piyasayı destekleyici faaliyetlere katılım sağlayan ve hizmet veren MKK, 2010 yılında da pek çok çalışma gerçekleştirmiştir. uygulamalarında kullanılmak üzere, hak sahibi yatırımcıların tespiti, yatırımcı başvuruları toplama, üye bazında promosyona konu bakiye bilgisi raporlama, promosyona ilişkin menkul kıymet ödemelerinin yapılması gibi hizmetlerin MKK tarafından verilmesine yönelik altyapı oluşturulmuştur. 8. İFM ÇALIŞMALARI İstanbul un öncelikli olarak bölgesel ve nihai olarak küresel finans merkezi olması vizyonu ile hazırlanan İFM Projesi nin 29 Eylül 2009 tarihinde Yüksek Planlama Kurulu kararıyla kabul edilen Strateji Belgesi çerçevesinde oluşturulan çeşitli çalışma komitelerine MKK tarafından iştirak edilmektedir. MKK yine strateji belgesinde yer alan, 24 ayrı eylemde sorumlu ya da işbirliği yapılacak kuruluş olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Teknoloji Komitesi: Bilgi teknolojilerine ilişkin uluslararası standartların, yeniliklerin, en iyi uygulamaların izlenmesi ve bunların Türkiye ye uyarlanması, teknolojik çözümlerin geliştirilmesinde finansal kurumlar ve piyasalar arasında işbirliği sağlanması ve finansal piyasalara uluslararası ölçekte rekabet edebilecek düzeyde hizmet sunulmasını sağlayacak teknolojik altyapıların oluşturulması konuları komitenin başlıca çalışma alanlarıdır. MKK tarafından komite çalışmaları çerçevesinde ortak teknoloji platformu oluşturulması konusunda katkı sağlanmakta, ayrıca kaydi ortaklık haklarının elektronik ortamda kullanımı konusunda (e-genel KURUL) yoğun çalışmalar yürütülmektedir. Piyasa ve Enstrümanlar Komitesi: Finansal piyasaların geliştirilmesi, derinlik ve likiditenin artırılması, finansal ürün çeşitliliğinin sağlanması ve yurtdışındaki piyasa aktörlerinin finansal piyasalara erişimine imkan sağlayacak mekanizmaların geliştirilmesi komitenin çalışma alanları arasındadır. MKK özellikle yabancı menkul kıymetlerin yurtiçi piyasalarda işlem görmesi konusunda gerekli saklama altyapısının hazırlanmasına ilişkin çalışmaları tamamlamış, SPK kaydından ve Borsa kotundan çıkışın kolaylaştırılması açısından saklama sistemine yönelik gerekli çalışmaları yürütmüş, ürün ihtisas borsalarının oluşturulması ve finansal piyasalar ile emtia piyasalarının entegrasyonunun sağlanması amacıyla elektronik ürün senedi saklama sisteminin oluşturulmasına yönelik çalışmalara başlamıştır. MKK ayrıca, Yabancı yatırımcıların bilgilendirilmesini teminen İngilizce nin kullanımının yaygınlaştırılması, Yatırımcıların sermaye piyasaları, sermaye piyasası kurumları, sermaye piyasası araçları, yatırımcıları korumaya yönelik sistemler, riskler ve benzeri konularda bilgilendirilmesi, Menkul kıymet ödünç mekanizmalarının geliştirilmesi, Uluslararası ödeme ve takas sistemleri ile entegrasyonun geliştirilmesi, DİBS piyasasının geliştirilmesi, Özel sektör borçlanma araçlarına işlerlik kazandırılması, Menkul kıymetlerin teminata konu olması işlemlerine ilişkin mevzuatın gözden geçirilmesi, merkezi teminatlandırma ve merkezi takas tarafı sisteminin oluşturulması, Finansal hizmetlerin Avrupa Birliği müktesebatı çerçevesinde sınıflandırılması ve finansal aracılara esneklik tanınarak müşterilerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek hizmet paketleri oluşturabilmelerine imkan sağlanması, Yerel yönetim borçlanma araçlarının geliştirilmesi, Finansman bonolarının geliştirilmesi, türev ürünlerin geliştirilmesi, Faizsiz finansman araçlarına ilişkin altyapının geliştirilmesi, Menkul kıymetleştirme ve konut finansmanı piyasasına işlerlik kazandırılması, konularında komite kapsamında yürütülen çalışmalara katkı sağlamıştır. Vergi Komitesi: Finansal ürün, hizmet ve işlemlerde rekabetçi, uygulanabilir, adil ve istikrarlı bir vergi sistemi oluşturulması, vergi mevzuatının basitleştirilmesi ve uygulamaların sadeleştirilmesi ile işlem vergilerinin kaldırılması veya azaltılması komitenin çalışma alanları arasındadır. MKK tarafından özellikle işlem maliyetlerinin rekabet edilebilir düzeye indirilmesi, mevcut durumda talep görmeyen araçlara işlerlik kazandırılması ya da yeni oluşturulacak finansal araç ve faaliyetlerin geliştirilmesi, şirketlerin halka açılmalarının ve halka açıklık oranlarının artırılması konularında çalışmalara katkı sağlanmıştır. İnsan Kaynakları Komitesi: Finansal sektörlerde çalışan veya çalışacak olan insan kaynağının niteliğinin ve mesleki donanımının artırılması ve finans alanındaki yerli ve yabancı nitelikli iş gücünün İstanbul a çekilmesi komitenin çalışma alanları arasındadır. MKK tarafından özellikle üniversite sektör işbirliğinin teşvik edilmesi kapsamında çalışmalara katkı sağlanmıştır. Tanıtım ve İmaj Komitesi: İFM çalışmaları kapsamında hedef bölge ve piyasaların belirlenmesi ve projenin uluslararası piyasalara tanıtımının sağlanması için yabancı dillerde bilgilendirme ve tanıtım yapacak bir internet sitesinin kurulması komitenin çalışma alanları arasında yer almaktadır. Finansal ürün, hizmet, piyasa ve uygulamaları ile vergi düzenlemelerini tanıtıcı mahiyette İstanbul un öncelikli olarak bölgesel ve küresel finans merkezi olması vizyonuyla hazırlanan İFM Projesi çerçevesinde oluşturulan çalışma komitelerine MKK tarafından da katılım sağlanmaktadır. 22 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 23

14 2010 Yılı Gelişme ve Yenilikler İFM Projesi Strateji Belgesi çerçevesinde oluşturulan çalışma komitelerinde görev alan MKK, 24 ayrı eylemde de sorumlu ya da işbirliği yapılacak kuruluş olarak çalışmalarını sürdürmektedir. bilgilendirme hizmeti sağlayacak bir internet portalı oluşturulması çalışmalarında MKK nın katkısı sürecektir. E. YENİ UYGULAMALAR 1. TEFAS İstanbul Finans Merkezi Strateji Planı kapsamında oluşturulan eylem gruplarından, MKK ve Takasbank ın ortak sorumlu kuruluşlar olduğu, 48 numaralı eylem grubunun üzerinde çalıştığı bir proje olan TEFAS Platformu nun kurulması amacıyla 2008 de başlatılan çalışmalarda sona gelinmiştir de faaliyete geçmesi beklenen elektronik platformla yatırım fonlarının dağıtım ağının genişletilmesi ve fon yöneticilerinin fonlarını rekabetçi bir şekilde yatırımcılara sunabilmeleri amaçlanmaktadır. Projenin tamamlanmasıyla birlikte fon yönetimi işlevinde uzmanlaşmış aracı kurumlar için de yeni bir gelir kaynağı oluşturulmuş olacaktır. Yatırım fonu işlemlerinin takası ise MKK- Takasbank entegre sistemi üzerinde gerçekleştirilecektir. 2. ÖSBA İŞLEMLERİNİN OTOMASYONU 2010 yılında özel sektör borçlanma araçlarının takas işlemlerinin otomasyonu projesi kapsamında, Takasbank sisteminde hisse senedi kırılımında izlenen özel sektör borçlanma araçlarının, Takasbank tahvil ve bono izleme sistemine aktarılması ve bu kıymetlerle ilgili MKK sisteminde borç kapatma ve repo işlemlerine dair geliştirmeler tamamlanmıştır. 3. ÜYELER ARASI HAK TALEBİ Yabancı yatırımcılara hizmet veren saklamacı kurumlar arasında gerçekleşen hisse senedi transfer işlemlerinde, ilgili kuruma aktarılmayan hak kullanım karşılıklarının talep edilmesi işleminde, kurumlar arası iletişimi sağlamak amacıyla 2010 yılı başında MKS de geliştirme yapılmış, bu platform üzerinden hak kullanım taleplerinin kurumlar arasında iletimi ve raporlanması sağlanmıştır. 4. HACZE KONU ÖSBA İTFA VE KUPON ÖDEME TUTARLARINA İLİŞKİN STOPAJ TALEBİ MKK tarafından yürütülen haciz işlemleri nedeniyle özel sektör borçlanma araçlarına ait ödenmeyen itfa ve kupon ödeme tutarlarına ilişkin MKS de stopaj talebi süreci geliştirilmiştir. 5. MKKweb YATIRIMCI SİTESİNDE PAROLA VE KARŞILAMA MESAJI KULLANIMINA BAŞLANMASI MKKweb Yatırımcı uygulamasında güvenlik artırıcı ek tedbirler alınmış olup uygulamaya girişte parola ve karşılama mesajı olmak üzere iki yeni aşama eklenmiştir. Parola ile MKKweb Yatırımcı bağlantısında güvenlik önlemlerinin artırılması, karşılama mesajı ile de MKK internet alanına erişimin doğrulanması amaçlanmaktadır. 6. DİĞER MKS de yetkilendirme işlemleri için yeni düzenlemelere gidilmiştir. Yapılan düzenlemelerle üye kuruluşların şirket yetkilisi ve gözetim yetkilisi olarak aynı çalışanı yetkilendirmesi uygulamasına son verilmiş, gözetim yetkililerinin MKS de sadece raporlara ilişkin yetkileri kullanabilmeleri sağlanmıştır. MKS deki mevcut uygulamada müşterek tanımlı hesaplarda bulunan, müteselsil ve oransal olan ortaklık türleri kullanımdan kaldırılarak tüm müşterek hesaplar oransal pay üzerinden takip edilmeye başlanmıştır. MKS de yapılan geliştirmelerle yabancı gerçek kimlik tipindeki yatırımcılar için kimlik bildirim işleminin yabancı kimlik no kullanılarak gerçekleştirilebilmesi sağlanmıştır. MKS de şirket bölünme süreci geliştirilmiş ve sürece ilişkin gerekli raporların üretilmesi sağlanmıştır. MKS uygulamasında dosya bazında maksimum satır olarak üretilen zip raporlarının satıra kadar alınabilmesi sağlanmıştır. Kupon ve itfa ödemelerinin tarihine ilişkin ihraççı üyelere hatırlatma amaçlı bildirim sağlanmıştır. 24 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 25

15 Rakamlarla MKK 2010 yılında MKS de; Kayden izlenen menkul kıymetlerin piyasa değeri milyon TL ye, Yatırımcı sayısı, 2010 yılı içerisinde sisteme dahil olan yatırımcı ile birlikte a, Hesap sayısı 2010 yılında açılan yaklaşık 4,6 milyon hesap ile 32 milyon a ulaşmıştır. 24 bedelli sermaye artırımı işlemi ile yatırımcının adet hesabına milyon TL nominal değerli hisse senedi aktarılmış, ihraçcı üyelerimize bedelli hak kullanım bedeli olarak toplam 458 milyon TL ödenmiştir. 43 bedelsiz sermaye artırımı işlemi ile yatırımcının adet hesabına milyon TL nominal değerli hisse senedi aktarımı gerçekleştirilmiştir. 111 temettü işlemi ile yatırımcıya toplam milyon TL ödenmiştir. 26 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 27

16 Hizmetler MKK sağladığı hizmetlerin kalitesini yükseltmek, kullanıcı memnuniyetini artırmak ve sermaye piyasamızın uluslararası rekabet gücünü yükseltmek için sürekli iyileşme ve gelişmeyi prensip edinmiştir. 28 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 29

17 Hizmetler MKK başlıca hizmetlerini; saklama, ihraç işlemleri, İMKB işlemleri sonrası takas amaçlı transfer hareketleri, üye ve kullanıcı hizmetleri, eğitim ve raporlama başlıkları altında sunmaktadır. A. SAKLAMA HİZMETLERİ 2010 yılında MKS de; Kayden izlenen menkul kıymetlerin piyasa değeri milyon TL ye, Yatırımcı sayısı, 2010 yılı içerisinde sisteme dahil olan yatırımcı ile birlikte a, Hesap sayısı 2010 yılında açılan yaklaşık 4,6 milyon hesap ile 32 milyon a ulaşmıştır. MKS de İzlenen Menkul Kıymetlerin Piyasa Değerleri Menkul Kıymet Türü 2009 (Milyon TL) 2010 (Milyon TL) Hisse Senedi Yatırım Fonu Borsa Yatırım Fonu Özel Sektör Borçlanma Araçları Varant - 7 TOPLAM MKS de İzlenen Bakiyeli Hesapların Menkul Kıymet Türü Bazında Dağılımı Menkul Kıymet Türü 2009 (Adet) 2010 (Adet) Hisse Senedi Yatırım Fonu Borsa Yatırım Fonu Özel Sektör Borçlanma Araçları Varant B. İHRAÇ İŞLEMLERİ 2010 yılında; milyon TL nominal değerli hisse senedi milyon adet yatırım fonu katılma belgesi 61 milyon TL nominal değerli borsa yatırım fonu milyon nominal değerli özel sektör borçlanma aracı 118 milyon nominal değerli varant ihraç edilmiştir yılında; 24 bedelli sermaye artırımı işlemi ile yatırımcının adet hesabına milyon TL nominal değerli hisse senedi aktarılmış, ihraçcı üyelerimize bedelli hak kullanım bedeli olarak toplam 458 milyon TL ödenmiştir. 43 bedelsiz sermaye artırımı işlemi ile yatırımcının adet hesabına milyon TL nominal değerli hisse senedi aktarımı gerçekleştirilmiştir. 111 temettü işlemi ile yatırımcıya toplam milyon TL ödenmiştir. 142 özel sektör borçlanma aracı kupon ve itfa işlemi ile 1608 yatırımcı hesabına milyon TL ödenmiştir. 1 varant nakit ödemesi ile 15 yatırımcı hesabına 1,259 milyon TL ödenmiştir. C. İMKB İŞLEMLERİ SONRASI TAKAS AMAÇLI TRANSFER HAREKETLERİ İMKB de gerçekleşen hisse senedi piyasası işlemleri sonrasında MKS de gerçekleştirilen transfer işlemleri 2010 yılında artarak devam etmiştir yılında MKS de günlük ortalama adet alım satım işlemine ilişkin menkul kıymet hareketleri sonuçlandırılmıştır. MKS de Gerçekleşen Transfer İşlemlerinin Piyasa Değeri İşlem Türü 2009 (Milyon TL) 2010 (Milyon TL) Şartlı Virman Alacak Dağıtımı ve Borç Kapama D. ÜYE VE KULLANICI HİZMETLERİ Aracı kuruluşlardan ve sermaye piyasası aracı ihraç eden kuruluşlardan oluşan MKK üyelerinin sayısı 2010 yılında özellikle hisse senedi ve özel sektör borçlanma araçlarının ihraçları ile birlikte yükselmiştir. MKK Üye Dağılımı Üye Türü İHRAÇCI ARACI KURULUŞ TAKAS VE SAKLAMA KURULUŞU 1 1 TOPLAM I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 31

18 Hizmetler MKK bünyesinde yazılmış olan ve üyelerimizin kullanıcıları tarafından uzaktan erişim ile operasyonel işlemlerin yürütüldüğü bir sistem olan Merkezi Kaydi Sistem de yetkili kullanıcı sayısı %4 lük artışla ye ulaşmıştır. MKS de işlem yapan kullanıcı sayısı; üye sayısının artması, işlem hacimlerinin yükselmesi ve yeni sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesi ile birlikte 2010 yılında artış göstermiştir yılında MKS kullanıcı sayısı % 4 lük bir artış ile ye ulaşmıştır. MKS de gerçekleştirilen geliştirme ve değişikliklerde, üyelerimizin görüş ve önerileri öncelikli olarak değerlendirmeye alınmaktadır. Üyelerimiz taleplerini internet üzerinden erişilebilen özel bir talep takip sistemine veya yardım masası olarak tahsis edilmiş bir e-posta adresine iletebilmektedir. Yardım masasına gelen mesajlar en hızlı şekilde değerlendirilerek çözüme ulaştırılmaktadır. E. EĞİTİM HİZMETLERİ MKK üyelerimizin MKS yi daha verimli kullanmalarını amaçlayan periyodik eğitimlerimiz 2010 yılında Nisan, Eylül ve Aralık aylarında olmak üzere 3 kez düzenlenmiştir yılında 54 üyemizin 79 personeline eğitim verilmiştir. Eğitimlerimizden ilk kez faydalanan kurum sayısı 14 tür. Üyelerimiz için düzenlediğimiz eğitimler dışında SPK, İMKB, TSPAKB gibi çeşitli kurumlar tarafından düzenlenen eğitimlerde uzmanlarımız görev almışlardır. F. RAPORLAMA HİZMETLERİ Üyelerimizin operasyonel faaliyetlerini hızlı ve etkin bir şekilde kontrol edebilmeleri için MKS de kullanıma sunulan raporlara 2010 yılında yeni raporlar eklenmiş ve mevcut bazı raporlarda geliştirmeler yapılmıştır. MKK verdiği hizmet platformlarının geliştirilmesi, yeni platformlar oluşturulması, platformların daha etkin kullanımıyla ilgili verdiği eğitimlerle üyelerinin verimliliklerinin artışına katkıda bulunmaktadır. 32 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 33

19 Yatırımcı Hizmetleri Bilgiye ulaşmak MKK sayesinde kolaylaştı. Şeffaflık arttı. Yatırımcılar artık sermaye piyasasına daha yakın. 34 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 35

20 Yatırımcı Hizmetleri MKK her yatırımcıya özel bir sicil numarası oluşturmakta ve aynı yatırımcının farklı kurumlardaki hesaplarına ilişkin bilgileri bu sicil numarası yardımıyla bir araya getirerek sunmaktadır. G. YATIRIMCI HİZMETLERİ MKK tarafından yatırımcılara yönelik sunulan blokaj, bilgilendirme ve diğer çeşitli hizmetler 2010 yılında da verilmeye devam edilmiştir. 1. ALOMKK YATIRIMCI ÇAĞRI MERKEZİ ( ) Yatırımcılara hizmet vermeye devam eden AloMKK Yatırımcı Çağrı Merkezi 2010 yılı içerisinde yaklaşık olarak çağrı karşılamıştır. 2. e-cas (ELECTRONIC CUSTOMER ALERT SYSTEM) Yatırımcı bilgilendirme sistemi olan e-cas ile yatırımcıların hesaplarında bulunan hisse senetlerine ilişkin olası hata ve suistimallerin yatırımcılar tarafından anında fark edilmesi amaçlanmış ve oluşabilecek münferit ya da sistemik risklerin azaltılması hedeflenmiştir. Bu kapsamda e-cas üyesi olan yatırımcılara 2010 yılı içerisinde hesaplarında gerçekleşen işlemlere ilişkin SMS ve e-posta gönderilerek bilgilendirme yapılmıştır. 3. MKKweb YATIRIMCI ( yılı içerisinde sitemiz yatırımcı tarafından MKK sicil ve şifreleri ile kez ziyaret edilmiştir OCAK ŞUBAT MART Sesli Yanıt Sistemi NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ Çağrı merkezi yetkilisi AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YATIRIMCI adresinden MKK nın yatırımcılara özel uygulamalarına ulaşmak mümkündür. Ayrıca MKK web sitesinde tüm hizmetlere ilişkin ayrıntılı bilgiler mevcuttur. 36 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 37

21 Uluslararası İlişkiler MKK uluslararası standartlara uyumu bir zorunluluk olarak görmekte, uluslararası işbirliğine daima açık durmakta ve tüm dünya merkezi saklama kuruluşları arasında saygın bir yere kavuşmaktadır. 38 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 39

22 Uluslararası İlişkiler Mevzuat Çalışmaları ve Yenilikler 2010 yılı boyunca çok sayıda uluslararası toplantıya katılarak hem MKK hizmetlerinin tanıtımı sağlanmış hem de bilgi alışverişinde bulunulmuştur yılı boyunca MKK, üyesi olduğu Avrupa Merkezi Saklama Kuruluşları Birliği (ECSDA) ve Avrasya Menkul Kıymet Borsaları Federasyonu nun (FEAS) toplantılarına katılım sağlamış ve takas ve saklama altyapısı kuruluşlarıyla global endüstri standartları, yeni ürün ve hizmetler hakkında bilgi alışverişinde bulunmuştur. Bu amaçla ECSDA nın 5 Şubat 2010 tarihinde Madrid de gerçekleştirilen Yönetim Kurulu Toplantısı na, 21 Mayıs 2010 tarihinde Atina da gerçekleştirilen Genel Kurul Toplantısı na iştirak edilmiştir. Ayrıca FEAS ın Mayıs 2010 tarihlerinde Amman, Ürdün de organize ettiği Çalışma Komitesi toplantısı ve 7-8 Aralık 2010 da İstanbul da gerçekleştirilen FEAS Genel Kurulu ve Çalışma Komitesi toplantılarına katılım sağlanmıştır. 8 Aralık 2010 daki FEAS İcra Komitesi toplantısı ve 9-10 Aralık 2010 tarihlerinde gerçekleştirilen ve MKK nın da sponsoru olduğu İMKB 25. Yıl Konferansı etkinliklerinde stand açılarak FEAS üyesi kuruluşlar ve konferans katılımcılarına MKK hizmetleri hakkında bilgi verilmiştir. Birlik toplantılarının yanı sıra diğer uluslararası birlikler ve kuruluşların yıl boyunca hazırladıkları yayın, anket ve sorularına cevap verilmiş ve çeşitli endüstri forumlarına katılım sağlanarak yurtdışındaki sektör temsilcileriyle bir araya gelinmiştir. MKK üyesi olduğu İslam Konferansı Örgütü Üyesi Ülke Borsaları Çalışma Komitesi Toplantıları na (Abu Dabi, Nisan 2010 ve İstanbul, 2-3 Ekim 2010) katılarak takas ve saklama kuruluşlarının entegrasyonuyla ilgili çalışma grubu çerçevesinde hazırlanan projelere aktif olarak katılmıştır yılı boyunca birçok yabancı sektör kuruluşuyla toplantı yapılmıştır. MKK yı İran, Avusturya ve Azerbaycan merkezi saklamacı kuruluş yetkilileri ziyaret etmiştir. Bu kuruluşlar dışında Türk sermaye piyasası sistemini incelemek ve bilgi alışverişinde bulunmak üzere aralarında Bakü Borsası yetkilileri, Kırgız sermaye piyasası temsilcileri, Filistin Borsası Denetim Dairesi temsilcileri ve Muskat ve Amman Borsaları temsilcilerinin bulunduğu heyetler MKK yı ziyaret etmişlerdir. Ayrıca çeşitli global ve yerel saklamacı banka temsilcileri MKK yı yıllık rutin bilgilendirme toplantıları çerçevesinde ziyaret etmişlerdir yılı MKK nın yeni Türk Ticaret Kanunu nun yasalaştırılması çalışmalarında aktif olarak yer aldığı bir yıl olmuştur. Yeni Türk Ticaret Kanunu nun, payları MKK nezdinde kayden izlenmekte olan şirketlerin genel kurul toplantılarının yapılması ve genel kurula katılımda MKK kayıtlarının esas alınmasına ilişkin düzenlemeleri, MKK tarafından yürütülen çalışmalar neticesinde şekillendirilmiştir. Kabul edilen önerilemiz uyarınca payları kayden izlenen anonim ortaklıkların yapacakları genel kurul toplantılarına ortaklar giriş kartı alma yükümlülüğü olmaksızın kimlik göstermek suretiyle katılabilecektir. Diğer yandan yeni Türk Ticaret Kanunu nun yürürlüğe girmesi ile birlikte ortaklık haklarının elektronik ortamda kullanılabilmesine ilişkin sistemin kurulması zorunlu hale gelecektir. Bu çerçevede payları MKK tarafından kayden izlenen anonim ortaklıkların tek tek bu maliyetli sistemi kurmaları yerine şirketlerin isteğe bağlı olarak genel kurul toplantısı için ortaklarına MKK sistemi aracılığıyla da elektronik ortamda bildirimde bulunması, genel kurul toplantılarının e-yönet portalından canlı olarak yayınlanabilmesi, pay sahiplerinin genel kurul toplantısına e-yönet portalı aracılığıyla katılabilmeleri ve yönetimsel haklarını elektronik ortamda kullanabilmelerinin sağlanmasına yönelik e-genel KURUL proje planı çerçevesinde altyapı çalışmalarına başlanmıştır. Elektronik ortamda genel kurul sisteminin güvenli, az maliyetli, ölçek ekonomilerine uygun olarak kurulabilmesini teminen bir model önerisi sunulması için çalışmalara devam edilmektedir yılı hali hazırda MKK tarafından kayden izlenmekte olan kıymetlerin yanı sıra yerli ve yabancı yeni menkul kıymetlerin de kayden izlenebilmesinin hukuki altyapısının oluşturulması için çalışmaların yürütüldüğü bir yıl olmuştur. MKK tarafından 2010 yılı içinde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından gönderilen e-haciz bildirimleri sonucunda adet, adli ve idari merciler tarafından gönderilen adet bildirim çerçevesinde toplam adet haciz uygulanmıştır. Diğer yandan Adalet Bakanlığı ile UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi)-MKS entegrasyonu için başlatılan çalışmalar devam etmekte olup söz konusu çalışma sonuçlandığında adli ve idari merci talepleri elektronik ortamda anlık olarak karşılanabilecektir. MKK 2010 yılında yeni Türk Ticaret Kanunu nun yasalaştırılması çalışmalarında aktif rol oynamıştır. Ayrıca Kanun un yürürlüğe girmesiyle ihtiyaç duyulacak alt yapı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 40 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 41

23 Bilgi Teknolojileri Değişen şartlara uyum sağlamak, güvenli, verimli ve etkin bir şekilde ilerlemek bilgi teknolojilerinin etkin kullanımına bağlıdır. MKK da gelişen teknolojiye paralel olarak teknoloji altyapısını sürekli iyileştirmektedir. 42 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 43

24 Bilgi Teknolojileri MKK gelişen teknolojiye paralel olarak, hizmet kalitesini artırmak için teknoloji altyapısını da sürekli iyileştirmektedir. A. ALTYAPI GELİŞTİRME Finansal kurumların yerel ve uluslararası piyasalarda etkinliklerini koruyabilmeleri, hızlı hareket edebilmeleri, değişen şartlara hızla uyum sağlayabilmeleri, bilgi teknolojilerini etkin kullanabilmelerine bağlıdır. Teknolojinin vazgeçilmez bir öge haline geldiği günümüzde, kurumların doğru tasarlanmış, etkin ve esnek bir bilgi teknolojisi altyapısına ihtiyaçları bulunmaktadır. Hedef, yapılan işin daha kolay, daha hızlı ve daha güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayarak verimliliği artırmaktır. MKK gelişen teknolojiye paralel olarak, hizmet kalitesini artırmak için teknoloji altyapısını sürekli iyileştirmektedir. Bu kapsamda; MKS ve MKKweb Yatırımcı uygulamalarında yenilik ve değişikliklerin sürüm yönetimi kapsamında gerçekleştirilmesine devam edilmiştir. Güvenli yazılım geliştirme çalışmaları çerçevesinde, MKS kaynak kodları, Findbugs ve Fortify taramasından geçirilmiş, gerekli düzenlemeler yapılmıştır. MKS sistemine bağlantı için, çoklu akıllı kart desteği sağlanmıştır. MKK ve diğer kurumlar arasında veri iletişimini sağlamak amacı ile, SOA (Service Oriented Architecture) tabanlı online entegrasyon altyapısı oluşturulmuştur. Bu altyapı üzerinde gerekli iş servisleri geliştirilmeye başlanmıştır. Veri ambarının yeniden tasarımı, geliştirilmesi ve devreye alınması çalışmaları yıl içinde tamamlanmıştır. Proje kapsamında belirlenen bileşenlerin, aktarım (migration) ve dönüşüm (conversion) işlemleri başarı ile gerçekleştirilmiştir. Merkezde bulunan veri depolama sistemlerinin kapasitesinin artırılması ve disk konsolidasyon çalışmaları yapılmıştır. Teyp sürücüleri teknolojik olarak yenilenerek, kritik bilgi içeren teypler şifrelenmeye başlanmıştır. Yedekleme yapısı yeniden gözden geçirilerek, iyileştirmeler yapılmış ve her yıl tekrarlanan, yedeklerden geri dönüş testleri başarı ile tamamlanmıştır. Değişik segmentlerde yer alan bir çok sunucunun sanallaştırma ve konsolidasyon çalışmaları tamamlanmış ve etkin bir sunucu yönetimi sağlanmıştır. Servis yönetimi ve izleme modüllerinin etkin kullanımı ile, kritik sistem bileşenlerinin otomatik olarak izlenmesine devam edilmiştir. Böylece, sistemlerin kesintisiz hizmet verebilmesi, gerektiğinde de hızlı aksiyon alınabilmesi sağlanmaktadır. B. SÜRÜM YÖNETİMİ Sürüm yönetim sistemi ve prosedürleri dünya standartlarına uygun şekilde yenilenmiş; SVN, Ant, Maven 2, Hudson, Apache Archiva ve Jira ürünlerinin entegrasyonu sayesinde sürekli entegrasyon (Continuous Integration) temelli bir altyapı kurulmuştur. Bu sayede MKK bünyesinde geliştirilen uygulamaların paketlenme ve deployment süreci otomatize edilmiş ve sürümlerin daha kısa sürede ve minimum hatayla çıkartılması sağlanmıştır. C. BİLGİ GÜVENLİĞİ Birbirleriyle entegre olan ve gün geçtikçe daha fazla dışa açılan bilgi teknolojileri servisleri, gittikçe artan sayı ve çeşitte tehditlerle karşı karşıya kalmaktadır. Bilgi güvenliğinin, önemi ve önceliğinin farkında olan MKK, 2010 yılında da bilgi teknolojisi bileşenleri için gerekli olan güvenlik ayarları, yama seviyeleri ve güvenlik açığı kontrollerini gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda bağımsız otoritelere periyodik sızma (penetrasyon) testleri yaptırılarak, gerekli tedbirler alınmıştır. Diğer taraftan sunuculardan, istemci sistemlerinden, güvenlik ürünlerinden, ağ cihazlarından ve önemli uygulamalardan log kayıtlarını gerçek zamanlı olarak alan ve merkezde zaman damgası imzası ile saklayan bir sistemin kurulumu ve diğer sistemlerle entegrasyonları tamamlanmıştır. D. İŞ SÜREKLİLİĞİ Bilgi teknolojilerinin, iş hayatımızdaki payının giderek artması ile birlikte, kullanılan sistemlerin sürekliliği ve performansı da giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu nedenle MKS nin kesintisiz hizmet verebilmesinin sağlanması amacı ile bir dizi çalışma yürütülmektedir. Yapılan çalışmaların BS standardına uyumu konusunda, ön denetim çalışması bu sürede gerçekleştirilmiştir yılı için planlanan iş sürekliliği testine tüm üyeler davet edilerek, katılım sağlayan üyelerle yapılan test başarı ile tamamlanmıştır. Ayrıca İş Sürekliliği Merkezi nin teknolojik altyapısı da iyileştirilmiştir. Kullanılan sistemlerin sürekliliği ve performansı günümüzde giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu nedenle MKK da kesintisiz hizmet verebilmek hedefiyle çalışmalar yürütmektedir. 44 I MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU MKK I 2010 I FAALİYET RAPORU I 45