ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA YAKLAŞIMLARI VE ÖNERİLER

Transkript

1 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA YAKLAŞIMLARI VE ÖNERİLER ÖZET Antalya ilinde turizmin gelişimine destek vermek üzere özellikle son 20 yıl içinde büyük atılımlar ve önemli projeler gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte, araştırma sahasında daha önceden uygulanmaya konulan turizm projelerinin sadece kıyıda dar bir kuşakta sınırlı kaldığı, oysa bugün turizmin kendiliğinden bir süreçle çeşitlendiği ve farklı alanlara yayıldığı görülmektedir. Antalya da yılın on iki ayında turizm yapılabilecek bir ortam vardır. Bunun için yapılması gereken, turizmin çeşitlendirilerek turistlere seçenekler yaratılmasıdır. Söz konusu seçenekler açısından oldukça zengin olan araştırma sahası, maalesef bunları kullanma noktasında oldukça yetersizdir. Turizmin deniz, kum, güneş üçgeni içinde sıkışmaması için yayla, kış, dağ, çiftlik, av, mağara, akarsu gibi turizm türleri ile Antalya ili turizminin çeşitlendirilmesi, tüm yıla ve saha geneline yaygınlaştırılması, değişik yörelerin mevcut turizm potansiyelinin harekete geçirilmesi gerekmektedir. Böylelikle sahada turizm tekdüzelikten kurtarılıp çeşitlendirilebilir. Antalya ili, bu çeşitliliği sağlayacak tarihsel, doğal değerlere ve nitelikli insan gücü ile alt yapı olanaklarına sahiptir. Bunun yanı sıra araştırma sahasında alternatif turizmin gündeme gelmesiyle turizm sezonundaki yoğunluk yılın diğer aylarına da taşınabilir. Ancak unutulmaması gereken, var olan potansiyelin doğru belirlenmesi ve doğru bir şekilde planlanması gerektiğidir. Zira aksi takdirde başta ekonomik katkı olmayacağı gibi doğal ve kültürel çevreye ilişkin önemli kayıplar da yaşanabilecektir. Antalya da alternatif kaynakların da devreye girmesiyle birlikte turizmde bütüncül bir yaklaşımla planlama ve değerlendirme anlayışının gerekliliğinin ortaya çıkması, sahada yeni çalışmaların gerekliliğini ortaya koymaktadır. Anahtar sözcükler: Alternatif turizm, Turizm sezonu, Turizm planlaması, Antalya. ABSTRACT In order to help tourism develop in Antalya, important attacks in the field of tourism have become in the last 20 years and important projects have been realized. Additionally, the tourism Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü, Öğretim Görevlisi Dr., Antalya. E-posta: Telf: iş / Antalya. 12

2 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA projects which were realized before in the study field were limited to sea-cost; however, today tourism has been more varied. Antalya has a setting where tourism activities can be realized thorough out the year. Thus, what should be done is to make tourism more varied and offer tourists? The study field which is rich in those variations is unfortunately poor in the use of these variations. It is necessary that Antalya tourism should be varied with tourism facilities such plateau, winter, climbing, rural, hunting, caves and river (should be) extended throughout the year and all fields, and that available tourism potential of various regions should be developed to put in to action so that tourism should not be stick to the triangle of sea, sand and sun tourism. Thus, tourism will have an opportunity to become varied by getting rid of single variation because this field has infrastructure and upper structure in order to supply these variations with its historical, natural values and qualified man power potential. Besides, with the help of alternative tourism opportunities, the intensive potential tourism season can be transported to the other months of the years. However, what should not be forgotten is the fact that the available potential should be determined and planed truly. On the contrary, important losses related to natural and cultural settings economy. With the realization of the alternative resources in Antalya, a need for the notion of complimentary planning and assessment has come out and this has led to new studies in the field. Key words: Alternative tourism, Tourism season, Tourism planning, Antalya. GİRİŞ Gelir getirici önemli hizmet sektörlerinden biri konumunda olan turizm sektörü, ülkemizin geç keşfedilmiş bir ekonomik faaliyet alanıdır. Turizm dünya hizmet ihracatının %30 unu oluşturmaktadır. Dünya turizm hareketlerine katılan yıllık turist sayısının 850 milyonu (2006) geçtiği düşünülürse, dünya nüfusu içerisindeki bu faaliyet alanının önemi ortaya konulmuş olur. Türkiye yi ziyaret eden yabancı turistlerin sayısı geçmiş yıllara göre çok belirgin bir artış göstermiştir de 28 bin kişi olan turist sayısı, 2000 li yılların başında 10 milyonu geçmiş, 2007 yılına gelindiğinde ise 20 milyona ulaşmıştır. Artan yabancı turist sayısına paralel olarak turizm gelirlerinde de önemli bir artış gözlemlenmiştir. Örneğin, Türkiye 2007 li yılların başında turizm gelirleri itibari ile 18.5 milyar dolar gibi nispeten yüksek bir rakama ulaşarak bu sektörde dünyada ilk 10 ülke içinde yer alarak önemli bir aşama kaydetmiştir ( ). Ülkemizin turizm gelirlerinin Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) içindeki payının %5 i aştığı ve ihracat gelirleri içerisindeki oranının %19.8 lere ulaştığı düşünülürse, turizm sektörünün ülke ekonomisi açısından önemi daha iyi anlaşılır ( ). Bütün bu gelişmelere rağmen ülkemiz rekabet halinde bulunduğu İspanya, İtalya ve Fransa gibi Akdeniz ülkelerinin turist sayısı ve turizm gelirleri seviyesinin henüz gerisindedir. 13

3 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Araştırma sahası olan Antalya ili, ülke turizminde ayrı bir yere sahip olup, bu önemini 2007 yılında sahayı ziyaret eden 7 milyonu aşan yabancı turist sayısı ile açıklamak mümkündür. Araştırma sahasının, Türkiye nin turizm başkenti veya Türk rivierası gibi isimler alması sahip olduğu doğal ve kültürel turizm potansiyeli kadar turizmde geldiği nokta ile de ilgilidir. Sahip olduğu doğal ve kültürel turistik potansiyelleri hizmet yatırımları ile destekleme aşamasında olan Antalya turizminin, ülkemizin gelişmekte olan turizm sektörü ile tam anlamıyla kaynaştığını söyleyemeyiz. Kısa vadede ziyaretçi sayısının fazla olması sevindirici bir durum olarak kabul edilirse de turistik faaliyetlerin yaz sezonunun dışına yeterince taşınamaması Antalya ili turizminin geleceği açısından ciddi bir sorun olarak görülebilir. Bu durumda, araştırma sahasında turizmin yıl içerisine yayılmasını sağlayacak yayla, dağ, kış, kırsal, av, mağara ve akarsu turizmi gibi kıyı turizmine alternatif turizm türlerine yatırımlar yapılarak tanıtılması son derece yararlı olabilir. Sahanın alternatif çekicilikleri bir arada düşünülüp, yapılacak küçük yatırımlarla Antalya iline gelecek turistlerin kullanımına sunulabilir. Böylece turistlerin araştırma sahasında kalış sürelerinin uzaması, buna bağlı olarak yaptıkları harcamaların fazlalaşması beklenebilir. Bunun pratik sonuçları ise sahada yer alan turistik tesislerin yıl boyunca açık kalması, doluluk oranlarının artması, personelinin yıl boyunca istihdam edilmesi, demektir. 1.1.Araştırma Sahasının Yeri, Sınırları Araştırma sahası, ve kuzey enlemleri ile ve doğu boylamları arasında yer alır. Sahanın kuzeyinde Isparta ve Burdur, kuzeydoğusunda Konya, doğusunda Mersin ve Karaman, batısında Muğla illeri bulunmakta, güney sınırını ise Akdeniz oluşturmaktadır (Şekil: 1). 14

4 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Şekil 1:Antalya İli Lokasyon Haritası 1 Antalya ili; Antalya merkez ilçeleri dahil toplam 19 ilçeden oluşmaktadır. Kepez, Muratpaşa, Konyaatı, Aksu, Döşemealtı, Gazipaşa, Alanya, Manavgat, Serik, Kemer, Kumluca, Finike, Demre, Kaş ilçeleri m.ler arasındaki yükselti kademesinde, kıyı şeridinde; Gündoğmuş, Akseki, İbradi, Korkuteli ve Elmalı ilçeleri ise denizden m. yükseklikler arasında, iç kesimlerde kurulmuşlardır. 1.2.Araştırmanın Amacı Turizmin dünyadaki gelişimi ve değişimi, turistlerin turizm olayından beklentileri, günümüzde potansiyel turizm alanlarının tespitini gündeme getirmektedir. Bu nedenle Antalya ilinin alternatif turizm kaynaklarını tespit etmek için doğal ve kültürel özelliklerini ortaya koymak önem taşımaktadır. 1 Büyükşehir belediye sınırları içerisinde ilçe kurulması hakkında 5747 sayılı kanunun 1. maddesi çerçevesinde 2008 yılında Kepez, Muratpaşa, Konyaatı, Aksu ve Döşemealtı adlarıyla Antalya ilinde beş yeni ilçe kurulmuştur ( tarih ve sayılı Resmi Gazete). 15

5 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Ülkemizin en çok turist çeken merkezi olan Antalya ilinin (2007 yılında yaklaşık 7.3 milyon) alternatif turizm kaynakları şimdiye kadar detaylı bir şekilde araştırılmamıştır. Bu konuda katkı sağlamak amacıyla Antalya ilinin alternatif turizm kaynakları araştırma konusu olarak seçilmiştir. Böylece; *Antalya nın alternatif turizm kaynaklarının neler olabileceğinin belirlenerek bu kaynakların ülke ve Antalya turizmine ne gibi faydalar sağlayacağı, *Kıyıda yoğunlaşan turizm aktivitelerinin, alternatif turizm kaynakları devreye sokulup nasıl çeşitlendirilerek zenginleştirilebileceği, *Koruma-kullanma dengesi içersinde Antalya nın turizm potansiyeli kullanımında bütüncül bir yaklaşım sergilenmesinin gerekliliği, *Alternatif turizm kaynaklarının devreye girmesi ile Antalya da turizm hareketlerindeki yaz mevsiminde oluşan yoğunluğun yılın diğer mevsimlerine de taşınabileceği ortaya konularak; alternatif turizm kaynaklarının planlanması gereğinin altı çizilecektir. 1.3.Araştırmanın Materyal ve Metodu Bu araştırmada, Antalya nın Alternatif Turizm Kaynakları ortaya konulurken konuyla ilgili daha önceki çalışmalara ulaşılmıştır. Çalışmalar esnasında kamu kurum ve kuruluşlarından da destek alınmıştır. Ayrıca, kimi kuruluşlarda yüz yüze görüşme yöntemi uygulanarak bazı verilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırma sahası içinde bilinen mevcut kaynaklar ile alternatif turizm kaynağı oluşturabilecek alanların fiziki ve beşeri coğrafya özellikleri (yayla, dağ, kış, kırsal, av, mağara, rafting sahaları) tespit edilmiştir. Bir coğrafyacı bakış açısıyla, çevrenin doğal, kültürel ve ekonomik şartları göz önüne alınarak araştırma sahasında alternatif turizm kaynakları ile ilgili daha önce tespit edilmiş olan öngörülerin saha şartları ile uyumluluğu dikkatli bir şekilde gözden geçirilmiştir. Bu süreçte konu ve saha ile ilgili coğrafik gözlemler yapıldığı gibi fotoğraf, slâyt ve video çekimleri de gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin değerlendirilmesi için haritalar, şekiller ve tablolar oluşturulmuştur. Araştırmanın tamamı bir bütün olarak gözden geçirildikten sonra ortaya çıkan durum coğrafi metot ve prensiplere göre değerlendirilmiştir. Antalya nın alternatif turizm kaynaklarının planlamasına dair öneriler sunulmuştur. 1.4.Daha Önce Yapılan Başlıca Çalışmalar Antalya ilinde, alternatif turizm kaynakları değişik bilim dalları ve bilim adamları tarafından birbirinden bağımsız ve farklı amaçlara yönelik olarak ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Araştırma sahasında, turizm çekicilikleri ile alternatif turizm kaynakların tespitine yönelik Sürdürülebilir Turizm Gelişimi ve Güney Antalya Turizm Gelişim Projesi Alanına Yönelik Bir Anket Uygulaması Sonuçları (1998), Kumluca (Antalya) İlçesi nin Coğrafyası (1998), Alanya nın Turizm Olanakları (1999), Kurşunlu ve Düden Çağlayanları (2001), Antalya Merkez İlçe nin Doğal Turistik Kaynakları (2002), Antalya da Az Tanınan Bir Kış Turizm Merkezi: Saklıkent (2002), Batı Antalya (Beydağı) Yaylaları (2003), Türk Kültürünün Dünyaya Açılan Penceresi Antalya da Kırsal Turizm Potansiyeli: Kuzca Köyü Örneği 16

6 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA (2006), Çeşitli Koruma Statülerindeki Alanların Turizm Amaçlı Kullanımı: Güllük Dağı (Termessos) Milli Parkı Örneği (2007), Fonksiyonel Değişim Sürecinde Antalya Beydağları Yaylaları (2007) gibi birçok çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmalarla ya sahanın bir kısmı ya da bir veya birkaç turizm çekiciliği ele alınmıştır. Alanın genişliği ve turizm türlerinin çeşitliliği dolayısıyla çok yönlü turizm potansiyel özellikleri taşıyan Antalya ilinde, daha pek çok çalışmaya ihtiyaç olduğu görülmektedir. İlin turizm potansiyeli, alternatif turizm kaynakları açısından bütüncül olarak ele alınıp değerlendirilmesi bölgesel turizm planlamaları için de büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada ilin turizm potansiyeli açısından alternatif turizm kaynakları bütüncül yaklaşımla betimlenerek değerlendirilmeye çalışılmıştır. 2.ANTALYA DA TURİZM Antalya da turizm sektörü, 1960 lı yıllardan itibaren gelişmeye başlamıştır. Araştırma sahasının zengin turistik çekicilikleri, zaman içinde bu gelişime ivme kazandırmıştır lere kadar iç turizm ağırlıklı olan Antalya turizmi, bundan sonra dış turizme yönelmiştir. Bugün iç turizm, tatil evleri (ikinci konutlar) ve sosyal kamplar çerçevesinde sürmektedir. Sahada turizmin önemli bir karakteri, rakip ülkelere ve Türkiye nin diğer turistik merkezlerine göre; yeni, nitelikli ve sayısal olarak yüksek bir konaklama tesis kapasitesine sahip olmasıdır. Antalya sahip olduğu doğal ve kültürel coğrafya özellikleri sayesinde Türk turizminde ülkenin en önemli turizm merkezlerinden biri durumuna gelmiştir (Şekil 2) Antalya İstanbul Muğla İzmir Aydın Diğer İller (2007) Şekil 2:Türkiye ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı Bir turizm yöresinin turizmde başarılı veya başarısız olması, o yeri ziyaret eden turist sayısı ile doğru orantılıdır (Sarı, 2007, S.127). Bu açıdan Antalya için başarılı bir turizm bölgesi ifadesini kullanmak mümkündür. Antalya, dünyanın bir çok ülkesinden gelen turistleri ağırlamaktadır (Tablo 1). 17

7 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Tablo 1:Antalya ve Türkiye ye Gelen Yabancı Turistlerin Geldikleri Ülkelere Göre Dağılımı ( ) Yıllalar Türkiye Antalya Türkiye Antalya Türkiye Antalya Türkiye Antalya Almanya Rusya İngiltere Hollanda İran Fransa ABD Ukrayna Belçika Avusturya Yunanistan Diğer Toplam Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, yılında Antalya ya gelen turist sayısı Türkiye ile karşılaştırıldığında Antalya nın %31.2 lik bir paya sahip olduğu görülmektedir. Antalya nın Türk turizmindeki payı 2001 ve 2002 yıllarında en yüksek düzeye ulaşmış olup her iki yılda da %36 oranına yükselmiştir (Tablo 2). Tablo 2:Yabancı Turist Sayıları ve Türkiye-Antalya Karşılaştırması ( ) Gelen Turist Sayısı Yıllar Türkiye Antalya Antalya'nın Yeri (%) Kaynak : Kültür ve Turizm Bakanlığı, Antalya ya gelen yabancı turistlerin sayıları aylar bazında incelendiğinde; büyük bir kısmının Temmuz ve Ağustos aylarında giriş yaptığı görülmektedir (Tablo 3). 18

8 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Tablo:3 Antalya ya Gelen Turistlerin Aylara Göre Dağılımı ( ) Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam Kaynak: Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Antalya ya 2001 yılında gelen yabancı turist sayısı olup, %30.8 i Temmuz ve Ağustos aylarında gelmiştir. Son olarak 2007 de gelen turistin %33.5 Temmuz ve Ağustos aylarında gelmiştir. Kısacası Antalya ya gelen turistlerin 1/3 ü Temmuz ve Ağustos aylarında yoğunlaşmaktadır. Turizmin belli aylarda yoğunlaşması ise turizm performansını ve ileriye dönük rekabeti olumsuz etkilemektedir. Antalya ya gelen yabancı turist girişlerindeki yükselmeler Mayıs-Haziran aylarında başlamakta, Temmuz ve Ağustos aylarında zirve yapmakta, Eylül ayında düşerek Ekim ayında iyice azalmaktadır (Şekil 3) Aylar I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Şekil 3: Antalya ya Gelen Turistlerin Aylara Göre Dağılımı (2007) Özetle; Antalya ya gelen turistlerin yaklaşık %80 i yedi aylık dönemde gelmektedir. Bunun anlamı; Antalya turizm sektöründe deniz, kum, güneş kültürünün, diğer bir ifade ile kitle 19

9 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA turizminin hakim olduğudur. Yılın geri kalan beş aylık dönemi tesislerin boş kalması; sektörde istihdamın kesintiye uğraması, kalifiye eleman sıkıntısı çekilmesi, turizm yatırımlarının ekonomik kullanılamaması demektir. Antalya turizmindeki bu sıkıntıların aşılması yaz aylarındaki turizm çekiciliğinin on iki aya yayılması ile mümkün olabilecektir. Bu ise Antalya ilinin alternatif turizm kaynaklarının tespit edilmesi, hangi turizm türlerinin geliştirilebileceğinin belirlenmesi ve kaynakların planlanması ile sağlanabilir (Soykan, 2003b, S.19). 3.ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI Turistlerin, doğal ortamla uyumlu ve çevre sorunları bulunmayan sahalarda stresten uzak, doğal çevreyle bütünleşerek, dinlendirici turizm türlerini tercih etmeye başlamaları sonucu 1980 li yıllardan itibaren klasik turizm türlerinin yanı sıra diğer turizm çekiciliklerinin de değerlendirilmesini gündeme getirmiş, bu olguya bağlı olarak dağlar, yaylalar, mağaralar, akarsular, sulak alanlar, kaplıcalar, milli parklar, ormanlar ve vahşi doğal yaşam giderek daha büyük ölçüde turizm sektörünün içine girmiştir. Doğal coğrafi özelliklerden kaynaklanan çekiciliklere bağlı olarak yayla, dağ, kış, kırsal, av, mağara ve akarsu turizmi gibi alternatif turizm türleri turizm sektöründe giderek önem kazanmaya başlamıştır. Tüm bu turizm türleri, kitle turizmine yol açan ve çevresel olumsuz etkileri nedeniyle ağır eleştirilere uğrayan kıyı turizmi ne alternatif olarak gündeme gelmiş ve hepsinin eko turizm ilkeleri ile uyumlu olması görüşü benimsenmiştir. Araştırma sahasının kıyı turizmi potansiyeli yanında alternatif turizm kaynaklarına bakıldığında, büyük bir çeşitlilik ve zenginliğe sahip olduğu görülür: 3.1.Yayla Turizmi Alanları Türkiye de yayla turizmi açısından geniş olanaklara sahip dağlarımızdan birisi de Toros Dağları dır. Toros Dağları Alp Dağları sisteminin güney kanadına ait olup, geniş bir alana yayılırlar. Bu dağ kuşağının Antalya Körfezi nin kuzeyinde kalan kısmı Batı Torosları oluşturur. Batı Toroslar, sahip oldukları eşsiz güzellikteki manzaraları, gölleri, ormanları, yaylaları ve alpin çiçeklerle süslü çayırları bölge sakinlerini Nisan ayından başlayarak, Ekim ayına kadar kendisine çeker. Yöredeki tarımsal hayat tarzının karakteristik bir uygulaması olan yaylaya çıkma geleneği günümüzde yeni anlamlar yüklenerek sürdürülmektedir. Geleneksel yaylacılık faaliyetlerinde kullanılan yaylalar, günümüzde fonksiyonel değişime uğrayarak, insanların tatillerini geçirdiği sahalar niteliğini kazanmış ve turizm sektöründe değerlendirilmeye başlanmıştır (Zaman, 2007, S.149). Bu sayede tatil anlayışları birbirine tamamen zıt olan iki farklı turist tipini aynı bölgede ağırlama olanağına sahip araştırma sahası, turizm sektöründe kendine önemli ayrıcalıklar sağlama durumundadır. Artık günümüzde Antalya yaylaları, yerli ve yabancı turistlerin uğrak yeri olmuştur (Tablo 4). 20

10 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Tablo 4: Araştırma Sahasının Turizm Çekiciliği Olan Yaylaları Kullanım Yayla Adı İlçe Adı Uzaklık (km.) Yükselti (m.) Durumu Kullanım Türü Gömbe Kaş Yaz/Kış Sayfiye Ördübek* Finike Yaz Sayfiye/Hayvancılık Yeşilyayla* Korkuteli Yaz/Kış Sayfiye/Hayvancılık Söbüce* Korkuteli Yaz Hayvancılık Beydağı* Kumluca Yaz Hayvancılık Altınyaka* Kumluca Yaz/Kış Sayfiye Söğütcuması * Kumluca Yaz/Kış Sayfiye Üçoluk* Merkez Yaz/Kış Sayfiye İkiz* Serik Yaz Hayvancılık Maşad* İbradi Yaz Hayvancılık Salamut* Akseki Yaz/Kış Hayvancılık Morca* Akseki Yaz Sayfiye/Hayvancılık Çinoğlu* Alanya Yaz/Kış Sayfiye Dereköy Alanya Yaz/Kış Sayfiye Pınarbaşı* Alanya Yaz Sayfiye Gedevet Alanya Yaz Sayfiye Türktaş* Alanya Yaz/Kış Sayfiye Mahmutlar* Alanya Yaz Sayfiye/Hayvancılık Gökbel Alanya Yaz Sayfiye/Hayvancılık *Ziyaretçiler çadır ve temel ihtiyaç malzemelerini getirmelidir. Tablo 4 de adı geçen yaylalar kuşkusuz Antalya nın alternatif turizm kaynakları içinde akla ilk gelen yaylalardır. Araştırma sahasındaki her yaylanın ayrı turizm çekicilikleri mevcuttur. Sahada kıyı kesimine yakın olan yaylalar (Dereköy, Gedevet, Pınarbaşı yaylaları gibi) bunun avantajını kullanarak, çok yavaş da olsa turizm faaliyetlerine sahne olmaya başlamıştır (Foto: 1). 21

11 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Foto 1: Dereköy (Türbelinas) yaylası; jeep safariye katılan turistler kırsal yaşamı yakından gözlemleme fırsatı bulmaktadır (Alanya). Bununla birlikte yaylaların değerlendirilmesi, çekiciliklerine oranla çok zayıftır. Araştırma sahasının kuzeyine doğru gidildikçe kıyıdan uzaklaşıldığı için bu kullanımın daha da azaldığı ortaya çıkar. 3.2.Dağ Turizmi Alanları Antalya Körfezi nin, dağlarla çevrili olması, gezi ve araştırma yapanlar için belirli yerlerde konaklama veya barınma olanakları sunması ve genel olarak ulaşılabilir durumda olması özellikleriyle dağcılık sporuna çoğu yerde uygunluk göstermektedir. Antalya ili yüzölçümünün %75.9 unu kaplayan dağlar, gerek dorukları hedefleyen dağcılar, gerek rekreasyonal ve gerekse bilimsel amaçlı geziler için her türlü çekiciliğe sahiptirler. Sözgelimi Beydağları önemli bir kış turizm merkezi olmanın yanında önemli bir dağcılık merkezidir. Beydağları, Toros Dağları nın Antalya sınırları içinde kalan batı bölümünü oluşturur. Antalya Körfezi nin batısında kuzey-güney doğrultusunda körfeze paralel olarak uzanırlar. Genellikle kalker kayalardan oluşan bu sıradağlar, değişik orman formasyonları ile kaplıdır. Akdeniz kıyılarından yükselerek m.ye kadar ulaşırlar. Beydağları üzerinde; Tahtalıdağ (2.366 m.), Tunçdağı (2.649 m.), Saklıkent (2.503 m.), Bakırlıtepe (2.547 m.), Alabelen (2.422 m.), Ardıçtepe (1.960 m.), Kızlarsivrisi (3.071 m.), Çeştepe (2.930 m.), Mümtaztepe (2.819 m.), Pozan dağı (2.774 m.), Alacadağ (2.336 m.), Kohu dağı (2.408 m.) ve Susuz dağlar (2.209 m.) önemli doruklardır. En yüksek olanı ise m. ile Kızlarsivrisi dir. Doğudan-batıya, güneyden-kuzeye sahanın bütün dağları her çeşit rekreasyonel ve sportif aktiviteye uygundur ve gün geçtikçe artan bir sıklıkla yerli ve yabancı turist gruplarının ilgisini çekmektedir. Araştırma sahasında dağcılık etkinliklerine yönelik bazı tur güzergahları şunlardır: 22

12 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA *Avlan Gölü-Göltarla-Çığlıkara Tabiat Ormanı yürüyüşü, *Kemer-Gedelme-Kesme Boğazı-Kuzdere yürüyüşü, *Antalya Merkez-Gökdere-Gedeler-Çandır Deresi yürüyüşü, *Derbent Harabeleri-Döşemealtı Antik yol- Döşemealtı Obruğu yürüyüşü, *Katran Dağı-Kırkgözhan-Kırkgöz Su Kaynakları yürüyüşü, *Gebiz-Kocamemetler-Kırçağıl-Pamucak-Yumaklar yürüyüşü, *Altınbeşik Mağarası-Üzümdere Balık Çiftliği-Ormana evleri yürüyüşü. Şüphesiz bu tur güzergahları çeşitlendirebilir, böylece trekking meraklılarına bir çok alternatif sunulabilir. Verilen örnekler turizm merkezlerine yakın olup, genellikle bir iki günlük turlarla gerçekleştirilebilecek olanlardır. Öte yandan trekking turlarının kısa süreli olmayıp, 10 gün veya iki haftalık güzergahları içeren programları da bulunmaktadır. 3.3.Kış Turizmi Alanları Dünya turizm hareketlerinden önemli oranda yararlanan ülkeler, turizm türlerini artırarak turizm sezonunu uzatmak, bu sektörden sağladıkları geliri yükseltmek ve istihdamın yıl boyunca devam etmesini sağlamak gayreti içindedir (Akova, 1999, S.190). Bu bağlamda dünyada nadir olarak rastlanan bir durum Antalya ili için söz konusudur ve mutlaka değerlendirilmesi gereken bir olgudur. Bu olgu, kıyı turizminin uygulandığı bir merkezin, aynı zamanda kış turizmi ve kayak merkezi olarak önem kazanmasıdır. Antalya ili genel olarak yaz mevsiminde yoğunluk kazanan kıyı turizmi ile ünlense de, yılın belirli bir kısmına sıkışan bu turizm türüne alternatif oluşturacak alansal çeşitliliğe de sahiptir (Tablo 5). Tablo 5: Antalya İlinde Kış Turizmi Alanları Yükselti Kuşağı Kayak Adı Uzaklık (km.) Dağ (m.) Sezonu Saklıkent Antalya 50 Bakırlıdağı Aralık-Mart Akdağ* Alanya 45 Akdağ Aralık-Nisan Tahtalıdağı Kemer 7 Tahtalıdağı 2300 Aralık-Mart Kızlarsivrisi* Elmalı 20 Kızlarsivrisi - - Akdağ* Kaş 70 Akdağ - - *Potansiyel saha Saklıkent Kayak Merkezi, Antalya nın hemen batısında ve Beydağları nın bir parçası olan Bakırlıdağı (2.547 m.) nın kuzey yamaçlarındaki Saklı yaylası ve çevresini kapsamaktadır. Saklıkent Kayak Merkezi nin denizden yüksekliği, m. (tesisler sahasında) olup, söz konusu rakam kayak pistleri yakınlarında m.ye kadar çıkar (Doğanay, Zaman, 2002, S.151). Bu merkezde genellikle m. arasında kalan alanlar yerleşim merkezi, m.den yukarıda yer alan kesimler ise kayak alanları olarak değerlendirilmiştir (Foto: 2). 23

13 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Foto 2: Saklıkent, Bakırlıdağı nın zirvesine, dağ evine kadar ulaşan ziyaretçileri Saklıkent ve Beydağları nın büyüleyici manzarası karşılamaktadır (Antalya). Kayak sezonu, Aralık ayı ortalarında başlar ve Mart ayı sonlarında son bulur, ortalama olarak 100 gündür. Toplam uzunluğu 2.5 km. olan, amatör, orta derecede ve profesyonel kayak yapılabilen farklı zorluk derecelerinde (eğim ve kayma güçlük derecelerine göre) toplam üç pist yapılmıştır. Pistlerin ortalama eğimi %35-40 civarındadır. Tesislerde 2 adet teleski (240 kişi/saat ve 340 kişi/saat kapasiteli biri 750 m. ve diğeri 850 m. lik), 1 adet telesiyej, 2 adet bayb lift kullanıma sunulmuştur (Tablo 6). Tablo 6:Antalya da Kayak Merkezleri ve Kayak Alanlarının Alt Yapı Hizmetleri Pistler Mekanik Tesisler Adı Adet Uzunluk (km.) Adet Kapasite (Kişi/saat) Yatak Sayısı Saklıkent Akdağ (Alanya) Tahtalıdağı Kızlarsivrisi Akdağ (Kaş) Saklıkent te, kayak sezonunda kar kalınlığı 50 cm. ile 150 cm. arasında değişir. 50 cm. nin altında olduğu yıllarda, Merkez in ziyaretçi sayısında büyük bir düşüş yaşanır. Saklıkent Kayak Merkezi, ziyaretçi sayısı bakımından henüz istenilen ve ekonomik açıdan tatmin eden bir seviyede değildir. Bu durum aslında, Antalya ilinin daha çok kıyı turizmi ile karakterize olması ile ilgilidir. Kayak ve kış turizmi Antalya da kıyı turizminin gölgesinde kalmıştır. Saklıkent te toplam 120 yatak kapasiteli üç konaklama tesisi bulunmaktadır. Kayak Merkezi nin Antalya şehir merkezine yakın olması, sahaya gelen ziyaretçilerin günübirlikçi nitellikte olmasına yol açıp, konaklama yapmadan geri dönmelerine neden 24

14 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA olmaktadır. Özellikle paket tur organizasyonları ile gelen turist kafilelerinin, konaklama tesislerine geri dönmeleri, kayak merkezindeki konaklama tesisleri için önemli bir ekonomik kayıptır. Araştırma sahasında 2007 yılı Temmuz ayında faaliyete geçen Tahtalıdağı Kayak Merkezi, Kemer de Tahtalıdağı (2.366 m.) nın zirvesinde 60 hektarlık bir alanda kurulmuştur. Tesislerin olduğu alana Tekirova dan (Kemer) m. uzunluğundaki teleferik hattı ile ulaşılmaktadır. Üç ayrı kayak pistinin yer aldığı zirveye 9 dakikada ulaşmayı sağlayan teleferik hattı, 80 kişilik iki vagonuyla günde kişi taşıyacak (saate 470 yolcu) şekilde planlanmıştır. Saklıkent ve Tahtalıdağı yanı sıra Antalya da kış sporları merkezi olarak değerlendirilebilecek potansiyel sahalara Akdağ (Alanya) da dahil edilebilir. Alanya nın hemen kuzeyinde yükselen ve Toros Dağları nın bir parçası konumundaki Akdağ, yükseltisi nedeniyle etkili kar yağışlarına maruz kalmakta ve kış sporları için gerekli doğal şartlara sahip bulunmaktadır. Alanya ya 45 km. uzaklıkta olup, Saklıkent Kayak Merkezi nin Antalya ile olan karşılıklı etkileşiminin bir benzeri sahadır. Akdağ ın kış turizm potansiyeli Alanya nın yaz turizm olanaklarıyla bütünleştiğinde, Alanya hem yaz hem de kış mevsimi boyunca turizm aktivitelerine sahne olarak, turizm pazarındaki etkinliğini daha fazla arttırma imkanına kavuşacaktır. Deniz seviyesinden m. ler arasında yer alan potansiyel sahaya Alanya- Dereköy-Kadınhanı-Derincedere-Ballıca-Yellicebelen (son 4-5 km. lik kısmı yürünmesi gerekmekte) yolu izlenerek ulaşılmaktadır. Yörede kar kalınlığı 2 m. ye kadar çıkmakta, karın yerde kalma süresi 6 ayı bulmaktadır. Bu meteorolojik verilere göre 20 Aralık-30 Nisan tarihleri arasında kayak yapmak mümkündür. Kayak merkezi olabilecek sahanın yerleşim alanı olarak, Hanay (Çukur mevkii) yaylası düşünülmektedir. Ayrıca Antalya ilinde Kızlarsivrisi, Gömbe Akdağ gibi dağların kış turizmine açılması da şüphesiz ki, bir çok açıdan araştırma sahasında turizmin çeşitlendirilmesine katkı sağlayacaktır. Bu potansiyel alanlara gerekli yatırımlar yapılıp, faaliyete geçtiğinde; *Araştırma sahasında turistik faaliyetlerin yaz mevsiminde olduğu gibi kış mevsiminde de devamı sağlanarak, turizm sezonu kavramı yerini turizm yılına bırakacağı, *Bu sayede sahanın tanıtımı daha etkin bir şekilde yapılıp, pazarlama şansının artacağı, *Antalya ilinin turizm kaynaklarının yıl boyunca turizm etkinliklerine sahne olacağı, turizm faaliyetlerinden sağlanan gelirin artacağı, *Sektörde çalışan personelin istihdamının yıl boyunca devamının mümkün olacağı, varsayılabilir. 3.4.Kırsal veya Tarımsal Turizm Alanları Antalya ili kırsal yerleşmeleri, fiziki, beşeri ve ekonomik coğrafya özellikleri ile zengin kırsal turizm çekiciliklerine sahiptir. 25

15 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Bu turizm türü; Antalya açısından başlı başına ele alınması gereken, dünyada gelişen ve bu bağlamda il potansiyelinin değerlendirilmesi açısından, bir çok kesim tarafından üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Bugün, güney sahillerinde tatillerini geçiren turistlere yönelik düzenlenen pamuk toplama turları bile bize ışık tutmaya yeterlidir. Yapılan uygulamayı kısaca özetlemek gerekirse; Manavgat ve Side de tatilini geçiren turistler pamuk toplamak için düzenlenen turlara katılarak, ilk önce tur kapsamında bulunan Oymapınar baraj gölünde tekne gezisine katılmakta, daha sonra aralarında yaşlı ve çocukların da bulunduğu turistler çevredeki pamuk tarlalarında bir saat çalışmaktadırlar. En fazla pamuk toplayana ise akşam yemeğinde bir şişe şarap hediye edilmektedir. Ekim ve kasım aylarında yapılan bu uygulamanın çiftlik sahibine ek bir kazanç sağladığı söylenemez. Ancak gelecekte gerekli alt yapıların oluşturulması ile oluşabilecek kazanç açısından üzerinde durulması gereken bir konu olarak ciddi bir örnektir. Antalya ilinde tarımsal aktivite ile tatil olanaklarını bütünleştiren bu tür çiftliklere rastlamak mümkündür (Foto: 3). Foto 3: Tanal Ailesi Çiftliği; ziyaretçiler erik topluyor, toprak çapalıyor, süt sağıyor, ekin biçiyor, iş yapmak istemeyenler ise çiftlik evlerinde konaklayıp doğal hayata tanık oluyor (Akçaeniş köyü, Elmalı). Araştırma sahasında tarımsal turizmi kapsamında hizmet veren üç yerleşim merkezinde kurulmuş 7 adet çiftlik mevcuttur. Bunlardan 5 tanesi kıyı turizminin yoğun olduğu Çıralı da (Ulupınar/Kemer) bulunmaktadır. Diğer iki tanesi ise Geyikbayır (Antalya) ve Akçaeniş de (Elmalı) olmak üzere kıyıdan uzakta yer almaktadır. Öte yandan araştırma sahasının Kuzca (Kumluca), Ürünlü (İbradi), Sapadere (Alanya) gibi birçok köyü doğal ve kültürel coğrafya özellikleri ile kırsal turizm açısından değerlendirilebilir. 26

16 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA 3.5.Av Turizmi Alanları Antalya ili topoğrafik yapısı, sahip olduğu iklim özellikleri, zengin bitki örtüsü ve değişik türde av hayvanları ile avcılık faaliyetlerine uygun olanaklar sunmaktadır. Zaten Türkiye de bilinçli ve gerçek anlamda av turizmi, ilk kez 1981 yılında Antalya da dağ keçisi ve domuz avı ile başlamıştır. Bu dönemde Antalya daki av sahaları Düzlerçamı ile Gidengelmez dağlarıdır. Bu sahalarda avlanan avcıların sayısının gerek yerli ve yabancı olarak düzenli arttığı, ancak avdan elde edilen gelirlerin oldukça değişken olduğu görülmektedir. Antalya da av mevsiminde 53 avcının katılımıyla başlayan av turizmi etkinlikleri, döneminde 181 kişiye yaklaşarak %341.5 lik bir gelişme sağlarken, gelirler %300 ün üzerinde artmıştır. Ancak av döneminde avlakların kapanması ve Türkiye de diğer av sahalarının devreye girmesiyle araştırma sahasının av turizmi etkinliklerinden aldığı pay azalmıştır yılları arasında yılda ortalama avlanan yaban keçisi sayısı 35 e düşmüş, buna karşılık katılan avcı sayısı artmıştır. Avcıların yaklaşık %51 ini yerli avcılar oluştururken %49 unu da yabancı avcılar meydana getirmiştir yılından sonraki 10 yıllık dönemde avcı sayısı sezonda bir önceki yıllık ortalamalara oranla 3 katına yakın bir artış göstererek yıllık ortalama 117 kişiye ulaşmıştır döneminde av turizmi gelirleri ise yıllık ortalama dolardır. Antalya İli Yaban Hayatı Koruma Sahalarında (YHKS) av sezonunda 124 yabancı avcı avlanmıştır. Sayı olarak az gibi görünen bu avcıların kişi başına dolar civarında av bedeli ödedikleri bilinmektedir. Ancak asıl saptanamayan harcamalar genellikle zengin bir kesimden gelen avcıların konaklama, yeme içme için ödedikleri miktarlardır. Bazı tahminlere göre bir avcının Türkiye ye geldikten sonra kaldığı süre içinde avlanma, konaklama, beslenme ve diğer tüm harcamaları için 10 bin dolarlık bir harcama yaptığı düşünülmektedir. Olaya bu boyuttan bakıldığında bir avcının tatil için gelen turiste göre bölge ekonomisine yaptığı katkının çok daha fazla olduğu anlaşılır. Av turizminin sadece ekonomik yönü baz alındığında bile araştırma sahasının desteklenip, geliştirilmesi gerekli bir alternatif turizm kaynağı olduğu düşünülebilir. Çünkü Türkiye ye gelen turistlerin kişi başına ortalama harcamaları 2007 yılı için 679 dolar civarında gerçekleşmiştir. Bunun anlamıysa bir avcının kaldığı süre içinde yaptığı harcamanın 14 turiste bedel olduğudur. Türkiye de 50 ilde mevcut 144 adet YHKS bulunmakta olup bunların 8 i Antalya da yer almaktadır (Tablo 7). Tablo 7:Antalya İlindeki Yaban Hayatı Koruma Sahaları Kuruluş Orman Alanı Diğer Alan Toplam Adı Yılı (h.) (h.) (h.) Hayvan Türü Akseki-İbradi-Üzümdere Yaban Keçisi Yaban Keçisi, Düzlerçamı Geyik Finike-Sarıkaya Yaban Keçisi 27

17 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Antalya. Alanya-Dimçayı Yaban Keçisi Cevizli-Gidengelmez Dağı Yaban Keçisi Kaş-Kıbrıs Çayı Dağ Keçisi, Ayı Gündoğmuş Yaban Keçisi Sivridağ Yaban Keçisi Kaynak: Antalya İli Çevre ve Orman Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü, 2006, Türkiye de YHKS nın kapladığı toplam alan hektardır. Araştırma sahasında 8 ayrı yerde bulunan YHKS ise hektar alan kaplamaktadır. Başka bir deyişle Türkiye deki YHKS larının %14.9 u Antalya ilinde bulunmaktadır. Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü faaliyet alanında 4 adet Örnek Avlak Sahası 2 mevcuttur (Tablo 8). Tablo 8:Antalya İlindeki Örnek Avlak Sahaları Örnek Avlak Adı Yeri Kuruluş Kuruluş Yılı Alanı (h.) İşletme Durumu Dereköy Korkuteli Kamu Alara Alanya Özel (10 yıl) Kurtboğazı Elmalı Özel (10 yıl) Cevizli-Kuyucak- Bademli Akseki ,5 Özel (9 yıl) Kaynak: Antalya İli Çevre ve Orman Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü, 2006, Antalya. Avlanma alanlarında Nisan-Mayıs-Haziran-Temmuz ayları hariç, Çarşamba, Cumartesi, Pazar ve resmi tatil günlerinde avlanmak serbesttir (MAK, 2007, S.12-13). Araştırma sahasında av turizminin uygulanış zamanı göz önüne alındığında, mevcut tesislerin av etkinliklerinde kullanılmasıyla yaz ayları dışında da açık kalma imkanı doğmaktadır. Bu durumda; hem uygulanış zamanı farklılığı hem de yüksek gelir getiren bir etkinlik olan av turizminin, araştırma sahasında alternatif turizm kaynakları içinde yer alabilecek bir turizm türü olduğu ileri sürülebilir. 3.6.Koruma Alanları Rekreasyon amaçlı kullanımlara imkan tanıyan ormanlar, milli parklar ve diğer koruma statüsündeki doğa parçaları, son yıllarda turizmdeki yeni arayışlar için bir umut olmuştur. Bu tür alanlar taşıdıkları kaynak değerleri ile herhangi bir coğrafya parçasından farklıdırlar ve ulusal ve uluslararası boyutta doğal ve kültürel kaynak değerlere sahip oldukları için birer cazibe merkezleridir. Barındırdıkları özellikleri nedeniyle ziyaretçilerin dikkatini çekmektedirler. Bu alanlara insanların günübirlik ya da kısa süreler için gelmek istemeleri, beraberinde çeşitli turizm 2 Türkiye de avlak tanımı ilk kez Kara Avcılığı Kanunu (KAK) ile oluşturulmuş olup, avlaklar genel, örnek ve özel avlak olarak üç grupta incelenmiştir. Devlet avlakları, özel avlaklar ve meskun mahaller haricinde kalan bütün yerler genel avlaklar olarak adlandırılmaktadır. Örnek avlaklar devlet veya genel avlak sınırları içerisinde kurulmakta iken, özel avlaklar tapulu veya sahipli araziler üzerinde kurulmaktadır (Çanakçıoğlu ve Mol, 1996). 28

18 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA aktivitelerini de (doğa yürüyüşleri, su sporları, kampçılık, dağcılık, kültürel aktiviteler vb.) gündeme getirmektedir. Koruma statüleri olan alanların Türkiye de dağılışı incelediğinde ilginç bir özelliğe sahiptir. Bu durum, Antalya dışında hiç bir ilde ikiden fazla milli park bulunmamasıdır. Oysa araştırma sahasında Beydağları Olimpos (Kemer-Kumluca), Güllük Dağı (Korkuteli), Köprülü Kanyon (Manavgat) ve Altınbeşik Mağarası (İbradi-Akseki) Milli Parkı olmak üzere dört adet milli parkın yanı sıra; Kurşunlu Şelalesi (Aksu/Antalya), Güver Kanyonu (Antalya Merkez) ve İncekum (Alanya) Tabiat Parkı; Alacadağ (Finike), Çığlıkara (Elmalı) ve Dibek (Kumluca) Tabiatı Koruma Alanı; Belek (Manavgat-Serik), Kekova (Demre) ve Patara (Kaş-Fethiye) Özel Çevre Koruma Bölgesi adı altında sahanın koruma alanları zenginliğini ortaya koymaktadır. Bu durum, koruma alanlarındaki uygulanabilecek turizm etkinlikleri için araştırma sahasının büyük bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir (Tablo 9). Tablo 9:Antalya İlinde Çeşitli Koruma Statülerindeki Alanlar Milli Park Alanı (h.) Tabiat Parkı Güllük Dağı Beydağları Alanı (h.) Kurşunlu Tabiatı Özel Çevre Koruma Alanı Koruma Alanı (h.) Bölgesi Alanı (h.) Şelalesi Alacadağ 427 Belek Olimpos İncekum 27.1 Çığlıkara Kekova Köprülü Kanyon Güver Kanyonu Dibek 550 Patara Altınbeşik Mağarası Araştırma sahasında bulunan milli parkların önemi yalnızca sayı olarak fazlalığı ile değil aynı zamanda alan olarak da, ülkedeki bütün milli parkların toplam alanının yaklaşık %13.6 sına sahip olmasıyla ortaya çıkmaktadır. 3.7.Mağaralar; Mağara Turizmi Mağara oluşumları bakımından önemli bir jeolojik-jeomorfolojik nitelik olan karstlaşma (karstik alanlar) Antalya da geniş alanlar kaplamaktadır (Köksal, 1994, S.72; Akova, 1999, S.187). Araştırma sahasında keşfedilmemiş bir çok mağaranın yanında, keşfedilmiş olup ancak tamamen kontrolsüz bir şekilde meraklılarına ziyaret edilme imkanı veren pek çok mağara vardır. Antalya ili sınırları içerisinde, Karain (Yağca/Antalya), Damlataş (Alanya), Altınbeşik (İbradi) ve Dim (Alanya) mağaraları gibi turizme açılmaları nedeniyle ulusal ve uluslararası düzeyde çok iyi tanınan beli başlı mağaraların yanı sıra, turistik çekiciliklere sahip birçok mağara daha bulunmaktadır (Tablo 10). 29

19 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Tablo 10: Antalya İlinde Sahasında Turizme Açılan/Açılabilecek Bazı Mağaralar Mağara Adı Yeri Kullanım Durumu Kocain Ahırtaş/Merkez Açık Geyikbayırı Geyikbayırı/Merkez Kapalı Beldibi Kemer Açık Peynirdeliği Kemer Kapalı Molla Deliği Kemer Kapalı Ayı İni Kumluca Kapalı Zeytintaşı Serik Açık Mahrumçalı Manavgat Kapalı Dim Alanya Açık Çimenini Alanya Kapalı Yalandünya Gazipaşa Kapalı Antalya il merkezinin 30 km. kuzeybatısında, eski Antalya-Burdur karayoluna 5-6 km. uzaklıkta bulunan Yağca köyü sınırları içindeki Karain mağarasını yılları arasında yaklaşık 75 bin kişi ziyaret etmiştir (Tablo 11). Tablo 11:Karain Mağarası Ziyaretçi Sayıları ve Gelir Durumu Yerli ve Yabancı Ziyaretçiler Yıllar Ücretli Ücretsiz Kombine Giriş Ziyaretçi Gelir (YTL) Kaynak: Antalya Müzesi Müdürlüğü Verileri, Araştırma sahasında turizm çekiciliği olan birçok mağaranın varlığı düşünüldüğünde, Karain mağarasının yıllık ortalama 20 bin kişi tarafından ziyaret edilmesi oldukça anlamlıdır. 3.8.Rafting Alanları: Akarsu Turizmi Antalya rafting açısından son derece elverişli akarsulara sahiptir. Köprüçay gibi zorluk derecesi yüksek akarsuların yanı sıra bu heyecanı yaşamak isteyen amatörlerin kullanabileceği akarsular da vardır. Türkiye de çok yeni olarak uygulama imkanı bulmuş olan rafting özellikle Antalya ve çevresi için ayrı bir önem taşır. Akdeniz e kıyısı bulunan ülkeler içinde yalnız ülkemizde yaz mevsimi boyunca rafting yapmak mümkündür. Yörenin coğrafi özelliklerinden kaynaklanan bu olgu turizm sektöründe önemle değerlendirilmesi gereken bir avantajdır (Akova, 1999, S.196). Bilindiği gibi Akdeniz iklimi etkisi altındaki araştırma sahasında yazlar kurak ve sıcak, kışlar ılık ve yağışlı geçerken, sahanın litolojik yapısında kalker formasyonların geniş alanlar kaplaması, büyük ve güçlü akarsuların meydana gelmesine yol açmıştır. Tüm bunlara rağmen Antalya, Doğu Karadeniz den sonra raftingin uygulandığı ikinci saha karakterindedir. Toroslardan doğan ve karstik kaynaklarla beslenen akarsuların birçoğu rafting için elverişlidir. 30

20 ANTALYA NIN ALTERNATİF TURİZM KAYNAKLARI, PLANLAMA Bu akarsuların başında Manavgat Çayı, Köprüçay, Alaraçayı, Dimçayı ve Alakır çayı gelmektedir. Manavgat Çayı, Manavgat ve çevresinin turizm çekicilikleri arasında akarsu sporları bakımından önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Çay, rafting açısından uygun olanaklar sunar. Çay ın üst kısımlarına ulaşım Manavgat-Alanya karayolunun yaklaşık 10. km.sinde kuzeye dönülüp, Akseki yönüne devamla varılır. Akseki ye 4 km. kala İbradi istikametine dönülerek 11. km.de Şahap köprüsüne ulaşılır. Burası akarsu sporlarının başlama noktasıdır. Rafting için zorlu bir akarsu olan ve yabancı turistlerin tercih ettiği Manavgat Çayı nda rafting parkuru Akseki-İbradi karayolu üzerinde Şahap köprüsünden başlayıp üç kanyondan geçerek 19 km. güneyde Sevinç köyünde sona ermektedir. Köprüçay ın değişken karakteri rafting sporu için ideal bir ortam yaratır. Çaydaki rafting güzergahı tarihi Oluk Köprü nün 100 m. kadar güneyinde, suyun nispeten durgun olduğu nehrin cep yaptığı alanda başlar (Foto: 4). Zorluk derecesi 3 olan yaklaşık km.lik güzergah, Beşkonak güneyindeki Beton Köprü ye varıldığında bitirilir. Foto 4: Köprüçay, rafting başlangıç noktası. Rafting güzergâhı tarihi Oluk Köprü nün 100 m. kadar güneyinde, suyun nispeten durgun olduğu nehrin cep yaptığı alanda başlamaktadır (Beşkonak, Manavgat). Alanya ile Manavgat ilçelerinin sınırını oluşturan Alaraçayı, gerek içinde aktığı vadinin doğal güzelliği gerek akarsu sporlarına uygun olmasının yanı sıra Selçuklu döneminden kalma Alarahan, doğal ve tarihi zenginlikleriyle turizm sektöründeki yerini almaya çalışmaktadır. Rafting güzergahı Alaraçayı nın denize döküldüğü yerden yaklaşık 30 km. içerideki Suuçtu mevkiinden başlayıp 22 km. kadar devam ettikten sonra Alarahan önünde bitmektedir. 31