Özlem Taşkapılıoğlu Nöroloji Uzmanı

Transkript

1 Özlem Taşkapılıoğlu Nöroloji Uzmanı

2

3

4

5

6

7

8 Ocak ve Aralık 2002 Akdeniz Üniversitesi Acil Servis 1999: : : ve 2003 arasında: %29.9 luk artış 2002 ve 2003 arasında: %6.2 lik artış A.B.D. de 1992 ve 2002 arasında: %23

9

10

11

12 Aynı zamanda hastanın hangi sınıfa girdiğinin daha kolay anlaşılması için özel renkli kartlar kullanılır: Kırmızı Birinci derecede önceliği olan ve hemen girişimde bulunulması gerekenler Sarı İkinci derece (1 saat içinde) önceliği olanlar Yeşil Üçüncü derece(3 saate kadar) önceliği olanlar Siyah Dördüncü derece olanlar ve ölü olanlar Sağlık Bakanlığı Kodlama.

13 Acil yaklaşım AKUT ne demektir? TIP TERİMİ: hızlı başlayan ya da kısa süreli hastalıkları, bazen de her iki durumu birden tanımlamak için kullanır HALK: sıklıkla şiddetli ya da ciddi terimleri ile karıştırılır "Hastayı dinleyin, size tanısını söyleyecektir." William Osler-1904

14 Bilinç bozuklukları Epileptik nöbet Status epileptikus Akut görme kaybı Akut diplopi Akut vertigo Akut kas zaafı Akut başağrısı Akut medüller sendrom

15 Akut yürüyüş ve denge bozukluğu Akut hareket bozuklukları Akut ağrı sendromu Akut demansiyel sendrom Akut organik davranış bozukluğu Akut bellek bozukluğu KİBAS Akut multifokal nörolojik disfonksiyon Geçici nörolojik defisit

16

17

18 Acil başvurularının % 16 sı Çoğu primer BA Olası sekonder nedenlerin dışlanmamasının, sonuçları ciddi olabilir!!!!

19 BA nın değerlendirilmesinde en önemli nokta ÖYKÜ Yanlış değerlendirme ve Gereksiz incelemeler önlenir.

20 <10 yaş, >50 yaş başlangıç Son 6 ay içinde başlangıç veya karakter/sıklık/şiddette değişiklik Progresif seyir ve tedaviye yanıtsızlık Yeni, akut şiddetli BA Yaşamındaki en şiddetli ağrı" Fiziksel aktivite, öksürme ve ıkınma ile artış Vücut ve baş pozisyonu ile ilişki Başlangıç yaşı ve klinik özelliklerin tipik olmaması Progresif tedaviye yanıtsız kusma

21 Ateş Ense sertliği Epileptik nöbet Fokal nörolojik bulgu Bilinç bozuklukları veya senkop Gözdibi bulguları (papilödem, subhiyaloid hemoraji) Halsizlik, kilo kaybı, sistemik hastalık Uyku bozukluğuna neden olan hastalık varlığı Sekonder Başağrısı düşünülmelidir!

22

23 Basit ve kombine analjezikler, NSAİ ilaçlar Migrene özgü ilaçlar (Triptanlar, Ergot türevleri) Antiemetikler Opioidler Nöroleptikler Diğerleri

24 72 saatten uzun süren ataklar migren statusu olarak kabul edilir. 1. Metoklopramid 10 mg 2. Sumatriptan 6 mg sc Sıvı ve elektrolit replasmanı (LH), ilaç detoksifikasyonu, ağrı kontrolü için IV farmakoterapi 3. Dekzametazon 4 mg iv 4. Diazepam 5-10 mg iv 5. Alternatif: Ketorolak mg iv, Migren profilaksisi (LH) opioidler, klorpromazin 0,1 mg/kg iv veya im

25 Gerilim TBA Tedavi Algoritması Tedavilere yanıt yoksa TANIYI GÖZDEN GEÇİR!

26 Epileptik Nöbet

27 Ayırıcı tanı

28 Ayırıcı tanı

29 Paroksismal atak

30 Paroksismal atak

31 Dolaşım, havayolu ve solunum Oral/nazal maske ile O2 ver (entübasyon ihtiyacı?) Damar yolu aç, gerekebilecek testler için kan örneği al Hasta hipoglisemikse, diabetikse veya SE nedeni bilinmiyorsa; yetişkin: 50ml %50 glukoz + 250mg iv tiamin çocuk: %25 glukoz 2ml/kg

32

33

34 Genel populasyonda % Acil servise dizziness ile başvuranların insidansı % 3.5 >44 yaş sadece olguların %3 ünde inme gibi ciddi nedenler sorumlu Crespi V. Dizziness and vertigo: an epidemiological survey and patient management in the emergency room. Neurol Sci 2004; 25 (Suppl 1):S24 S25.

35 (1) vertigo: hareket illüzyonu, kişi yada çevrenin hareketi (2) vertigo olmaksızın denge bozukluğu (3) presenkop (bayılacak gibi olma) (4) psikofizyolojik dizziness; genellikle anksiyete ve panik ile birliktedir (sallanma, yuvarlanıyormuş hissi, başını hafifleşmiş gibi hissetme)

36 DİZZİNESS NEDENLERİNE GÖRE SIKLIĞI

37 Akut vertigo tanısı her zaman kolay DEĞİL Migrenöz vertigo + okülomotor anormallikler Santral nörolojik ya da periferik vestibüler bozukluklar Vertebrobaziler inme + işitme kaybı Meniere hastalığı

38 Akut İzole Vertigo Çoğunlukla benign En sık nedeni: Benign pozisyonel paroksismal vertigo (BPPV)

39 ANAHTAR SORULAR Gerçek vertigonun varlığı Baş hareketleri ile ilişkisi Başlangıcı ve süresi Gün içinde fluktuasyon? Kullanılan ilaçlar Atakların rekürransı? İşitme kaybı- tinnitus? Düzelme varsa- süresi? Eşlik eden semptomlar?

40 CP

41 CP

42 SANTRAL VERTİGO Genellikle belirgin dengesizlik (+) Nörolojik bulgular (+) Hareket illüzyonu ve kusma daha geri planda Santral nistagmus (pür vertikal /torsiyonel, farklı yönlerde olabilen, optik fiksasyonla kaybolmayan nitelikte) Anamnez periferik/santral ayrımında yardımcı CP

43 PERİFERİK VERTİGO Bulantı ve kusma daha belirgin-ön planda Hasta ayakta durabiliyor-yürüyebiliyorsa periferik nedenler ön planda İşitme kaybı, tinnitus, kulakta dolgunluk yada ağrı periferik vertigolarda sık CP

44 SANTRAL VERTİGO Serebellopontin açı lezyonlarında ipsilateral fasial hipoestezi, güçsüzlük ve ekstremite ataksisi görülebilir. Vertigo; temporal epilepsilerin aura semptomu ya da nöbetin komponenti olabilir. Hızlı kompanzasyon mekanizmaları nedeniyle, periferik vertigolar günler-haftalar içinde düzelir. Santral vertigo da düzelme daha yavaştır. CP

45 Dizziness in Santral Nedenleri

46 VERTEBROBAZİLER İSKEMİ Nöro-görüntüleme yöntemleri, ani işitme kayıplarının strokla ilişkisini gösterdi. Lee and Baloh: Prospektif çalışmalarında VBİ tanılı 364 hastanın % 10 unda tek taraflı işitme kaybı ile başvuru bildirdi. İşitme kaybı hemen her zaman vertigo ile birlikte olduğundan, pür periferik etyoloji sanılabilir. Dikkatli bir nörolojik muayene yol gösterici olacaktır. Lee H, Baloh RW. Sudden deafness in vertebrobasilar ischemia: clinical features, vascular topographical patterns and long-term outcome. J Neurol Sci 2005; 228:

47

48

49

50 Baş dönmesine Bulantı, kusma Kulaklarda çınlama, uğultu, işitme kaybı eşlik edebilir. Santral Periferik BPPV Meniere hastalığı Vestibüler nöritis

51 1 gr/kg prednizolon 5 gün tam doz Sonra her gün 1 tb azalt Dimenhidrinat (Dramamine 50 mg tb 2x1) Betahistin (Betaserc- Vasoserc mg tb) Yatak istirahati

52

53 Santral: Alında frontal kasın fonksiyonu normal Kaşlarını kaldırarak alın cildini kırıştırabilir. Periferik (Bell felci): Yüz yarımındaki bütün kaslarda fonksiyon kaybı ile birlikte gözyaşında azalma, tat bozukluğu ve stapes refleksinin kaybına bağlı hiperakuzi görülebilir.

54 Yüzde şekil bozukluğu Yüzün bir tarafa çekmesi Gözünü kapatamama Kulak ağrısı Yüksek seslerden rahatsızlık

55 Mobius sendromu Alt dudak paralizisi Konjenital İdiyopatik Travma Enfeksiyonlar Neoplaziler Metabolik Bell felci Melkersson-Rosenthal sendromu İntratemporal Ekstratemporal Herpes zoster (Kesici, otikum künt) Otitis media Kolesteatoma Bulbar paralizi Glomus İnfeksiyöz jugulare/timpanikum Karsinoma mononükleozis (primer/metastatik) Gebelik Botulismus Fasiyel Tetanoz nöroma Diabetes mellitus Menenjiom Sifiliz Sarkoidozis Lösemi Lyme hastalığı Histiositoz Guillain-Barre sendromu Parotis Otoimmün tümörleri hastalıklar

56 1 mg/kg prednizolon 5 gün tam doz, ardından her gün 1 tb azalt Antiviral tedavi Mide koruyucu Yapay göz yaşı Geceleri gözü korumak için göz pedi

57

58 İNME

59

60 Serebral kan akımı, zaman, fonksiyon kaybı ve enfakt ilişkisi grafiği... Figure 1. Relationship between cerebral blood flow, time, functional impairment, and infarction. Goldstein L B Circulation. 2007;116:

61

62

63 İnme gerçek bir acil! Akut miyokard enfarktüsünden farksız Ambulans öncesi- Ambulans- Acil servis aşamasında eğitim ve bilgi önemli!!!

64 İskemik Penumbra İnfarkt dokusunun periferindeki reperfüzyon kısa sürede gerçeklesirse kurtarılabilir beyin dokusu

65

66

67

68

69

70

71

72

73 Standart Destek Tedavileri Sedyede yan ve başı 30 derecede Mutlak yatak istirahati Ağızdan alım mutlaka kesilmeli Pozisyon verme sırasında hastayı paretik yandan çekilmemeli SpO2<% 95, O2 2-3 ml/dk nazal kanül ile (AKG de PaCO mmhg, PaO2 > 95 mmhg olmalı) %0,9 NaCl 1ml/kg/saat olacak şekilde, 500 cc içine 1 amp KCl ilave ederek iv uygulanır.

74 Diğer Tedaviler Bulantı kusma Metpamid 10 mg: 3x1 IV (100 ml izotonik içinde) Zofran 8mg/4 ml veya 4 mg/2ml: 1 2 mg IV yavaş Ateş; Ölçülen timpanik ateş 37,5 Perfalgan flk 1x1 IV VEYA Minoset tb 4x1 NGS/PO uygulanır. Başağrısı Acilde başlangıç tedavisi olarak ilk tercih Perfalgan IV

75 Dikkatiniz için teşekkür ederim.

76 Özlem Taşkapılıoğlu Nöroloji Uzmanı