OLTA BALIKÇILIĞI, İLLEGAL AVCILIK VE KORUMA STATÜSÜ Burak KALAÇ 1, *

Transkript

1 OLTA BALIKÇILIĞI, İLLEGAL AVCILIK VE KORUMA STATÜSÜ Burak KALAÇ 1, * 1 Rastgele Balıkçı, Amatör Olta Balıkçıları Derneği, Ankara. * Dernek Genel Sekreteri Giriş Alabalık dünyada balık avcılarının en fazla tutmaktan hoşlandığı avdır. Avın mücadele gücü ve özgür kalma içgüdüsüdür. Alabalığın sucul ortamına kamufule olma yeteneği çok farklı dış görünüşte olmalarına sebep vermiştir. böylesi çeşitlilik sergileyen başka balık yoktur. Yaşadığı coğrafya insan elinden uzak ve zorlu kısımlardır. bu durum ona çok az avcının ulaşmasına imkan vermektedir. Rastgelebalıkçı Amatör Olta Balıkçıları Derneği (Rastgele Der) Kuruluşu kısa adı rastgele der olan rastgelebalıkçı amatör olta balıkçıları derneğimizi 2002 yılında ankarada kurduk. Amaçlarımız; amatör balık avcılığını geniş kitlelere sevdirmek, amatör balık avı ile ilgili düzenlemelerin geliştirilmesine yardımcı olmak, yerel yönetimlerle sürdürülebilir amatör balık avcılığı konusunda işbirliği yapmak ve sürdürülebilirlik temeline dayalı amatör balık avcılığı bilincini yaygınlaştırmaktır. Dernek Altında Çalışmalar ilk çalışmamız kurallar kitabımızı, amatör balık avcılığını düzenleyen sirküler kçtapçığının balık avcılarının ihtiyaçlarına cevap verebilir hale getirmek olmuştur. EIFAC (European Inland Fısherıes Advısory Comm.) Sempozyumuna Katılım Antalya/2008 İlk kez Türkiye den amatör balık avcılığı ile ilgili bir STK uluslararsı bilimsel bir balıkçılık sempozyuma katılım göstermiş ve türkiyenin alabalık varlığına dikkat çekmiş ve korunmasına yönelik çözüm önerileri sunmuştur. Sirküler kitapçığının basımı adet amatör (sportif) amaçlı su ürünleri avcılığını düzenleyen tebliğ kitapçığı basımını sağladık ve amatör balık avcılarının kullanımına sunduk. Bu konuda ortak çalıştığımız diğer illerdeki dernekdaşlarımız kamader (Kocaeli) ve samader (Sakarya) olmuştur Tırıvırı ile mücadelemiz Dernek olarak girişimimiz sonucu 15 haziran 2004 tarihinde Ankara il sınırlarında tırıvırının üretimi, ithali, taşınması, saklanması, depolanması, kullanılması ve satışı yasaklanmıştır. Devamındaki girişimlerimiz ile de içişleri bakanlığı iller idaresi genel müd. de desteğiyle tüm yurt çapında tırıvırı paraşüt isimli av aparatına savaş açılmıştır. Bireysel çalışmalar, gözlemler 4 farklı havzaya akan akarsuların kaynak sularını barındırmaktadır ( karadeniz, akdeniz, hazar ve basra körfezi ). Bu durum alabalığın dış görünüşünü etkilemekte, bu şekilde 48

2 Doğal Alabalık Çalıştayı Ekim 2009 her akarsuda farklı alabalık tutulmaktadır yılında ülkemizde araştırma yürüten Enrıco Tortonese; doğal yapıdaki korunmuşluğa dikkat çekerek Türkiye de bir alabalık yakaladığınızda emin olun ki bu birey saf ve doğaldır demiştir. /Avrupa ve amerika kıtası doğal alabalık saflığını 20.yüzyıl ortası itibariyle yitirmiştir Türkiye deki Alabalık Varlığı ve Mevcut Durumu Doğal alabalık, Türkiye de başta Doğu Anadolu, Karadeniz ve İç Anadolu olmak üzere pek çok su kaynağında bulunmaktadır. Tipik bir soğuk su balığı olan doğal alabalıklar, daha çok dağlık bölgelerde berrak olan ve çakıllı dip yapısına sahip çok sıcak olmayan yüksek oksijenli dere ve akarsularda yaşamaktadır. Fakat nehir ağızlarında bulunabildiği gibi aynı zaman da göllerde, havuzlarda ve rezervuarlarda da rastlanabilirler. Koruma anlayışını yerleştirebilmemiz için öncelikle elimizdekinin değer bilincini insanımızda oluşturmamız gerekmektedir. Bu düşünceden yola çıkarak elimizdeki doğal alabalık çeşitliğini belgelemek adına fotoğraflarını kaydettik. 4 farklı havzaya akan akarsuların kaynak sularını barındırmaktadır (Karadeniz, Akdeniz, Hazar ve Basra Körfezi). Bu durum alabalığın dış görünüşünü etkilemekte, bu şekilde her akarsuda farklı alabalık tutulmaktadır. Batı Karadeniz 49

3 Doğu Karadeniz Abant Alası Biga Yarımadası ( Kuzey Ege ) Fırat Nehri 50

4 Doğal Alabalık Çalıştayı Ekim 2009 Akdeniz Seyhan Nehri Ceyhan Nehri 51

5 Dünyadaki alabalık avcılığı felsefesi, durumu ve uygulamaları Fly (sinek) balıkçılığı yakala bırak felsefesi ile özdeş av metodudur. Balığın, yapay olarak hazırlanan hafif sineklerin özel bir kamış ve avlanma aparatıyla balığın önüne atılmak yoluyla kandırılması esasına dayanır. Balık yapay sinek altında bulunan ufacık bir iğne ile yakalanır. Bu şekilde dudağından yakalanan balık neredeyse hiç zarar görmez. Dünyada alabalık gelişmiş coğrafyalarda özel olarak koruma altında ve işletilmektedir. Alabalık avı malzemesi, konaklaması, rehberlik hizmetlerinden promosyon ürünlerine kadarki bir yelpaze ile Amerika da yıllık 30 milyar $ lık bir endüstridir. Bizim tek yapmamız gereken doğal varlığımızın devamını tesis etmektir. Alternatif bir turizm, kırsal halkımız için de istihdam imkanıdır. Ülkemiz Alabalık Varlığına Tehditler Hidro elektrik santralleri (HES) ve barajlar Yabancı türlerin sularımıza aşılanması / kaçması Aşırı ve kontrolsüz avcılık Balık çiftlikleri İklim değişikliği Sanayi atıkları, kimyasal gübreler Türkiyenin Doğal Alabalık Avcılığında Barındırdığı Potansiyel Yüzyılın başlarında Amerika ve Avrupa kıtası arasında salmon ve alabalık türlerinin transferi ile yetiştiricilik çalışmaları sonrasında yürütülen balıklandırma proğramları olta balıkçılığını geliştirmiştir. Ülkemizde alabalıklar konusunda ilk yayın yapan Tortonose (1954) o dönem sarfettiği Türkiyede bir alabalık yakaladıysanız bilinizki doğaldır lafı bu gün içinde geçerliliğini korumaktadır. Her ne kadar stoklar yıpranmış olmakla birlikte ülkemizde çok ücra yerlerde bölgeye has dış görünüme sahip alabalık türleri bulunmaktadır. Sportif olta balıkçılığı geliştirilerek, Dünyada olduğu gibi avla bırak tarzında uygulamalar ile bu potansiyelin kullanılması stokların önemini arttıracaktır. Ticari öneminin artması ve bölge için gelir sağlaması yerel düzeyde bu türün korunmasına etki edecektir. Sadece kanunla ve yönetmelikle doğal alabalıklarımızı korumak mümkün değildir. Kendi içinde kontrol mekanizması sağlamak için ticari kazancın desteklediği bir sistem geliştirilmelidir. Özellikle Amerika ve Kanada gibi ülkelerde ticari boyutta olta balıkçılığı yürütülmektedir. Devlet yada kurumlarca belirli bölgelerde olta balıkçılığına yönelik turizm yaratılmıştır. Burada balık ticari bir metaya dönüştürülmüş balıklandırma proğramları, çevre koruma proğramları paralelinde desteklenmektedir. Bu şekilde yürütülen çalışmalarla milyar dolarlık sektör yaratılmış ve çeşitli alanlarda turizm etkinlikleri geliştirilerek hizmet sektörü haline gelmiştir. Doğal alabalığın bittiği bazı yerlerde gökkuşağı alabalığı balıklandırması yapılaması doğru bir uyglama değildir. Bizim gökkuşağı alabalığı gibi türleri kullanmamız yerine kendi türlerimizin stoklarının artışı sağlayarak olta avcılığını teşvik etmemiz gereklidir. Bu konu ülkemizde henüz değerlendirilmeyen bir potansiyel olarak görülebilir. 52