AYLIK SEKTÖR RAPORU ARALIK 2015

Transkript

1 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İMSAD Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 YÖNETİCİ ÖZETİ EXECUTIVE SUMMARY TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ TÜRKİYE İNŞAAT MALZEMELERİ SANAYİ TÜRKİYE EKONOMİSİ DÜNYA EKONOMİSİ DÜNYA İNŞAAT SEKTÖRÜ ÖZEL BÖLÜM Katkılarıyla 1

2 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 YÖNETİCİ ÖZETİ 2015 yılı üçüncü çeyrekte inşaat sektörü yüzde 1,9 büyüdü yılının ilk dokuz ayında inşaat sektöründe büyüme yüzde 0,4. Özel sektör inşaat harcamaları 2015 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 1,9 arttı. İnşaat sektöründe istihdam Eylül ayında 2,04 milyon kişi. İnşaat sektöründe güven endeksi Aralık ayında 2,1 puan geriledi. Mevcut inşaat işleri endeksi Aralık ayında 2,3 puan düştü. Yeni alınan inşaat işleri endeksi Aralık ayında değişmedi yılı Kasım ayında konut satışları artışı yüzde 2,1 ile yavaşladı yılı ilk on bir ayında konut satışları yüzde 11,2 arttı yılı ilk dokuz ayında alınan yapı ruhsatları yüzde 24,5 geriledi. Konut kredisi aylık ortalama faiz oranı Aralık ayında yüzde 1, Ekim ayında inşaat malzemesi sanayi üretimi yüzde 18,0 arttı Ekim ayında inşaat malzemesi ihracatı yüzde 16,8 geriledi ve 1,40 milyar dolar oldu yılı ilk on ayında inşaat malzemesi ihracatı yüzde 19,0 geriledi yılı ilk on ayında inşaat malzemesi ithalatı yüzde 1,6 düştü. Türkiye ekonomisi 2015 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 4,0 büyüdü. Özel sektör yatırımları 2015 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 0,6 geriledi yılında daha yüksek enflasyon oranı ve faiz oranları bekleniyor. T.C. Merkez Bankasının para politikası belirsizliği sürüyor. Türk lirası sepet kur 3,10 seviyesine yaklaşıyor yılında Dünya ekonomisinde yüzde 3,0 büyüme bekleniyor yılında dünya mal ticaretinde yüzde 1,5-2,0 küçülme tahmin ediliyor. ABD Merkez Bankası FED faiz artışlarına başladı, Dolar güçleniyor. Petrol fiyatlarında hızlı gerileme endişe veriyor. Euro-Dolar paritesi FED faiz artışı ile 1,10 seviyesinin altında. ABD de inşaat harcamaları Ekim ayında 1,1 trilyon doları geçerek rekor kırdı. AB inşaat harcamaları 2015 yılı Ekim ayında yüzde 1,1 büyüdü. Aralık ayında inşaat malzemesi fiyatları geriledi. 2

3 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 EXECUTIVE SUMMARY Construction sector growth is 1,9 percent in the third quarter of Construction sector expanded 0,4 percent in the first nine months of Private sector construction spending increased 1,9 percent in the third quarter of Construction sector employment is 2,04 million in September of Construction confidence index dropped 2,1 point in December. Existing construction activities decreased 2,3 point in December. New construction order stayed stable in December. House sales increased 2,1 percent in November and slowdown. House sales increased 11,2 percent during the first eleven months in Construction permits have decreased 24,5 percent in the first nine months of Average monthly housing loan interest rate is 1,18 percent in December. Construction materials sector industrial production increased 18,0 percent in October. Construction materials export decreased 16,8 percent in October. Construction materials export regressed 19,0 percent during the first ten months of Construction materials import dropped 1,6 percent during the first ten months of 2015 Turkish GDP growth rate is 4,0 percent in the third quarter of Private sector investments regressed 0,6 percent in the third quarter of Higher inflation and interest rates are expected in Turkish Central Bank monetary policy under uncertainty. Currency basket rate approaches to 3,10 Turkish Liras. Expecting for world economic growth rate 3,0 percent for World trade is estimated to decreased 1,5-2,0 percent in FED has started to increase interest rate and Dollar is strengthening. Euro-Dollar parity is below 1,10 level. US construction expenditures are at new record level in October. EU construction expenditures increased 1,1 percent in October of Construction materials prices are at lower pace. 3

4 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ İnşaat Sektörü 2015 Yılı Üçüncü Çeyreğinde Yüzde 1,9 Büyüdü İnşaat sektörü 2015 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 1,9 büyüme göstermiştir yılının ilk çeyrek döneminde küçülen inşaat sektörü böylece ikinci çeyrekten sonra üçüncü çeyrekte de sınırlı bir büyüme göstermiştir yılının üçüncü çeyrek dönemindeki büyümede daha çok mevsimsellik etkili olmuştur. Üçüncü çeyrekteki büyüme ile 2015 yılının ilk dokuz ayında inşaat sektörü yüzde 0,4 büyümüştür. Buna bağlı olarak bu yılın ilk dokuz ayındaki inşaat faaliyetlerinin performansı geçen yılın aynı döneminin oldukça altında kalmıştır. TABLO.1 İNŞAAT SEKTÖRÜ BÜYÜME YÜZDE DÖNEM İNŞAAT GAYRİMENKUL GSYİH , , Q1 5,8 2,1 5, Q2 3,4 2,1 2, Q3 2,0 2,4 1,8 2014/9 3,7 2,2 3, Q4-2,1 3,8 2, ,2 2,6 2, Q1-2,8 4,1 2, Q2 1,9 4,0 3, Q3 1,9 1,9 4,0 2015/9 0,4 3,3 3,4 Özel Sektör İnşaat Harcamaları 2015 Yılı Üçüncü Çeyreğinde Yüzde 1,5 Büyüdü Özel sektör inşaat harcamaları 2015 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 1,5 büyümüştür yılı ilk çeyreğinde yüzde 0,9 küçülen özel sektör inşaat harcamaları ikinci çeyrekte ise yüzde 3,2 büyüme göstermişti. Özel sektör inşaat harcamaları üçüncü çeyrek dönemde oluşan siyasi ve ekonomik belirsizliğe bağlı olarak ikinci çeyrek performansının altında kalmıştır. Kamu inşaat harcamalarında ise yedi çeyrek dönem süren küçülme sona ermiştir. Kamu inşaat harcamaları yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1,6 büyümüştür. TABLO.2 KAMU VE ÖZEL SEKTÖR İNŞAAT HARCAMALARINDA BÜYÜME YÜZDE DÖNEM KAMU SEKTÖRÜ İNŞAAT ÖZEL SEKTÖR İNŞAAT GENEL İNŞAAT ,2-0,7 7, Q1-5,8 11,4 5, Q2-12,0 12,2 3, Q3-12,2 10,2 2,0 2014/9-10,0 11,3 3, Q4-13,8 4,8-2, ,2 9,6 2, Q1-7,8-0,9-2, Q2-2,2 3,2 2, Q3 1,6 1,5 1,9 2015/9-2,6 1,2 0,4 İnşaat Sektöründe İstihdam Eylül Ayında 2,04 Milyon İnşaat sektöründe istihdam Eylül ayında 2,04 milyon kişi olmuştur Eylül ayında inşaat sektöründeki istihdamın toplam istihdam içindeki payı da yüzde 7,5 olarak gerçekleşmiştir. İstihdam geçen yılki Eylül ayı istihdamının üzerindedir. TABLO.3 İNŞAAT SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM İNŞAAT DÖNEM TOPAM İSTİHDAM (000 KİŞİ) SEKTÖRÜ İSTİHDAM (000 KİŞİ) İNŞAAT SEKTÖRÜ PAY % , , , , , ,5 4

5 2013 OCAK 2014 OCAK 2015 OCAK 2013 OCAK 2014 OCAK 2015 OCAK 2013 OCAK 2014 OCAK 2015 OCAK AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ İnşaat Sektöründe Güven Endeksi Aralık Ayında 2,1 Puan Geriledi İnşaat sektörü güven endeksi Aralık ayında 2,1 puan gerilemiştir. İnşaat sektörü güven endeksi yılın ilk çeyrek döneminde artmış, ikinci çeyrekte ise durağanlaşmıştı. Üçüncü çeyrekte ve Ekim ayında ise önemli ölçüde gerilemişti. Güven endeksi Kasım ayında erken genel seçim sonrası iyileşen beklentilere bağlı olarak hızlı bir yükselme göstermişti. Aralık ayında ise gücen endeksi beklentilerdeki zayıflamaya bağlı olarak yeniden gerilemiştir. Güven endeksi geçen yılın Aralık ayı seviyesinin ise 2,6 puan üzerinde yılı kapatmaktadır. ŞEKİL.1 İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ 2010= İNŞAAT SEKTÖRÜ GÜVEN ENDEKSİ Mevcut İnşaat İşleri Seviyesi Aralık Ayında 2,3 Puan Geriledi Mevcut inşaat işleri seviyesi mevsimsellik etkisi ile birlikte yılın ikinci çeyrek döneminde artmıştı. Temmuz-Ekim döneminde ise mevcut işler seviyesi 12,0 puan birden gerilemişti. Kasım ayında ise 1,0 puanlık bir artış göstermişti. Genel seçim sonuçları ile birlikte beklentiler daha hızlı iyileşirken fiili mevcut işlerde iyileşme daha sınırlı gerçekleşmişti. Mevcut inşaat işleri Aralık ayında ise özellikle mevsimsellik etkisi ile birlikte yeniden gerilemiştir. Yeni yılın ilk aylarında da mevsimsellik etkili olmaya devam edecektir. ŞEKİL.2 SON ÜÇ AY İNŞAAT FAALİYETLERİ 2010= ,0 105,0 100,0 95,0 90,0 85,0 80,0 75,0 70,0 65,0 60,0 Yeni Alınan İnşaat İşleri Seviyesi Değişmedi Yılın ilk yarısında toparlanan yeni alınan inşaat işleri yılın ikinci yarısında gerileme eğilimindeydi. Kasım ayında ise yapılan seçimler ile birlikte belirsizliğin azalması yeni alınan siparişleri artırmıştı. Aralık ayında ise yeni alınan siparişler seviyesi değişmemiştir. Seçimler nedeniyle ötelenen ve bekleyen işlerin kademeli olarak hayata geçeceği görülmektedir. ŞEKİL.3 YENİ ALINAN İNŞAAT İŞLERİ 2010=100 76,0 74,0 72,0 70,0 68,0 66,0 64,0 62,0 60,0 İNŞAAT FAALİYETLERİ SON ÜÇ AY YENİ ALINAN İNŞAAT İŞLERİNİN SEVİYESİ 5

6 2011 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q ,7 108,2 110,4 115,7 119,1 121,8 123,9 127,0 129,3 132,8 141,0 144,3 146,1 148,8 151,6 152,4 156,4 159,9 163,5 164,7 166,0 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ Konut Satışları Kasım Ayında Yüzde 2,1 Arttı Yılın ikinci yarısında konut satışları artışı yavaşlamıştır. Ağustos ayındaki ilk yavaşlama ardından Eylül ayında gerilemeye dönüşen konut satışları Ekim ayında yeniden ancak sınırlı ölçüde artmıştı. Kasım ayında ise konut satış artış hızı iyice yavaşlamış ve yüzde 2,1 olarak adet gerçekleşmiştir. Erken genel seçim sonrası oluşan kısa süreli iyimser beklentiler Kasım ayında konut satışları artışına katkı sağlamamıştır. Yılın ilk on bir ayında ise konut satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11,2 artarak adede ulaşmıştır. Yılın son ayındaki kampanyalar konut satışlarını hareketlendirebilecektir. Böylece 2015 yılında geçen yılın üzerinde konut satışı gerçekleşmiş olacaktır TABLO.4 AYLIK KONUT SATIŞLARI DÖNEM DEĞİŞİM % OCAK , , , , , , , , , , , , İlk El Konut Satışlarında Artış Yüzde 10,3 Konut satışları içinde birinci el satışları konut stokunun erimesi ve yeni başlangıçlar için önemlidir yılında birinci el konut satışlarında artış görülmektedir. Yılın ilk on bir ayında birinci el konut satışları yüzde 10,3 artarak adet olarak gerçekleşmiştir. İkinci el konut satışları ise aynı dönemde yüzde 10,3 artarak adet olmuştur. Konut satışlarında birinci ve ikinci elde artış yaşanması konut talebinin sürdüğünü göstermektedir. TABLO.5 AYLIK KONUT SATIŞLARININ DAĞILIMI DÖNEM 2014 OCAK OCAK- % DEĞİŞİM TOPLAM BİRİNCİ EL İKİNCİ EL ,2 10,3 12,1 Yeni Konut Fiyatları 2015 Yılı Kasım Ayında Yıllık Olarak Yüzde 9,2 Arttı 2015 yılı ilk on bir ayında yeni konut fiyat artışları yüzde 8,6 olmuştur. Böylece yıllık fiyat artışı yüzde 9,2 olarak gerçekleşmiştir. Yeni konutların yıllık fiyat artışları enflasyon artışına ulaşmıştır. Son bir yılda yeni konut fiyatlarında en yüksek artış yüzde 10,7 ile 2+1 tipi konutlardadır. ŞEKİL.4 YENİ KONUT FİYAT ENDEKSİ (2010=100) Kaynak: REIDIN Yeni Konut Fiyat Endeksi 6

7 2012 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q ,0 86,0 92,1 100,4 106,1 110,1 112,3 114,9 118,7 125,4 131,4 138,4 141,1 141,4 32,0 44,8 34,3 93,0 98,0 125,0 132,3 131,1 175, Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q4 0,82 0,98 0,91 0,90 0,97 1,10 1,21 1,10 1,18 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT VE YAPI SEKTÖRÜ 2015 Yılı İlk Dokuz Ayında Alınan Toplam Yapı Ruhsatları Yüzde 24,5 Geriledi Alınan konut ve konut dışı bina yapı ruhsatları bir dönem sonraki inşaat harcamaları için önemli bir öncü gösterge olmaktadır yılında alınan yapı ruhsatlarında önemli bir yavaşlama yaşanmaktadır. Aralık Ayında Konut Kredileri Aylık Ortalama Faizleri Yüzde 1,18 Ekim ayında tüm piyasa faizlerinde ve konut kredi faizlerinde hızlı bir artış yaşanmıştı. Kasım ve Aralık aylarında ise konut kredileri ortalama faiz oranı değişmeyerek yüzde 1,18 seviyesinde gerçekleşmiştir. ŞEKİL.6 KONUT KREDİSİ AYLIK ORTALAMA FAİZ ORANLARI YÜZDE 2015 yılının ilk dokuz ayında alınan toplam yapı ruhsatları metrekare olarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24,5 azalarak 132,8 milyon m2 ye gerilemiştir. Alınan konut yapı ruhsatları ise yine bir önceki yılın ilk dokuz ayına göre metrekare bazında yüzde 25,2 azalarak 98,0 milyon m2 ye inmiştir. 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 ŞEKİL.5 ALINAN YAPI RUHSATLARI MİLYON M2 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 TOPLAM KONUT KONUT DIŞI BİNA 2013 Q Q Q3 Alınan yapı ruhsatları içinde konut dışı bina ruhsatlarında da gerileme yaşanmıştır. Konut dışı binalar için alınan yapı ruhsatları da 2015 yılının ilk dokuz ayında yüzde 23,4 azalarak 34,3 milyon metrekareye düşmüştür. Kaynak: TCMB Konut Kredilerinde Yıllık Büyüme Yüzde 15,2 İle Yavaşladı Konut kredileri büyüklüğü Kasım ayında 141,4 milyar TL ye ulaşmıştır. Böylece konut kredilerindeki yıllık büyüme yavaşlayarak yüzde 15,2 ye gerilemiştir. ŞEKİL.7 KONUT KREDİLERİ STOKU 150,0 140,0 130,0 120,0 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 KONUT KREDİLERİ MİLYAR TL Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 7

8 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT MALZEMELERİ SANAYİ İnşaat Malzemesi Sanayi Üretimi Ekim Ayında Yılın En Yüksek Aylık Artışını Gerçekleştirdi; Yüzde 18,0 İnşaat malzemeleri sanayi üretimi Ekim ayında yılın en yüksek aylık artışını gerçekleştirmiştir. Ekim ayında inşaat malzemeleri sanayi üretimi yüzde 18,0 artmıştır. Artışta geçen yıla göre Ekim ayındaki çalışılan gün sayısının fazla olması da etkili olmuştur. Böylece inşaat malzemeleri sanayi üretiminde dalgalanma devam etmektedir. Temmuz ayında sınırlı bir artış gösterip Ağustos ayında sıçrama gösteren, ardından Eylül ayında çok hızlı gerileyen sanayi üretimi Ekim ayında ise yukarı yönlü sıçrama göstermiştir. İnşaat malzemeleri sanayi üretimi 2015 yılının ilk çeyreğinde yüzde 6,7 küçülmüştü. İkinci çeyreğinde yüzde 1,4 büyümüştü. Üçüncü çeyrekteki yüzde 0,3 gerileme ardından son çeyreğin ilk ayında ise yüzde 18,0 artmıştır. Böylece yılın ilk on ayında inşaat malzemeleri sanayi üretimi ilk kez geçen yıla göre yüzde 0,1 oranında artış göstermiştir. Yılın ilk dokuz ayındaki gerileme artışa dönmüştür. Yılın ilk on ayında üretimi izlenen 26 alt sektörden 14 ünde üretim gerilemiştir. Alt sektörlerdeki üretim gerilemesi giderek azalmaktadır yılında yaşanan iki seçim nedeniyle ortaya çıkan belirsizliklerin iç pazarı olumsuz etkilemesi ve dış pazarlarda yaşanan sıkıntılar nedeniyle inşaat malzemeleri sanayi üretimi yılın ilk on ayında dalgalı ve durağan bir performans göstermiştir. TABLO.6 ALT SEKTÖRLERDE SANAYİ ÜRETİMİ SEKTÖRLER OCAK- Duvar Kağıdı İmalatı 29,8 21,8 Çelikten Tüpler, Borular, İçi Boş Profiller Bağlantı Parça İmalatı 34,4 11,4 Kilit ve Menteşe İmalatı 39,5 10,6 Boya, vernik ve benzeri kaplayıcı maddeler ile macun İmalatı 35,9 8,0 Seramik Sıhhi Ürünlerin İmalatı 16,8 6,3 Soğutma ve Havalandırma Donanımlarının İmalatı Diğer Bina Doğramacılığı ve Marangozluk Ürünlerinin İmalatı 34,9 5,8 38,0 5,4 Metal Yapı ve Yapı Parçaları İmalatı 26,8 4,5 Kabloların İmalatı 18,5 2,9 Birleştirilmiş Parke Yer Döşemelerinin İmalatı Merkezi Isıtma Radyatörleri (Elektrikli Radyatörler Hariç), Sıcak Su Kazan İmalatı Elektrikli Aydınlatma Ekiplerinin İmalatı Seramik Karo ve Kaldırım Taşları İmalatı Diğer Camların İmalatı ve İşlenmesi (Teknik Amaçlı Cam) -0,1 1,8 20,0 1,2 11,9 1,2-0,7-0,5-10,7-1,4 Hazır Beton İmalatı 32,7-1,5 Plastik İnşaat Malzemesi İmalatı 9,5-2,1 Çimento İmalatı 22,0-2,2 Kireç ve Alçı İmalatı 23,2-2,5 Metalden Kapı ve Pencere İmalatı 38,9-3,4 İnşaat Amaçlı Alçı Ürünlerin İmalatı 20,5-3,4 Ana Demir ve Çelik Ürünleri İmalatı (İnşaat Demiri vb) 3,7-3,8 Diğer musluk ve valf/vana imalatı 10,0-4,7 İnşaat Amaçlı Beton Ürünlerin İmalatı 2,8-5,9 Fırınlanmış Kilden Tuğla, Karo ve İnşaat Malzemeleri İmalatı Taş ve Mermerin Kesilmesi, Şekil Verilmesi, Bitirilmesi 7,3-6,2 7,9-9,0 Düz Cam İmalatı -8,6-16,6 İnşaat Malzemeleri 18,0 0,1 8

9 OCAK OCAK OCAK OCAK AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE İNŞAAT MALZEMELERİ SANAYİ Ekim Ayında İhracat Yüzde 16,8 Geriledi İnşaat malzemeleri ihracatı Ekim ayında yüzde 16,8 gerilemiş ve milyon dolar olmuştur. Böylece yılın ilk on ayında ihracat yüzde 19,0 gerilemiştir. Paritelerdeki gerilemeler ve pazarlardaki bozulmalar ihracatı yıl boyunca olumsuz etkilemeye devam etmektedir. ŞEKİL.8 İNŞAAT MALZEMELERİ İHRACATI AYLIK AYLIK İNŞAAT MALZEMESİ İHRACATI MİLYON DOLAR Yıllık İhracat 17,89 Milyar Dolara Geriledi 2015 yılı genelinde ihracatta önemli bir gerileme yaşanmıştır. Bu gerileme ile birlikte yılın ilk on ayında yıllık ihracat yüzde 15,6 düşerek 17,89 milyar dolar olmuştur. Yıllık ihracattaki gerilemenin yavaşlaması beklentisi gerçekleşmemiştir. ŞEKİL.10 İNŞAAT MALZEMELERİ İHRACATI YILLIK YILLIK İHRACAT MİLYON DOLAR ESKİ YIL YENİ YIL İthalat Ekim ayında Yüzde 7,4 Arttı İnşaat malzemeleri ithalatı Ekim ayında yüzde 7,4 artarak 765 milyon dolara yükselmiştir. Yılın ilk on ayında ise ithalat yüzde 1,9 düşerek 7,72 milyar dolardan 7,58 milyar dolara inmiştir. ŞEKİL.9 İNŞAAT MALZEMELERİ İTHALATI AYLIK AYLIK İHRACAT MALZEMESİ İTHALATI MİLYON DOLAR Yıllık İthalat 9,15 Milyar Dolara İndi 2015 yılında inşaat malzemesi ithalatında beklentilerden daha yavaş bir gerileme yaşanmaktadır. Yılın ilk on ayında inşaat malzemeleri ithalatı sadece yüzde 1,6 düşmüş ve 9,15 milyar dolara inmiştir. İthalatta gerilemenin sınırlı ölçüde sürmesi beklenmektedir. ŞEKİL.11 İNŞAAT MALZEMELERİ İTHALATI YILLLIK YILLIK İTHALAT MİLYON DOLAR ESKİ YIL YENİ YIL 9

10 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TABLO.7 İNŞAAT MALZEMELERİ İHRACATI MİLYON DOLAR 2014 OCAK OCAK- % DEĞ SEKTÖRLER ALÇI 66,9 43,9-34,3 ÇİMENTO 537,2 459,8-14,4 BOYALAR VE VERNİKLER 381,2 335,4-12,0 PLASTİK İNŞAAT MALZEMELERİ AĞAÇTAN İNŞAAT MALZEMELERİ 1.195,5 944,1-21,0 483,5 393,2-18,7 DUVAR KAĞITLARI 12,9 6,2-51,4 İŞLENMİŞ TAŞLAR (MERMER, GRANİT) 935,4 857,6-8,3 MİNERAL YÜNLER 19,9 15,9-20,0 ASFALT, ALÇI, ÇİMENTO VE BETONDAN EŞYA TUĞLALAR, KAROLAR, KİREMİTLER 123,3 94,0-23,7 7,1 5,4-23,4 SERAMİK KAPLAMALAR 508,4 419,6-17,5 SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ 187,5 164,0-12,5 DÜZ CAM, YALITIM CAMI, CAM TUĞLA 118,7 95,0-20,0 CAM YÜNÜ 88,0 78,0-11,3 DEMİR ÇELİK ÇUBUK, PROFİL, TELLER VE ÇİVİ DEMİR ÇELİKTEN BORU VE BORU BAĞLANTI PARÇA DEMİR ÇELİKTEN İNŞAAT AKSAMI DEMİR ÇELİK VİDA, CİVATA SOMUN DEMİR ÇELİKTEN RADYATÖRLER DEMİR ÇELİK SAĞLIK GEREÇLERİ ALÜMİNYUMDAN İNŞAAT MALZEMESİ VE AKSAMI ALÜMİNYUMDAN SAĞLIK GEREÇLERİ KİLİTLER VE DONANIM EŞYASI ISITMA VE SOĞUTMA CİHAZLARI 4.925, ,2-29, , ,2-12, , ,4-14,7 291,7 272,8-6,5 371,5 317,2-14,6 68,8 54,0-21,4 782,3 709,0-9,4 94,9 96,5 1,8 555,9 458,9-17,4 635,2 541,9-14,7 ASANSÖRLER VE LİFTLER 42,7 34,6-19,0 MUSLUKLAR VE VANALAR 368,2 299,9-18,5 ELEKTRİK MALZEMELERİ 468,9 405,9-13,4 YALITIMLI KABLOLAR 1.412, ,5-20,8 AYDINLATMA CİHAZLARI 257,3 204,9-20,4 PREFABRİK YAPILAR 187,4 199,1 6,3 İNŞAAT MALZEMELERİ ,1 Çalışmada yer alan tüm dış ticaret verilerinin sayısal kaynağı Türkiye İstatistik Kurumu dur. TABLO.8 İNŞAAT MALZEMELERİ İTHALATI MİLYON DOLAR SEKTÖRLER 2014 OCAK OCAK- % DEĞ ALÇI 6,8 5,0-26,5 ÇİMENTO 12,9 14,7 14,1 BOYALAR VE VERNİKLER 512,4 462,0-9,8 PLASTİK İNŞAAT MALZEMELERİ AĞAÇTAN İNŞAAT MALZEMELERİ 310,9 304,7-2,0 523,5 464,9-11,2 DUVAR KAĞITLARI 73,0 72,7-0,5 İŞLENMİŞ TAŞLAR (MERMER, GRANİT) 195,4 174,1-10,9 MİNERAL YÜNLER 55,0 40,9-25,5 ASFALT, ALÇI, ÇİMENTO VE BETONDAN EŞYA TUĞLALAR, KAROLAR, KİREMİTLER 61,8 52,9-14,4 2,6 3,0 15,2 SERAMİK KAPLAMALAR 89,2 69,0-22,7 SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ DÜZ CAM, YALITIM CAMI, CAM TUĞLA 7,9 7,4-7,3 168,1 143,9-14,4 CAM YÜNÜ 165,6 161,0-2,8 DEMİR ÇELİK ÇUBUK, PROFİL, TELLER VE ÇİVİ, DEMİR ÇELİKTEN BORU VE BORU BAĞLANTI PARÇA DEMİR ÇELİKTEN İNŞAAT AKSAMI DEMİR ÇELİK VİDA, CİVATA SOMUN DEMİR ÇELİKTEN RADYATÖRLER DEMİR ÇELİK SAĞLIK GEREÇLERİ ALÜMİNYUMDAN İNŞAAT MALZEMESİ VE AKSAMI ALÜMİNYUMDAN SAĞLIK GEREÇLERİ KİLİTLER VE DONANIM EŞYASI ISITMA VE SOĞUTMA CİHAZLARI 384,0 347,7-9,5 684,7 703,1 2,7 209,2 237,9 13,7 529,1 554,6 4,8 18,8 15,1-20,0 13,3 10,9-17,9 73,9 69,4-6,1 28,7 27,2-5,5 514,6 494,8-3,8 748,5 860,8 15,0 ASANSÖRLER VE LİFTLER 99,2 114,7 15,6 MUSLUKLAR VE VANALAR 536,2 521,1-2,8 ELEKTRİK MALZEMELERİ 905,8 897,8-0,9 YALITIMLI KABLOLAR 290,5 304,7 4,9 AYDINLATMA CİHAZLARI 484,3 433,3-10,5 PREFABRİK YAPILAR 21,0 14,8-29,5 İNŞAAT MALZEMELERİ 7.726, ,9-1,9 Gruplandırmalar için uluslararası sınıflandırmalar kullanılmıştır. İnşaat malzemesi toplam verileri Çalışma Ekibi tarafından hesaplanmaktadır. 10

11 2012 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q3 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE EKONOMİSİ Türkiye Ekonomisi 2015 Yılı Üçüncü Çeyreğinde Yüzde 4,0 Büyüdü 2015 yılı üçüncü çeyrek büyüme verisi yüzde 4,0 ile beklentilerin oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Siyasi ve ekonomik belirsizlik yaşanan üçüncü çeyrekteki iş aktivitesi ile açıklanan büyüme verisi arasında tutarsızlık oluşmuştur. Yılın ilk dokuz ayında ise büyüme yüzde 3,4 olmuştur. Son üç yılda ortalama yüzde 3,1 olan büyüme hızı 2015 yılının ikinci ve üçüncü çeyrek dönemlerinde ortalamanın üzerine çıkmıştır yılının üçüncü çeyreğinde yaşanan ekonomik büyümenin yine iç tüketime dayalı olduğu görülmektedir. Tüketimin büyümeye katkısı yüksek olmuştur. Yatırımların ve net ihracatın büyümeye katkısı ise negatif olmuştur. Yılın dördüncü çeyrek dönemindeki büyümeye bağlı olarak 2015 yılında muhtemelen yüzde 3,0 ün bir miktar üzerinde bir büyüme olacaktır ŞEKİL.12 ÇEYREK DÖNEMLER İTİBARİYLE EKONOMİK BÜYÜME YÜZDE ,1 2,7 1,5 1,3 3,1 5,1 4,7 4,6 4,3 2,7 2,4 2,5 1,8 3,8 4,0 Üçüncü Çeyrekte Özel Sektör Yatırımları Yüzde 0,7 Küçüldü Türkiye ekonomisinde büyümenin önemli dinamiklerinden biri yatırımlardır. Toplam yatırımlar 2014 yılında yüzde 1,3 küçülmüştü. Yatırımlarda daha önemli gelişme özel sektör yatırımlarının son üç senedir zayıf gerçekleşmesidir yılının ilk çeyrek döneminde özel sektör yatırımları yüzde 2,1 ile sınırlı büyümüştür. Yılın ikinci çeyrek döneminde ise büyüme hızlanmış ve yüzde 11,4 e yükselmişti. Ancak yılın üçüncü çeyrek döneminde özel sektör yatırımları yeniden yüzde 0,7 oranında küçülmüştür. Böylece yılın ilk dokuz ayında özel sektör yatırım harcamalarında büyüme yüzde 4,3 olarak gerçekleşmiştir. Kamu yatırım harcamalarında ise uzun süreli küçülme yılın ikinci çeyreğinde sona erdikten sonra üçüncü çeyrekte zayıf bir büyüme gerçekleşmiştir. TABLO.9 YATIRIMLARDA BÜYÜME % DÖNEMLER KAMU YATIRIM HARCAMALARI BÜYÜME % ÖZEL YATIRIM HARCAMALARI BÜYÜME % ,3-4, ,1 0, Q1-5,6 0, Q2-12,1-1, Q3-10,8 2, Q4-6,4 0, ,7 0, Q1-9,0 2, Q2 1,4 11, Q3 0,5-0,7 2015/9-1,9 4,3 11

12 25.Eyl 25.Eki 25.Kas 25.Ara 25.Oca 25.Şub 25.Mar 25.Nis 25.May 25.Haz 25.Tem 25.Ağu 25.Eyl 25.Eki 25.Kas 25.Ara 2013 OCAK 2014 OCAK OCAK OCAK 2013 OCAK 2014 OCAK 2015 OCAK AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 TÜRKİYE EKONOMİSİ 2016 Yılında Enflasyon Artacak 2015 yıl genelinde enflasyon yukarı yönlü hareket etmiştir yılında ise daha yüksek enflasyon oranları oluşacaktır. Asgari ücret artışı ile onun diğer ücretler üzerinde yaratacağı artış etkisi ile özellikle tüketici fiyatları daha yüksek oluşacaktır. Daha yüksek enflasyon firmaların maliyetlerini artıracaktır. ŞEKİL.13 TÜRKİYE DE ENFLASYON TÜRKİYE'DE YILLIK ENFLASYON YÜZDE Merkez Bankası nın Döviz Rezervleri Azalıyor ABD Merkez Bankası FED para politikasında normalleşmeye başlamıştır. Buna bağlı olarak gelişen ülkelerden ve Türkiye den sermaye çıkışları yaşanmaktadır. Sermaye çıkışları TC Merkez Bankası nın döviz rezervlerinin önemli ölçüde azalmasına yol açmaktadır. ŞEKİL.15 MERKEZ BANKASI DÖVİZ REZERVLERİ MİLYAR DOLAR 120,0 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20, yılında Daha Yüksek Faizler Oluşacak 2016 yılında küresel faiz artışları, Türkiye de yükselen enflasyon ve TC Merkez Bankası nın politika belirsizliği ile daha yüksek mevduat, kredi ve tahvil faizleri olacaktır. ŞEKİL.14 TÜRKİYE DE FAİZLER YÜZDE 16,00 15,00 14,00 13,00 12,00 11,00 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 ÇEKİRDEK TÜFE ÜFE MB GÖSTERGE FAİZİ YÜZDE 2 YIL VADELİ BONO FAİZİ YÜZDE KISA VADELİ TL KREDİ FAİZİ YÜZDE Kaynak: TC Merkez Bankası Kaynak: TC Merkez Bankası Türk Lirasında Değer Kaybı Baskısı Türk Lirası, FED faiz artışı, TC Merkez Bankası nın politika belirsizliği, sermaye çıkışları ve döviz rezervlerindeki azalma nedeniyle değer kaybı baskısı ile karşı karşıyadır. Yılbaşından itibaren döviz kurları kademeli yukarı yönlü olacaktır. ŞEKİL.16 TÜRK LİRASI SEPET KUR 3,40 3,20 3,00 2,80 2,60 2,40 2,20 BRÜT DÖVİZ REZERVİ Kaynak: TC Merkez Bankası NET DÖVİZ REZERVİ 12

13 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 DÜNYA EKONOMİSİ Dünya Mal Ticaretinde Gerileme 2015 yılında dünya mal ticareti değer bazında yüzde 9,0-10,0 arasında düşerek 16,6-16,8 trilyon dolar arasına gerilemektedir. Dünya mal ticareti 2009 yılındaki küresel krizden sonra değer bazında yeniden daralmaktadır. Miktar bazında ise mal ticaretinin 2015 yılında yüzde 2,8 arttığı öngörülmektedir. Miktar bazındaki artışa karşın değer bazındaki gerileme ticarete konu olan emtia ve mal fiyatlarındaki gerilemeden kaynaklanmaktadır yılında ise dünya mal ticaretinin miktar bazında yüzde 3,9 artacağı tahmin edilmektedir. Buna karşın mal ve emtia fiyatlarındaki gerileme etkisi ile dünya mal ticareti 2016 yılında da değer olarak yüzde 1,5-2,0 arasında daralarak 16,3-16,45 trilyon dolar seviyelerine gerileyecektir yılında ihracat pazarlarındaki daralma rekabet koşullarını daha da zorlaştıracaktır. TABLO.10 DÜNYA MAL TİCARETİ MAL TİCARETİ MİLYAR DOLAR MAL TİCARETİ BÜYÜME % DEĞER BAZINDA MAL TİCARETİ BÜYÜME % MİKTAR BAZINDA ,0 0, TAHMİN 16,580-16,770-9,0/- 10, TAHMİN ,5/- 2,0 2,2 2,5 2,5 2,8 3,9 Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü Dünya Ekonomisinde 2016 Yılında Yüzde 3,0 Büyüme Beklentisi Dünya ekonomisinde 2016 yılına ilişkin büyüme beklentileri şekillenmeye başlamıştır yılını yüzde 2,5 büyüme ile kapatması beklenen dünya ekonomisinde 2016 yılı için büyüme beklentisi yüzde 3,0 dür yılında toparlanan gelişmiş ülkelerdeki büyümenin 2016 yılında bir miktar daha artarak yüzde 2,2 ye yükselmesi beklenmektedir. ABD ve Avrupa Birliği nde ekonomik büyüme kalıcı hale gelecektir. Gelişen ülkelerde ise büyüme 2015 yılında yüzde 4,0 ile önemli ölçüde yavaşlamıştır yılında gelişen ülkelerde büyümenin bir miktar hızlanması ve yüzde 4,5 e ulaşması beklenmektedir. TABLO.11 DÜNYA EKONOMİSİ BÜYÜME YÜZDE ÜLKELER DÜNYA 2,5 3,0 GELİŞMİŞ ÜLKELER 2,0 2,2 ABD 2,6 2,8 EURO BÖLGESİ 1,5 1,6 AB 28 1,9 1,9 JAPONYA 0,6 1,0 DİĞER ÜLKELER 2,3 2,7 GELİŞEN ÜLKELER 4,0 4,5 ORTA VE DOĞU AVRUPA 3,0 3,0 BDT -2,7 0,5 ASYA 6,5 6,4 ORTA DOĞU VE K.AFRİKA 2,5 3,9 SAHRA AFRİKASI 3,8 4,3 LATİN AMERİKA -0,3 0,8 Kaynak: IMF, WEO Ekim

14 Ağu.14 Eyl.14 Eki.14 Kas.14 Ara.14 Oca.15 Şub.15 (6) Mar.15 Nis.15 May.15 Haz.15 Tem.15 Ağu.15 Eyl.15 Eki.15 Kas.15 Ara OCAK 2014 OCAK (24) (21) AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 DÜNYA EKONOMİSİ Petrol Fiyatlarında Gerileme Petrol fiyatları 2015 yılına önemli bir gerileme ile başladıktan sonra varil fiyatları 50 dolar seviyelerinde istikrar kazanmıştı. Ancak yılın son iki ayında petrol fiyatları yeniden gerileyerek 40 doların da altına gerilemiştir. Petrol fiyatlarının yeni arzlar (İran, Irak, ABD) ile birlikte 2016 yılında da düşük kalması beklenmektedir. Buna bağlı olarak enerji ihraç eden ülkelerde büyüme ve inşaat işlerinde yavaşlama görülecektir yılında daha düşük petrol fiyatları beklentileri de bulunmaktadır. Petrol fiyatlarının 30 dolar seviyesine ve altına inmesi birçok üretici ülkede ekonomik ve siyasi sıkıntılara yol açabilecektir. Bu nedenle 2016 yılında petrol fiyatları yakından izlenecektir. ŞEKİL.17 PETROL FİYATLARI BRENT VARİL/DOLAR Kaynak: Intercontinental Exchange ABD Merkez Bankası FED Faiz Artışlarına Başladı 2015 yılında dünya ekonomisini şekillendiren önemli unsurlardan biri ABD Merkez Bankası FED in faiz politikasıdır. FED ekonomideki iyileşmeye bağlı olarak 2015 yılının Aralık ayında faiz oranlarını arttırmaya başlamış ve yüzde 0,25 e çıkarmıştır. FED 2016 yılında da faiz artışlarına devam edecektir yılsonu için Fed üyelerinin faiz beklentisi yüzde 1,4 dür. ŞEKİL.18 FED FAİZ ARTIŞI BEKLENTİSİ 2016 YÜZDE 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0, Q Q Q Q Q4 Dolar 2016 Yılında da Güçlenecek ABD Merkez Bankası FED in faiz artış sürecine girmiş olması nedeniyle ABD Doları 2016 yılında da diğer para birimleri karşısında güçlenecektir. Euro Dolar paritesinin yıl ortalamasının 1,05 olması beklenmektedir. Dolar gelişen ülke para birimleri karşısında da kademeli olarak değer kazanacaktır. ŞEKİL.19 EURO DOLAR PARİTESİ 1,31 1,32 1,33 1,34 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,3 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,2 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,1 Kaynak: Reuters Günlük Verileri 2016 Q Q Q3 Q4 14

15 DÜNYA İNŞAAT SEKTÖRÜ AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 ABD de Yıllık İnşaat Harcamaları Ekim Ayında 1,1 Trilyon Doları Aştı ABD de konut ve konut dışı inşaat harcamalarında artış sürmektedir. Yılın ilk çeyreğinde 1 trilyon dolar üzerine çıkan harcamalar ikinci ve üçüncü çeyrekte artışını sürdürmüştür. Ekim ayında ise yıllık inşaat harcamaları 1,1 Trilyon doları aşarak yılın zirve seviyesine ulaşmıştır. TABLO.12 ABD İNŞAAT HARCAMALARI YILLIK MİLYAR DOLAR KONUT DÖNEM KONUT İNŞAATI DIŞI BİNA İNŞAATI TOPLAM İNŞAAT 2013 Q4 363,8 582,9 946, Q1 383,0 568, Q2 355,9 601,2 957, Q3 351,9 614,5 966, Q4 355,2 629,3 984, Q1 363,9 642, , Q2 382,6 691, , ,7 695, , ,6 701, ,4 Kaynak: US Bureau Of Census ABD de Mevcut ve Yeni Ev Satışları Ekim Ayında Yavaşladı Mevcut ve yeni ev satışları 2015 yılı Ekim ayında yavaşlamıştır. Çok hızlı artan ve geçtiğimiz aylarda rekorlar kıran konut satışları soluklanmaktadır. TABLO.13 ABD KONUT SEKTÖRÜ DÖNEM YENİ EV SATIŞLARI AYLIK BİN MEVCUT EV SATIŞLARI YILLIK BİN KONUT FİYAT ENDEKSİ CS Q , Q , Q , Q , Q , Q , , , , Kaynak: US National Association of Realtors, US Bureau of Census, S&P Case Shiller Index Euro Alanında İnşaat Harcamaları Ekim Ayında Yüzde 1,1 Büyüdü Euro bölgesinde inşaat sektörü harcamaları 2015 yılının ilk üççeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemlerine göre küçülmüştü. Ekim ayında ise inşaat harcamaları geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,1 büyümüştür. TABLO.14 EURO ALANI İNŞAAT SEKTÖRÜ BÜYÜME DEĞİŞİM YÜZDE DÖNEM TOPLAM İNŞAAT SEKTÖRÜ KONUT İNŞAATI KONUT DIŞI BİNA İNŞAATI 2013 Q4-1,2-1,1-2, Q1 6,1 6,5 5, Q2 3,0 3,7 0, Q3-1,4-1,0-2, Q4-0,8-1,2 0, Q1-1,6-2,1 0, Q2-0,6-0,4-1, Q3-0,5-0,6-0, ,1 1,0 1,1 Kaynak: Eurostat İnşaat Malzemesi Fiyatları Durağan Küresel piyasalarda tüm emtia fiyatlarında görülen zayıflamaya bağlı olarak inşaat malzemesi fiyatlarında da Aralık ayında durağanlık ve sınırlı gerilemeler yaşanmaktadır. TABLO.15 İNŞAAT MALZEMESİ FİYATLARI DÖNEM İNŞAAT DEMİRİ TON/ DOLAR BAKIR 100 LIBRE/ DOLAR DÜZ KERESTE 2,36 M3/DOLAR , , , , , , Kaynak: Platts-Mc Graw Hill Financial, Association of Home Builders, COMEX, National 15

16 AYLIK SEKTÖR RAPORU 2015 ÖZEL BÖLÜM 64.Hükümet Eylem Planlarında İnşaat, Teknik Müşavirlik ve Müteahhitlik Sektörü Hükümetin inşaat sektörüne bakışı; sağlam, güvenli ve estetik yapıların üretildiği, güçlü bir sektörel alt yapı kazandırmak yoluyla Türkiye yi dünyaya ihracat yapabilecek konuma getirmektir. Bu yaklaşımla hem vatandaşlara daha ucuz ve güvenli konutlar sağlanması hem de dev yatırımların yerli üretimle gerçekleştirilerek firmalarımızın dünya ölçeğinde tecrübe kazanarak daha da güçlenmesi öncelik olmaya devam edecektir. İç piyasada rekabet ortamının kalite ve yüksek nitelikli talep üzerine kurulması sağlanacaktır. Yerli teknik müşavirlik firmalarının inşaat sektörünün tüm üretim süreçlerinde ve kamu-özel işbirliği projeleri ile kentsel dönüşüm gibi alanlarda daha etkin faaliyet göstermeleri temin edilecektir. Böylece bir yandan kalite bilincinin yerleşmesine, diğer yandan yenilikçiliğin gelişmesine katkı sağlanacak, sektörün rekabet gücü artırılacaktır. Yurtdışı Müteahhitlik hizmetlerinde kaliteyi artıran ve yapı malzemelerinin ihracat potansiyelini yükselten faaliyetler desteklenecektir. Yurt dışı Müteahhitlik projelerinin finansmanı amacıyla muhatap devletlerin garantisi altında ilgili ülkelerdeki kamu kuruluşlarına kullandırılacak kredilerin yanı sıra özel sektördeki fırsatların değerlendirilmesini teminen yurt dışında yerleşik bankalara kredi açılması uygulaması yaygınlaştırılacaktır. Yapı denetimi sisteminin, mevzuat değişiklikleri ve teknolojik gelişmelere uyum esnekliğini artıracak iyileştirmeler yapılacaktır. Ayrıca, piyasa gözetim ve denetim sistemleri iyileştirilecek, laboratuvar kapasitesi artırılacaktır. İnşaat sektöründe işgücü niteliği yükseltilecek, iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları geliştirilecektir. Kullanıcı odaklı, güvenli, çevreyle barışık, enerji verimli ve mimari estetiğe sahip yapıların üretimi için tasarım ve yapım standartları geliştirilecektir. İmar planı değişiklikleri sonucunda ortaya çıkan değer artışından kamunun pay alması sağlanacaktır. İmar planı değişiklikleri sonucunda ortaya çıkan değer artışının belli bir oranının kamu payı olarak tahsil edilmesini sağlayacak mevzuat çalışması yapılacaktır. Gayrimenkul Sertifikası modeli hayata geçirilecektir. Kentsel dönüşüm alanlarında hakların devredilmesine olanak sağlayacak şekilde Gayrimenkul Sertifikası Modeli geliştirilecektir. Gayrimenkul Sertifikası Modeli, hakların belirlenmesi, alımı ve satımı gibi unsurları kapsayacaktır. Söz konusu modele ilişkin mevzuat çalışması SPK tarafından tamamlanacaktır. Hazine mülkiyetine kayıtlı taşınmaz envanteri geliştirilecektir. Kentsel gelişme için gerekli arsa ihtiyacını karşılamak üzere, öncelikle kamu elindeki arsa stoku ve bu kapsamdaki arsaların güncel maliyetlerinin belirlenmesi ve taşınmaz envanterinin geliştirilmesi sağlanacaktır. Etkili bir yapı denetim sisteminin hayata geçirilebilmesi ve teknolojik unsurlardaki yeniliklerin dahil edilebilmesi için, mevcut yapı denetim sistemi gözden geçirilecek ve ilgili mevzuat bu çerçevede değiştirilecektir. 16

17 AYLIK SEKTÖR RAPORU

18 AYLIK SEKTÖR RAPORU