RAPOR. 380 KV V-ASKI TAKIMI HIRDAVAT MALZEMELERĠ DENEYSEL VE BENZETĠM ÇALIġMALARI: OPTĠMUM 3X1272 MCM 90 0 V-ASKI TAKIMI TASARIMI

Transkript

1 RAPOR 380 KV V-ASKI TAKIMI HIRDAVAT MALZEMELERĠ DENEYSEL VE BENZETĠM ÇALIġMALARI: OPTĠMUM 3X1272 MCM 90 0 V-ASKI TAKIMI TASARIMI Prof.Dr.Aydoğan ÖZDEMĠR Ġ.T.Ü. Elektrik-Elektronik Fakültesi Elektrik Mühendisliği Bölümü Ocak 2010

2 ĠÇĠNDEKĠLER I. GĠRĠġ 1 II. DENEY DÜZENEĞĠ 2 III. KORONA HALKALARI 5 IV. BOġALMA YOLLARI VE ARK MESAFELERĠ 6 V. AC ÖN DENEYLER ve SONUÇLARI 10 VI. YILDIRIM DARBE GERĠLĠMĠ DENEY SONUÇLARI Elemanlı Ġzolatör Zinciri Elemanlı Ġzolatör Zinciri Elemanlı ve uzun bağlantı iletkenli izolatör zinciri 17 VII. ANAHTARLAMA DARBE GERĠLĠMĠ DENEY SONUÇLARI Elemanlı Ġzolatör Zinciri Elemanlı Ġzolatör Zinciri Elemanlı ve uzun bağlantı iletkenli izolatör zinciri 21 VIII. RIV DENEYĠ SONUÇLARI 22 IX. BENZETĠM ÇALIġMALARI 25 X. SONUÇ 28 EK-1 RAKET TĠPĠ HALKA DENEY SONUÇLARI 29 EK-2 RAKET TĠPĠ HALKA DENEY SONUÇLARI 31

3 I. GĠRĠġ Bu çalıģmada, 380 kv ulusal iletim Ģebekemizde kullanılan 3x1272 MCM, 90 0 V-askı takımları ve tarafımızca önerilen bazı yeni korona halkaları için deneysel ve benzetim çalıģmaları gerçekleģtirilerek; Mevcut askı takımlarında oluģan geçici açmaları minimize edecek en uygun korona halkalarının ve gerekli düzeltmelerin (revizyonların) belirlenmesi, Yeni yapılacak tesisler için en uygun korona halkasının belirlenmesi amaçlanmıģtır. Bu amaçla için, Mevcut 20 elemanlı (20* U210 BL) izolatör zinciri, Geçici açmaları minimize etmek için yalıtım mesafesi arttırılmıģ 22 elemanlı (22* U210 BL) izolatör zinciri ve Üst ark mesafesi arttırılmıģ 20 elemanlı (20* U210 BL) ve uzun bağlantı iletkenli izolatör zinciri Halen sistemde kullanılan 5 farklı raket tipi korona halkası ve Tarafımızca çözüm olacağı düģünülen 14 farklı uzunluk ve çaplarda simit-tipi korona halkası kullanılarak, Kurda ve yağmur altında AC dayanım düzeyleri, ve yağmur altında Pozitif ve Negatif Standart Yıldırım Darbe Dayanım düzeyleri, ve yağmur altında Pozitif ve Negatif Standart Açma-kapama Darbe Dayanım düzeyleri ve RIV düzeyleri belirlenmiģtir. Belirlenen dayanım düzeyleri hem kendi aralarında hem de yalıtım koordinasyonu açısından değerlendirilmiģtir. Ayrıca AC gerilim dağılımı ve RIV düzeylerinin doğrulanması amacıyla benzetim çalıģmaları da yapılmıģtır. Yukarıda belirtilen durumlar için tek tek deney yapılması çok uzun bir süre gerektirdiği için, öncelikle AC gerilim deneyleri yapılarak, seçenek sayısı azaltılmıģ ve darbe deneyleri sadece belirli konfigürasyonlar için gerçekleģtirilmiģtir. Ayrıca daha önce yapılan ve sonuçları rapor halinde TEĠAġ a sunulan ölçmelerden de yararlanılmıģtır.

4 2 II. DENEY DÜZENEĞĠ Deneyler ve benzetimler, 380 kv 3PB tipi direğin orta faz modeli (ġekil 1), 3x1272 MCM, 90 0 V-Askı Takımı (ġekil 2) ve U210 BL cam izolatörlerden (ġekil 3) oluģmuģ izolatör zinciri için gerçekleģtirilmiģtir. ġekil kv ef 3x1272 MCM 90 o V-askı takımlarıyla birlikte kullanılan 3PB türü direk.

5 3 ġekil kv, 3x1272 MCM, 90 0 V-Askı Takımı Resmi

6 4 ġekil kv V-askı takımında kullanılan U210 BL tipi cam izolatör birimi (H = 170 mm, D = 280 mm, Kaçak mesafesi = 380 mm

7 M N β 0 L 5 III. KORONA HALKALARI 3*1272 MCM V-askılarda 5 farklı raket tipi korona halkası kullanılmaktadır (ġekil 4). AC dayanım, Darbe Dayanım ve RIV düzeyi açısından, Model-5 olarak isimlendirilen raket tipi korona halkasının en iyi sonuç verdiği daha önceki çalıģmamızda belirlenmiģti (Ek-1 de konuyla ilgili özet sonuçlar verilmiģtir). Ayrıntı için 12 Ekim 2008 tarihli raporumuza bakınız). Dolayısıyla bu çalıģmada, söz konusu raket-tipi Model-5 korona halkası ve yeni tasarladığımız farklı çap ve uzunluklarda simit tipi korona halkaları (ġekil 5) incelenmiģtir. Simit tipi korona halkaları için, et kalınlıkları ΦD=50 mm ve ΦC=25 mm sabit alınmıģ, yalıtım ve RIV düzeyi açısından en uygun simit yarıçapı, A, ve en uygun montaj uzunluğu B nin belirlenmesi amaçlanmıģtır. P K Model Parametreleri [mm] K L M N P β o Model Model Model Model Model Ø50 ġekil 4. Raket tipi korona halka modelleri Korona Halkası Parametreleri [mm] Model No A B C D ġekil 5. Simit-Tipi Korona halkası geometrileri

8 6 IV. BOġALMA YOLLARI VE ARK MESAFELERĠ Deneyler sırasında, dayanım geriliminin aģılması durumunda, deney geriliminin türüne ve kutbiyetine ve korona halkası modeline bağlı olarak; Ġzolatör zinciri boyunca yüzeysel boģalmalar (l izolatör ), Korona halkası ile sağ veya sol yan direk arasında (l yan ) havada boģalmalar veya Korona halkası ile yukarı direk arasında (l yukarı ) havada boģalmalar oluģmaktadır. Bu olası boģalma yolları (kanalları) ve boģalma uzaklıkları (ark mesafeleri) ġekil 6 da gösterilmiģ; her bir farklı konfigürasyon için ark mesafeleri Tablo 1-3 de listelenmiģtir. Burada; l izolatör : Ġzolatör yüzeyi boyunca oluģan boģalmalar için korona halkası ve izolatör zincirinin üst metal noktası arasındaki ark uzunluğunu, l 1 - l 4 : Korona halkası ile direğin iç yan yüzeyine olan atlamalar için ark uzunluklarını, l 5 - l 6 : Korona halkası ile direğin üst iç yüzeyine olan atlamalar için ark uzunluklarını, göstermektedir. l 5 l 6 l yukarı l 4 l izolatör l 3 l 2 l yan l 1 ġekil 6. Olası boģalma kanalları ve ark mesafeleri Tablo elemanlı zincirde, farklı korona halkaları için ark mesafeleri [mm] Korona halkası modeli Ark mesafeleri Korona halkasız Korona halkasız A = 450 B = 0 A = 500 B = 0 A = 500 B = 150 Model-5 (raket tipi) (simit tipi) (raket tipi) l l l l l l l izolatör 20*170=3400

9 7 20 elemanlı zincir için, korona halkasız ve göz önüne alınan korona halkalı konfigürasyonların tümü için en kısa ark mesafesi, l 6 ile gösterilen, korona halkası ile direğin üst orta noktası arasındaki uzaklıktır. Diğer ark uzaklıkları açısından en olumsuz (küçük) ark mesafesi ise A/B = 500 mm/150 mm parametreli simit tipi korona halkalı konfigürasyondur. Tablo elemanlı zincirde, farklı korona halkaları için ark mesafeleri [mm] Korona halkası modeli Ark mesafeleri Korona halkasız Korona halkasız A = 450 B = 0 A = 500 B = 0 A = 500 B = 150 Model-5 (raket tipi) A = 550 B = 0 (simit tipi) (raket tipi) l l l l l l l izolatör 22*170= elemanlı zincir için, korona halkasız ve gözönüne alınan korona halkalı konfigürasyonların tümü için en kısa ark mesafesi, l 2 ile gösterilen, korona halkası ile direğin iç yan noktası arasındaki uzaklıktır. Tablo elemanlı-uzun bağlantı iletkenli zincirde, farklı korona halkaları için ark mesafeleri [mm] Korona halkası modeli Ark mesafeleri Korona halkasız Korona halkasız (yuvarlak) (raket tipi) l l l l A = 450 B = 0 A = 500 B = 0 A = 500 B = 150 Model-5 (kelebek) 3122 l l l izolatör 20*170=3400 A = 550 B = 0 20 elemanlı-uzun bağlantı iletkenli konfigürasyon, ark mesafeleri bakımından yaklaģık olarak 22 elemanlı izolatör zinciri ile eģdeğer yapıda (< %1.5 farkla) olacak Ģekilde ek bağlantı metalleri (hırdavat) kullanılarak oluģturulmuģ bir yapıdır. Zaman kısıtlılığı nedeniyle sadece raket tipi Model-5 korona halkası için deneyler yapılmıģtır. Deneyler sırasında oluģan izolatör zinciri boyunca yüzeysel boşalmalar, korona halkası ile sağ veya sol yan direk arasında havada yan boşalmalar ve korona halkası ile yukarı direk arasında havada yukarı boģalmalardan örnekler ġekil 6-8 da verilmiģtir.

10 8 ġekil 6. Ġzolatör zinciri yüzeyi boyunca yüzeysel atlama (l izolatör ) ġekil 7 Korona halkası ile sağ yan direk arası atlama (l yan )

11 9 ġekil 8. Korona halkası ile yukarı direk arası atlama (l yukarı )

12 10 V. AC ÖN DENEYLER ve SONUÇLARI Uygulamada karģılaģılan sorunlar bozuk havalarda ve geçici açmalar Ģeklinde olduğundan, AC gerilimler, sadece öngörülen yalıtım düzeyinin sağlanıp sağlanmadığını doğrulamak ve süreci hızlandırmak amacıyla bazı korona halkalarını elimine etmek için gerçekleģtirilmiģtir. ve yağmur altında, korona halkasız düzen, 5 farklı raket-tipi korona halkalı zincir ve 9 farklı simit tipi korona halkalı düzen için korona baģlangıç/sönme gerilimleri ve AC dayanım gerilimleri göreceli olarak saptanmıģtır. AC gerilim deney montaj Ģeması ve montaj resmi sırasıyla ġekil 9 ve ġekil 10 da verilmiģtir. Her bir konfigürasyon için deney sonuçları Ek II de, Tablo-E1 de verilmiģtir. Tablodaki kuruda AC atlama gerilimleri, boģalma kanalları ve korona baģlangıç gerilimleri değerlendirildiğinde, Büyük çaplı simit tipi korona halkalarının, izolatör yüzeyi boyunca iyi bir gerilim dağılımı sağlamasına karģın, ark mesafesini önemli ölçüde azalttığı için atlama gerilimini ve korona baģlangıç gerilimini küçülttüğü, Uzun saplı (montaj uzunluğu) simit tipi korona halkalarının, izolatör boyunu azaltarak yüzeysel boģalmalara yol açtığı, Daha önce yapılan deney sonuçlarına göre, raket tipi halkalardan en uygun olunanının Model-5 olarak isimlendirilen halka olduğu anlaģılmıģtır. Dolayısıyla, bundan sonraki darbe gerilimi deneylerinin sadece, Halkasız konfigürasyon, (Raket ve simit tipler için ayrı ayrı) A/B = 450 mm/0 mm simit-tipi korona halkası, A/B = 500 mm/0 mm simit-tipi korona halkası, A/B = 500/150 mm simit-tipi korona halkası ve Model-5 olarak isimlendirilen raket-tipi korona halkası için devam edilmesinin yeterli olduğuna karar verilmiģtir

13 11 Elektromagnetik ekranlama R M GB C b DC G ~ RF-Filtre Merkezi topraklama DT U U/ 2 DT R M GB U DC : 1000 kva, 50/150 Hz, 1200 kv eff 3 Katlı Kaskad Bağlı Deney Transformatörü, Siemens : Koruma Direnci, R = 9 kω : Merkezi Küresel Elektrot, Ø750 mm, Emile Haefely & Co Ltd. BASEL : Kapasitif Gerilim Bölücü, 1200 kv eff, Seri No: , Siemens : Tepedeğer Voltmetresi, Seri No: , Siemens Kalibrasyon No: 09E0926, Kalibrasyon Tarihi: : Deney Cismi ġekil 9. Alternatif gerilim deneyi montaj Ģeması

14 12 ġekil 10. Alternatif gerilim deneyi montaj resmi

15 13 VI. YILDIRIM DARBE GERĠLĠMĠ DENEY SONUÇLARI 20 elemanlı zincir, 22 elemanlı zincir ve 20 elemanlı-uzun bağlantı iletkenli zincir için standart yıldırım darbe gerilimlerinde atlama olasılıkları belirlenmiģtir. Kıyaslama açısından %0 atlama gerilimleri (Dayanım düzeyleri) esas alınmıģtır. Montaj resmi ġekil 11 de ve montaj Ģeması ġekil 12 de verilmiģtir. ġekil 11. Yıldırım darbe gerilimi deneyi montaj resmi

16 14 Elektromagnetik ekranlama R c M R s GB C b DC 2 1 0~200 kv C d Merkezi topraklama DG Z= 75 Ω O DG : 3.6 MV, 180 kj, 18 Katlı Darbe Gerilimi Üreteci, η = %84.5, (1.32 / 55.2 µs), Emile Haefely & Co Ltd. BASEL C d : Eşdeğer Darbe Kondansatörü, C d = nf R c : Eşdeğer Cephe Direnci, R c = 616 Ω R s : Eşdeğer Sırt Yarıdeğer Direnci, R s = 2370 Ω M : Merkezi Küresel Elektrot, Ø1500 mm, Emile Haefely & Co Ltd. BASEL GB: Darbe Gerilim Bölücüsü, 3.6 MV, Seri No:103400, Çevirme Oranı, ü = , Haefely Kalibrasyon No: G1YG0098, Kalibrasyon Tarihi: O : Sayısal Kaydedici, 150 mhz, Instek Gds-820 S, Seri No: E DC Kalibrasyon No: G1YG0098, Kalibrasyon Tarihi: : Deney Cismi ġekil 12. Yıldırım darbe gerilimi deneyi montaj Ģeması

17 Elemanlı Ġzolatör Zinciri 20 elemanlı zincirlerde, tüm korona halkaları için, en kısa mesafe l 6 ile gösterilen, askının V noktası ile direğin üst konsolu arasındaki mesafedir (Tablo-1). Farklı korona halkaları içinde, en kısa mesafe 500 mm/150 mm uzunluklu simit profilli korona halkası durumunda ortaya çıkmaktadır. %0 atlama gerilimleri (dayanım düzeyleri) Tablo 4 ve ġekil 13 de verilmiģtir. Ayrıntılı ölçme sonuçları EK II de sunulmuģtur. Tablo 4 20 Elemanlı, zincir için % 0 YDG atlama gerilimleri ve boģalma yolları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] Korona halkası Simit-tipi korona halkasız Raket-tipi korona halkasız Simit Tipi 450 mm/ 0 mm Simit Tipi 500 mm/ 0 mm Simit Tipi 500 mm/ 150 mm Raket Tipi (Model 5) l yukarı (% 15) l yan (% 85) l izolatör (% 100) l yan (% 100) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) l yukarı (% 85) l izolatör (% 15) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) l yan (% 10) l yukarı (% 90) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) l yukarı (% 90) l izolatör (% 10) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) l yukarı (% 85) l izolatör (% 15) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) ġekil Elemanlı, zincir için % 0 atlama gerilimleri

18 16 Tablo ve Ģekildeki sonuçlar değerlendirilirse; Pozitif darbe gerilimleri için (Kuru ve yağmurlu koģullarda) en yüksek dayanım, korona halkasız durumdur. Korona halkasının kullanımı dayanımı düģürmekte ( %2) olup, en iyi sonucu 450 mm/ 0 mm simit-halka için elde edilmektedir. BoĢalmalar büyük ölçüde en kısa ark mesafesi boyunca yukarı doğru oluģmaktadır. ki dayanım daha kritik olup, yağmurun olumsuz bir etkisi yoktur. Korona halkası kullanılması durumunda, gerekli yalıtım düzeyi (1550 kv) sağlanamamaktadır. Negatif darbelerde boģalmalar, en kısa ark mesafesi boyunca değil, izolatör yüzeyi boyunca oluģmakta ve dolayısıyla korona halka geometrisi dayanımı büyük ölçüde etkilemektedir. 500 mm/0 mm simit korona halkası en iyi durumu sağlamaktadır. Uygun korona halkaları, yağmurun olumsuz etkisini azaltmaktadır. 500mm/150 mm kuruda ve yağmur altında en olumsuz sonuçları vermektedir. Pozitif polariteli gerilimler için darbe kesilme süreleri µs aralığında ve negatif polariteli gerilimler için bu süreler 8-10 µs aralığındadır. Uygulamada karģılaģılan sorun, V-noktasından yukarı atlamalar olduğuna göre, problem pozitif darbelerle ilgilidir. Bu açıdan sistemin pozitif darbe dayanım düzeyini yükseltmek gereklidir. Bu gereklilik, öngörülen darbe dayanım düzeyinin (1550 kv) sağlanması açısından da bir zorunluluktur Elemanlı Ġzolatör Zinciri 22 elemanlı zincirlerde, tüm korona halkaları için, en kısa mesafe l 2 ile gösterilen, askının V noktası ile direğin yan tarafına olan mesafedir (Tablo-1). Farklı korona halkaları içinde, en kısa ark mesafesi de 500 mm çap ve 150 mm uzunluklu simit profilli korona halkası durumunda ortaya çıkmaktadır. %0 atlama gerilimleri (dayanım düzeyleri) Tablo 5 de verilmiģtir. Ayrıntılı ölçme sonuçları EK II de sunulmuģtur. Tablo 5 22 Elemanlı, zincir için % 0 YDG atlama gerilimleri ve boģalma yolları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] Korona halkası Simit-tipi korona halkasız Raket-tipi korona halkasız Simit Tipi 450 mm/ 0 mm Simit Tipi 500 mm/ 0 mm Simit Tipi 500 mm/ 150 mm Simit Tipi 550 mm/ 0 mm Raket Tipi (Model 5) Tablodaki sonuçlar değerlendirilirse; l yan (% 100) l izolatör (% 100) l yan (% 100) l izolatör (% 100) > l yan (% 100) l izolatör (% 100) - l izolatör (% 100) 1602 > l yan (% 100) - l yan (% 100) l izolatör (% 100) 1612 > >1899 l yan (% 100) - l yan (% 100) > l yan (% 100) - l yan (% 100) l izolatör (% 100) >1885 l yan (% 100) - l yan (% 100) l izolatör (% 100) l yan (% 100) - l yan (% 100) l izolatör (% 100)

19 17 Pozitif darbe gerilimleri için (Kuru ve yağmurlu koģullarda) en yüksek dayanım, yine korona halkasız konfigürasyondur. Korona halkasının kullanımı dayanımı düģürmekte ise de, 450 mm/0 mm ve 500 mm/0 mm simit tipi korona halkaları ve Model-5 tipi raket halka durumlardaki dayanım düzeyleri, 20 izolatörlü-korona halkasız konfigürasyondaki değerlerin ve öngörülen 1550 kv luk darbe dayanım düzeyinin üzerindedir. BoĢalmaların tümü en kısa ark mesafesi boyunca yana doğru oluģmaktadır. ki dayanım daha kritik olup, yağmurun olumsuz bir etkisi yoktur. Negatif darbelerde boģalmalar izolatör yüzeyi boyunca oluģmakta ve dolayısıyla korona halka geometrisi dayanımı belirlemektedir. 500 mm/0 mm simit korona halkası en iyi durumu sağlamaktadır. Uygun korona halkaları, yağmurun olumsuz etkisini azaltmaktadır. Uygulamada karģılaģılan sorun, V-noktasından yukarı atlamalar olduğuna göre, problem pozitif darbelerle ilgilidir. Bu açıdan değerlendirildiğinde; 20 elemanlı, raket-halkalı mevcut düzeneklere 2 eleman eklenmesi veya yine 22 elemanla birlikte 450 mm/0 mm veya 500 mm/0 mm simit korona halkaları kullanımı ile oluģan sorunlar azaltılacak ve öngörülen 1550 kv luk darbe dayanım düzeyi sağlanabilecektir Elemanlı ve uzun bağlantı iletkenli izolatör zinciri Bu durum, ark mesafeleri bakımından 22 elemanlı izolatör zinciri durumuna eģdeğer olup, izolatör zinciri ile iletim direği arasına uzun bir bağlantı parçasının eklenmesi ile oluģturulmuģtur. Bu konfigürasyon, mevcut 20 elemanlı düzeneklerin darbe yalıtım düzeyinde ne kadar bir artım sağladığını görmek için incelenmiģtir. Bu nedenle sadece raket-tipi Model- 5 korona halkası ve halkasız durumlarda deneyler yapılmıģtır. En kısa mesafe l 2 ile gösterilen, askının V noktası ile direğin yan tarafına olan mesafedir. %0 atlama gerilimleri (dayanım düzeyleri) Tablo 6 da verilmiģtir. Ayrıntılı ölçme sonuçları EK II de sunulmuģtur. Tablo Elemanlı ve uzun bağlantı iletkenli izolatör zinciri için % 0 YDG atlama gerilimleri ve boģalma yolları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] Korona halkası Raket-tipi korona halkasız Raket Tipi (Model 5) Deney sonuçları değerlendirildiğinde: 1682 l izolatör (% 100) l yan (% 100) l izolatör (% 100) l yan (% 100) l izolatör (% 100) Model-5 korona halkası, halkasız duruma göre darbe yalıtım düzeyini biraz küçültmektedir. Fakat uzun bağlantı iletkenleri ile 20 elemanlı orijinal durumdaki değerlere (Tablo-4) kıyasla daha yüksek darbe yalıtım düzeyi elde edilmektedir. Kritik olan pozitif gerilimlerde, öngörülen 1550 kv luk darbe yalıtım düzeyi sağlandığı gibi, orijinal 20 elemanlı zincirde korona halkasız/raket-5 korona halkalı düzenlerdeki 1594 kv/1533 kv luk darbe dayanım düzeyleri, yaklaģık %7/%3 lük bir artıģla 1638 kv değerine yükselmiģtir.

20 18 VII. ANAHTARLAMA DARBE GERĠLĠMĠ DENEY SONUÇLARI 20 elemanlı zincir, 22 elemanlı zincir ve 20 elemanlı-uzun bağlantı iletkenli zincirler için, yıldırım darbe gerilim deneyleri de dikkate alınarak, seçilen bazı korona halkaları ve kritik polarite için anahtarlama darbe gerilimi deneyleri gerçekleģtirilmiģtir. Kıyaslama açısından %0 atlama gerilimleri (Dayanım düzeyleri) esas alınmıģtır. Montaj resmi ġekil 14 de ve montaj Ģeması ġekil 15 de verilmiģtir. ġekil 14. Anahtarlama darbe gerilimi deneyi montaj resmi

21 19 Elektromagnetik ekranlama R c M R s GB C b DC 2 1 0~200 kv C d Merkezi topraklama DG Z= 75 Ω O DG C d R c R s M GB O DC : 3.6 MV, 180 kj, 18 Katlı Darbe Gerilimi Üreteci, η = %84.5, (280 / 2660 µs) Emile Haefely & Co Ltd. BASEL : Eşdeğer Darbe Kondansatörü, C d = nf : Eşdeğer Cephe Direnci, R c = 90 kω : Eşdeğer Sırt Yarıdeğer Direnci, R s = 130 kω : Merkezi Küresel Elektrot, Ø1500 mm, Emile Haefely & Co Ltd. BASEL : Darbe Gerilim Bölücüsü, 3.6 MV, pf, Seri No:103400, Çevirme Oranı, ü = 2349,Haefely Kalibrasyon No: G1YG0098, Kalibrasyon Tarihi: : Sayısal Kaydedici, 150 mhz, Instek Gds-820 S, Seri No: E Kalibrasyon No: G1YG0098, Kalibrasyon Tarihi: : Deney Cismi ġekil 15. Anahtarlama darbe gerilimi deneyi montaj Ģeması Elemanlı Ġzolatör Zinciri Sadece kritik pozitif anahtarlama darbe gerilimleri için gerçekleģtirilen deneylere iliģkin sonuçlar Tablo 7 de verilmiģtir. Ayrıntılı sonuçlar EK II de sunulmuģtur.

22 20 Tablo 7 20 Elemanlı, zincir için % 0 ADG atlama gerilimleri ve boģalma yolları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] Korona halkası Raket-tipi korona halkasız Simit Tipi 450 mm/ 0 mm Simit Tipi 500 mm/ 0 mm Raket Tipi (Model 5) l yan (% 50) l izolatör (% 50) l yan (% 50) l izolatör (% 50) l yukarı (% 100) 1029 l yukarı (% 75) l yan (% 25) l yan (% 15), l yu (% 15) l izolatör (% 70) l yukarı (% 85) l yan (% 15) l yukarı (% 50) l yan (% 50) 20 elemanlı izolatör zinciri için, anahtarlama darbe dayanım düzeyi en kritik olan durum yapay yağmur altındaki pozitif polariteli darbe gerilimleridir. Yağmur, yalıtım performansını azaltmakta ve izolatör yüzeyi boyunca atlamaları arttırmaktadır. Model-5 raket tipi halka ile 450 mm/0 mm ve 500 mm/ 0 mm parametreli simit tipi korona halkaları benzer sonuçlar vermektedir (< % 1). BoĢalma kanalları, beklendiği üzere, daha rastlantısal bir yapıdadır. TEĠAġ ilgililerince boģalmaların yukarı yönde olması durumu dikkate alındığında, sistemde oluģan geçici açmaların kaynağı olma ihtimalleri zayıftır. Sistemin anahtarlama darbe dayanım düzeyi standartta öngörülen darbe dayanma düzeyinden (1050 kv m ) % 7 oranında daha düģüktür. Yükseltilmesi gerekir Elemanlı Ġzolatör Zinciri %0 atlama gerilimleri (dayanım düzeyleri) Tablo 8 de, ayrıntılı sonuçlar EK de sunulmuģtur. Tablo Elemanlı, zincir için % 0 ADG atlama gerilimleri ve boģalma yolları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] Korona halkası Raket-tipi korona halkasız Simit Tipi 450 mm/ 0 mm Simit Tipi 500 mm/ 0 mm Raket Tipi (Model 5) l yan (% 100) l izolatör (% 20) l yan (% 80) l yan (% 100) l yan (% 100) l yan (% 100) l yan (% 100) l yan (% 65), l yan (% 80) l yukarı (% 35) l izolatör (% 20)

23 21 Tablo 8 deki sonuçlar değerlendirildiğinde: Dayanma gerilimi, 20 elemanlı zincire kıyasla, tüm konfigürasyonlarda % 4-10 artmıģtır. ArtıĢ simit tipi halkalarda daha fazladır. Yukarı atlamaların sayısı çok azalmıģtır. Simit tipi korona halkaları için öngörülen 1050 kv luk anahtarlama darbe yalıtım düzeyi sağlanmaktadır. Model-5 raket tipi korona halkalı düzenlerde sistem yalıtımı yetersiz kalmaktadır Elemanlı ve uzun bağlantı iletkenli izolatör zinciri Deneylere iliģkin sonuçlar Tablo 9 da, ayrıntılı sonuçlar EK de sunulmuģtur. Tablo 9 20 Elemanlı ve uzun bağlantı iletkenli zincir için % 0 ADG atlama gerilimleri ve boģalma yolları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] Korona halkası Raket-tipi korona halkasız Raket Tipi (Model 5) >1507 l yan (% 80), l izolatör (% 20), l yan (% 100) l yan (% 70) l izolatör (% 30) l yan (% 60), l yukarı (% 20), l izolatör (% 20), l yan (% 100) l yan (% 35) l izolatör (% 65) - l izolatör (% 100) Deney sonuçları, anahtarlama darbe gerilimleri açısından 22 elemanlı zincir ve 20-elemanlı uzun bağlantı iletkenli zincir arasında fazla farklılıklar olmadığını göstermektedir. Fakat raket tipi korona halkası (Model-5) için darbe dayanım düzeyi yetersiz kalmaktadır.

24 22 VIII. RIV DENEYĠ SONUÇLARI 20 elemanlı zincir için, farklı korona halkaları durumunda RIV ölçmeleri yapılmıģ ve korona halkalarının RIV performansları belirlenmiģtir. Bu amaçla kullanılan deney düzeneğine iliģkin fotoğraf ġekil 16 da ve montaj bağlantısı ġekil 17 de verilmiģtir. Yapılan ilk ölçme sonuçlarına göre; tüm durumlarda RIV düzeyinin çok yüksek olduğu ve bu durumun, askı klemplerine monte edilen ve karģı ağırlıkları taģıyan metal iletkenlerden kaynaklandığı anlaģılmıģtır. ġekil 16. RIV deneyi montaj resmi

25 23 Elektromagnetik ekranlama R M F KK C k DC GB C b G ~ RF-Filtre Merkezi topraklama Z ö DT Z= 60 Ω R.I.V. U U/ 2 DT R M F KK Z ö R.I.V. GB U DC : 1000 kva, 50/150 Hz, 1200 kv eff 3 Katlı Paralel Bağlı Deney Transformatörü, Siemens : Koruma Direnci, R = 9 kω : Merkezi Küresel Elektrot, Ø1500 mm, Emile Haefely & Co Ltd. BASEL : L-C Filtre (L = 250 µh, C = 100 pf) : Kuplaj Kondansatörü, C k = 2,5 nf, Seri No: , Emile Haefely & Co Ltd. BASEL : Ölçme Empedansı, Seri No: B83600-B56, Z ö = 150 Ω, Siemens : RIV Ölçme Cihazı, MHz, Seri No: B83600-B80, Siemens : Kapasitif Gerilim Bölücü, 1200 kv eff Siemens, Seri No: , Siemens : Tepedeğer Voltmetresi, Seri No: , Siemens, Kalibrasyon No: 09E0926, Kalibrasyon Tarihi: : Deney Cismi ġekil 17. RIV deneyi montaj Ģeması Söz konusu klemplerin kaldırılması sonrasında yapılan ölçme sonuçları Tablo 21 de verilmiģtir.

26 24 Tablo 21. RIV Deneyi sonuçları, V/150 Ω Gerilim [kvef] Korona halkasız Raket Tipi Model Raket Tipi Model Raket Tipi Model Raket Tipi Model Raket Tipi Model Simit Tipi 400/ Simit Tipi 450/ Simit Tipi 500/ Simit Tipi 550/ Simit Tipi 600/ Simit Tipi 650/ Simit Tipi 500/ Simit Tipi 550/ Simit Tipi 600/ Simit Tipi 650/ Simit Tipi 500/ Simit Tipi 550/ Simit Tipi 600/ Simit Tipi 650/ Üst Limit Bu sonuçlara göre: Simit tipi korona halkalarının daha iyi sonuç verdiği, Raket tipi halkalardan sadece Model-1 ve Model-5 in öngörülen koģulları sağladığı, Simit tipi halkaların hemen tümünde koģulların sağlandığı, B=150 mm nin RIV açısından en uygun uzunluk olduğu görülmüģtür.

27 25 IX. BENZETĠM ÇALIġMALARI Benzetim çalıģmaları, laboratuar deney modeline iliģkin zincir elemanları boyunca gerilim dağılımını ve ortamdaki elektrik alan Ģiddeti dağılımı hesaplamalarını içermektedir. Bu gerilim düzeyinde, deney ortamı oluģturma ve deneyleri gerçekleģtirmenin zor ve zaman alıcıdır. Bu nedenle AC gerilimlerde görünür korona baģlangıç/sönme gerilimlerinin kıyaslamalı olarak belirlenmesi ve RIV düzeylerinin yine kıyaslamalı olarak saptanması deneylerine ıģık tutacak benzetim çalıģmaları önemlidir. Benzetimler kullanılagelen 20-elemanlı zincir için gerçekleģtirilmiģ olup, Tablo 10 ve 11 de benzetim çalıģmaları sonucu belirlenen elektrik alan dağılımları ve potansiyel dağılımları verilmiģtir. Potansiyel dağılımları için iletim hattına yakın olan kritik 6 adet izolatör birimi üzerindeki % gerilim değerleri yeterli görülmüģtür. Sistemin özellikle RIV performansı için önemli olan elektrik alan hesapları da korona halkası ve yakınındaki 6 farklı noktada hesaplanmıģtır. Elektrik alan Ģiddetinin yüksek olduğu bu noktalar, ġekil 18b de gösterilmiģtir. Tablo 10 da verilen maksimum elektrik alan Ģiddeti değerleri 100 kv eff deney gerilimi için belirlenen değerlerdir. (a) 3. izolatör 2. izolatör 1. izolatör (b) ġekil 18.a) 3-Fazlı V-askı takımına iliģkin genel bir görünüm b) Elektrik alanı hesaplanan noktalar 1. Korona halkası üzeri 2. Bağlantı elemanı üzeri 3. Boyunduruk elemanı üzeri 4, 5, 6. Askı klempleri üzeri

28 26 Tablo 10 V-askı takımı orta fazına iliģkin elektrik alan Ģiddeti benzetim sonuçları Korona halkası Model parametreleri [mm] Maksimum elektrik alan Ģiddeti, [ kv/cm] No A B D Raket tipi, model Raket tipi, model Raket tipi, model Raket tipi, model Raket tipi, model Korona halkasız (simit tipi kalka) Korona halkasız (raket tipi kalka) Tablo 11. V-askı takımı orta fazına iliģkin gerilim dağılımı benzetim sonuçları Model Korona halkası parametreleri [mm] 1., 2.,,6. izolatör elemanlarına düģen % gerilim değerleri No A B D Raket tipi, model Raket tipi, model Raket tipi, model Raket tipi, model Raket tipi, model Korona halkasız (simit tipi kalka) Korona halkasız (raket tipi kalka)

29 27 Benzetim sonuçları değerlendirilirse: Statik halde en yüksek elektrik alan Ģiddeti, çoğu konfigürasyon için, en alt izolatörboyunduruk bağlantı noktasındadır (2 noktası). AC deneylerde ilk boģalmaların bu noktadan baģlaması da bu durumu doğrulamaktadır. Bu değer, simit tipi korona halkasının B parametresi arttıkça azalmakta, halka yarıçapından pek etkilenmemektedir. 150 ve 250 mm uzunluklu halkalar daha uygundur. Raket tipi halkalar için daha yüksektir, ki bu RIV değerlerinin de daha yüksek olmasına yol açmaktadır. Nihai atlamaların oluģtuğu korona halkası yüzeyi açısından bakıldığında (1 numaralı nokta), yine B parametresi sonuçlar açısından baskın olan büyüklüktür. Küçük B değerleri daha iyi sonuç vermektedir. Dolayısıyla 150 mm den büyük B değerleri tercih edilmemelidir. Raket tipi korona halkaları için alan Ģiddeti değerleri daha yüksektir. En alttaki iletkene iliģkin askı klempi yüzeyindeki alan Ģiddeti (6 numaralı nokta), korona halkası parametrelerinden pek etkilenmemektedir. Ġzolatör zinciri boyunca gerilim dağılımı, yüzeysel boģalmalar (negatif darbe gerilimleri) açısından önemlidir. Bu boģalmalar için en kritik değer, hatta en yakın olan izolatör uçlarındaki gerilim değeridir. Hatta en yakın olan izolatöre düģen gerilim simit tipi korona halkasının halka yarıçapıyla (A) biraz azalmakta, B parametresiyle ise önemli ölçüde azalmaktadır. Dolayısıyla, yüzeysel boģalmalar açısından 150 ve 250 mm uzunluklu halkalar daha uygundur. Yukarıda belirtilen hususlar dikkate alındığında RIV açısından 150 mm, en uygun uzunluk olarak görünmektedir.

30 28 X. SONUÇ Yapılan deneyler ve benzetim çalıģmaları değerlendirildiğinde: ĠĢletmede ortaya çıkan geçici açmaların, yıldırım darbe gerilimi karakterli hızlı dalgalardan kaynaklandığı anlaģılmaktadır. Negatif yıldırım darbelerinde boģalmaların izolatör boyunca olduğu dikkate alınırsa, problemin pozitif yıldırım darbelerinden kaynaklandığı sonucu ortaya çıkmaktadır. Mevcut 20 elemanlı zincirler, hiçbir korona halkası ile öngörülen yalıtım düzeyini sağlayamamaktadır. 2 ek izolatör birimi kullanarak oluģturulacak 22 elemanlı zincir, 450 mm/0 mm simit tipi korona halkası, 500 mm/0 mm simit tipi korona halkası veya Model-5 raket tipi korona halkası kullanılarak hem gerekli darbe yalıtım düzeyi (1550 kv) sağlamakta, hem de 20 elemanlı korona halkasız zincire iliģkin dayanımdan daha yüksek dayanım elde edilmektedir. Ayrıca sistemde baģka bir noktada yalıtım sorunu da yaratmamaktadır. 20 elemanlı zincirde, l 6 ark mesafesini 2 izolatör boyu kadar arttıracak metal bağlantı kullanılarak elde edilen uzun bağlantı iletkenli 20 elemanlı zincir, Model-5 raket-tipi korona halkası ile yukarıda belirtilen yalıtım üstünlüklerini sağlamaktadır. Anahtarlama darbe gerilimleri açısından yağmurda pozitif kutbiyetli darbeler daha kritiktir. 20 elemanlı zincir, hangi korona halkası kullanılırsa kullanılsın, anahtarlama darbe gerilimi yalıtım düzeyi açısından yetersiz kalmaktadır kv luk yalıtımı sağlamak için zincirdeki eleman sayısını 22 ye çıkarmak ve 450 mm/0 mm veya 500 mm/0 mm veya Model-5 raket tipi korona halkası kullanmak gerekmektedir. (Model-5 raket tipi halka 1026 kv düzeyinde yalıtım sağlasa da bu aģamada kabul edilebilir bir değerdir). 20-elemanlı uzun bağlantı iletkenli düzen anahtarlama darbe gerilimi dayanımı açısından uygun değildir. AC dayanım düzeyi açısından sorun yoktur, Model-5 raket tipi halka ve 450 mm/0 mm ve 500 mm/0 mm simit tipi halkalar, 20 elemanlı zincir için öngörülen RIV düzeylerini sağlamaktadırlar. 22-eleman için de sağlayacakları açıktır. Tüm bu hususlar dikkate alındığında: - Halen iģletmede mevcut 20 elemanlı, raket tipi korona halkalı V-askılar için, dayanım düzeyleri açısından en optimum çözüm zincire iki izolatör eklenmesidir. Bu durumda yalıtım düzeyi, sorun yaratmadığı belirtilen 20 izolatörlü-korona halkasız konfigürasyondan daha iyi olduğu için geçici açmaların sayısı azalacağı gibi, korona halkası kullanmamanın getireceği yüksek RIV düzeyi ve korona kayıpları da ortadan kalkacaktır. Ayrıca, öngörülen yalıtım düzeyi de sağlanacaktır. Önerilen çözümün, tüm sorunlu hat boyunca uygulanması verimi arttıracak, yani geçici açma sayısını minimuma indirecektir. - Yeni yapılacak benzeri hatlar için, 22 zincir elemanı kullanılmalı ve yalıtım düzeyi ve RIV açısından daha uygun sonuçlar veren 450 mm/0 mm veya 500 mm/ 0 mm simit tipi korona halkaları tercih edilmelidir. - Bu arada, yıldırım darbe gerilimlilerinde, geri atlamalar açısından direk topraklama dirençleri de olabildiğince küçük tutulmalıdır.

31 29 EK 1 RAKET TĠPĠ HALKA DENEY SONUÇLARI 3*1272 MCM V-askılarda kullanılan 5 farklı raket tipi korona halkası ile ilgili gerçekleģtirilen ve daha önce 12 Ekim 2008 tarihli raporumuzda ayrıntıları verilen deneylerle ilgili bazı sonuçlar aģağıda özetlenmiģtir. Kıyaslama yapılabilmesi ve ayrıntılara bakılabilmesi açısından orijinal rapordaki tablo numaraları aynen kullanılmıģtır. Tablo 10.1 ġebeke frekanslı atlama gerilimleri ve korona baģlangıç gerilimleri [kv] 3x1272 MCM V Askı Takımı Korona Halkasız Model 1 Model 2 Model 3 Model 4 Model 5 Boyundurukta korona baģlangıç gerilimi Korona halkasında korona baģlangıç gerilimi YaĢta atlama Gerilimi x954 MCM V Askı Takımı Boyundurukta korona baģlangıç gerilimi Korona halkasında korona baģlangıç gerilimi YaĢta atlama Gerilimi Tablo x954 MCM 100 o V-askı takımı için %50 Yıldırım darbe Atlama Gerilimleri (+) Korona Model-1 Model-2 Model-3 Model-4 Model-5 halkasız Pozitif 1480 kv 1440 kv 1442 kv 1424 kv 1439 kv 1427 kv Negatif 1816 kv 1729 kv 1745 kv Tablo x954 MCM 100 o V-askı takımı için %50 Anahtarlama Darbe Atlama Gerilimleri (+) Korona Model-1 Model-2 Model-3 Model-4 Model-5 halkasız Pozitif 1123 kv 1073 kv 1117 kv 1119 kv 1114 kv 1128 kv

32 30 Tablo x954 MCM için R.I.V. Deneyi Sonuçları ( V/150 ) Set Koronasız Model-1 Model-2 Model-3 Model-4 Model-5 Gerilim kv eff RIV V/150 ] Tablo kv eff hat gerilimi için 3x1272 MCM 90 0 V askı takımı için benzetim sonuçları Korona Halkası 100 kv eff Hat Gerilimi Ġçin Maksimum Elektrik Alan ġiddetleri (kv eff /cm) Korona Halkası Direk Konsolu Boyunduruk Üzeri Hat elemanına düģen gerilim yüzdesi Minimum Ark Mesafesi (mm) Koronasız Model Model Model Model Model Laboratuar modeli çalıģmalarına göre: - En yüksek elektrik alan Ģiddetleri korona halkası üzerinde olmakta, - Model-3 en düģük elektrik alan Ģiddetleri vermekte - V-açısı arttıkça aynı noktadaki elektrik alan Ģiddetleri artmakta, - Kısa ark mesafesine karģın, hat izolatörüne düģen gerilim açısından en uygun profil Model-5 olmakta, - Porselen izolatörler daha düģük alan Ģiddetleri vermektedir.

33 31 EK 2 AYRINTILI DENEY SONUÇLARI Ek 2.1 AC DENEY SONUÇLARI Tablo E1. 20 Elemanlı Ġzolatör Zincirinde, ġebeke Frekanslı ve Korona BaĢlangıç Gerilimi Deney Sonuçları A/B mm/mm K.Halkasız 400/0 450 /0 500 /0 550 /0 600 /0 Görünür Korona BaĢlangıç Gerilimi 443 kv 460 kv 462 kv 470 kv 453 kv 855 kv 793 kv 797 kv 785 kv 807 kv 760 kv BoĢalma Yolu Y Y Yu Y-Yu Y-Yu Yu A/B mm/mm 500 / / / /150 Görünür Korona BaĢlangıç Gerilimi 407 kv 462 kv 450 kv 425 kv 733 kv 747 kv 727 kv 740 kv BoĢalma Yolu Y-Ġ-Yu Y-Yu Yu-Ġ Y-Yu A/B mm/mm 500 / / / /250 Görünür Korona BaĢlangıç Gerilimi 398 kv 436 kv 458 kv 413 kv 743 kv 723 kv 707 kv 737 kv BoĢalma Yolu Yu Y-Yu Y-Yu Yu A/B mm/mm Model-1 Model-2 Model-3 Model-4 Model-5 Görünür Korona BaĢlangıç Gerilimi 442 kv 457 kv 450 kv 450 kv 450 kv 780 kv 767 kv 780 kv 777 kv 780 kv BoĢalma Yolu Yu Yu Y-Yu Y Y-Yu Ek 2.2 YILDIRIM DARBE GERĠLĠMĠ (YDG) DENEY SONUÇLARI 20 Elemanlı Zincir Tablo E2a 20 Elemanlı, korona halkasız, simit tipi zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) 1648 % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,12 9,22 18,66 10,3 l yukarı (% 15) l yan (% 85) l izolatör (% 100) l yan (% 100) l izolatör (% 100) Tablo E2b 20 Elemanlı, korona halkasız, raket tipi zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ]

34 32 % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) 1606 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) 1612 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) 23,36 8,77 20,17 9,7 l l yukarı (% 100) izolatör (% l yukarı (% 85) l izolatör (% 100) l izolatör (% 15) 100) Tablo E2c 20 Elemanlı, 450 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) 1764 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,44 7,85 17,5 8,87 Yeri (yüzdesi) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) l yan (% 10) l yukarı (% 90) l izolatör (% 100) Tablo E2d 20 Elemanlı, 500 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) 1818 % 12,50 (U d-12,5 ) 1599 % 18,75 (U d-18,75 ) 1538 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,87 8,1 19,05 8,72 l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) Tablo E2e 20 Elemanlı, 500 mm/150 mm simit-tipi korona halkalı zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ]

35 33 % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) 1542 % 12,50 (U d-12,5 ) 1638 % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) 1632 % 31,25 (U d-31,25 ) ,7 9,8 21,98 8,97 l yukarı (% 90) l izolatör (% 10) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) Tablo E2f 20 Elemanlı, Raket-tipi korona halkalı (Model-5) zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) 1604 % 18,75 (U d-18,75 ) 1557 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,9 9,63 19,8 10,2 l yukarı (% 85) l izolatör (% 15) l izolatör (% 100) l yukarı (% 100) l izolatör (% 100) 22 Elemanlı Zincir Tablo E3a 20 Elemanlı, korona halkasız, simit tipi zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,8 11,9 21,27 12,24 l yan (% 100) l izolatör (% 100) l yan (% 100) l izolatör (% 100) Tablo E3b 22 Elemanlı, korona halkasız, raket tipi zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) >

36 34 % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) 1719 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) 28,55 11,4-10,3 l yan (% 100) l izolatör (% 100) - l izolatör (% 100) Tablo E3c 22 Elemanlı, 450 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) 1602 > % 6,25 (U d-6,25 ) 1855 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,8 20,44 7,98 l yan (% 100) - l yan (% 100) l izolatör (% 100) Tablo E3d 22 Elemanlı, 500 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) 1612 > >1899 % 6,25 (U d-6,25 ) 1622 % 12,50 (U d-12,5 ) 1623 % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,8 21,33 l yan (% 100) - l yan (% 100) - Tablo E3e 22 Elemanlı, 500 mm/150 mm simit-tipi korona halkalı zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) 1520 >

37 35 % 6,25 (U d-6,25 ) 1539 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) 1592 % 25, (U d-25 ) 1691 % 31,25 (U d-31,25 ) 19,6-16,67 8,4 l yan (% 100) - l yan (% 100) l izolatör (% 100) Tablo E3f 22 Elemanlı, 550 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) >1885 % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) 1631 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,17 21,75 l yan (% 100) - l yan (% 100) l izolatör (% 100) Tablo E3g 22 Elemanlı, Raket-tipi korona halkalı (Model-5) zincir için deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) 1779 % 18,75 (U d-18,75 ) 1816 % 25, (U d-25 ) 1665 % 31,25 (U d-31,25 ) ,11-24,6 17,25 l yan (% 100) - l yan (% 100) l izolatör (% 100) 20 Elemanlı ve uzun bağlantı iletkenli zincir Tablo E4.a 20 elemanlı, uzun bağlantı elemanlı, korona halkasız raket tipi zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) 1682

38 36 % 6,25 (U d-6,25 ) 1710 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) l izolatör (% 100) - Tablo E4.b 20 elemanlı, uzun bağlantı elemanlı, raket tipi korona halkalı (Model-5) zincir için YDG deney sonuçları Yıldırım darbe gerilimi (1,32/55,2 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) 28, ,9 10,5 l yan (% 100) l izolatör (% 100) l yan (% 100) l izolatör (% 100) Ek 2.3 ANAHTARLAMA DARBE GERĠLĠMĠ (ADG) DENEY SONUÇLARI 20 Elemanlı Zincir Tablo E5a 20 Elemanlı, korona halkasız, raket tipi zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) 1083 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) 266,7 215 l yan (% 50) l izolatör (% 50) l yan (% 50) l izolatör (% 50) Tablo E5b 20 Elemanlı, 450 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ]

39 37 % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) 1049 % 18,75 (U d-18,75 ) 1034 % 25, (U d-25 ) 1087 % 31,25 (U d-31,25 ) 173,3 228,3 l l yan (% 15), l yu (% 15) yukarı (% 100) l izolatör (% 70) Tablo E5c 20 Elemanlı, 5000 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) 1029 % 6,25 (U d-6,25 ) 1047 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) 1071 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) 180 l yukarı (% 75) l yan (% 25) Tablo E5d 20 Elemanlı, Raket-tipi korona halkalı (Model-5) zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) 1001 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) 188,3 257,5 22 Elemanlı Zincir l yukarı (% 85) l yan (% 15) l yukarı (% 50) l yan (% 50) Tablo E6a 22 Elemanlı, korona halkasız, raket tipi zincir için ADG deney Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 )

40 38 % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) 1126 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) l l yan (% 100) izolatör (% 20) l yan (% 80) Tablo E6b 22 Elemanlı, 450 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) 1152 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) % 25, (U d-25 ) 1084 % 31,25 (U d-31,25 ) ,3 215 l yan (% 100) l yan (% 100) Tablo E6c 22 Elemanlı, 500 mm/0 mm simit-tipi korona halkalı zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) % 12,50 (U d-12,5 ) 1078 % 18,75 (U d-18,75 ) 1135 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,7 202,9 Yeri (yüzdesi) l yan (% 100) l yan (% 100) Tablo E6d 22 Elemanlı, Raket-tipi korona halkalı (Model-5) zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 )

41 39 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) 1091 % 25, (U d-25 ) 1142 % 31,25 (U d-31,25 ) 206,7 214 l yan (% 65), l yukarı (% 35) l yan (% 80) l izolatör (% 20) 20 Elemanlı ve uzun bağlantı iletkenli zincir Tablo E7a 20 elemanlı, uzun bağlantı elemanlı, korona halkasız raket tipi zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) >1507 % 6,25 (U d-6,25 ) 1082 % 12,50 (U d-12,5 ) % 18,75 (U d-18,75 ) 1197 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) ,7 l yan (% 80), l izolatör (% 20), l yan (% 100) l yan (% 70) l izolatör (% 30) - Tablo E7b 20 elemanlı, uzun bağlantı elemanlı, Raket-tipi korona halkalı (Model-5) zincir için ADG deney sonuçları Anahtarlama darbe gerilimi (280/2660 µs), [kv m ] % 0 (U d-0 ) % 6,25 (U d-6,25 ) 1108 % 12,50 (U d-12,5 ) 1642 % 18,75 (U d-18,75 ) 1555 % 25, (U d-25 ) % 31,25 (U d-31,25 ) 1068 Atlamaların ,3 230 l yan (% 60), l yukarı (% 20), l izolatör (% 20), l yan (% 100) l yan (% 35) l izolatör (% 65) l izolatör (% 100)