IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi 7-9 Ekim 2009, İstanbul Bildiri Kitabı. Cilt 1

Transkript

1 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı Cilt 1

2 T.C. Millî Eğitim Bakanlığı T.C. Marmara Üniversitesi İV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı (Cilt: 1) Kitabı Yayına Hazırlayanlar Prof. Dr. Cemil Öztürk Arş. Gör. E. Özlem Yiğit

3 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı / : ; / ' 1 Grafik - Tasarım ı Birleşik Yayın Grubu Bask> Yeri İstanbul, 2011 Baskı Eflatun Matbaası Yeşilce Mah. Çelik Sok. Nu.: Levent /İstanbul ISBN

4 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı Kongre Onursal Başkanlan 1- Nimet Çubukçu, Millî Eğitim Bakanı 2- Prof. Dr. Necla Pur, Marmara Üniversitesi Rektörü Kongre Danışma Kurulu 1- Muammer Yaşar Özgül, MEB-Müsteşarı 2- Ömer Balıbey, MEB-Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürü 3- Prof. Dr. Ayla Oktay, Marmara Üniversitesi 4- Prof. Dr. Münire Erden, Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fak. Dekanı 5- Prof. Dr. Mustafa Safran, Gazi Üniversitesi Eğitim Fak. Dekanı 6- Ata Özer, İstanbul Î1 Millî Eğitim Müdürü 7- Prof. Dr. Ramazan Özey, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 8- Prof. Dr. Muhsin Hesapçıoğlu, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 9- Prof. Dr. Şefik Yaşar, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fak Kongre Yürütme Kurulu 1- Prof. Dr. Cemil Öztürk (Bşk.), Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak Dekanı 2- Dr. Muammer Gürbüz (Bşk. Yrd.), MEB-Öğretmen Yet ve Eğit Gn. Md. Yrd. 3- Prof. Dr. Ozana Ural, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 4- İ.Halil Altınok, MEB-Öğretmen Yet ve Eğit Gn. Md. Daire Bşk 5- Yrd. Doç. Dr. Hamza Akengin, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 6- Yrd. Doç. Dr. Sefa Sekin, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 7- Yrd. Doç. Dr. Latif Beyreli, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 8- Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ünlü, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 9- Yrd. Doç:'Dr. Levent Deniz, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 10- Yrd. Doç.-.Dr. Z. Nurdan Baysal, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 11- Öğr. Gör! Dr. Gül Tuncel, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 12- Öğr. Gör. Ahmet Katılmış, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 13- Dr. Yaşar Kop, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 14- Arş. Gör. Hıdır Karaduman, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 15- Arş. Gör. Gülten Yıldırım, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 16- Arş. Gör. Ahmet E. Osmanoğlu, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 17- Arş. Gör. Döndü Özdemir Özden, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 18- Arş. Gör. Özlem Yiğit, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 19- Arş. Gör. Kerem Çolak, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 20- Arş. Gör. Gizem Bengiç, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 21- Recep Erbay, MEB-Öğretmen Yet. ve Eğit. Gn. Md. Şb. Md. V. 22- Sadettin Pircioğlu, İstanbul İl Millî Eğitim Müdür Yrd. 23- Mustafa Göller, İstanbul İl Millî Eğitim Müdürlüğü Hiz. İçi. Eğ. Bl. Şb. Md. 24- Ferşat Ayar, Kadıköy İlçe Millî Eğitim Müdürü 25- Murat Mücahit Yentür, Fatih-Çapa And. Öğr. Lis. Müd. V.

5 IV. Sosyal Silimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı Kongre Bilim Kurulu 1- Prof. Dr. Sedat Sever, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fak. 2- Prof. Dr. Nejla Kurul Tural, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fak. 3- Prof. Dr. İbrahim Atalay, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fak. 4- Prof. Dr. Mustafa Kaçalin, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 5- Prof. Dr. Tahir Üzgör, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 6- Prof. Dr. Hüseyin Gümüş, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 7- Prof. Dr. Murat Demirkan, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 8- Prof. Dr. Cemal Yıldız, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 9- Prof. Dr. Güler Mungan, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 10- Prof. Dr. Muhsin Hesapçıoğlu, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 11- Prof. Dr. Alev Önder, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 12- Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün, İstanbul Üniviversitesi Haşan Ali Yücel Eğitim Fak. 13- Prof. Dr. Haluk Yavuzer, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Edebiyat Fak 14- Prof. Dr. Betül Çotuksöken, Maltepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fak. 15- Prof. Dr. Ahmet Emre Bilgili, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 16- Prof. Dr. Esra Aslan, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 17- Prof. Dr. Hayati Doğanay, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fak. 18- Prof. Dr. Şefik Yaşar, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fak. 19- Prof. Dr. Hayati Akyol, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fak 20- Doç. Dr. Dursun Dilek? Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 21- Doç. Dr. İsmail H. Demircioğlu, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fak 22- Doç. Dr. Yücel Kabapınar, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 23- Doç. Dr. Mustafa Cin, Giresun Üniversitesi Eğitim Fak. Kongre Şekretaryası t ' f 1- Öğr. Gör. Dr. Gül Tuncel, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 2- Öğr. Gör. Ahmet Katılmış, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 3- Arş. Gör. Hıdır Karaduman, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 4- Arş. Gör. Gülten Yıldırım, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 5- Arş. Gör. Özlem Yiğit, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak 6- Arş. Gör. Kerem Çolak, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fak. 7- Recep Erbay, MEB-Öğretmen Yet. ve EğtGn. Md. Şb. Md. V. 8- Hamza Koçak, MEB-Öğretmen Yet. ve Eğt Gn. Md. Şefi

6 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı XV Ortaöğretim Öğrencilerinin Zorunlu Askerlik Görevi Hakkmdaki DüşüncelerininVatandaşlık Görevi Açısından Analizi Gökhan Aydemir, Marmara Üniversitesi Mustafa Top, Marmara Üniversitesi 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretiminde Yansıtıcı Günlüklerin KullammıÖğr. Gör. Dr. Gül Tuncel, Marmara Üniversitesi Özge Ayva, ÎELEV Özel 125. Yıl İlköğretim Okulu Sosyal Bilgiler Dersi Öğretimi Program Tanıtım Sürecinde Hizmet İçi Eğitim Seminerlerinin Değerlendirmesi Prof. Dr. Cemil Öztürk, Marmara Üniversitesi Öğr. Gör. Dr. Gül Tuncel, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dersi Öğretmeni ve Öğretmen Adaylarının Yapılandırmacı Öğrenme Kuramına Göre Öğretimi Planlama Becerileri Üzerine Bir Durum Çalışması Öğr. Gör. Dr. Gül Tuncel, Marmara Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Tarih Konularını İşlerken Hypertext Kullanımı İle İlgili Görüşleri < * Yrd.Doç.Dr. Kadir Ulusoy, Adıyaman Üniversitesi f Doç.Dr. Tuğba Yanpar Yelken, Mersin Üniversitesi { Yrd.Doç.Dr. Lütfi Üredi, Mersin Üniversitesi / 1 Amerika'da Vatandaşlık Eğitimi Arş. Gör. Dr. Çiğdem Kan, Fırat Üniversitesi Demokratik Sımf Ortamının, Öğrenci Başan ve Katılımına Etkisi Konusunda Bir İnceleme "ğ Arş. Gör. Dr. Çiğdem Kan, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarına Göre Sosyal Bilgiler Nedir? Yrd. Doç. Dr. Hamza Akengin, Marmara Üniversitesi Zafer İbrahimoğlu, Marmara Üniversitesi Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri'nde Vatandaş İmgesi Dr. Arzu M. Nurdoğan, Marmara Üniversitesi Üniversite Öğrencilerinin Tarih Algılan (Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Öğrencileri Örneği) Mustafa Demirsoy, Marmara Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Ali Yılmaz, Marmara Üniversitesi Cumhuriyetten Günümüze ilköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Müfredatlannda Türk Kültürü Konulan Dr. Samettin Başol, Millî Eğitim Bakanlığı Dr. Fatma Ünal, Millî Eğitim Bakanlığı y

7 792 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ TARİH KONULARINI İŞLERKEN HYPERTEXT KULLANIMI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ Yrd. Doç. Dr. Kadir ULUSOY Adıyaman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Doç. Dr. Tuğba YANPAR YELKEN Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Lütfi ÜREDİ Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi ÖZET Bu çalışmada; Adıyaman Üniversitesi Eğitim Fakültesi sınıf öğretmenliğinde öğrenim gören öğrencilerin tarih konularını işlerken hypertextlerin kullanılması ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Çalışma eğitim öğretim yılında uygulanmıştır. Çalışmanın örneklemini 60 öğrenci oluşturmaktadır. Nitel ve nicel veriler toplanmıştır. Öğrencilere önce seçilen hypertextlerin olduğu web metinleri gösterilmiş ve bu metinleri incelemeleri istenmiştir. Daha sonra incelenen hypertext metinleri ile ilgili görüşlerini belirtmeleri istenmiştir. Sonra öğrencilere hypertextlerin kullanımı ile ilgili anket yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre öğrenciler hypertextlerin tarih konularında kullanılmasının faydalı olabileceğini ancak web sayfası içinde çok fazla link verilmesinin; konu bütünlüğünü bozabileceğini ve konunun tamamının okunmadan başka bir bölüme geçilmesine yol açtığını belirtmişlerdir. Ayrıca, öğrenciler; görsel materyal olmayan web sayfalarının sıkıcı olduğunu, tarih konularını işlerken başka disiplinlerle ilgili kavramlara ulaşabilme konusunda faydalı olduğunu düşünmektedirler. Anahtar Kelimeler: Tarih konulan, sınıf öğretmenliği, öğretmen adayları, hypertext kullanımı. GİRİŞ Hypertext "Hipermetin" İngilizce den Türkçeye yerleşmiş bir terimdir. Hypertext (hipermetin, köprü metin) diğer belgelere bağlantılar içeren doğrusal olmayan metindir. Bir metin içerisinde seçilen genelde önemli kelimeler (kavramlar) ile ilgili daha fazla bilgi edinebilmek için başka bir web sayfası ile köprü oluşturulmasıdır. Hipermetin kavramını ilk kez Ted Nelson "1965 yılında doğrusal yapıdaki kitaplara, filmlere ve konuşmalara karşılık olarak, bilgisayarda oluşturulmuş doğrusal olmayan bir içeriği yansıtan belgeleri tanımlayabilmek amacıyla ortaya koymuştur (Rosenborg, Green, Hester, Knovles ve Wirsching, 1993). Hipermetin metinden fazlası ve metinin üzerinde anlamına gelmektedir. Aslında bu anlamda hipermetinler kitaplardaki ve yazılı metinlerdeki belli kısıtlılıkları, özellikle bilgisayar teknolojisi yardımıyla, ortadan kaldıran ve dinamik şekilde metinden metine köprüler oluşturmaya olanak sağlayan bir yapıdır. Bu sayede insanlar herhangi bir konu ile ilgili bilgiye ulaşırken bir yandan da o konudaki farklı bilgilere ve ekranlara köprüler vasıtası ile geçiş yapma olanağına sahip oluyorlar. Böylece kullanıcılar kâğıttan bir metini okunmasındaki gibi doğrusal bir şekilde ilerlemek durumunda kalmadan ilişkili farklı bilgilere erişim olanağına sahip oluyorlar (McKnight, Dillon ve Richardson, 1996). Son yıllarda öğrencilerin derslere daha fazla katılımının sağlanabilmesi ve derslerin daha verimli geçebilmesi için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Özellikle sıkıcı, ezberci, anlatım yönteminin çok kullanıldığı yönünde eleştiriler alan tarih konularını işlerken alternatif yöntemlerin kullanılarak derslerin işlenmesi daha etkili olacaktır. Bu bağlamda tarih konularını

8 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı 793 işlerken bilgisayar ve internet yardımıyla ders işlemek, bu süreçte hypertextlerden faydalanmak oldukça önem kazanmaktadır. Çünkü Hypertext (Köprü metni) son yıllarda eğitim alanında kullanılmakta olan bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Jonassen, Howland, Moore ve Marra (2003)'e göre, Web siteleri okullarda alternatif bir araç-gereç konumuna gelmiştir. Müfredatlarla ilgili bir çok bilgi ve belge Web sayesinde kullanılabilmektedir. Öğrenciler Web sayesinde ilgi duydukları veya araştırmaları istenilen konulara kolaylıkla ulaşabilmektedir. Bunun yanında Web sayesinde elde ettiği bilgilerin doğruluğunu da kontrol edebilmekte ve farklı bakış açılarını göre bilmektedir. Hiper metinlerde son yıllarda öğrencilerin kullanmakta olduğu ve bir konu ile ilgili farklı metinlere ulaşabildikleri bir duruma neden olmuştur. Bu nedenle hipermetinler kesinlikle öğretim sürecinde kullanılmalıdır. Hipermetinlerin kullanımı ile ilgili yapılan çalışmalara bakıldığında da anlaşılıyor ki öğrencilerin derse olan ilgileri ve istekleri artmaktadır. Örneğin; Jacobson & Spiro,(1995); Jacobson, Maouri, Mishra & Kola, (1996); Rouet, Levonen, Dillon, ve Spiro, (1996); Shapiro, (1998); Méndez, ve Montanero, (2008)'nun ifade ettiği üzere; eğitim alanında hypertextlerin kullanımının birden fazla metne ulaşma imkanı vermesinden dolayı, metinler arası etkili ve kolay bağlantı kurulabildiği için bir çok belge ve bilgiye aynı anda ulaşma imkanı verdiğini belirtmişlerdir. Bu durumun öğrencilerin derse olan ilgi ve isteklerini desteklediği görülmektedir. ğ, Hipermetin içerisindeki herhangi kelime, söz konusu kelime hakkında daha fazl'a bilginin edinilebileceği farklı bir hipermetin belgesine bir köprü olabilir. Böylelikle' hipermetin okuyucusu metinleri araştırma ve okuma için kendi özgün yöntemini geliştirebilir Rouet vd. (1996) 'göre; tarihi olayların anlatımında ve işlenişinde, bir konu ile ilgili tarama deneyimi edinmek için hipermetinleri kullanmak oldukça önemlidir. Çünkü aynı anda bir konu ile ilgili mantık zinciri oluşturulabilir, aynı anda başka metinlerden de destek alınabilir. Hipermetinlerinde olumlu yanlarının yanında olumsu yanları da tespit edilmiştir. Plowman, Luckin, Laurillard, Stratfold ve Taylor, (1999) hipermetinlerin kullanımı sırasında bazı olumsuzlukların da olabileceğini şu örnek ile açıklamıştır. * - Öğrenme materyalleri sık sık hiper metin şeklinde olursa kullanıcının dikkati çabuk dağılabilmektedir. Ayrıca metin içindeki köprülerden dolayı dikkatleri dağılabilir ve nereden başlayıp nereye gittiklerini unutabilirler. Bu durumda konu ile ilgili bilişsel olarak sıkıntıların oluşmasına neden olur. Bunun için daha önce hangi metinden başladığını, hangi konuyu araştırdığını hatırlayabilmeleri gerekmektedir. Shapiro (1998) hipermetinlerin tarih öğretiminde kullanılabileceğini, bu yöntemin farklı bir araştırma yöntemi olduğunu, öğrenciler tarafından büyük oranda kullanılmak istenileceğini ancak bunun yanında hipermetin kullanımının kısmen sıkıntılı sonuçlar da doğurabileceğini belirtmiştir. Karavirta (2009)'a göre, hipermetinler günümüzde öneli bir konu olarak değerlendirilmektedir. Hipermetinler kullanılması kolay öğrenme araç-gereçleridir. Hipermetin kullanımında kullanıcının deneyimi önemlidir. Çünkü kullanıcı neyi hedeflediğini bilirse amaçta sapma olmaz, dokümanları kolaylıkla inceler. Stanton, Correia ve Dias (2000), hipermetinlerle ilgili yapılan okumaların konu ile ilgili bilgi tutarlılığını anlamak ve değerlendirmek için çok önemli olduğunu vurgulamışlardır. Aynı konu ile ilgili farklı kaynaklardan farklı bakış açılarını okuyarak doğru bir değerlendirme yapmak için hiper metinlerin önemli olduğunu vurgulamışlardır. Méndez ve Montanero, (2008) tarih öğretiminde bazı konularla ilgili çıkarımlarda bulunabilmek için veya karmaşık konularla ilgili daha fazla bilgi toplayabilmek için, olayın nedenleri ve sonuçları hakkında çeşitli bilgiler toplayabilmek için hiper metinlerin kullanılabileceğini belirtmiştir.

9 7 9 4 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı _. AMAÇ Bu çalışmanın amacı, sınıf öğretmenliğinde öğrenim gören öğrencilerin tarih konularını işlerken hypertextlerin kullanılması ile ilgili görüşlerinin incelenmesidir. YÖNTEM Çalışma eğitim öğretim yılında uygulanmıştır. Çalışmaya Adıyaman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Anabilim dalından 60 öğrenci katılmıştır. Çalışmada nitel ve nicel veriler toplanmıştır. Öğrencilere önce hypertext ile ilgili bilgi verildi, daha sonra örnek bir uygulama yapıldı. Seçilen hypertextlerin olduğu web metinleri gösterilmiş ve bu metinleri incelemeleri istenmiştir. Daha sonra incelenen hypertext metinleri ile ilgili görüşlerini belirtmeleri istenmiştir. Hypertext kullanımı ile ilgili ne düşünüyorsunuz? Sorusuna öğrencilerin cevap vermeleri istenmiştir. Ayrıca öğrencilere hypertextlerin kullanımı ile ilgili anket yapılmıştır. Ankette 3 lü likert tipi ölçek kullanılmış elde edilen sonuçların yüzdelik dağılımları belirlenmiştir. BULGULAR, < t ; Bu bölümde anketten ve uygulamadan elde edilen bulgulara yer verilmektedir. A Öğrencilerin Ankete Verdikleri Cevaplar: İfadeler 2 Evet * Baze n (Kıs Hayı r * 1 Olumsuz yönlerine rağmen böyle bir çalışmanın tarih derslerinde kullanılması faydalı olur. 2 Hypertext li sayfalar dikkatimi çabuk dağıtıyor Konunun tamamını okumadan başka 60 bir bölüme geçiyorum. pasişp 4 Tarih konularını işlerken başka 60 disiplinlerle ilgili kavramlara ulaşabiliyor olmamız çok faydalı. pp y- 5 Görsel materyallerin az olduğu siteler sıkıcı geliyor. 6 Metinlerin yoğunluktan arındırılması faydalı olur. 7 Link verilecek; kavram, ye kişi isimleri ve tarihler sayfa sonunda verilirse daha iyi olur. 8 İlgili konu hakkında öğrenilmesi gereken tüm kavramların bir arada verilmesi çok güzel. 9 Öğretmen olarak göreve başladığımda tarih konularını işlerken "hypertext" uygulamasını yaptırmayı düşünüyorum. 10 İnternette Türkçe olarak, tarih konulan ile ilgili bağlantı içinde bağlantı veren siteler çok kısıtlıdır. 11 Yabancı web sitelerinde hypertext daha fazla vardır. 12 Sayfalarda gereksiz bilgiler veriliyor. 60 IIP t m Sayfalarda gereksiz linkler veriliyor '

10 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı 795 Yukarıdaki tabloya göre; En fazla katılım "Metinlerin yoğunluktan arındırılması faydalı olur yönündedir. Öğrencilerin % 88.4'ü bu görüşü belirtmiştir. Daha sonra, "Öğretmen olarak göreve başladığımda tarih konularını işlerken "hypertext" uygulamasını yaptırmayı düşünüyorum" görüşüne en fazla katılım olmuştur. Bu görüşe katılanların oranı % 88.3 tür. bunları "Görsel materyallerin az olduğu siteler sıkıcı geliyor maddesi izlemektedir. Bu görüşe katılanların oranı % 80'dir. Bunların dışındaki maddelere genelde öğrenciler olumlu yönde cevap vermişlerdir. Öğrenciler; S Olumsuz yönlerine rağmen böyle bir çalışmanın tarih derslerinde kullanılması faydalı olacağına, S İlgili konu hakkında öğrenilmesi gereken tüm kavramların bir arada verilmesinin çok iyi olduğuna, S Tarih konularını işlerken başka disiplinlerle ilgili kavramlara ulaşabiliyor olmalarının faydalı olduğuna, ; S Link verilecek; kavram, ye kişi isimleri ve tarihler sayfa sonunda verilirse dahâ iyi olacağına inanmaktadırlar.. ı(. Ayrıca öğrenciler; / v' Konunun tamamını okumadan başka bir bölüme geçtiklerini, *> ' ;> > S İnternette Türkçe olarak, tarih konuları ile ilgili bağlantı içinde bağlantı veren siteler çok kısıtlı olduğunu, S Sayfalarda gereksiz linkler verildiğini belirtmişlerdir. Bu çalışmaya göre öğrenciler genelde hypertext kullanımının olumlu yönlerini belirtmişlerdir. * ; B. Öğrencilerin Uygulama İle İlgili Görüşleri: Yapılan çalışmaya katılan 60 öğrencinin 40 mın "tr.wikipedia.org" adresini kullandığı görülmüştür. Neden başka web sitelerini kullanmadıkları sorulduğunda; öğrenciler; "tr.wikipedia.org" adresinden hemen hemen her konuda bilgi edinebildiklerini ve hypertext yönteminin iyi bir şekilde kullanıldığını belirtmişlerdir. Çalışma sonunda bu siteyi kullanan öğrencilerin büyük bir bölümü, bu sitenin ses ve görsel mteryal bakımından beğenmediklerini bildirmişlerdir. Bunun üzerine öğrencilerdenhttp://ansiklopedi.turkcebilgi.com/t%c3%bcrk_kurtulu%c5%9f_sava%c5%9f %C4%B1 adresinin incelenmesi istendi. Bu sayfada Türk Kurtuluş Savaşı ile ilgili işleyiş vardı. Bu sayfada da "hypertext yönteminin kullanıldığı "wikipedia"nın sistemine çok benzediğini iki sitenin de sanal ansiklopedi rolünü üstlendiğini belirttiler. Hypertext kullanımı ile ilgili ne düşünüyorsunuz? Sorusuna öğrenciler genelde şu cevapları vermiştir: > Çok fazla yer ve kişi adı, kavram ve tarihe ulaşabilmemiz güzel bir durum. > Bazı bölümlerde çok fazla kelime, tarih yer adı vb. ile ilgili link olunca metnin sonuna ulaşmadan o kelime, tarih veya yer adına tıklayıp başka bir alana geçebiliyorum. > Hyper text kullanılan web sitelerinin öğretmen eşliğinde kullanılmasının daha doğru olduğuna inanıyorum. > Bazı bilgileri tam öğrenemiyorum. > Görsel öğelere de yer verilse daha iyi olur. > Farklı disiplinlerle ilgili kavram öğrenme şansına ulaştım. > Her konu eşit şekilde işlenmemiş.

11 7 9 6 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı > Bazı konularda çok gereksiz bilgilerle karşılaşıyoruz. > Konu ile ilgisi olmayan kavramlarla karşılaşıyoruz. > Bazı bölümler de açıklama yok denecek kadar az ama yinede link verilmiş. B.l. Bazı Öğrencilerin Görüşleri: Öğrencilerden A Ö.: Ben "British Museum" hakkında bilgi almak - için adresine girdim. Müze ile ilgili bilgi edindim. Sayfada 37 tane kelime ve tarih üzerinde link vardır. Bu linklerin üzerine tıkladığım zaman o konularla ilgili bilgi edinebildiğimi fark ettim. Ben "antika" kelimesinin üzerine tıkladım. Bu " sitede "Antika bir harita" vardı, bu çok dikkatimi çekti. Anadolu'da Selçuklular döneminde "rahle" yapıldığını öğrendim. Rahle hakkında daha önceden bilgim yoktu, hemen rahlenin üzerini tıkladım. Rahlenin; "üzerinde yazı yazmak, kitap okumak ve özellikle Kur'an-ı Kerim okumak için yapılmış küçük ve dar masa" olduğunu öğrendim. Ama rahlenin fotoğrafı veya resmini göremedim. Bu önemli bir eksiklikti. Yine bu sayfada "geometri" ile ilgili bilgi edinmemiz için link verilmiş. Yani tarih konulan ile ilgili bilgi edinirken bir anda matematik, din, felsefe, fen bilgisi vb. alanlardan kelime ve kavramlar öğrenebileceğimizi gördüm.,» Öğrencilerden B.E: / adlı siteyi incelemeye başladım. Sayfa açıldığında;. o "Bağımsızlık Savaşı, o Kurtuluş Savaşı yılları arasında gerçekleştirilen savaş, Türk İstiklâl Harbi, Türk Kurtuluş Savaşı, -4 o Kurtuluş Savaşı - Cezayir Bağımsızlık Savaşı, o Kurtuluş Savaşı 'de Batı Pakistan ile Doğu Pakistan-Hindistan arasında meydana gelen savaş, o Kurtuluş Savaşı (Befreiungskriege) - Napolyon Savaşlarının son aşaması ( )" bölümlerinin olduğu gördüm. Amacım Türk Kurtuluş Savaşı ile ilgili bölümü okumak ve incelemekti. Ancak daha önce duyduğum, fakat haklarında çok fazla bilgimin olmadığı "Cezayir Bağımsızlık Savaşı ve 1971'de Batı Pakistan ile Doğu Pakistan-Hindistan arasında meydana gelen savaş bölümlerini okumak istedim. Bunun için; " a%c5%9f%c4%bl" linkini tıkladım. Bu sayfada çok önemli bilgiler edindim. Sayfada birçok kelimeye link verildiğini ve tekrar eden linklerin olduğunu gördüm. Örneğin: 1956; 2 kere link verilmiş, Cezayir; 5 kere link verilmiş, Fransa; 5 kere link verilmiş, Tunus; 4 kere link verilmiş vb. bu durum gereksizdir. Daha sonra geriye dönüp; Sava%C5%9F%C4%Bl" linkine girdim. Yazılı bir metin bulamadım. Sadece dikkat çekici bir tablo vardı. Bangladeş Kurtuluş Savaşı nın tarafları, kumandanları vb. konular hakkında bilgi veren bilgiler öğrendim. Bu bölümde daha detaylı bilgi verilebilirdi. kipedia.org/wiki/kurtulu%c5%9f_sava%c5%9f%c4%bl_(t%c3%bcrkiye ) adresine girdiğimde; Türk Kurtuluş Savaşını inceledim. Bu sitede I. Dünya Savaşı sonrası, Ekim Mayıs 1919 dan, Cumhuriyetin İlanı, 29 Ekim 1923'e kadar ki süreç detaylı bir şekilde anlatılmış, ayrıca tarih kitaplarında bulamadığımız bu konu ile ilgili marşlar, notlar "Kurtuluş Savaşı 'nm "son,gazisi", emekli Albay Mustafa Şekip Birgöl, 11 Kasım tarihinde 105 yaşında hayatını kaybetm iştif bilgisini okudum Ayrıca, Kurtuluş Savaş komutanlarından bazıları hakkında bilgi verilmesi oldukça güzeldi. İkinci öğrencinin yazdıklarına bakıldığında sayfada verilen köprülere tıklayıp, amacından saptığı görülebilmektedir. Çünkü bu siteye girerken amacı; Türk Kurtuluş Savaşı ile ilgili

12 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı bölümü okumak ve incelemekti." Ancak ilk bağlandığı link Cezayir Bağımsızlık Savaşl' nın anlatıldığı link olmuş. SONUÇ Elde edilen sonuçlara göre öğrenciler hypertextlerin tarih konularında kullanılmasının faydalı olabileceğini ancak web sayfası içinde çok fazla link verilmesinin; konu bütünlüğünü bozabileceğini ve konunun tamamının okunmadan başka bir bölüme geçilmesine yol açtığını belirtmişlerdir. Ayrıca, öğrenciler; görsel materyal olmayan web sayfalarının sıkıcı olduğunu, tarih konularını işlerken başka disiplinlerle ilgili kavramlara ulaşabilme konusunda faydalı olduğunu düşünmektedirler. Öğretmen oldukları zaman hypertextleri kullanmayı düşünmeleri de bu etkinliğin olumlu olduğunu göstermesi bakımından son derece önemlidir. Bu ve benzeri uygulamaların yaygınlaştırılarak özellikle monoton geçtiği belirtilen sözel derslerde kullanılmasının yaygınlaştırılması gerekmektedir. Öğretmenlerin bilgisayar ve internet kullanımı konusunda hizmet içi kurslarda aldıkları eğitim süreçlerinde hypertextlerin kullanımı ile ilgili çalışmalar yapmaları sağlanmalıdır. Web sayfası tasarımcılarının metinlerin yer aldığı sayfalara görsel materyaller de koyarak konuların zenginleşmesini sağlamaları faydalı olacaktır. * 5, t,. KAYNAKÇA / ' Jacobson, M.J. & Spiro, R.J., (1995). Hypertext learning environments, cognitive flexitiility and the transfer of complex knowledge: an empirical investigation. Journal o f Educational Computing Research, 12 (5), Jacobson, M. J., Maouri, C., Mishra, P. & Kolar, C., (1996). Learning with hypertext learning environments: theory, design, and research. Journal o f Educational Multimedia and Hypermedia, 5 (3 ), Jonassen, D. H., Howland, J., Moore, J., Marra, R.M., (2003). Learning to Solve Problems With Technology "A Constructivist Perspective", New Jersey: Merrill Prentice Hall. Mcknight, C., Dillon, A., & Richardson, J. (1996). User-centered design of hypertext/hypermedia for education. In David H. Jonassen (Ed.). Handbook o f Research for Educational Communications and Technology, (pp ) NewYork: Macmillan. Méndez, J. M., & Montanero, M. (2008). Hypergraphics for history teaching - Barriers for causal reasoning about history accounts. Educational Technology & Society, 11 (4), Plowman, L., Luckin, R., Laurillard, D., Stratfold, M. & Taylor, J. (1999). Designing Multimedia for Learning: Narrative Guidance and Narrative Construction, In the proceedings of CHI 99, Pittsburgh, PA USA: ACM, Rosenborg, V., Green, B., Hester, J., Knovles, W., Wirsching, M. (1993). A guide to multimedia. Carmel, IN: New Riders Publishing. Rouet, J.F., Levonen, J., Dillon, A. & Spiro, R. (1996). Hypertext and Cognition. LEA: Mahwah, N.J. Shapiro, A. M., (1998). Promoting Active Learning: The Role of System Structure in Learning from Hypertext. Human Computer Interaction, 1 3,1-35. Stanton, N, Correia, A.P. & Dias, P. (2000). Efficacy of a map on search, orientation and access behaviour in a hypermedia system. Computers and Education, 35, Ville Karavirta Towards Seamless Merging of Hypertext and Algorithm Animation, Electronic Notes in Theoretical Computer Science 224 (2009)