FİBROMYALJİDE TRAVMATİK YAŞANTILAR VE CİNSEL İŞLEVLER

Transkript

1 FİBROMYALJİDE TRAVMATİK YAŞANTILAR VE CİNSEL İŞLEVLER Evrim Özkorumak 1, Murat Karkucak 2, Emel Korkmaz 3, İlkay Keleş 3, Ahmet Tiryaki 4, Erhan Çapkın 2 1 Yrd. Doç Dr. KTÜ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD 2 Doç Dr. KTÜ TIP FAKÜLTESİ FTR AD 3 Dr. KTÜ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD 4 Doç Dr. KTÜ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ AD

2 Giriş Cinsel işlev; nörolojik, vasküler ve endokrin sistemlere bağımlı karmaşık bir süreçtir ve birçok psikososyal etmenden etkilenir. Kadınlarda cinsel işlev bozukluğu için risk etmenleri: yaş, düşük eğitim düzeyi, sistemik hastalıklar, cinsel istismar öyküsü, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ve kötü fiziksel sağlık Nusbaum MRH, Hamilton C, Lenahan P. Chronic illness and sexual functioning. Am Fam Physician 2003; 67: Basson R, Berman J, Burnett A et al.report of the international consensus developmentconference on female sexual dysfunction: definitions and classifications. The Journal of Urology 2006; 163, 3,

3 Giriş Fibromyalji(FM), etiyolojisi bilinmeyen, kronik ve yaygın kas iskelet sistemi ağrısı, tutukluk, yorgunluk, uykusuzluk, psikolojik stresle kendini gösterebilen eklem dışı romatizmal bir hastalıktır. Wolfe F:Fibromyalgia: the clinical syndrome.rheum Dis Clin North Am 1989; 15:1-18.

4 Giriş Çocukluk çağı fiziksel ve cinsel istismar FM gelişimi için risk etmeni olarak bildirilmektedir. Yakın zamanda yapılan iki metaanalizde çocukluk çağı fiziksel ve cinsel istismarı FM ile ilişkilendirilmiştir. Paras ML, Murad MH, Chen L Pet al, Goranson EN, Sattler AL, Colbenson KM, Elamin MB, Seime RJ, Prokop LJ, Zirakzadeh A. Sexual abuse and lifetime diagnosis of somatic disorders: a systematic review and meta analysis, JAMA 2009; 302: H auser W, Kosseva M, Uceyler N, Klose P, Sommer C, Emotional, physical, and sexual abuse in fibromyalgia syndrome: a systematic review with meta-an alysis, Arthritis Care Res 2011; 63:

5 Giriş FM ve sağlıklı kontrollerin karşılaştırıldığı çalışmalarda FM hastalarının cinsel işlevlerinin sağlıklı kontrollere kıyasla daha kötü olduğu bildirilmiştir. Fakat FM de cinsel işlev bozukluğunun mekanizması ve ilişkili etmenler net değildir. Yilmaz H, Yilmaz SD, Polat HA, Salli A, Erkin G, Ugurlu H. The effects of fibromyalgia syndrome on female sexuality: a controlled study. J Sex Med Mar;9(3): De Costa ED, Kneubil MC, Leao WC, The KB (2004)Assessment of sexual satisfaction in fibromyalgia patients. Einstein 2: Tikiz C, Muezzinoglu T, Pirildar T, Taskn EO, Frat A, Tuzun C(2005) Sexual dysfunction in female subjects with fibromyalgia. JUrol 174: Shaver JL, Wilbur J, Robinson FP, Wang E, Buntin MS (2006)Women s health issues with fibromyalgia syndrome. J Womens Health (Larchmt) 15: Prins MA, Woertman L, Kool MB, Geenen R (2006) Sexual functioning of women with fibromyalgia. Clin Exp Rheumatol 24: Ryan S, Hill J, Thwaites C, Dawes P (2008) Assessing the effect of fibromyalgia on patients sexual activity. Nurs Stand 23:35 41

6 Amaç Bu çalışmanın amacı; FM hastalarını sağlıklı kontrollerle cinsel işlevler ve çocukluk çağı travmaları açısından karşılaştırmak ve çocukluk çağı travmasının FM de cinsel işlev bozukluğu gelişmesi için ilişkili bir etmen olup olmadığını araştırmaktır. Ek olarak FM de cinsel işlevleri etkileyebilecek etmenlerde tartışılmıştır.

7 Yöntem ve Gereçler Hasta grubu, KTÜ Tıp Fakültesi FTR AD a Aralık Mayıs 2013 tarihleri arasında başvuran Amerikan Romatoloji Birliği kriterlerine göre FM tanısı konulan heteroseksüel, premenapozal kadın hastalardan oluşmuştur. Kontrol grubu, yaş ve eğitim açısından hasta grubuna benzer, kronik nörolojik veya romatolojik herhangi bir hastalığı olmayan hasta yakınları ve hastane personelinden oluşmuştur.

8 Yöntem ve Gereçler Alınma Ölçütleri: yaş Premenapozal kadın Heteroseksüalite Cinsel olarak aktif Dışlama Ölçütleri: Kronik nörolojik veya romatolojik hastalık öyküsü Cinsellik üzerine etkisi olabilecek antidepresan ve antipsikotik tedavi kullanımı Hamilelik Postmenapozal dönem Kronik ruhsal bir hastalık yada zeka geriliği

9 Yöntem ve Gereçler Hasta ve kontrol grubu sırasıyla sosyodemografik veri formu, Golombok Rust Cinsel Doyum Ölçeği(GRCDÖ), Çocukluk Örselenme Yaşantıları Ölçeği(ÇÖYÖ) ile değerlendirilmiştir. Ayrıca tüm FM hastalar Fibromyalji Etki Sorgulaması (FES) ile değerlendirilmiştir.

10 Bulgular Çalışmaya 36 FM hasta ve 29 kontrol alınmıştır. Hasta grubunun yaş ortalaması 38,18±6,22, kontrol grubunun 35,86±5,35, iki grup arasında yaş ortalaması açısından fark yoktur(p=0,122). Eğitim düzeyi hasta grubunda 7,28±2,95 yıl, kontrol grubunda 7,96±3,12 yıldır, iki grup arasında eğitim düzeyi açısından fark yoktur(p=0,419). Evlilik süresi hasta grubunda anlamlı uzundur(p=0,0005). Hasta grubunda görücü usulü evlenme flört sonrası evlenmeden anlamlı yüksektir(p=0,0005).

11 Bulgular Cinsel sorun hasta grubunun % 47,2(n=17) sinde, kontrol grubunun %13,8(n=4) ünde bildirilmiştir ve istatistiksel olarak anlamlıdır(p=0,009). Ruhsal hastalık öyküsü açısından iki grup açısından fark yoktur(p=0,349).

12 Bulgular GRCDÖ Hasta AO ±SS Kontrol AO ±SS p GRCDÖ, iletişim alt boyutu FM grubunda anlamlı yüksek bulunmuştur(p=0.014). GRCDÖ toplam puanı ve diğer alt boyutlarda anlamlı fark yoktur. Sıklık 5.80± ± İletişim 6.00± ± * Doyum 3.98± ± Kaçınma 5.64± ± Dokunma 6.19± ± Vajinismus 5.19± ± Anorgazmi 4.14± ± Toplam Puan 4.86± ±

13 Bulgular ÇÖYÖ-genel toplam puanı ve duygusal alt puanı FM grubunda anlamlı yüksek bulunmuştur(her ikisi için p=0,0005). ÇÖYÖ Hasta AO ±SS Kontrol AO ±SS Emosyonel 42.22± ± * Fiziksel 24.47± ± Cinsel 5.25± ± p Toplam 71.58± ± *

14 Bulgular FES, GRCDÖ ve ÇÖYÖ puanları arasında ilişki yoktur. FES T-GRCDÖ r p r FES p T-ÇÖYÖ R:pearsın korelasyon katsayısı P:korelasyon katsayısının anlamlılığı Pearson korelasyon analizi yapılmıştır

15 Tartışma ve Sonuç FM heterojen bir hastalık olması nedeniyle, FM de cinsel işlev bozukluğu nedenleri çok çeşitli ve çok etmenli olabilir. Klinik ve toplumsal örneklemlerde çocukluk çağı cinsel travması olan kadınlarda cinsel isteksizlik, cinsel uyarılma, orgazm sorunları ve cinsel ağrı çocukluk çağı cinsel travması olmayanlara göre daha yüksek oranda bildirilmiştir. Birçok çalışma FM belirtileri ile çocukluk çağı fiziksel ve cinsel istismarı ilişkilendirmiştir.

16 Tartışma ve Sonuç Bu çalışma; cinsel işlev ölçeğinin iletişim alt puanı, emosyonel ve genel travma puanları açısından kontrollerden anlamlı yüksek olan FM hasta grubunu ortaya koymuştur. Fakat emosyonel ve genel travma puanları cinsel işlev puanları arasında istatiksel ilişki saptanmamıştır.

17 Tartışma ve Sonuç Ayrıca, FM hasta grubunda evlilik süresi ve görücü usulü evlenme oranı kontrollerden anlamlı yüksektir. İlişki süresinin cinsel işlevler üzerine etkisi büyük araştırmalarda dahi nadiren çalışılan bir değişkendir. Almanya da yapılan bir çalışmada; ilişki süresi uzadıkça cinsel aktivite ve cinsel doyumun azaldığı bildirilmiştir. Cinsel Doyum ölçeğinin İletişim alt puanı anlamlı yüksek çıkan bir hasta grubu için ayrıca bu veriler tartışılabilir. Klusmann, D. Sexual motivation and the duration of partnership. Archiv Sex Behav 2002; 31:

18 Tartışma ve Sonuç Sonuç olarak; bu çalışmada çocukluk çağı travmasının FM de cinsel işlev bozukluğu ile ilişkili bir etmen değildir. FM de cinsel işlevlerle ilgili olarak evlilik süresi ve evlilik biçiminin akılda tutulmalıdır. FM de cinsel işlev bozukluklarını farklı değişkenler açısından çalışacak ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.